Przedmiotem wynalazku jest srodek regulujacy naturalny wzrost i rozwój roslin, zwlaszcza roslin straczkowych, zawierajacy obojetny nosnik oraz jako substancje czynna nowe N-podstawione ketobenzotiazoliny.Nowe zwiazki znajdujace zastosowanie do regulowania wzrostu nabieraja coraz wiekszego znaczenia w miare jak gwaltownie wzrastajaca ludnosc swiata coraz bardziej zwieksza nacisk na dostawy dostepnej zywnosci.Zwiekszenie produkcji zywnosci przez zwiekszenie wy¬ korzystania ziemi nie jest sposobem pozwalajacym na rozwiazanie tego problemu, mimo ze znacznie wiecej ziemi mozna zagospodarowac w stosunku do uprawianej obecnie, poniewaz duza czesc tej ziemi jest malo wartos¬ ciowa i aby mogla stac sie produktywna wymaga istotnych nakladów na wode i energie z paliw kopalnianych, których zasoby maleja. W rezultacie zastosowanie srodków che¬ micznych do uzyskania zwiekszonej wydajnosci poprzez fizjologiczne manipulowanie zbiorami roslirr stanowi do¬ niosly czynnik zwiekszania wydajnosci zbiorów.Obecnie wiadomo, ze .pewne zwiazki benzotiazylowe posiadaja aktywnosc chwastobójcza.W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3069429 ujawniono zastosowanie do niszczenia chwastów pewnych kwasów 4-chlorowco-2-ketobenzotiazolin-3-ylo- octowych i ich pochodnych, takich jak sole, estry, amidy itd.W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 383949 ujawniono zastosowanie pewnych N-podsta- wionych benzotiazolin jako srodki insektobójczych, grzy¬ bobójczych i chwastobójczych. Jednakze w zadnym z tych opisów patentowych nie ujawniono, ze stosowanie N- 10 15 25 30 -podstawionych ketobenzotiazolin nadaje sie do regulowania wzrostu roslin.Ponadto, wiadomo ze pewne zwiazki benzotiazylowe posiadaja dzialanie regulujace wzrost roslin. Na przyklad w japonskim opisie patentowym nr 73010182 ujawniono zastosowanie pewnych N-podstawionych zwiazków 2-keto- -3-benzotiazolinowych jako srodków szczepiacych powo¬ dujacych wzrost korzeni drzew.W opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 3993468 i 4049419 ujawniono zastosowanie pewnych benzotiazolin jako srodków regulujacych wzrost roslin.W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4187097 omówione sa N-amidy i N-hydrazydy 2-benzo- tiazolin, które sa przydatne jako skladniki srodków regu¬ lujacych wzrost roslin. Jednakze zaden z powyzszych opisów nie dotyczy poszczególnych ketobenzotiazoli stano¬ wiacych substancje czynna srodka wedlug wynalazku.Zwiazki znane z japonskiego opisu patentowego nr 73010182 sa przede wszystkim uzyteczne jako przyspie¬ szacze wzrostu przeszczepianych korzeni, srodki parteno- karpiczne, srodki do przerywania roslin i tym podobne.Zwiazki opisano jako odpowiednie dla kwiatów, np. goz¬ dzików, begonii i azalii, oraz drzew i roslin pnacych, np. drzew figowych, cedrów japonskich i winorosli.Zwiazki znane z opisu patentowego Stanów Zjednoczo¬ nych Ameryki nr 3993468 zostaly opisane jako uzytecz¬ ne dla zwiekszania zawartosci sacharozy w roslinach cukro wych, np. w trzcinie cukrowej.Inaczej niz w przypadku zwiazków ujawnionych w ja¬ ponskim opisie patentowym nr 73010182 i opisie patento- 117 589117 5»9 3 wym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3993468, zwiazki stanowiace substancje czynna srodka wedlug wynalazku wykazuja te palete, ze .sa skutecznymi regulatorami wzrostu roslin straczkowych, uzytecznymi zwlaszcza dla regulowa¬ nia wzrostu roslin soi.Nalezy pamietac ze soja jest glównym zródlem pozy¬ wienia w gospodarce zywnosciowej swiata i dlatego jest zarówno z punktu widzenia zywieniowego jak i ekono¬ micznego nieslychanie cenna roslina zbozowa. Np. w 1978. roku w Stanach Zjednoczonych zasiano soja 26,7 min ha.Po zebraniu wyprodukowano soje o wartosci 11 miliardów dolarów, czyli najwyzszej jaka osiagnieto za zboze w Sta¬ nach Zjednoczonych. Na calym swiecie w 1978 roku soje uprawiano na 48,1 min ha.Zwiazki ujawnione w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4049419 i 4075216 sa opisane jako uzyteczne do regulowania wzrostu roslin soi. Wiele reakcji rosliny jest takich samych jak i przy stosowaniu do regulowania wzrostu soi poprzednio znanych zwiazków.Zwiazki stanowiace substancje czynna srodka wedlug wynalazku maja jednak zalete której nie posiadaja znane uprzednio zwiazki, a mianowicie wiele z nich powoduje zwiekszenie „suchej, masy". Na dalszych stronicach opisu, gdzie jest to opisane szczególowo, zaznaczono, ze zwieksza¬ nie „suchej masy" jest mierzalnym fizycznie wyrazem zwiekszonej aktywnosci fotosyntetycznej rosliny. Wiekszosc roslin przyswaja tylko 1-3% otrzymywanej energii slo¬ necznej, podczas gdy wspólczesna wiedza wykazuje, ze teoretycznie mozliwe jest przyswajanie az 12% dociera¬ jacej energii slonecznej.Zdolnosc zwiazków stanowiacych substancje czynna srodka wedlug wynalazku do zwiekszenia aktywnosci fotosyntetycznej wyrazajaca sie fizycznie zwiekszaniem suchej masy, umozliwia roslinom zatrzymywanie wiekszej ilosci dwutlenku wegla, w wyniku czego zwieksza ilosc substancji o3zywczych wykorzystywanych przez rosliny, co prowadzi do wiekszej wydajnosci upraw.Srodek regulujacy naturalny wzrost i rozwój roslin wedlug wynalazku zawiera jako substancje czynna grupe nowych zwiazków, N-podstawionych ketobenzotiazolin.N-podstawione ketobenzotiazoliny stanowiace substancje czynna srodka wedlug wynalazku przedstawione sa wzorem 1, w którym Y i W niezaleznie od siebie oznaczaja atom tlenu lub siarki, T oznacza nizsza grupe alkilowa lub alko¬ ksylowa^ atom chlorowca, grupe -CF3 lub -NCk, m oznacza liczbe calkowita 0—2, n oznacza liczbe calkowita 1—3 a R jest dobrane sposród grup o wzorze 2, morfolinowej, piro- lidynowej, pirolidylowej podstawionej 1 lub 2 podsta¬ wnikami takimi jak nizsza grupa alkilowa, alkenylowa lub alkoksylowa, oraz jjrupy o wzorze 3, w którym a oznacza liczbe calkowita 5—8, Ri oznacza nizsza grupe alkilowa lub alkenylowa, grupe benzylowa, fenylowa lub grupe fenylowa podstawiona 1—3 podstawników, takich jak nizsza grupa alkilowa, alkoksylowa lub aikenylowa, grupa -CF3 lub -NO2, R2 oznacza atom wodoru, mzsza grupe alkilowa lub alkenylowa.W podanym ogólnie okresleniu grup wystepujacych we wzorze nowych N-podstawionych ketobenzotiazolin stanowiacych substancje czynna srodka wedlug wynalazku zawarte sa nastepujace bardziej szczególowe ich"znaczenia.Okreslenie nizsza grupa alkilowa obejmuje grupy o lan¬ cuchach prostych lub rozgalezionych o 1—5 atomach wegla, na przyklad grupe rnetylowa, etylowa, n-propylowa, izopropylowa, n-butylowa, II-rzed.-butylowa, III-rzed.- -butylowa, n-pentylowa, izopentylowa i podobne. 4 Okreslenie nizsza grupa alkenylowa oznacza rodnik o lancuchu prostym lub rozgalezionym o 2—5 atomach wegla, korzystnie 3—5 atomach wegla, na przyklad taki jak 2-propenylowy, l-metylo-2-propenylowy,. 2-metylo-2- 5 -propenylowy, 2-butenylowy, l-metylo-2-butenylowy, 2- -metylo-2-butenylowy, 3-butenylowy, l-metylo-3-buteny- lowy lub 2-metylo-3-butenylowy i podobne.Okreslenie nizsza grupa alkoksylowa korzystnie oznacza grupy o lancuchu prostym i rozgalezionym o 1—5 atomach ie wegla, na przyklad metoksylowa, etoksylowa, n-propoksy- lowa, izopropoksylowa, n-butoksylowa, II-rzed,-butoksy- x Iowa, Ill-rzed.-butoksylowa, n-butoksy, izopentoksylowa ipodobne. ^ v Okreslenie chlorowiec oznacza atom chloru, bromu, 15 jodu lub fluoru. Przez okreslenie grupa morfolinowa nalezy rozumiec grupe o strukturze przedstawionej wzorem 4.Przez okreslenie ^rupa pirolidylowa nalezy rozumiec grupe o strukturze przedstawionej wzorem 5.Grupa przedstawiona wzorem 3 oznacza zawierajaca 20 azot grupe heterocykliczna o 5—8 atomach wegla, na przyklad piperazynowa, szesciometylenoiminowa, sied- miometylenoiminowa, osmiometylenoiminowa i podobna.Jedna podklasa zwiazków stanowiacych substancje czynna srodka regulujacego wzrost roslin straczkowych 25 sa zwiazki o wzorze 1, wktórym R oznacza grupe o wzorze 2y w którym T, m, n, Y, W, Ri i R2 maja wyzej podane zna¬ czenie. 1 Typowymi zwiazkami objetymi wzorem 1 sa nastepujace: metylokarbaminian ~2- (2-ketobenzotiazolinylo-3) etylu, kar- so banilan 2-(2-ketobenzotiazolinylo-3) etylu, dwumetylo- karbaminian 2-.(2-ketobenzotiazolinylo-3) etylu, dwu- propylotiokarbaminian 3-(2-ketobenzotiazolinylo-3) pro¬ pylu, dwupropylotiokarbaminian 3-(6-etoksy-2-ketobenzo- tiazolinylo-3) propylu, dwupropylotiokarbaminian 3-(2-ke- 35 tobenzotiazolinylo-3) propylu, . dwumetylotiokarbaminian _ 3- (2-ketobehzotiazolinylo-3) propylu, dwuizopropylotio¬ karbaminian 3- (2-ketobenzotiazolinylo-3Xpropylu, dwume- , tylotiokarbaminian 3-(5-chloro-2-ketobenzotiazolinylo-3) propylu, dwupropylotiokarbaminian 2-(5-chloro -2-keto- . 40 benzotiazolinylo-3) etylu, dwupropylotiokarbaminian 2-(2- ketobenzotiazolinylo-3) etylu, dwuizopropylotiokarbami¬ nian 3-(5-chloro-2-ketobenzotiazolinylo-3) propylu, dwu- izopropylotiokarbaminian 2-(2-ketobenzotiazolinylo-3) ety¬ lu, dwuizopropylotiokarbaminian 2- (5-chloro-2-ketoben- 45 zotiazolinylo-3) etylu, dwuetylotiokarbaminian 2- (2-keto- benzotiazolinylo-3) etylu, dwuetylotiokarbaminian 2-(5- -chloro -2-ketobenzotiazolinylo-3) etylu, dwuetylotiokar¬ baminian 3- (2-ketobenzotiazolinylo-3) propylu, dwuetylo¬ tiokarbaminian 3- (5-chloró-2-ketobenzotiazolinylo-3) pro¬ so pylu, dwumetylotiokarbaminian 2-(5-chloro-2-ketobenzo- tiazolinylo-3) etylu, .dwumetylotiokarbaminian 2- (2-ke- tobenzotiazolinylo-3) etylu, N-benzylo-N-etylotiokarbami- ^ nian 3-(2-ketobenzotiazolinylo-3) propylu, 2,5-dwumety- lopirolidylokarbotiolan 3-(2^ketobenzotiazolinylo-3) propy- 55 lu, dwuizopropylotiokarbaminian (2-ketobenzotiazoliny- lo-3) metylu, dwumetylodwutiokarbaminian (2-ketobenzo- tiazolinylo-3) metylu, dwumetylodwutiokarbaminian (2- * -ketobenzoksazolinylo-3) metylu, dwuetylodwutiokarbarni- nian (2-ketobenzoksazolinylo-3) metylu, pirolidylokarbo- 60 tiolan (2-ketobenzotiazolinylo-3) metylu, dwuetylotiono- karbaminian 3-(2-ketobenzotiazolinylo-3 propylu, dwu- etylotionokarbaminian 2-(2-ketobenzotiazolinylo-3) etylu, dwumetylotionokarbaminian 2- (2- ketobenzotiazolinylo-3) etylu, dwupropylotionokarbaminian 2- (2-ketobenzotiazoli- 66 nylo-3) etylu, dwumetylotionokarbaminian 3- (2-ketobenzo-117 589 5 tiazolinylo-3) propylu, dwubutylotionokarbaminian 2-(2- -ketobenzotiazolinylo-3) etylu, 4-morfolinokarbotionian 2- - (2-ketobenzotiazolinylo-3) etylu, dwubutylotionokarba-* minian 3- (2-ketobenzotiazolinylo-3) propylu, dwupropylo- tionokarbaminian 3-(2-ketobenzotiazolinylo-3) propylu, 4- -morfolinokarbotionian 2-(2- ketobenzotiazolinylo-3) etylu, dwumetylotionokaraminian 2- (6-bromo -2-ketobenzotiab- zoliny-10-3) etylu, dwumetylotionokarbaminian 2-(6-eto- ksy-2-ketobenzotiazolinylo-3) etylu, N-metylokarbanilan 3- (2-ketobenzotiazolinylo-3) propylu.l Termin substancja czynna oznacza nowe N-podsta- wione ketobenzotiazoliny o wzorze 1. Do wytwarzania N-podstawionych ketobenzotiazolin uzytecznych w regulo¬ waniu wzrostu roslin straczkowych stosuje sie rózne me¬ tody. Nastepujace przyklady bardziej szczególowo opisuja te metody i otrzymane zwiazki aktywne.Przyklad I. Posrednie benzotiazolinony wytwarza sie w sposób przedstawiony schematem 1 na rysunkach.Do mieszanego roztworu zawierajacego 1 mol odpo¬ wiedniego 2-hydroksybenzotiazolu o wzorze 6 dodano w jednej porcji 66 g (1,0 mol) 85% wodorotlenku potasu, 300—500 ml wody, 1,1 mola 2-chloroetanolu lub 3-chlo- ropropanolu. Mieszana mieszanine reakcyjna ogrzewano przez 5 godzin w temperaturze 90—100 °C i przez 18 godzin w temperaturze 25—30°C.W przypadku wytwarzania zwiazków A i B wymienio¬ nych w tablicy 1 mieszana mieszanine reakcyjna ochlodzono do .temperatury 5°C. Po mieszaniu przez 30 minut w tem¬ peraturze 0—10°C produkt oddzielono przez odsaczenie, przemyto 200 ml wody i wysuszono na powietrzu w tem¬ peraturze' 25—30 °C.Dla zwiazków C i D z tablicy 1 mieszana mieszanine reakcyjna ekstrahowano 500—600 ml eteru etylowego i chloroformu. Oddzielone warstwy rozpuszczalnika prze¬ mywano woda az do odczynu obojetnego i wysuszono nad siarczanem sodu. Rozpuszczalniki (eter etylowy lub chlo¬ roform) usnieto pod obnizonym cisnieniem wynoszacym 1—2 mm i przy maksymalnej temperaturze 80—90 °C.Dane zestawiono w tablicy 1.Zwiazki posrednie otrzymane wedlug przykladu I i okre- 10 15 20 25 30 35 40 slone w tablicy 1 zastosowano do wytwarzania róznych zwiazków czynnych srodka wedlug wynalazku co zilustro¬ wana w nastepujacych przykladach.Przyklad II. Reakcje przedstawia schemat 2 na rysunkach.Do mieszanej szarzy zawierajacej 19,5 g (0,1 mola) 3-(2-hydroksyetylo) -2-benzotiazolinonu o wzorze 8, 100 ml octanu etylu i 1 ml trójetyloaminy dodano w jednej porcji 0,1 mola odpowiedniego izocyjanianu. Mieszana mieszanine reakcyjna ogrzewano przez 6 godzin w tem¬ peraturze wrzenia i przez 18 godzin w temperaturze 25— —30°C. Po ochlodzeniu do temperatury 5°C mieszanine reakcyjna mieszano przez 1 godzine w temperaturze zawartej w zakresie 0—10°C. Produkty o wzorze 9 oddzielono przez odsaczenie i wysuszono na powietrzu w temperaturze 25—30 °C. Daiie zestawiono w tablicy 2.Przyklad III. Reakcje przedstawia schemat 3 na rysunkach.Do mieszanej zawiesiny zawierajacej 0,2 mola 3-(2- -hydroksyetylo)-2-benzotiazolinonu No wzorze 8, 28 g (0,2 mola) weglanu potasu i 200 ml heptanu dodano w jed¬ nej porcji 26,6 g (0,25 mola) chlorku dwumetylokarbamy- lu. Mieszana mieszanine reakcyjna ogrzewano przez 7 go¬ dzin w temperaturze wrzenia i przez 18 godzin w tempera¬ turze 25—30°C. Po dodaniu 800 ml wody mieszanie kon¬ tynuowano przez'1 godzine. Oddzielono ciala stale przez odsaczenie, przemywano woda do odczynu obojetnego i wysuszono na powietrzu w temperaturze 25—30°C. Dane zestawiono w tablicy 3.1 - Przyklad IV. Reakcje przedstawia schemat 4 na rysunkach.Do mieszaniny szarzy zawierajacej 0,11 mola 5-chloro, 6-etoksy lub niepodstawionego 2-hydroksybenzotiazolu o wzorze 6, 7,3 g (0,11 mola) 85% wodorotlenku potasu i 200 ml DMF (dwumetyloformamidu) dodano w jednej porcji 0,1 mola dwupodstawionego tiokarbaminianu 2- -chloroetylu lub 3-chloropropylu. Mieszana mieszanine reakcyjna ogrzewano przez 24 godziny w temperaturze 90—100°C. Po ochlodzeniu do temperatury 25 °C dodano 500 ml wody i 600 ml eteru etylowego i kontynuowano Tablica 1 wzór 7 Zwiazek posredni ' A B C D T H 6-Br 6-OC2H5 H n 2 2 2 3 Temperatura topnienia °c 94—95a 133—134* Lepka ciecz Lepka ciecz Wydaj¬ nosc % 98 96 66 94 %c obli¬ czono 39,43 55,21 znale¬ ziono 39,43 54,74 %H obli¬ czono 2,94 5,48 znale¬ ziono 2,72 5,29 %N obli¬ czono 7,17 5,11 5,85 6,69 znale¬ ziono 7,11 5,19 5,95 6,72 %s | obli¬ czono 16,42 11,70 13,40 15,32 znale¬ ziono 16,12 12,08 13,58 15,22 | -a) Rekrystalizacja z toluenu.Tablica 2 wzór 9 1 Numer zwiazku 1 1 2 R -CH3 -QHS Temperatura top¬ nienia °C 107—108a 122—123a Wydajnosc 95 86 %N obliczono 11,10 8,91 znaleziono 11,05 8,95 %s ' " j obliczono 12,71 10,20 znaleziono 12,90 10,49 | a) Rekrystalizacja z alkoholu etylowego.117 589 Tablica 3 wzór 10 .Numer zwiazku 3 X s Temperatura topnienia °C Wydajnosc 74—75a | 77 . %c obli¬ czono 54,12 znale¬ ziono %H - obli¬ czono 54,32 | 5,30 znale¬ ziono 5,25 %N | obli¬ czono znale¬ ziono 10,52 | 10,43 | a) Rekrystalizacja z mieszaniny heptan-alkohol izopropylowy.Tablica 4 wzór 11 Numer zwiazku 1 4 5 6 7 8 .9 10 ' U 12 ¦ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 T 2 5-C1 6-OC2H5 H H H 5-C1 5-C1 H 5-C1 H 5-C1 H -5-C1 H 5-C1 5-C1 H H H n 3 3 3 3 3 3 3 2 2 3 2 2 2 2 3 3 2 2 3 3 R 4 -N(C3H7)2 -N(C3H7)2 -N(C3H7)2 -N(CH3)2 -N(CH)CH3/2/2 -N(CH3)2 -N(C3H7)2 -N(C3H7)2 -N(CH)CH3/2/2 -N(CH)CH3/2/2 -N(CH)CH3/2/2 -N(C2H5)2 -N(C2H5)2 -N(C2H5)2 -N(C2H5)2 -N(CH3)2 -N(CH3)2 -NGH2QH5 ? yfzór 12 Temperatura topnienia °C 5 a a a a a a a a 88—90b a a a a a a a 82—84b a a Wydaj¬ nosc % 6 90 80 90 74 88 83 81 89 44 84 81 71 73 78 78 70 50 85 86 %C1 obli¬ czono 7 — — — — - — 10,72 — — 9,16 — — — — — 9,88 11,19 — — — znale¬ ziono 8 — — — — — 11,34 —, — 8,50 — — — — — 9,42 10,70 — — — %N obli¬ czono 9 7,24 7,06 7,95 9,45 7,95 8,47 7,51 8,28 7,24 8,28 7,51 9,02 8,12 8,63 7,81 8,84 9,92 7,25 7,99 znale¬ ziono 10 7,92 7,34 8,06 9,50. 8,48 8,29 7,64 8,34 7,11 8,74 7,88 8,84 8,09 8,86 8,21 8,45 9,48 7,05 7,81 %s 1 obli¬ czono 11 16,57 16,17 18,19 21,64 18,19 — — 18,95 16,57 18,95 — — — 19,77 — — 22,71 16,59 18,30 znale¬ ziono 12 | 16,77 f 15,70 17,98 21,29 17,80 — — 18,-98 17,16 18,68 — — — 19,42 — — 23,20 16,87 18,40 | a) Bardzo lepka ciecz o barwie bursztynowej. b) Eter usunieto przy maksymalnej temperaturze 30°C i pod cisnieniem obnizonym do 1—2 mm a produkt suszono na porowatej plytce na powietrzu w temperaturze 25—30 °C. mieszanie przez 15 minut w temperaturze 25—30°C. Eter usunieto w temperaturze maksymalnie 25—30°C badz w temperaturze 80—90 °C przy cisnieniu obnizonym do 1—2 mm. Dane zestawiono w tablicy 4.Przyklap V. Reakcje przedstawia schemat 5 na rysunkach.Do mieszanej szarzy zawierajacej 15 g (0,15 mola) dwu- izopropyloaminy, 8 g (0,1 mola) 50% wodorotlenku sodu i 50 ml wody dodano przez 15 minut w temperaturze 0—10 °C 7,8 g (0,15 mola) 85% siarczku karbonylu. Do tej mieszaniny dodano jednorazowo w trakcie mieszania 19,6 g (0,1 mola) 3-chlorometylo-2-benzotiazolinonu o wzorze 13 (opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3050526) i 100 ml czterowodorofuranu. Mieszanine re¬ akcyjna 'mieszano przez pierwsze 4 godziny w temperaturze 0—20°C i przez 2 dni w temperaturze 25—30 °C. Po dodaniu 800 g lodowatej wody mieszanie kontynuowano przez 30 minut w temperaturze 0—10°C. Oddzielono ciala stale przez odsaczenie, przemyto woda az do odczynu obojetnego wobec papierka lakmusowego i wysuszono na powietrzu w temperaturze 25—30 °C. Produkt tj. dwuizopro- pylotiokarbaminian (2-ketobenzotiazolinylo-3) metylu o 40 55 60 65 wzorze 14 (zwiazek nr 23) otrzymano z wydajnoscia 86 %.Po rekrystalizacji z heptanu (alkoholu izopropylowego, temperatura topnienia zwiazku nr 23 wynosila 118—120°C) Analiza elementarna dla O5H22N2O2S2: Obliczono: C-55,43 H-6,21 N-8,63 S-19,76 Znaleziono: C-55,48 H-6,24 N-8,62 S-19,83 Przyklad VI. Reakcje przedstawia schemat 6 na rysunkach.Do mieszanej szarzy zawierajacej 0,11 mola odpowiednio soli sodowej lub trójetyloaminowej dwupodstawionego kwasu dwutiokarbamowego w 200 ml acetonu dodano jednorazowo 0,1 mola 3-chlorometylo-2-benzotiazolinu o wzorze 43 (opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ame¬ ryki nr 3050526). Mieszana mieszanine reakcyjna ogrzewano przez 24 godziny w temperaturze wrzenia. Po ochlodzeniu do temperatury 5°C dodano 800 g lodowatej wody i mie¬ szanie kontynuowano przez 30 minut w temperaturze 0—10 °C. Produkty oddzielono przez odsaczenie, przemyto woda do odczynu obojetnego na lakmus i wysuszono na powietrzu w temperaturze 25—30 °C. Dane zestawiono w tablicy 5.9 117 589 10 Tablica 5 wzór 15 Numer zwi4zku 24 25 . 26 R -N(CH3)2 -N(C2H5)2 wzór 5 M Na -2H20 H -N(C2H5)3 H -N(C2H5)3 Temperatura topnienia °C 135—136a 112—113b 165—167a Wydaj¬ nosc /o 95 99 97 %c 1 obli¬ czono 46,45 49,97 50,29 znale¬ ziono 46,46 49,85 50,22 %H obli¬ czono 4,25 5,16 "4,55 znale¬ ziono 4,28 5,17 5,58 %N obli¬ czono 9,85 8,97 9,02 znale¬ ziono 9,90 8,95 9,04 %s | obli¬ czono 33,82 30,78 30,98 znale¬ ziono 33,75. 30,73 30,98 1 a) Rekrystalizacja z octanu etylu. bfRekrystalizacja z alkoholu izopropylowego.Tablica 6 wzór 16 Zwiazek - E F G H T H H 6-Br 6-OC2Hs n 2 3 2 2 Wydajnosc % 99 89 93 95 X zero 2 zero zero C obli¬ czono — 30,93 — znale¬ ziono _¦¦ — 30,10 — %H obli¬ czono _ — 1,82 — znale¬ ziono _ — 2,03 — %N obli¬ czono 4,52 3,89 3,61 3,96 znale¬ ziono 4,47 3,76 3,75 3,69 %s | obli¬ czono 26,75 • — ' — znale¬ ziono 26,10 — — | Tabli wzór ca 7 19 Numer zwiazku 1 ' 27 ' 28 29 30 31 '32 33 34 35 - 36 37 38 T 2 H H H H U H H H H H 6-Br 6-OC2H5 n 3 3 2 2 2 3 2 2 3 3 3 2 2 R 4 -N(C2H5)2 rN(C2H5)2 -N(CN3)2 -N(C3H7)2 -N(CH3)2 -N(C4H9)2 wzór 4 -N(C4H9)2 -N(C3H7)2 wzór 4 -N(CH3)2 -N(CH3)2 Temperatura topnienia °C 5 lepka ciecz 89^-90a 126—127a lepka ciecz 114—115a lepka ciecz 147_148b lepka ciecz lepka ciecz 122—123b 131—132* 121—122a Wydaj¬ nosc /o 6 52 47 52 75 98 71 70 86 70 91 , 76 49 1 %e obli¬ czono 7 — — .— 52,67 — 51,83 — — — 38,89 51,51 znale¬ ziono 8 — — — 53,00 . — 51,65 — — — 39,79 51,24 obli¬ czono 9 — — — 5,44 — ^ 4,97 — — — 3,63 5,56 H znale¬ ziono 10 — — — — 5,51 — 4,83 — — — 3,66 5,57 1 %N obli¬ czono 11 8,63 9,02 9,92 8,28 9,45 7,64 8,64 7,36 7,95 8,28 7,75 8,58 znale¬ ziono 12 8,00 8.96 9,69 8,31 9,54 7,58 8,38 7,12 8,12 8,08 7,68 8,50 %s | obli¬ czono 13 19,76 20,65 22,71 18,95 21,63 17,50 19,77 16,85 18,19 18,95 17,75 19,64 znale¬ ziono 14 T9,29 20,64 22,59 19,16 21,82 17,70 19,96 16,94 18,77 19,21 17,66 19,83 | a) Rekrystalizacja z alkoholu izopropylowego. b) Rekrystalizacja z octanu etylu.Sporzadzono grupe nowych zwiazków aktywnych z zastosowaniem jako zwiazków posrednich ksantogenianu.Otrzymywanie nowych _ksantogenianów zilustrowano w przykladzie VII.Przyklad VII. Reakcje przedstawia schemat 7 na rysunkach. 55 Do mieszanej szarzy zawierajacej 0,25 mola odpowied¬ niego alkoholu o wzorze 7 (tablica 1) w 500 ml dwusiar¬ czku wegla dodawano malymi porcjami przez okres ponad 10 minut 16,5 g (0,25 mola) wodorotlenku potasu, w tem¬ peraturze 20—25 °C. Po 24 godzinnym mieszaniu w tern- $0 peraturze 25—30°G dodano 600 ml eteru etylowego.Produkty o wzorze 16 oddzielono przez odsaczenie i wy¬ suszono na_ powietrzu w temperaturze 25—30°C. Dane zestawiono w tablicy 6.Przyklad VIII. Reakcje przedstawia^ schemat 8 na es rysunkach.Do mieszanego roztworu zawierajacego 20,9 g (0,15 mola) kwasu bromooctowego w 250 ml wody dodawano 12 g (0,08 mola) weglanu potasu w malych porcjach, az do uzyskania p£L8. Do tego mieszanego roztworu dodano w jednej porcji 0,15 mola odpowiedniego ksantogenianu o wzorze 17 (tablica 6) i kontynuowano mieszanie przez 1,5 godziny w temperaturze 25—30°C. Dodano w jednej porcji odpowiednia dwupodstawiona amine i kontynuowano mieszanie przez 24 godziny w temperaturze 25—30 °C. Do wszystkich stalych produktów dodano .200 g wody lo¬ dowatej i trzymano mieszanine przez 30 minut w tempera¬ turze 0—10°C. Ciala stale oddzielono przez odsaczenie,' przemyto woda, az do odczynu obojetnego na lakmus i wysuszono na powietrzu w temperaturze 25—30°C. W przypadku cieczy, mieszana mieszanine reakcyjna ekstra¬ howano 500 ml eteru etylowego. Oddzielona warstwe eterowa przemywano woda, az do odczynu obojetnego na lakmus i suszono nad siarczanem sodu. Eter usunieto przy maksymalnej temperaturze 80—90 °C i przy cisnieniu117 589 11 obnizonym do 1—2 mm. Dane zestawiono w tablicy 7.Przyklad IX. Reakcje przedstawia schemat 9 na Tysunkach.Do mieszanej szarzy zawierajacej 20,4 g (0,11 mola) 5-chloro-2-hydroksybenzotiazolu o wzorze 20, 7,3 g (0,11 mola) 85% wodorotlenku potasu w 200 njj DMF dodano w jednej porcji dwuetylotionokarbaminianu 3-chloropropy- lu. Mieszanine reakcyjna mieszajac przez 24 godziny ogrze¬ wano w temperaturze 90—100 °C. Po ochlodzeniu do 25 °C dodano 500 ml wody i 600 ml eteru etylowego po czym mieszano jeszcze przez 15 minut w temperaturze 25—30 °C. Oddzielona warstwe eterowa przemyto woda do odczynu obojetnego na lakmus i wysuszono nad siar¬ czanem sodu. Eter usunieto przy" maksymalnej tempera¬ turze 80—90°C i przy cisnieniu obnizonym do 1—2~mm.Produkt, dwuetylotionokarbaminian 3- (5-chloro-2-keto- benzotiazolinylo-3) propylu o wzorze 21, w postaci bur¬ sztynowej lepkiej cieczy otrzymano z wydajnoscia 81 % (zwiazek nr 44).Analiza dla C15HgClN202S2: obliczono N-7,81 S-17,87 znaleziono N-8,38 S-17,80 Przyklad X. Reakcje przedstawia schemat 10 na rysunkach.Do mieszanej szarzy zawierajacej 15,1 g (0,1 mola) 2-hydroksybenzotiazolu o wzorze 22, 6,6 g (0,1 mola) 85 % wodorotlenku potasu i 150 ml DMF dodano w jednej porcji 22,8 g (0,1 mola) N-metylokarbanilanu 3-chloro- propylu. Mieszana mieszanine reakcyjna ogrzewano przez 24 godziny w temperaturze 90—100 °C. Pb ochlodzeniu do 25°C dodano 500 ml_wody i 600 ml eteru etylowego i kontynuowano mieszanie przez 15 minut w temperaturze 25—30 °C. Oddzielona warstwe eterowa przemyto woda, az odczynu obojetnego na lakmus i wysuszono nad siarczanem sodu. Eter usunieto przy maksymalnej tem¬ peraturze 80—90 °Ci przy cisnieniu obnizonym do 1—2 mm.Produkt, N-metylokarbanilan 3- (2-ketobenzotiazolinylo-3) propylu o wzorze 23, w postaci ciemno bursztynowej lepkiej cieczy otrzymano z wydajnoscia 82% (zwiazek nr 45).Analiza dlaC18H,8N203S: ' j obliczono - N-8,18 S-9,36 znaleziono N-8,38 S-9,42 Stwierdzono, ze zwiazki o wzorze 1 maja rózne dzialanie jako substancje czynne srodków regulujacych wzrost roslin przy stosowaniu ich na zbiory roslin straczkowych na przyklad soji (Glycine max.).Okreslenia „dzialanie regulujace wzrost roslin", „regu¬ lowanie wzrostu roslin" lub wyrazenia oznaczajace takie dzialanie uzywane sa w tym opisie i zastrzezeniach na oznaczenie róznych reakcji powodowanych przez zwiazki chemiczne wedlug wynalazku, za pomoca których osiaga sie aktywowanie, hamowanie i modyfikacje procesu fizjo¬ logicznego i morfologicznego kazdej rosliny. Nalezy do¬ datkowo przyjac, ze reakcje róznych roslin wynikaja z po¬ laczenia lub sekwencji obu czynników fizjologicznego i morfologicznego. - Dzialanie regulujace wzrost roslin uzyskiwane w ro¬ slinach straczkowych przy uzyciu metody wedlug wyna¬ lazku prawdopodobnie daje sie najlepiej zaobserwowac jako zmiany wielkosci, ksztaltu, barwy lub tekstury trak¬ towanych roslin lub ich dowolnych czesci. Z ogledzin wizualnych podobnie zauwaza sie calkiem widoczne zmiany ilosci owoców roslin lub kwiatów. Powyzsze* zmiany moga byc charakteryzowane jako przyspieszenie lub opóznienie 12 wzrostu roslin, zmniejszenie wysokosci, rosliny, zmiany w listowiu lub baldachimu, zwiekszenie ilosci galezi, krze¬ wienia sie, hamowanie szczytowe, zwiekszone kwitnienie lub zawiazywanie owoców, zwiekszony wzrost korzenia 5 rozwijanie lub hamowanie pomocniczych paczków, opóz¬ nienie paczkowania, niszczenie lisci, wysuszenie, opóznio¬ ne starzenie sie, przedluzony stan uspienia, zwiekszona odpornosc na zimno, opóznione lub przyspieszone doj¬ rzewanie i podobne.-Mimo, ze wiele tego rodzaju zmian jako takich jest . pozadanych, najczesciej efekt koncowy tych modyfikacji zalezy od czynnika ekonomicznego, który ma glówne znaczenie. Na przyklad, zwiekszenie wielkosci fizycznej kazdej rosliny w polu pozwala na wzrost wiekszej liczby roslin na jednostke obszaru i prowadzi do bardziej wy¬ dajnego wykorzystania ziemi pod zbiory. Wiele roslia o zredukowanej wysokosci lepiej znosi susze i niskie tem¬ peratury. Rosliny takie sa bardziej odporne na zakazenie zarazami i na wyleganie. 20 Zmniejszenie szybkosci dojrzewania w czesci zbiorów pozwala na przedluzenie trwania zniw w okresie spietrzenia prac polowych a przez to na bardziej wydajne wykorzy¬ stanie urzadzen do przeprowadzania zbiorów. Stlumienie wegetatywnego wzrostu na odpowiednim etapie rozwoju rosliny moze skutkowac w zwiekszeniu energii dostepnej do wykorzystania w rozwoju reprodukcyjnym tak, ze na . przyklad moze sie tworzyc wiecej owoców badz moga po- - wstawac wieksze owoce.Zwiekszona akumulacja suchej masy w roslinie jest waznym dzialaniem srodka regulujacego wzrost roslin i moze wystepowac lacznie ze zmianami morfologicznymi lub tez moze byc jedyna wykrywana reakcja. Zwiekszona akumulacja suchej masy jest fizycznie mierzalnym do- -_ wodem zwiekszonej aktywnosci fotosyntetycznej rosliny. 35 Wiekszosc roslin przyjmuje nie wiecej niz 1—3% energii slonecznej jaka otrzymuje.Obecna wiedza sugeruje, ze teoretycznie jest mozliwe zwiekszenie tego udzialu do okolo 12 %. Wzmozenie foto- ^ syntezy na odpowiednim stopniu wzrostu i rozwoju rosliny moze umozliwic roslinie wiazanie wiekszej ilosci dwu¬ tlenku wegla co powoduje wytwarzanie wiekszej ilosci weglowodanów, aminokwasów itd., które moga stac sie dostepne do wykorzystania w czynnosciach reprodukcyj- 45 nych rosliny, prowadzac do zwiekszonej wydajnosci plonów.Nalezy rozumiec, ze regulacja plonów roslin przy uzyciu srodka wedlug wynalazku nie obejmuje calkowitego zaha¬ mowania lub zniszczenia roslin. Chociaz mozna stosowac^ ilosci fitotoksyczne opisanych zwiazków w celu wywie- 50 rania chwastobójczego, niszczacego dzialania, • zamierza sie stosowac tutaj tylko ilosci regulujace wzrost rosliny dla zmodyfikowania normalnego rozwoju traktowanej^ rosliny do dojrzalosci rolniczej.Stosowane ilosci regulujace wzrost rosliny mozna poda- 55 wac na rosliny kolejno na róznych stopniach rozwoju rosliny, w celu uzyskania róznych pozadanych reakcji.Jak mozna oczekiwac i co jest oczywiste dla fachowców ilosci regulujace beda sie zmieniac nie tylko w zaleznosci od dobranych materialów, ale równiez w zaleznosci od 60 pozadanego efektu modyfikujacego, gatunków roslin i stop¬ nia ich rozwoju, srodowiska wzrostu rosHny i od tego czy oczekiwany jest efekt trwaly czy przejsciowy.Stwierdzono, ze pozadana modyfikacje plonu roslin straczkowych osiaga sie przez stosowanie omawianego 65 zwiazku regulujacego wzrost roslin na ,;rosliny" lub do i117 589 13 „siedlisk" roslin. Przez okreslenie „roslina" nalezy tutaj rozumiec nasiona, wschodzace zasiewy, korzenie, lodygi, liscie, kwiaty, owoce i inne czesci roslin. Okreslenie „sie¬ dlisko" oznacza tutaj otoczenie rosliny, takie jak srodowi¬ sko wzrostu rosliny na przyklad glebe.W praktycznej, realizacji wynalazku substancje czynna mozna stosowac sama lub lacznie z substancjami, które nazywane sa srodkami pomocniczymi lub dodatkami, w postaci zarówno cieklej jak i stalej.W celu sporzadzenia preparatów srodka regulujacego wzrost roslin, substancje czynna miesza sie z dodatkami obejmujacymi rozcienczalniki, domieszki objetosciowe, nosniki i srodki kondycjonujace przygotowujac w ten sposób preparaty w postaci dokladnie rozdrobnionych cial stalych, granulek, tabletek, proszków zwilzalnych, pylów, roztworów lub wodnych dyspersji badz^emulsji.Zatem substancja czynna moze byc stosowana ze srodkami pomocniczymi, takimi jak dokladnie rozdrobnione ciala stale, rozpuszczalniki ciekle pochodzenia organicznego, woda, srodek zwilzajacy, dyspergujacy lub emulgujacy lub w dowolnej ich kombinacji.Przykladami , dokladnie rozdrobnionych stalych nosni¬ ków lub domieszek objetosciowych stosowanych w prepa¬ ratach srodka do regulacji wzrostu roslin wedlug wynalazku sa talki, gliny, pumeks, krzemionka, ziemia okrzemkowa, kwarc, ziemia Fullera, siarka, sproszkowany korek, tro¬ ciny, maka orzechowa, kreda, pyl tytoniowy, wegiel drze¬ wny i podobne.Typowymi rozcienczalnikami cieklymi sa rozpuszczal¬ nik Stoddarda, aceton, alkohole, glikole, octan etylu, ben¬ zen i podobne, Preparaty srodka regulujacego wzrost roslin wedlug wynalazku, zwlaszcza ciecze i zwilzalne proszki zazwyczaj zawieraja jeden lub wieksza ilosc sub¬ stancji powierzchniowo-czynnych, w ilosci dostatecznej do uzyskania preparatu latwo dyspergowalnego w wodzie lub oleju.Przez okreslenie „srodek powierzchniowo czynny" nalezy rozumiec srodki zwilzajace, dyspergujace, zawie¬ szajace i emulgujace. Takie srodki powierzchniowo czynne sa dobrze znane i szczególowe przyklady niektórych sposród nich mozna znalezc w opisie patentowym Stanów Zjedno¬ czonych Ameryki nr 2547724 kolumna 3 i 4.Na ogól substancje czynne stosuje sie w postaci pre¬ paratu zawierajacego jeden lub wieksza ilosc dodatków pomagajacych w równomiernym ich rozprowadzaniu.Podawanie cieklych lub rozdrobnionych stalych prepara¬ tów substancji czynnej mozna przeprowadzic technikami tradycyjnymi stosujac na przyklad rozscielacze, rozpylacze proszków, rozpylacze wysiegnikowe i reczne oraz opylacze rozp^yskowe. Preparaty moga byc równiez stosowane z samolotów w postaci proszków lub rozpylone. W przypa¬ dku gdy byloby pozadane wprowadzenie preparatu srodka do regulowania wzrostu roslin do srodowiska wzrostu rosliny, mozna to przeprowadzic przez wlaczenie srodka do gleby lub do innego podloza rosliny na obszarze, na którym pozadane jest modyfikowanie roslin.Srodek wedlug wynalazku na ogól zawiera 5—95 czesci substancji czynnej, 1—50 czesci srodka powierzchniowo czynnego i okolo 5—94 czesci rozpuszczalnika, przy czym wszystkie czesci podane sa w stosunkach wagowych w prze¬ liczeniu na calkowity ciezar preparatu.Dobierajac odpowiednia dawke substancji czynnej nalezy wziac pod uwage, ze dokladna dawka bedzie równiez zalezec od sposobu stosowania, takiego jak wprowadzanie 14 do gleby, nakladanie na bande, traktowanie nasion przed wsadzeniem i rózne inne sposoby znane fachowcom.Przy traktowaniu lisci roslin w celu regulacji wzrostu roslin substancje czynna stosuje sie w ilosci 0,056—H,2 5 kg/ha. Korzystnie na liscie stosuje sie 0,056—5,6 kg/ha.Przy regulowaniu wzrostu roslin przez wprowadzenie do siedliska glebowego kielkujacych nasion, wschodzacych siewek i ustalonych wegetacji, substancje czynna stosuje sie w ilosciach 0,1—11,2 kg/ha lub wiecej. 10 Korzystne jest wprowadzenie do gleby 0,1—5,6 kg/ha substancji czynnej. Podawanie na liscie roslin, które za¬ czynaja kwitnac jest korzystniejsze od innych typów za¬ stosowan. 15 Realizujac wynalazek sporzadzono kilka preparatów srodka regulujacego wzrost roslin z zastosowaniem kilku nowych N-podstawionych ketobenzotiazolin jako substancji czynnej. Preparaty sporzadzano tak, zeby dawka wynosila 306 litrów na hektar. 20 W tablicy 8 zilustrowano sklady preparatów dla kilku stosowanych dawek substancji czynnej. Przy innych daw¬ kach sklady preparatów mieszcza sie dobrze w zakresach znanych fachowcom. W kazdym skladzie stosowano roz¬ twór podstawowy zawierajacy 1% substancji czynnej 25 rozpuszczonej w acetonie.Tablica 8 kg/ha 6,72 5,60 3,36. 2,80 1,34 1,12 0,560 0,336 Ilosc ml 1 % roztworu podstawowego 2,0 2,0 1,0 1,0 0,4 0,4 0,2 0,1 Ilosc ml acetonu — 1,0 1,0 2,0 1,6 2,6 2,8 1,9 Ilosc ml 0,39% TWEEN 20 w wodzie jako srodka powierzchniowo czynnego 3,6 3,7 3,6 3,7 3,6 3,7 3,7 3,6 | 45 Gdy do skladu preparatu przygotowanego zgodnie z tablica 8 zostanie wlaczonych kilka nowych ketobenzotia¬ zolin jako zwiazków alctywnych, preparaty wykazuja. nie¬ oczekiwane wlasnosci regulowania wzrostu roslin, jak zilustrowano w próbie przedstawionej w przykladzie. XI. 50 Przyklad XI. Pewna liczbe roslin soji, odmiany Corsoy, hodowano z nasion w pojemnikach aluminiowych w szklarni, przez okres okolo 1 tygodnia do stadium pierw- . szego liscia. Rosliny przerzedzono do trzech jednakowych roslin w kazdym pojemniku i zmierzono wysokosc kazdej 55 rosliny do szczytowego paczka notujac przecietna wysokosc.Do kazdego traktowania chemicznego uzywano jeden pojemnik zawierajacy trzy roslinki soji, zas trzech pojem¬ ników nie traktowano stosujac je jako próbe kontrolna.Nastepnie na pojemnik z rosnacymi roslinami podawano 60 wodny preparat substancji czynnej przez spryskiwanie od góry w pozadanej dawce. Traktowane pojemniki, la¬ cznie z pojemnikami kontrolnymi trzymano w szklarni i podlewano od dolu na lawie piaskowej oraz nawozono równomiernie porcja rozpuszczalnego w wodzie zrówno- 65 wazonego nawozu sztucznego. i117 589 15 Dwa tygodnie po traktowaniu chemicznym ponownie zmierzono, tak jak podano powyzej, przecietna wysokosc roslin soji w traktowanych pojemnikach. Róznica w prze¬ cietnej wysokosci przed traktowaniem i po dwóch tygo¬ dniach od traktowania oznacza zwiekszenie rozwoju trak¬ towanych roslin. Rozwój wzrostu traktowanych roslin w pojemnikach porównano z przecietnym zwiekszeniem wzrostu w pojemnikach kontrolnych w tym samym okresie czasu. Zmiana o 25% lub wiecej w rozwoju co najmniej dwóch trzecich traktowanych roslin, w porównaniu z roz¬ wojem roslin kontrolnych, wskazuje ze zwiazek chemiczny jest skutecznym skladnikiem srodka regulujacego. Tak wiec, zwiazek chemiczny uznawany jest za aktywny, gdy traktowana roslina wykazala zmniejszenie wzrostu do co najmniej 25% ponizej wysokosci roslin kontrolnych tzn. redukcje lub zwiekszenie wzrostu ponad 25% w stosunku do roslin kontrolnych tzn. stymulowanie wzrostu.W tablicy 9 zestawiono wyniki przeprowadzonych ob¬ serwacji zgodnie z przykladem XI. Jako substancje czynna stosowano nowe N-podstawione ketobenzotiazoliny sta¬ nowiace substancje czynna srodka wedlug wynalazku wkilku dawkach.Tablica 9 18 tablica 9 (ciag dalszy) . Numer zwiazku | 1 3 27 28 29 30 32 Dawka kg/ha 2 6,72 3,36 6,72 6,72 2,80* 1,40* 0,56* . 0,56* 0,28* 6,72 6,72 3,36 1,34 6,72 6,72 3,36 -1,34 . 6,72 Reakcja rosliny 3 Obnizenie wzrostu, rozwój pa¬ czków pomocniczych, skrecenie lisci, lekkie brunatnienie lisci Zmiana wygladu lisci, znieksztal¬ cenie lisci, lekkie brunatnienie lisci [ Brak widocznej reakcji Rozwój paczków pomocniczych, znieksztalcenie lisci Znieksztalcenie lisci, chloroza Znieksztalcenie lisci Brak widocznej reakcji Brak widocznej reakcji Brak widocznej reakcji 1 Znieksztalcenie lisci, zahamowar nie wzrostu wierzcholka, gruba tekstura liscia Znieksztalcenie lisci, zahamowa¬ nie wzrostu wierzcholka Znieksztalcenie lisci, 'zahamowa¬ nie wzrostu wierzcholka Brak reakcji Znieksztalcenie lisci, zahamowa¬ nie wzrostu wierzcholka Znieksztalcenie lisci, zahamowa¬ nie wzrostu wierzcholka, pogru¬ bienie tekstury lisci Znieksztalcenie lisci, zahamowa- J nie wzrostu wierzcholka Obnizenie wzrostu, znieksztalce¬ nie lisci Rozwój paczków pomocniczych, zahamowanie wzrostu wierzchol¬ ka, znieksztalcenie lisci | 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 1 1 .^ 33 •34 35 36 2 6,72 3,36 1,34 6,72 6,72 6,72 3,36 1,34 6,72 6,72 . 3 Obnizenie wzrostu, obnizenie wzro¬ stu wierzcholka, znieksztalcenie lisci Obnizenie wzrostu wierzcholka, pogrubiona tekstura lisci, znie¬ ksztalcenie lisci Znieksztalcenie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana baldachimu, chloroza Chloroza, lekkie brunatnienie lisci \ Chloroza, lekkie brunatnienie lisci Chloroza, lekkie brunatnienie lisci Znieksztalcenie lisci Lekkie brunatnienie lisci * Postepowanie badawcze róznilo sie od podanego w przy¬ kladzie XI. W pojemniku byla 1 roslina traktowana bada¬ nym zwiazkiem w stadium trzeciego liscia.Dalsze zalety wynalazku przedstawiono w przykladzie XII.Przyklad XII. Wiele roslin soji, odmiany Williams, hodowano w pojemnikach plastykowych w szklarni, przez okres 1 tygodnia, po czym rosliny przerzedzano do jednej na pojemnik. Po pelnym rozwinieciu sie drugiego potrójnego liscia (trzy tygodnie) rosliny traktowano roztworem sub¬ stancji czynnej .w acetonie i wodzie. Jako srodek powierz¬ chniowo czynny stosowano roztwór wodny Tween 20.Po pelnym rozwinieciu sie piatego liscia potrójnego (cztery do pieciu tygodni) traktowane rosliny porównano z ro¬ slinami kontrolnymi nietraktowanyml i zarejestrowano obserwacje.W tablicy 10 zestawiono wyniki i obserwacje przepro¬ wadzone opisanym powyzej sposobem.Tablica 10 Numer zwiazku 1 1 3 4 Da¬ wka kg/ha 2 0,14. 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 % wa¬ gowy*) suchej substan¬ cji 3 93 98 77 93 104 80 89 80 74 A Reakcja rosliny 4 Brak widocznej reakcji Zmiana lisci, lekkie bruna¬ tnienie lisci Znieksztalcenie lisci, zmia¬ na baldachimu, umiarko¬ wane brunatnienie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana lisci Zmiana lisci, odmiana bal¬ dachimu, znieksztalcenie lisci, umiarkowane bruna¬ tnienie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana lisci, znieksztal¬ cenie lisci, lekkie brunat¬ nienie lisci Zmieniony baldachim, zmienione liscie, zniekszta¬ lcenia lisci, zahamowanie dodatkowego paczkowania, |117 589 17 18 tablica 10 (ciag dalszy) tablica 10 (ciag dalszy) 1 1 17 18 19 20 22 27 28 1 2 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 1 3 79 94. 91 81 90 93 73 89 ' 88 55 102 99 85 93 72 67 107 89 63 104 92 70 f ¦ 4 1 Zmniejszenie wysokosci, zmiana baldachimu, zmia¬ na lisci, znieksztalcenie lisci, zahamowanie lisci, umiarkowane brunatnienie lisci Zmiana lisci Zmiana lisci, znieksztalce¬ nie lisci, lekkie brunatnie¬ nie lisci Zmiana lisci, znieksztalce- | nie lisci, zahamowanie li¬ sci, zmiana baldachimu, umiarkowane brunatnienie lisci Brak widocznej reakcji Brak widocznej reakcji Zmiana lisci, znieksztalce- l nie lisci, lekkie brunatnie¬ nie lisci Brak widocznej reakcji Brak widocznej reakcji Zmiana lisci, znieksztalce¬ nie lisci, lekkie brunatnie¬ nie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana lisci Zmiana baldachimu, zmia¬ na lisci, znieksztalcenie li¬ sci, lekkie brunatnienie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana lisci Zmiana lisci, znieksztalce¬ nia lisci,zahamowanie lisci, zmiana baldachimu, zaha¬ mowanie pomocniczych paczków, lekkie brunatnie¬ nie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana lisci, zahamowanie lisci, znieksztalcenie lisci, zmiana baldachimu, lekkie brunatnienie lisci Zmniejszenie wysokosci, zahamowanie rozwoju szczytowego, zmiana balda¬ chimu, znieksztalcenie li¬ sci, zahamowanie lisci, umiarkowane brunatnienie lisci Lekkie brunatnienie lisci Zmiana lisci, zmiana bal¬ dachimu, zahamowanie ro¬ zwoju szczytowego, lekkie spalenie lisci Zmniejszenie wysokosci, zahamowanie rozwoju 1 szczytowego, zmiana balda- f chimu, znieksztalcenie lisci znieksztalcenie lodygi, |* 1 1 6 8 10 11 13 14 15 | 2 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 1 3 101 71 71 103 82 78 • 86 90 92 , 112 86 82 99 89 83 94 87 88 103 , 93 1 4 1 umiarkowane brunatnienie lisci Brak widocznej reakcji Znieksztalcenie lisci, zmia¬ na lisci, zmiana baldachi¬ mu, zahamowanie dodat¬ kowego paczkowania, lek¬ kie brunatnienie lisci Zmniejszenie wysokosci, znieksztalcenie lisci, zmia¬ na lisci, zmiana balda¬ chimu, umiarkowane bru¬ natnienie lisci Zmiana lisci Znieksztalcenie lisci, zmia¬ na lisci, zahamowanie po¬ mocniczych paków, lekkie brunatnienie lisci Zmniejszenie wzrostu, znie¬ ksztalcenie lisci, zmiana lisci, zahamowanie lisci, zahamowanie pomocni¬ czych paków, umiarkowa¬ ne brunatnienie dodatko¬ wych lisci Brak widocznej reakcji Brak widocznej reakcji Zmiana lisci, zahamowa¬ nie lisci, lekkie brunatnie¬ nie lisci Brak widocznej reakcji Znieksztalcenie lisci, lekkie brunatnienie lisci Zmniejszenie wysokosci, znieksztalcenie lisci, zmia¬ na lisci, zmiana baldachi¬ mu, lekkie brunatnienie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana lisci, znieksztal¬ cenie lisci, lekkie brunat¬ nienie lisci Zmiana lisci, znieksztal¬ cenie lisci, zmiana balda¬ chimu, zahamowanie po¬ mocniczych lisci, chloroza, lekkie brunatnienie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana lisci, zniek¬ sztalcenie lisci, lekkie bru¬ natnienie lisci Zmiana lisci, znieksztal¬ cenie lisci, lekkie brunat¬ nienie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana lisci, znieksztal¬ cenie lisci, zahamowanie lisci, zmiana baldachimu, zahamowaniepomocniczych paczków, lekkie brunatnie¬ nie lisci . 1 /117 589 19 20 tablica 10 (ciag dalszy) 1 1 29 30 ¦ 31 ¦ 33 36 2 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 0il4 0,56 2,80 0,14 0,56 2,80 3 120 99 67 70 72 67 135* 116* 99 86 87 69 106 104 88 4 umiarkowane brunatnienie lisci Zmiana lisci Zmiana lisci Zmniejszenie wysokosci, zmiana baldachimu, zmia¬ na lisci, zmieksztalcenie lisci, znieksztalcenie lody¬ gi Brak widocznej reakcji Zmiana lisci.Zmiana baldachimu, zmia¬ na lisci, znieksztalcenie lisci, chloroza, lekkie bru¬ natnienie lisci Lekkie brunatnienie lisci Zmiana baldachimu, znie¬ ksztalcenie lisci, chloroza, lekkie brunatnienie lisci Zmiana baldachimu, znie¬ ksztalcenie lisci, chloroza, umiarkowane brunatnienie lisci Brak widocznej reakcji Zmiana baldachimu, zmia¬ na lisci, lekkie brunatnie¬ nie lisci | Zmniejszenie wzrostu, zmiana baldachimu, zaha¬ mowanie rozwoju szczyto¬ wego, zmiana lisci, znie¬ ksztalcenie lodygi, umiar¬ kowane brunatnienie lisci Brak widocznej reakcji Chloroza, lekkie brunat¬ nienie lisci Znieksztalcenie lisci, chlo¬ roza, lekkie brunatnienie lisci | * próba powtórna nie potwierdzila sie.Zwiazki nr nr 29, 30 i 32 badano dalej wedlug procedury opisanej w przykladzie XIII.Przyklad XIII. Poszczególne rosliny soji, odmiany Corsoy, hodowano z nasion w 6 calowym (15 cm) pojemniku zawierajacym na górze glebe dobrej jakosci. Do kazdego badanego zwiazku chemicznego stosowano dwa pojemniki z roslinami 4 tygodniowymi (stadium 3—4 potrójnych lisci) oraz 2 pojemniki z roslinami szesciotygodniowymi (stadium 5—6 potrójnych lisci). Pojemniki spryskiwano od góry preparatem wodnym zawierajacym zwiazki w daw¬ kach podanych w tablicy 11. Do prób wlaczono dwa do czterech zestawów roslin, które sluzyly jako kontrolne. 10 15 20 25 35 40 45 50 55 Wszystkie pojemniki utrzymywano w dobrych warunkach wzrostowych i podlewano oraz nawozono równomierna iloscia rozpuszczalnego w wodzie zrównowazonego nawozu sztucznego. Dwa tygodnie po podaniu zwiazku porówny¬ wano reakcje wzrostowe traktowanych roslin z wynikami prób kontrolnych. Calkowita wysokosc rosliny mierzono do konca szczytowego paka. Zmiana 15% przecietnej cal¬ kowitej wysokosci traktowanych roslin w porównaniu z przecietna calkowita wysokoscia roslin kontrolnych wskazywala, ze zwiazek jest substancja regulujaca wzrost roslin. Obserwacje te powtórzono w cztery tygodnie pa zastosowaniu zwiazku dalej oceniajac aktywnosc regulo¬ wania wzrostu roslin. Obserwacje przeprowadzono na 4 i 6 tygodniowych roslinach w 2 i 4 tygodnie po podaniu szacowano dzialanie preparatu. Obserwacje przeprowadzone wedlug niniejszego przykladu zestawiono w tablicy 11.Tablica 11 Numer zwiazku 29 30 32 Dawka kg/ha 1,12 5,60 1,12 - 2,80 5,60 1,12 2,80 5,60 Reakcja rosliny brak widocznej reakcji brak widocznej reakcji brak widocznej reakcji brak widocznej reakcji brak widocznej reakcji brak widocznej reakcji zwiekszony komplet straków zwiekszony komplet straków Opisane tutaj N-podstawione zwiazki ketobenzotiazo- linowe wykazuja nieoczekiwane wlasnosci, gdy zastosuje sie je do regulowania wzrostu zbiorów roslin straczkowych, zwlaszcza soji (Glycine max.).Zastrzezenie patentowe Srodek regulujacy naturalny wzrost i rozwój roslin, zwlaszcza roslin straczkowych, zawierajacy substancje czynna i obojetny nosnik, znamienny tym, ze jako sub¬ stancje czynna zawiera 5—95 czesci wagowych zwiazku o wzorze 1, w którym Y i W niezaleznie od siebie oznaczaja atom tlenu lub siarki, T oznacza nizsza grupe alkilowa lub alkoksylowa, atom chlorowca, grupe -CF3 lub -N02, mpznacza liczbe calkowita 0—2, n oznacza liczbe calkowita 1—3 a R jest dobrane sposród grup o wzorze 2, morfolino- wej, pirolidylowej, pirolidylowej podstawionej 1 lub 2 podstawnikami takimi jak nizsza grupa alkilowa, alkenylowa lub alkoksylowa, oraz grupy o wzorze 3, w którym a oznacza liczbe calkowita 5—8, Ri oznacza nizsza grupe alkilowa lub alkenylowa, grupe benzylowa, fenylowa lub grupe fenylowa podstawiona 1—3 podstawników, takich jak nizsza grupa alkilowa, alkoksylowa lub alkenylowa, grupa -CF3 lub -N02, R2 oznacza atom wodoru, nizsza grupe alkilowa lub alkenylowa.117 589 n. -N (CH2)a T(m) /Rl v^sV ^ -N T £-0 (CH2)nY-C-R R2 Wzór 3 Wzór i f H + KOH+Cl(CH2)nOH — T, s N fc^dr 6 Schemat / 1 'xc=o (CH2)nOH. lfzór 7 ^Y'SxC=0 + RN CO CHzCHzOH /Vzcr 5 Schemat 2 K2CO2 H c=o CH2CH20C-N^R Wzór 9 ^ ^ OT0 + (CH,NCCl ™5 QC0 CH2CH20H CH2CH20CN(CH3)2 /yzor fi Schemat 3 Wzór 10 0 T T KTSxC0H + K0H+ RCS (CH2)nCl — OC^° Wzór 6 0 Schemat 4 (CHzjnSCR v ' ii // 0 Wzór CH5 CH3 Wzór 12117 589 Q£ jo + nqscn(ch(ch3)2); y ó CH2CI Wzór 43 Schemat 5 ao CHa:N(CH(CH^): o Wzór U C=0 + RC - SM CH2Cl Schemat 6 sx CH2SCR M/zd/* /5 S s \, Wzór 7 T N,GO * CS* ? KOH— QC0 (CH2)nOH '' (CH2)nOCSK-XH20 Schemat 7 s Wzór /6 S ^^\| 0 + BrCH2C00K+ RH — ^Y^t-0 N- (CH2)nOCSK. 11 Wzór 17 (CH^nOCR Schemat 8 Wzór 48117 589 T- -s. ^o° (CHa)nOCR Wzór 19 ^^ ^C0H + K0H + fc2H5) 2 NC0(CH2)3 Ci ™ CAS° (CH2)30CN(C2H5) 2 Wzór 2f S Schemat 9 0 fT^COH + KOH + C6H5NC - OfcHz^Cl Wzór 22 ocs° (CH^OCNCehh CH3 Schemat JO PL PL PL