Przedmiotem wynalazku jest Urzadzenie do wy¬ twarzania natychmiastowego obciazenia obrabiane¬ go i/lub odksztalcanego korpusu, z tlokiem robo¬ czym, zasilanym cisnieniem gazu i z ukladem ste¬ rujacym, umozliwiajacym sterowanie cisnieniem gazu i dzialajacym skutecznie na tlok roboczy.Znane tego rodzaju urzadzenie posiada cylinder, który jest podzielony za pomoca scianki dzialo¬ wej w ksztalcie plyty z otworem na dwie komo¬ ry. W jednej komorze jest prowadzony wzdluz¬ nie przesuwnie i szczelnie tlok roboczy, a w dru¬ giej komorze jest umieszczony uklad sterujacy, wyposazony w tlok, obciazany w polozeniu zamk¬ nietym przez cisnienie, przy czym tlok ten zamy¬ ka otwór w sciance dzialowej za pomoca cisnienia hydraulicznego.Komora oddzielona przez tlok roboczy, jest za¬ silana gazem pod wysokim cisnieniem. Z chwila uzyskania w tej komorze wymaganego cisnienia roboczego, cisnienie hydrauliczne, dzialajace na tlok ukladu sterujacego zanikaj wskutek czego tlok ten jest dociskany z powrotem za pomoca ci¬ snienia gazu i tym samym tlok ten otwiera otwór w sciance dzialowej pomiedzy dwiema komora^ mi. Wysokosprezny gaz rozpreza sie w otworze scianki dzialowej i przyspiesza przesuw tloka ro¬ boczego z coraz wieksza predkoscia az do pred¬ kosci maksymalnej. 10 15 20 25 30 Istotna niedogodnoscia w tym znanym Urzadze-* niu jest to, ze tlok roboczy musi byc w pewnej mierze przyspieszony w przesuwie swobodnym, a^ by mógl on przejac wymagana energie odksztal¬ cenia i natrafic na przedmiot obrabiany z duza predkoscia. Oznacza to, ze urzadzenie musi byc skonstruowane o odpowiedniej dlugosci i musi byc ciezkie. Niedogodnoscia jest równiez i to, ze wy¬ soko sprezony gaz musi przeplynac przez otwór w sciance dzialowej, aby móc spowodowac prze¬ suw tloka roboczego, wskutek czego wystepuje zwiekszone dzialanie dlawiace, które zwieksza zna¬ cznie wzrost cisnienia w cylindrze roboczym.Ponadto wskutek swobodnego przesuwu tloka roboczego zanika zamkniecie silowe pomiedzy cy¬ lindrem a tlokiem roboczym, tak ze tlok moze oddac swa energie tylko dzieki temu, ze w kie¬ runku roboczym jest przyspieszana inna masa, na przyklad podstawa maszyny lub szabota mlota.Prowadzi to w znany sposób do wstrzasów i szu¬ mów.Zadaniem wynalazku jest przeto skonstruowa¬ nie wspomnianego na wstepie urzadzenia, w któ¬ rym osiaga sie natychmiastowe i chwilowe ob¬ ciazenie nie tylko tloka, lecz takze przedmiotu obrabianego, faktycznie od samego poczatku. O- prócz tego urzadzenie wedlug wynalazku powinno byc pod wzgledem konstrukcji wzglednie proste oraz powinno byc napedzane przy malym najda- J15 902§ dzie srodków. Konieczna jest takze mozliwosc wie¬ lostronnego jiego zastosowania.Zadanie to rozwiazano wedlug wynalazku dzie¬ ki temu, ze tlok roboczy jest zasilany w kierun¬ ku roboczym stale posrednio lub bezposrednio za pomoca cisnienia gazu, a w kierunku przeciwnym korzystnie za pomoca zaworu sterujacego, zasi¬ lanego srodkiem naporu, wskutek czego tlok ro¬ boczy jest przesuwany w jego polozenie wyjscio¬ we. Jedna strona tloka ukladu sterujacego, od¬ ciazanego jednostronnie przez cisnienie w polo¬ zeniu zamknietym i przesuwanego przez cisnie¬ nie robocze, jest polaczona z przestrzenia dla srod¬ ka naporu, natomiast druga strona tloka jest za¬ silana za pomoca wzglednie niskiego cisnienia ga^ zu i/lub docisku sprezyny, przy czym pojemnosc, przejeta przez przesuw tloka, jest tak wymie¬ rzona, ze nastepuje tu natychmiastowe i chwilo¬ we odciazenie strony tloka roboczego, zasilanej przez srodek naporu i tlok roboczy moze praco,--, wac w taki sam sposób.Zalety urzadzenia wedlug wynalazku polegaja na tym, ze dzialanie sily na przedmiot obrabiany odbywa sie natychmiastowo i chwilowo, a wiec w bardzo krótkim odcinku czasu, na przyklad po zetknieciu sie narzedzia z przedmiotem obra¬ bianym, poniewaz przekroje poprzeczne przeply¬ wu pomiedzy strona tloka roboczego, zasilana przez srodek naporu a strona tloka ukladu sterujacego, moga byc praktycznie dowolnie duze, a powierz¬ chnia tloka ukladu sterujacego moze byc w sto¬ sunku do tloka roboczego dosc duza.Wskutek natychmiastowego i chwilowego ob¬ ciazenia w ukladzie zamknietym silowo moze byc osiagniety wysoki wspólczynnik sprawnosci, po¬ dobnie jak wskutek krótkiego czasu ladowania moze byc uzyskana duza wydajnosc produkcji, przy czym sprawnosc i wydajnosc sa uwarunkowa¬ ne miedzy innymi podzialem suwu calkowitego na mechanicznie napedzany suw jalowy i na hy¬ drauliczny suw roboczy. .Urzadzenie wedlug wynalazku jest sterowane za pomoca prostych srodków oraz umozliwia prze¬ myslowe wykorzystanie zalet wysokowydajnej ob¬ róbki plastycznej, jak równiez jest bardziej bez¬ pieczne i mniej halasliwe w porównaniu ze zna¬ nym, opisanym na wstepie urzadzeniem. Osiaga sie to dzieki temu, ze dzialanie sily nastepuje dopiero po zamknieciu silowym w ukladzie zamk¬ nietym. Urzadzenie to jest przeznaczone miedzy innymi do kucia matrycowego, kucia swobodne¬ go, wyciskania przeciwbieznego, wglebiania lub po¬ glebiania, albo rozwiercania zgrubnego, wytlacza¬ nia powierzchniowego, glebokiego ciagnienia, cie¬ cia nozycami i do tloczenia lub wykrawania. Po¬ nadto pozwala ono na zageszczanie delikatnych materialów ceramicznych i metalurgicznych.Urzadzenie wedlug wynalazku moze byc stoso¬ wane w tych dziedzinach samoistnie lub w pola¬ czeniu ze stemplem napedzanym np. przez mecha¬ nizm korbowy.W zalecanej postaci wykonania srodkiem na¬ poru, zasilajacym tlok roboczy w kierunku robo¬ czym, jest odpowiednia ciecz hydrauliczna. Uksztal- 5 m i towane w taki sposób urzadzenie umozliwia duz4 czestotliwosc robocza, np. wykonywanie wielu na¬ tychmiastowych i chwilowych, krótkotrwalych ob¬ ciazen obrabianego i/lub odksztalcalnego wzgled- 5 nie ksztaltowanego przedmiotu.Tlok ukladu sterujacego prowadzony szczelnie w cylindrze wchodzi swym jednym koncem do przestrzeni pierscieniowej polaczonej z przestrze¬ nia tloka roboczego, zasilana przez srodek naporu 10 lub wchodzi do przestrzeni roboczej oraz przy¬ lega w polozeniu zamknietym za pomoca tego konca do powierzchni uszczelniajacej, a powierz¬ chnie tloka, ograniczone przez te powierzchnie szczelna, sa odciazane i sa zasilane przez srodek 15 naporu.W innej korzystnej postaci wykonania, tlok u- kladu sterujacego jest wykonany jako tlok piers¬ cieniowy, umieszczony wspólsrodkowo wzgledem tloka roboczego. Umozliwia to zwarta i oszczedna przestrzennie konstrukcje urzadzenia.W urzadzeniu wedlug opisanej postaci wykona¬ nia srednica tloka ukladu sterujacego moze byc w sposób korzystny dla wynalazku wieksza od srednicy tloka roboczego, przy czym koniec tloka 25 ukladu sterujacego przylega do odpowiedniego od¬ sadzenia cylindra tloka roboczego.Nastepna postac wykonania urzadzenia wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze powierzch¬ nia tloka, wchodzaca do przestrzeni pierscienio- 30 wej lub do ^przestrzeni bocznej, jest przesuwana za pomoca tloka uszczelnionego o mniejszej sred¬ nicy, zasilanego przez cisnienie gazu tloka robo¬ czego. 35 Wedlug dalszej cechy znamiennej urzadzenia we¬ dlug wynalazku jego postac wykonania charak¬ teryzuje sie tym, ze zawór sterujacy ukladu ste- ^ rujacego ma tlok uruchamiajacy, przesuwajacy ten zawór w polozenie zamkniete, przy czym tlok uruchamiajacy jest polaczony z zamknieta, prze¬ strzenia, utworzona przez powierzchnie uszczelnia¬ jaca. W tej postaci wykonania powierzchnia tloka, wchodzaca w przestrzen pierscieniowa lub w prze¬ strzen boczna, jest zasilana np. za pomoca srod- 4_ ka naporu poprzez zawór, sterowany odpowied¬ nim impulsem, przy czym zawór ten tworzy w s-tanie spoczynku polaczenie zwrotne srodka na¬ poru.W dalszym uksztaltowaniu wedlug wynalazku 50 cylinder jest polaczony z tlokiem prasy hydrauli¬ cznej, a tloczysko wykonane jest jako narzedzie kowalskie lub matryca do prasowania. Jest jednak równiez mozliwe, ze w dalszej postaci wykonania wynalazku tloczysko tloka roboczego jtworzy stem- 55 pel roboczy, n£. prasy o wyciskaniu przeciwbiez¬ nym lub prasy do wytlaczania.Jezeli jest stosowany zawór, sterowany za po¬ moca impulsu, to wówczas w dalszej postaci wy¬ konania wynalazku stempel do wykonywania ma- 60 tryc jest polaczony z mechanizmem korbowym, przy czym impuls sterujacy zaworem jest wyla¬ czony w obszarze górnego polozenia punktu mart¬ wego mechanizmu korbowego; ' Dalsza postac wykonania charakteryzuje sie tym, w ze tloczysko jest prowadzone przesuwnie poprzez5 115 902 6 tlok roboczy oraz jest wyposazone w zderzak, o który opiera sie w kierunku roboczym' tlok robo¬ czy. Tloczysko jest wedlug wynalazku tak prze¬ dluzone, ze wchodzi ono w przestrzen cylindra, zasilana czynnikiem cisnieniowym.Jeszcze inna postac wykonania charakteryzuje sie tym, ze we wspólnym cylindrze jest prowa¬ dzony wspólosiowo i wzdluznie przesuwnie oraz szczelnie, tlok roboczy i umieszczony w pewnej od niego odleglosci tlok wstepny, przy czym. po¬ miedzy tlokiem wstepnym, a tlokiem roboczym jest utworzona przestrzen cylindryczna, napelniana sta¬ le gazem, bedacym pod pewnym cisnieniem, a strony tloka wstepnego i tloka roboczego odwró¬ cone od przestrzeni cylindrycznej, napelnionej ga¬ zem sa zasilane przewaznie przez takie samo cis¬ nienie srodka naporu. Tloczysko polaczone z t}o^ kiem roboczym przechodzi przez przestrzen, zasi¬ lana srodkiem naporu, a tlok sterujacy jest tak zasilany przewodem za pomoca cisnienia srodka naporu zasilajacego tlok roboczy, ze przy uzyska¬ niu okreslonego uprzednio cisnienia srodka naporu tlok .sterujacy odciaga tlok ukladu sterujacego do jego powierzchni uszczelniajacej, a dla natychmia¬ stowego i chwilowego, obnizenia cisnienia przej¬ muje wymagane pojemnosci srodka naporu. Ta¬ kie urzadzenie moze byc stosowane, np. do wy¬ wierania duzej liczby natychmiastowych i chwilo¬ wych naprezen na przedmiot obrabiany, przy czym duza liczba naprezen moze byc przeprowadzona bezposrednio jednoczesnie, jak równiez w szyb¬ kiej kolejnosci, jedno naprezenie po drugim. Tlok wstepny i tlok roboczy moga sie poruszac w czasie tych procesów roboczych, skladajacych sie z kilku laczacych sie ze soba bezposrednio jedno za drugim w sriosób przerywany obciazen natych¬ miastowych w kierunku roboczym tloczyska, po¬ laczonego z tlokiem roboczym, bez usuwania sty¬ ku z przedmiotem obrabianym.Po osiagnieciu okreslonego uprzednio konca dro¬ gi proces roboczy, to znaczy kolejnosc przerywa¬ nych obciazen natychmiastowych i ^chwilowych obrabianego i/lub odksztalcanego przedmiotu o- brabianego moze byc przerwana i wówczas tlok wstepny, jak równiez tlok roboczy moga byc prze¬ suwane razem wraz z usytuowana pomiedzy nimi przestrzenia wypelniona gazem, w kierunku prze¬ ciwnym do kierunku pracy. Jest to mozliwe dzie¬ ki temu, ze tlok wstepny jest odciazany pod wply¬ wem cisnienia srodka naporu, np. za pomoca za¬ woru wielodroznego, wskutek czego odnosny sro¬ dek naporu, np. ciecz hydrauliczna moze odply¬ nac do zbiornika lub innego urzadzenia, a srodek naporu przeplywajacy pod tlokiem roboczym za¬ pewnia wówczas przesuniecie wsteczne tloka ro¬ boczego. Dopiero pózniej moze byc powtórzona kolejnosc procesów roboczych. czelniajacej, ze przygotowana dzieki temu pojem¬ nosc jest tak' duza, ze nastepuje tu natychmiasto¬ we i chwilowe . odciazenie cisnienia strony tloka roboczego, zasilanej cisnieniem srodka naporu.Przedmiot wynalazku jest wyjasniony blizej na przykladach jego wykonania na rysunku, na któ¬ rym fig. 1 przedstawia urzadzenie, czesciowo w przekroju, w polaczeniu z prasa hydrauliczna, fig. 2 — inna postac wykonania urzadzenia wedlug wynalazku, równiez czesciowo w przekroju, ze stemplem do wykonywania matryc, poruszanym przez mechanizm korbowy, fig. 3 — urzadzenie wedlug wynalazku, równiez czesciowo w przekro¬ ju, z napedem mechanicznym, podobnym jak na fig. 2, fig. 4 — czesc urzadzenia wedlug fig. 3 z wypychaczem, czesciowo w przekroju, fig. 5 — dalsza postac wykonania urzadzenia wedlug wy¬ nalazku, równiez czesciowo w przekroju, a fig. 6 • — urzadzenie wedlug wynalazku, czesciowo w prze¬ kroju, przy czym stempel prasy hydraulicznej od¬ dzialuje tu bezposrednio na cylinder tego urza¬ dzenia, tak jak w postaci wykonania wedlug fig. 1.Urzadzenie, przedstawione na fig. 1, posiada cylinder 1, w którym jest prowadzony wzdluznie przesuwnie i szczelnie tlok 2. Przestrzen 3 jest wypelniona np. zageszczonym, a zwlaszcza wyso- kozageszczonym gazem, a przestrzen 4 jest za¬ silana lub odciazana cisnieniem czynnika (cisnie¬ niem srodka naporu). Srodkiem naporu w prze¬ strzeni cylindrycznej 4 moze byc równiez wyso- kozageszczony gaz, który korzystnie stosuje sie jako ciecz hydrauliczna.W postaci wykonania wedlug fig. 1. cylinder 1 jest polaczony z tlokiem roboczym 5 nie uwi¬ docznionej na rysunku prasy hydraulicznej, a tlo¬ czysko 6 jest wykonane jako narzedzie kowalskie lub matryca do prasowania oraz oddzialuje bez¬ posrednio na zaznaczony na rysunku jedynie schematycznie przedmiot obrabiany 7.W przestrzeni cylindrycznej 8 jest prowadzony wzdluznie przesuwnie i szczelnie tlok 9 ukladu sterujacego.Tlok 9 przesuwa sie w przestrzeni cylindrycz¬ nej 8 w pokazane na rysunku polozenie pod wply¬ wem dzialania cisnienia gazu oraz sily sprezyny, Wskutek tego tlok 9 styka sie z powierzchnia uszczelniajaca 10 tak, ze cisnienie dzialajace w przestrzeni pierscieniowej lub w przestrzeni bocz¬ nej 11 polaczonej z przestrzenia 4 zasilana srod¬ kiem, naporu, nie moze .wywierac zadnej sily osio-r wej na tlok9. . ' *.Na strone przednia tloka 9 dziala tlok 12, któ¬ rego srednica jest znacznie mniejsza niz srednica tloka 9. Tlok 12 jest zasilany za pomoca przewo¬ du polaczeniowego 13 cisnieniem, panujacym w przestrzeni cylindrycznej 3. Napelnianie przestrzec ni cylindrycznej 4 srodkiem naporu odbywa sie za pomoca zaworu sterujacego 14 i przewodu cis¬ nieniowego 15, przy czym cisnienie srodka napo¬ ru jest tak duze, ze tlok roboczy 2 jest przesuw¬ ny mimo cisnienia dzialajacego w przestrzeni cy¬ lindrycznej 3, W dalszej korzystnej postaci wykonania tlok prasy dziala na cylinder tloka roboczego, vznajdu- 60 jacy sie pomiedzy tlokiem prasy, a obciazanym lub odksztalcanym przedmiotem obrabianym, albo x tlok prasy jest polaczony z cylindrem tloka ro¬ boczego, przy czym tlok sterujacy tak dociska tlok ukladu sterujacego od jego powierzchni usz- 65 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6011S 902 Zawór sterujacy 14 posiada tlok uruchamiajacy 16, polaczony z przestrzenia pierscieniowa 11 za pomoca przewodu polaczeniowego .17, o ile cisnie¬ nie w komorze cylindrycznej 3 wystarcza, aby przesunac tlok 12, jak równiez tlok 9 wbrew dzia¬ laniu sily w przestrzeni cylindrycznej 8.W postaci wykonania, uwidocznionej na fig. 1, moze to nastapic wówczas, kiedy tloczysko 6 lub nie uwidocznione na rysunku narzedzie, polaczo¬ ne z tloczyskiem 6 jest osadzone na przedmiocie obranym 7, przy podparciu tloka prasy. W tym momencie dziala cisnienie, panujace w komorze cylindrycznej 4 na cala powierzchnie tloka 9 tak, ze tlok 9 podnosi sie natychmiastowo, wskutek czego w przestrzeni cylindrycznej 4 wystepuje chwilowe obnizenie cisnienia. W tym samym mo¬ mencie tworzy sie polaczenie pomiedzy przestrze¬ nia cylindryczna 4 a przewodem 17 tak, ze na tlok uruchamiajacy 16 zaworu sterujacego 14 oddzialy¬ wa spietrzenie srodka naporu, ktÓTe powstaje przed dlawikiem 34, wskutek czego przerywa sie w przewodzie cisnieniowym 15 doprowadzanie srod¬ ka naporu. Wskutek naglego obciazenia cisnienia komory cylindrycznej 4 cisnienie gazu panujace w komorze cylindrycznej 3 moze dzieki naglemu przesunieciu tloka 9 dzialac na tlok roboczy 2 i moze przeprowadzic blyskawiczne lub chwilowe odciazenie przedmiotu obrabianego. 7. Nie jest tu potrzebne wolne przyspieszenie tloka roboczego 8 i tloczyska 6 poniewaz odciazenie przestrzeni cy¬ lindrycznej 4 osiaga sie. wskutek duzych prze¬ krojów poprzecznych przestrzeni pierscieniowej lub przestrzeni bocznej 11, praktycznie bez dlawie¬ nia.Podczas fazy roboczej tloka roboczego 2 i po tej fazie srodek naporu doprowadza sie za pomo¬ ca przewodu- polaczeniowego 17 poprzez dlawik 34 do zbiornika 35. To polaczenie przerywa sie wówczas, "kiedy sila dzialajaca w przestrzeni cy¬ lindrycznej 8 jest w stanie przesunac z powrotem tlok i w jego polozenie wyjscioW, uwidocznione na fig. 1.Podwyzszenie cisnienia gazu w komorze cylin¬ drycznej 3 do wysokosci umozliwiajacej przesu¬ niecie tloka 9, moze byc. przeprowadzone równiez za pomoca odpowiednich sterujacych srodków na¬ poru.Postac wykonania uwidoczniona na fig. 2 od¬ powiada w zasadzie postaci wykonania przedsta¬ wionej na fig. 1. W zwiazku z tym czesci o ta¬ kiej samej funkcji zostaly tu oznaczone na wszy¬ stkich nastepnych figurach takimi samymi ozna¬ czeniami liczbowymi jak na fig. 1.W postaci wykonania uwidocznionej na fig. 2 chodzi o zastosowanie urzadzenia wedlug wynalaz¬ ku przy prasie do wyciskania przeciwbieznego lub przy prasie do wytlaczania, przy czym tlo¬ czysko 6 jest tu wykonane jako stempel roboczy.Stempel roboczy 6 wsuwa sie tu w matryce lfc, która oddzialywa na przedmiot obrabiany 19.Za pomoca oznaczenia liczbowego 29 jest tu oz¬ naczony stempel do wykonywania matryc, który jest zaopatrzony w krzyzulec 22, umieszczony w prowadnicy 21 i polaczony z mechanizmem kor¬ bowym, skladajacym sie z lacznika przesuwnego 23 i z kofby 24. Ta postac wykonania ma te szczególna zalete, ze dlugie suwy jalowe sa przej¬ mowane przez mechanizm korbowy, a suw me¬ chaniczny lub roboczy przechodzi z urzadzenia hydraulicznego.Tlok ukladu sterujacego jest w tej postaci wy¬ konania wykonany jako tlok pierscieniowy 9, któ¬ rego srednica jest wieksza niz srednica tloka ro¬ boczego 2, Oprócz tego tlok pierscieniowy 9 jest umieszczony wspólsrodkowo do tloka roboczego 2 w przestrzeni pierscieniowej 11. Odsadzenie cy¬ lindra 1 tworzy powierzchnie uszczelniajaca 10 dla strony przedniej tloka pierscieniowego 9.W pierscieniowej przestrzeni cylindrycznej 8 jest umieszczona sprezyna lub tlok 9, który jest za¬ silany z tej strony przez male cisnienie gazu.Z uwagi na to, ze w przedstawionej postaci wy¬ konania sterowanie tlokiem .9 odbywa sie za po¬ moca zaworu, sterowanego przez impuls i wy¬ twarzajacego w przedstawionym na rysunku po¬ lozeniu polaczenie przewodu polaczeniowego 17 - i powierzchni uszczelniajacej 10 z ukladem zwrot¬ nym srodka naporu, a w drugim polozeniu po¬ wierzchnia uszczelniajaca 10 jest zasilana krót¬ kotrwale srodkiem naporu, przeto tlok roboczy 2 posiada ograniczenie suwu zwrotnego w postaci odsadzenia 26 w cylindrze 1.Sposób prajcy urzadzenia wedlug postaci wyko¬ nania uwidocznionej na fig. 2 rózni sie od po¬ staci wykonania przedstawionej na fig. 1 tylko tym, ze przy sterowaniu tlokiem pierscieniowym 9 nie doprowadza sie cisnienia do przestrzeni cy¬ lindrycznej 3, tylko jak juz wspomniano, cisnie¬ nie srodka naporu za pomoca zaworu 25* Kiedy- przestrzen pomiedzy powierzchnia uszczelniajaca 10 a tlokiem pierscieniowym 9 jest zasilana krótko¬ trwale srodkiem naporu, to wówczas tlok piers¬ cieniowy 9 jest prowadzony natychmiast z powro¬ tem, to znaczy do przestrzeni cylindrycznej 8, wskutek czego wystepuje odciazenie cisnienia prze¬ strzeni cylindrycznej 4 w opisany juz sposób.Impuls, dzialajacy na zawór 25 jest wyzwala¬ ny w przedstawionej postaci wykonania przez me¬ chanizm korbowy 23, 24, szczególnie wówczas, kie¬ dy znajduje sie on w górnym punkcie martwym, widocznym na fig. 2.W 'postaci wykonania urzadzenia wedlug fig. 3, jest przewidziany dodatkowo wypychacz, sluzacy do wypychania elementu obrabianego 19 z ma¬ trycy 18. W tym celu tloczysko 6 z przedluzeniem 27 jest prowadzone szczelnie w tloku roboczym 2.Tlok roboczy 2 posiada wybranie 28, które kon¬ czy sie w odsadzeniu 29, o które opiera sie kol¬ nierz 30 tloczyska 6 w czasie suwu roboczego.Po zakonczeniu suwu roboczego i po cofnieciu stempla 20, cisnienie srodka naporu dziala w prze¬ strzeni cylindrycznej 3 poprzez przedluzenie 27 na tloczysko 6 tak, ze uksztaltowany element o- brabiany 19 jest wypychany z prasy. Droga tlo¬ czyska 6 przy wypychaniu jest ograniczona przez kolnierz 31 wówczas, kiedy kolnierz ten styka sie z tlokiem roboczym 2. Z uwagi na to, -ze srednica przedluzenia 27 jest wieksza niz srednica i* 15 20 25 90 35 40 45 50 55 €0115 902 10 tloczyska 6 przeto tloczysko to cofa sie wraz z tlokiem roboczym 2 z powrotem w polozenie wyjsciowe wówczas, kiedy tlok pierscieniowy 9 przesunie sie w pokazane na rysunku polozenie, a przestrzen cylindryczna 4 jest zasilana srodkiem naporu.Jezeli chce sie uniknac podwyzszonego cisnie¬ nia srodka naporu w przestrzeni 4 w stosunku do cisnienia srodka naporu w przestrzeni 3, u- mozliwiajacego przesuw zarówno tloka roboczego 2 jak i tloczyska 6 w pokazanie na rysunku polo¬ zenie wyjsciowe, to wówczas w dalszym .uksztal¬ towaniu wynalazku wedlug fig. 4 jest mozliwe wy¬ posazenie tloczyska 6 w przedluzenie 32, które sie¬ ga do przestrzeni cylindrycznej 33, zasilanej cis¬ nieniem srodka naporu, a zwlaszcza cisnieniem gazu. W tym przypadku na tloczysko 6 nie dzia¬ la cisnienie panujace w przestrzeni cylindrycz¬ nej 3, wskutek czego tloczysko 6 juz przy malym cisnieniu w tej przestrzeni moze przylegac swym kolnierzem 30 do odsadzenia 29 tloka 2. Rów¬ niez w postaciach wykonania wedlug fig. 2 i 3 oznaczeniem liczbowym 34 jest oznaczony dlawik, który w obu postaciach wykonania moze lezec we¬ wnatrz zaworu 25, przedstawionego jako zawór trójdrozny.W postaci wykonania uwidocznionej na fig. 5, we wspólnym cylindrze 1 jest prowadzony wspól¬ osiowo i przesuwnie wzdjpznie oraz szczelnie tlok roboczy 2, jak równiez jest prowadzony umiesz¬ czony w pewnej odlegosci tlok wstepny 36, któ¬ ry ma do spelnienia podobne zadanie jak tlok prasujacy 5, uwidoczniony na fig. 1, przy czym przestrzen cylindryczna 3, istniejaca pomiedzy tlo¬ kiem wstepnym 36 a tlokiem roboczym 2, jest sta¬ le wypelniona gazem.Srodek naporu jest doprowadzany w tej po¬ staci wykonania poprzez zawór sterujacy 14 do przewodu cisnieniowego 15, a stad przechodzi on poprzez cisnieniowy zawór udarowy 38 i zawór trójdrozny 39 do przestrzeni cylindrycznej 37 oraz zasila tlok wstepny 36.Z drugiej strony cisnienie srodka naporu, pow¬ stajace w przewodzie cisnieniowym 15, rozprze¬ strzenia sie równiez poprzez przestrzen pierscie¬ niowa i przestrzen boczna do przestrzeni cylindry¬ cznej 4 oraz zasila czynna powierzchnie tloka ro¬ boczego. Ta czynna powierzchnia jest wskutek tloczyska 6 mniejsza niz czynna powierzchnia tlo¬ ka wstepnego 36 tak, ze uklad skladajacy sie z tloka wstepnego 36 i z poduszki gazowej znajdu¬ jacej sie pomiedzy tlokiem wstepnym 36 a tlo¬ kiem roboczym jak równiez z tloka roboczego 2 wraz z tloczyskiem 6, porusza sie w kierunku przedmiotu obrabianego 7. Ta róznica powierzchni moze byc jeszcze dalej zmieniana przez tloczy¬ sko, wychodzace z tloka wstepnego 36 i wystaja¬ ce z dna cylindra 1.Cisnienie srodka naporu, powstajace w prze¬ wodzie cisnieniowym 15, rozprzestrzenia sie oprócz tego poprzez zawór dwudrozny 40 i dlawik 41 w malej przestrzeni cylindrycznej 42, w której przesuwa sie tlok 12 wbrew dzialaniu sily cofa- 20 dzialywac na tlok 9, który w przedstawionym na rysunku polozeniu przylega szczelnie do powierz¬ chni uszczelniajacej 10.Cisnienie srodka naporu zwieksza sie wiec az do okreslonej uprzednio wartosci, która wówczas wystarcza, aby przesunac tlok 12 w kierunku tlo¬ ka 9 do chwili, kiedy tlok ten nie zostanie pod¬ niesiony z powierzchni uszczelniajacej 10. Wpro¬ wadzony dzieki temu odbiór pojemnosci wystar¬ cza, aby spowodowac chwilowe i natychmiastowe obnizenie cisnienia w komorze cylindrycznej 4 co z kolei powoduje, ze sila dzialajaca na przed¬ miot obrabiany 5 zaczyna dzialac natychmiastowo i chwilowo na ten przedmiot.Srodek naporu przeplywa jednoczesnie przewo¬ dem polaczeniowym 17 i poprzez dlawik 34 do zbiornika 35.Powstajace wskutek tego spietrzenie cisnienia przed dlawikiem 34 wystarcza aby uruchomic tlok uruchamiajacy 16 zaworu sterujacego 14, ze za¬ wór sterujacy 14 przerywa doprowadzanie srodka naporu do przewodu cisnieniowego 15. Polacze¬ nie ze zbiornikiem 35 przerywa sie ponownie wó¬ wczas, kiedy sila w przestrzeni cylindrycznej 8 jest w stanie przesunac tlok 9 w jego polozenie wyjsciowe, a cykl roboczy moze sie po tym pow¬ tórzyc.Tlok wstepny 36 przesuwa sie wówczas dalej, a poduszka gazowa w przestrzeni cylindrycznej 3 i tlok roboczy 2 przesuwaja sie wraz z tloczy¬ skiem 6 w sposób przerywany w kierunku przed¬ miotu obrabianego 7 bez przerwania styku z tym przedmiotem. Zawór trójdrozny' 39 daje sie tak wlaczyc, ze srodek naporu, znajdujacy sie w prze¬ strzeni cylindrycznej 37 moze odplynac przewo¬ dem 45 do zbiornika 46. Dzieki temu daje sie przesunac tlok wstepny 36, poduszka gazowa znaj¬ dujaca sie pomiedzy tlokiem wstepnym 36 a tlo¬ kiem roboczym 2, jak równiez sam tlok roboczy 2 z tloczyskiem 6, wskutek doprowadzania srod¬ ka naporu przez zawór 14, w kierunku przeciw¬ nym w stosunku do przedmiotu obrabianego 7, a nastepnie moze byc przeprowadzana nowa ope¬ racja robocza. Jako srodek naporu dobiera sie równiez w postaci wykonania urzadzenia wedlug fig. 5, tak samo jak w postaciach wykonania, u- widocznionych na fig. 1 do 4, odpowiednia hy¬ drauliczna ciecz cisnieniowa.Na figurze 6 jest z kolei uwidoczniona po¬ równywalna z fig. 1 postac wykonania urzadze¬ nia, przy czym podstawa prasy 47 jest tu znaczo¬ na tylko schematycznie. Za pomoca oznaczenia^ li¬ czbowego 48 jest to oznaczony cylinder, w któ¬ rym jest prowadzony wzdluznie przesuwnie i szczel¬ nie tlok 5 prasy hydraulicznej 47. Do przestrze¬ ni cylindrycznej 50 prasy -47 jest doprowadzona przewodem 49 hydrauliczna ciecz cisnieniowa. W praktyce sprzega sie cylinder 1 bezposrednio z pra¬ sa hydrauliczna 47 lub z tlokiem 5, po czym uruchamia sie cale urzadzenie w kierunku przed¬ miotu obrabianego 7. w Do przewodu polaczeniowego 17 doprowadza sie poprzez zawór sterujacy 14 srodek naporu, ko¬ jacej sprezyny 43, przy czym tlok. 12 usiluje od- W rzystnie ciecz hydrauliczna, przy czym ciecz te 30 35 45 50 55115 U doprowadza sie równiez poprzez przestrzen pier¬ scieniowa lub przestrzen boczna 11 do przestrzeni cylindrycznej 4. Dzieki temu tlok roboczy 2 jest zasilany w opisany juz sposób. Cisnienie srodka naporu rozprzestrzenia sie równiez poprzez prze¬ wód 51 w przestrzeni cylindrycznej 52, gdzie mi¬ mo dzialania sily cofajacej sprezyny zwrotnej jest zasilany prowadzony wzdluznie przesuwnie tlok 12.Tlok 12 oddzialywa tak jak w postaci wykona- . nia wedlug fig. 5 na tlok 9 i podnosi go od po- 2 wierzchni uszczelniajacej 10 z chwila, kiedy zo7 stanie osiagniete okreslone uprzednio cisnienie srodka naporu. Wywolany dzieki .temu odbiór po¬ jemnosci powoduje natychmiastowe i chwilowe obnizenie cisnienia w przestrzeni cylindrycznej 4, 15 wskutek czego tlok roboczy 2 i jego tloczysko 6 sa tak samo natychmiastowo obciazane w kierun¬ ku przedmiotu obrabianego 7.Funkcja ukladu sterujacego odpowiada funkcji postaci wykonania, opisanej przy omawianiu fig. 2a 1. , Tlok 5 prasy przejmuje w tej postaci wykonania, tak jak jest to uwidocznione na fig. 1, jedynie za¬ danie naprowadzenia urzadzenia na przedmiot o- brabiany 7, jak równiez zadanie silowego podpar¬ cia tego urzadzenia w czasie natychmiastowego ruchu roboczego tloczyska 6.Za pomoca oznaczenia liczbowego 54 jest ozna¬ czony we wszystkich figurach zasilacz srodka na- 30 poru, np. hydrauliczna pompa zebata, odpowied¬ nia pompa tlokowa smiglowa o przeplywie osio¬ wym lub pompa skrzydelkowa z tlokiem obroto¬ wym. Przewodowie 49 postaci wykonania wedlug fig. 6 moze byc przyporzadkowany dalszy, odpo- 35 Wiedni zasilacz srodka cisnieniowego, np. równiez odpowiednia hydrauliczna pompa do srodka cisnie¬ niowego.Za pomoca oznaczen liczbowych 56 lub 57 sa oznaczone kanaly do napelniania lub podlaczenia 40 gazu, które wchodza kazdorazowo do przestrzeni cylindrycznej 3 lub 8 i umozliwiaja napelnianie tych przestrzeni odpowiednim gazem pod cisnie¬ niem. W kanalach 56 i. 57 do napelniania prze¬ strzeni 3 i 8 sluzy* kazdorazowo zaznaczony tylko 45 schematycznie zawór zwrotny.Zastrzezenia patentowe 50 1. Urzadzenie do wytwarzania natychmiastowego obciazenia obrabianego i/lub odksztalcalnego kor¬ pusu, z tlokiem roboczym, zasilanym cisnieniem gazu i z ukladem sterujacym umozliwiajacym ste¬ rowanie cisnienia gazu, dzialajacym skutecznie na 55 tlok roboczy, znamienne tym, ze tlok roboczy (2) jest zasilany w kierunku roboczym stale posrednio lub bezposrednio za pomoca cisnienia gazu, a w kierunku przeciwnym do kierunku roboczego jest zasilany korzystnie poprzez zawór sterujacy (14) 60 srodkiem naporu, umozliwiajacym przesuwanie te¬ go tloka w polozenie wyjsciowe, natomiast jedna strona tloka (9) ukladu sterujacego, odciazanego od cisnienia jednostronnie w polozeniu zamknietym i przesuwanego przez cisnienie robocze, jest po- 65 IZ laczona z przestrzenia (4) dla srodka naporu, a druga strona tloka (9) jest zasilana wzglednie niskim cisnieniem gazu i/lub dociskiem sprezyny, przy czym pojemnosc, przejeta przez przesuw tlo¬ ka (9) jest tak wymierzona, ze nastepuje tu na¬ tychmiastowe i chwilowe odciazenie cisnienia stro¬ ny tloka roboczego (2), zasilanej przez srodek na¬ poru oraz skuteczne dzialanie w taki sam sposób tloka roboczego (2). 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, _ ze srodek naporu, zasilajacy tlok roboczy (2) w kierunku przeciwnym do kierunku roboczego, sta¬ nowi odpowiednia ciecz hydrauliczna. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. ri, znamienne tym, ze tlok ukladu sterujacego (9), prowadzony szczel¬ nie w cylindrze (8) jest osadzony swym jednym koncem w przestrzeni pierscieniowej lub w prze¬ strzeni bocznej (11), polaczonej z przestrzenia (4) tloka roboczego (2) zasilana przez srodek cisnie¬ niowy, a w polozeniu zamknietym przylega tym koncem do powierzchni uszczelniajacej (10), przy czym powierzchnia tloka (9) ograniczona przez powierzchnie uszczelniajaca (10) jest odciazana i jest zasilana przez srodek cisnieniowy. 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 3, znamienne tym, ze tlok (9) ukladu sterujacego ma postac tloka pierscieniowego, umieszczonego wspólsrodkowo wzgledem tloka roboczego (2). 5. Urzadzenie wedlug ^strz. 4, znamienne tym, ze srednica tloka (9) ukladu sterujacego jest wiek¬ sza niz srednica tloka roboczego (2), a koniec tlo¬ ka (9) przylega szczelnie do odpowiedniego odsa¬ dzenia (10) cylindra (1) tloka roboczego (2)» 6. Urzadzenie wedlug zastrz. 3, znamienne tym, ze powierzchnia tloka, wchodzaca w przestrzen pierscieniowa lub w przestrzen boczna (11), jest przesuwana za pomoca "uszczelnionego tloka (12) o malej srednicy, zasilanego cisnieniem gazu tloka roboczego (2). 7. Urzadzenie N wedlug zastrz. 6, znamienne tym, ze zawór sterujacy (14) ukladu sterujacego ma przesuwajacy go w polozeniu zamknietym tlok u- ruchamiajacy (16), polaczony z zamknieta prze¬ strzenia utworzona przez powierzchnie uszczelnia¬ jaca (10). 8. Urzadzenie wedlug zastrz. ..3, znamienne tym, zc powierzchnia tloka, wchodzaca w przlstrzen pierscieniowa lub w przestrzen boczna (11) jest zasilana korzystnie srodkiem cisnieniowym poprzez zawór (25), sterujacy impulsem i wytwarzajacy w stanie spoczynku polaczenie z doprowadzeniem zwrotnym srodka cisnieniowego. 9. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 8, znamienne tym, ze cylinder (1) jest polaczony z' tlokiem (5) prasy hydraulicznej, a tloczysko (6) jest wykona¬ ne jako narzedzie kowalskie lub jako matryca do prasowania. 10. Urzadzenie wedlug zastrz. 9, znamienne tym, ze tloczysko (6) tloka roboczego (2) tworzy stempel roboczy, korzystnie prasy do wyciskania przeciw¬ bieznego lub prasy do wytlaczania. 11. Urzadzenie wedlug zastrz. 10, znamienne tym, ze stempel do wykonywania matryc jest polaczonyte iii 9ó2 14 2 mechanizmem korbowym (23, 24), a impuls ste¬ rujacy zaworem (25) jest wyzwalany w obszarze górnego polozenia punktu martwego mechanizmu korbowego (23, 24). 12. Urzadzenie wedlug zastrz. 10 albo 11, zna¬ mienne tym, ze tlcczysko (6) jest prowadzone prze¬ suwnie i szczelnie poprzez tlok roboczy (2) oraz jest wyposazone w zderzak (30), sluzacy do opierania sie o niego tloka roboczego (2) w kierunku robo¬ czym. 13. Urzadzenie wedlug zastrz. 12, znamienne tym, ze tloczysko (6) jest tak przedluzone, ze wchodzi w przestrzen cylindryczna (33) cylindra (1), zasi¬ lana srodkiem cisnieniowym. 14. Urzadzenie wedlug zastrz. 13, znamienne tym, ze we wspólnym cylindrze (1) jest prowadzony wspólosiowo i wzdluznie przesuwnie oraz szczel¬ nie tlok roboczy (2), a w pewnej od niego odleglo¬ sci jest prowadzony tlok wstepny (36), przy czym przestrzen cylindryczna (3) istniejaca pomiedzy tlo¬ kiem wstepnym (36) a tlokiem roboczym (2), jest wypelniona gazem, a strony tloka wstepnego (36) i tloka roboczego (2), odwrócone kazdorazowo do przestrzeni cylindrycznej (3) wypelnionej gazem sa 10 15 20 zasilane korzystnie przez takie same cisnienie srod¬ ka naporu, natomiast tloczysko (6) polaczone z tlo¬ kiem roboczym (2) przechodzi przez przestrzen (4) zasilana srodkiem cisnieniowym, a tlok sterujacy (12) jest tak zasilany poprzez przewód (17) cisnie¬ niem srodka naporu zasilajacym tlok roboczy (2), ze przy osiagnieciu okreslonego uprzednio cisnie¬ nia srodka naporu tlok sterujacy cofa tlok (9) u- kladu sterujacego od jego powierzchni uszczelnia¬ jacej (10) oraz przejmuje pojemnosc, wymagana dla natychmiastowego i chwilowego obnizenia ci¬ snienia. 15. Urzadzenie wedlug .zastrz. 1 albo 13, znamien¬ ne tym, ze tlok (5) prasy (47) oddzialuje na cy¬ linder (1) tloka roboczego (2), znajdujacy' sie po¬ miedzy tlokiem (5) a obciazanym lub odksztalca¬ nym przedmiotem obrabianym (7) -lub jest polaczo¬ ny z cylindrem (1) tloka roboczego (2), a tlok ste¬ rujacy tak dociska tlok (9) ukladu sterujacego od jego powierzchni uszczelniajacej (10), ze, przygoto¬ wana wskutek tego pojemnosc jest tak duza, ze nastepuje tu natychmiastowe i chwilowe odciaze¬ nie cisnienia strony tloka roboczego (2), zasilanej przez cisnienie srodka naporu.115 902 Fig. 2 Fig. 3 Fig.4 DjD,115 902 Fig 5 56 ' 1 3 2 4 d, 48 / / 50 "49 55 Fig.6 5 1 56 3 2 4 2T v;^ 3m s^Mte s^a^ wJ 54- BH 14 16 jK" 51 10 12 52 17 53 ^34 -35 t^ Jiiiiiiii/ PL