Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do elek¬ tromechanicznego zapisywania sygnalów na plyto¬ wym nosniku sygnalów w postaci negatywu plyty zwlaszcza sygnalów majacych przebieg nosny o czestotliwosci modulowanej w zakresie dewiacji czestotliwosci reprezentacja informacji wizyjnej.Patent nr 3 842194 wydany J. K. Clemensowi 10 pazdziernika 1975 r. dotyczy plytowego syste¬ mu zapisu sygnalu wizyjnego. W urzadzeniu tym sciezke informacyjna stanowia geometryczne zmia¬ ny dna dokladnie spiralnego rowka wytworzonego na powierzchni plytowego nosnika zapisu. Podczas odtwarzania zmiany te sa wykrywane dla odczy¬ tania zapisanej informacji, przy . czym plytowy nosnik zapisu wprawiany jest w ruch obrotowy za pomoca podtrzymujacego go talerza obrotowego.W pewnym szczególnie korzystnym przykladzie realizacji sciezki informacyjnej, przy wykorzysta¬ niu wynalazku Clemensa, zaglebione obszary roz¬ ciagajace sie w poprzek dna rowka wystepuja na przemian z obszarami nie zaglebionymi, przy czym czestotliwosc przemian zmienia sie stosownie do amplitudy zapisywanego sygnalu informacji wizyj¬ nej. Zapisywane sygnaly moga miec wobec tego postac przebiegu nosnego, którego czestotliwosc modulowana jest w zakresie dewiacji czestotliwosci sygnalem reprezentujacym informacje wizyjna.Pewne rozwiazania,praktyczne dotyczace procesów zapisu i odtwarzania doprowadzily do usytuowania zakresu dewiacji czestotliwosci w obszarze 4,3 do 10 15 20 25 30 6,3 MHz i do ograniczenia podstawowego pasma informacji wizyjnej np. .do 3 MHz. Przy takim do¬ borze parametrów najwieksza ^znaczaca skladowa czestotliwosciowa zapisywanego sygnalu wynosi 9,3 MHz (tzn. 6,3+3,0 MHz). - W systemach opisywanego wyzej typu, w celu uzy¬ skania odpowiedniej szerokosci pasjna sygnalów odczytywanych z nosnika zapisu podczas odtwa¬ rzania, nosnik plytowy wprawiany jest podczas odtwarzania w ruch obrotowy o stosunkowo duzej predkosci (np. 450 obrotów na minute) i dlugosc fali modulujacej w rowku plytowego nosnika za¬ pisu jestv stosunkowo mala (np. 0,6 do 1,6 ^m) w porównaniu z konwencjonalnymi systemami wyko¬ rzystujacymi nosniki plytowe do zapisu sygnalu akustycznego. Ponadto w , opisanego typu syste¬ mach zapisu sygnalu wizyjnego na plytach, w celu uzyskania mozliwej do przyjecia jakosci obrazu i rozsadnego czasu odtwarzania, zwoje rowka usy¬ tuowane sa w bardzo malych odleglosciach (np. 220 rowków na mm).Ze stanu techniki znanych jest wiele rozwiazan dotyczacych realizacji zapisu sygnalu wizyjnego na nosnikach plytowych. Mozna np. ustalic podsta¬ wowa czestotliwosc rezonansowa glowicy rejestracji mechanicznej jako znacznie wieksza od najwiekszej ?znaczacej czestotliwosci ' skladowej zapisy¬ wanego sygnalu dla uzyskania odpowiedzi cze¬ stotliwosciowej o stosunkowo plaskim przebiegu w obszarze widma czestotliwosciowego zapisywa- 115 442115 442 nego sygnalu. Jezeli pozadane jest zapisywanie sygnalów wizyjnych o wyzej opisanej postaci (to jest najwieksza znaczaca skladowa czestotliwoscio¬ wa wynosi 9,3 MHz) z uwzglednieniem wspomnia¬ nego rozwiazania, zapisywane sygnaly musza byc spowolniane tak, azeby najwieksza znaczaca skla¬ dowa czestotliwosciowa zapisywanego sygnalu byla przesunieta do czestotliwosci znacznie mniejszej od podstawowej czestotliwosci rezonansowej glowicy rejestracji mechanicznej, przed dokonaniem zapisu na nosaiku plytowym, który równiez obracany jest z odpowiednio mniejsza predkoscia.Na przyklad w celu zapisywania sygnalów o czestotliwosci wiekszej od 9,3 MHz za pomoca glowicy, która ma odpowiedz czestotliwoscia o sto¬ sunkowo równomiernym przebiegu do 31 MHz (podstawowa czestotliwosc rezonansowa wynosi np. 75 kHz) operacja zapisu musi zostac spowolniona okolo 300-krotnie (to jest 9,3 MHz). Innymi slowy zapisanie programu o czasie trwania 30 minut wy¬ magaloby prowadzenia zapisu przez okolo 150 go¬ dzin. Tak wyjatkowo dlugi czas zapisu jest zbyt dlugi i kosztowny dla wytwarzania pl^t wizyjnych do uzytku domowego.Zmniejszenie czasu zapisu sygnalów wizyjnych moze zostac zrealizowane przez zwiekszenie sze¬ rokosci pasma glowicy rejestracji mechanicznej.Zwiekszenie szerokosci pasma glowicy rejestracji mechanicznej mozna osiagnac z kolei przez odpo¬ wiednia konstrukcje glowicy i przez zmniejszenie jej wymiarów dla zwiekszenia podstawowej czesto¬ tliwosci rezonansowej. Jako ilustracja tego rodzaju rozwiazania sluzyc moze patent St. Zjedn. Ameryki nr 3 865 997 wydany J. B. Halterowi.Dalsze zwiekszenie szerokosci pasma glowicy uzyskuje sie przez wykorzystanie do nacinania me¬ talowego wzorca zapisu nie nagrzanego ostrza. Jako przyklad tego rodzaju techniki sluzyc moze przed- . mipt zgloszenia patentowego St. Zjedn. Ameryki nr 591 968 zlozonego przez J. B. Haltera. Przy wy¬ korzystaniu tej techniki skonstruowana zostala glo¬ wica rejestracji mechanicznej o grubosci (bez v ostrza okolo 0,5 mm. Glowica ta ma odpowiedz czestotliwosciowa ó stosunkowo plaskim przebie¬ gu do 1,0 MHz, a jej podstawowa "czestotliwosc rezonansowa wynosi okolo 2,5 MHz.Glowica taka umozliwia zapisywanie sygnalów wizyjnych o wyzej opisanej postaci (to jest naj¬ wieksza skladowa czestotliwosciowa wynosi 9,3 MHz) z predkoscia zmniejszona tylko 9-krotnie (tzn. 9,3 MHz/1,0 MHz). Chociaz opisane rozwiaza¬ nie zapewnia znaczna poprawe czasu zapisu w po¬ równaniu z wczesniej uzyskiwanym czasem zapisu elektromechanicznego, pozadane jest z oczywistych wzgledów dalsze zmniejszenie czasu zapisu.Dla dalszego zwiekszenia podstawowej czestotli¬ wosci rezonansowej glowicy rejestracji mechanicz¬ nej mozna jeszcze bardziej zmniejszac wymiary glowicy przetwarzajacej. Na przyklad dla zapisy¬ wania sygnalów o opisanej wyzej postaci z pred¬ koscia zmniejszona dwukrotnie, przy wykorzysta¬ niu wyzej wspomnianego rozwiazania, nalezy 4,5- krotnie zmniejszyc wymiary przetwornika wyko¬ rzystywanego przy zapisie spowolnionym 9-krotnie.Jest to jednak niekorzystne z wielu bardzo waz- 25 30 40 45 50 55 65 nych wzgledów. Chociaz rozmiary przetworników wykorzystywanych przy zapisie spowolnionym 0- krotnie realizowanym' zgodnie z wyzej wspomnia¬ nym rozwiazaniem porównywalne sa z rozmiarami innych produkowanych podzespolów (np. gramo¬ fonów), dalsze ograniczenie wymiarów tych prze¬ tworników prowadzi do powaznych, wynikajacych z miniaturyzacji problemów.Przeprowadzone liczne pomiary dotyczace zapisu sygnalów wizyjnych wykazaly, ze miedzyszczytowe wyjsciowe przesuniecie ostrza glowicy wynoszace okolo 0,09 jjim zapewnia zapis sygnalów wizyjnych o wystarczajacej jakosci (np. odstep sygnalu uzy¬ tecznego od szumu wynosi 54 dB), Stwierdzono ponadto, ze dla czestotliwosci rezonansowej glowi¬ cy rejestracji mechanicznej poziom sygnalu 175 V (srednia kwadratowa) zapewnia miedzyszczytowa wartosc przesuniecia ostrza równa 0,09 y\m. Na¬ lezy podkreslic, ze czulosc glowicy rejestracji me¬ chanicznej dla czestotliwosci znacznie mniejszej od podstawowej czestotliwosci rezonansowej (tzn. stosunek przesuniecie/napiecie) jest zwykle nieza¬ lezna od grubosci elementu piezoelektrycznego za¬ stosowanego w glowicy.Dzieje sie to dlatego, ze przesuniecie elementu piezoelektrycznego jest proporcjonalne do iloczynu sily przylozonej do elementu i podatnosci elementu.Sila przykladana do elementu jest proporcjonalna do natezenia pola elektrycznego (tzn. V/m), która jest odwrotnie proporcjonalna do grubosci elemen¬ tu. Podatnosc elementu jest proporcjonalna do gru¬ bosci elementu. Wobec tego wspólczynnik w postaci grubosci zostaje wyeliminowany i sygnal wyjscio¬ wy glowicy tnacej (tzn. przesuniecie ostrza) jest proporcjonalny do napiecia sterujacego (tzn. do poziomu sygnalu) niezaleznie od wymiarów glo¬ wicy.Zmniejszenie wymiarów przetworników jest po¬ nadto niekorzystne ze wzgledu na to, ze dla dane¬ go poziomu sygnalu przylozonego do elementu pie- zoelektrycznego glowicy rejestracji mechanicznej (np. 175 V wartosci sredniej kwadratowej) im mniejszy jest element piezoelektryczny tym wieksze jest natezenie pola pojawiajacego sie w elemencie piezoelektrycznym. Pozadane jest ograniczenie war¬ tosci natezenia pola oddzialujacego na element piezoelektryczny do pewnej wartosci krytycznej dla kazdego ze stosowanych materialów piezoelektrycz¬ nych, poniewaz straty dielektryczne w materiale piezoelektrycznym ulegaja zwiekszeniu ze wzrostem natezenia przylozonego pola. Straty dielektryczne, podobnie jak inne straty (np. straty mechaniczne), powoduja nagrzewanie elementu piezoelektrycz¬ nego.Szybkie narastanie temperatury elementu piezo¬ elektrycznego moze doprowadzic do termicznego wyzwalania elektronów i/lub depolaryzacji ma¬ terialu piezoelektrycznego, a wobec tego do znisz¬ czenia jego wlasnosci piezoelektrycznych.Celem wynalazku jest opracowanie urzadzenia do elektromechanicznego zapisywania sygnalów na plytowym nosniku zapisu nadajacego sie do zapisy¬ wania w czasie zblizonym do rzeczywistego sygna¬ lów, których rozklad energetyczny ma garb w5 115 442 okreslonym obszarze czestotliwosci i umozliwiaja¬ cego znaczne zwiekszenie pasma glowicy tnacej, bez ograniczenia wartosci sygnalu wyjsciowego glo¬ wicy, czyli przesunecia ostrza.Cel wynalazku zostal osiagnety przez to, ze opra¬ cowano urzadzenie do elektromechanicznego zapisu sygnalów na plytowym nosniku zapisu w postaci negatywu plyty, a zwlaszcza sygnalów majacych czestotliwosc nosna modulowana czestotliwosciowe w zakresie dewiacji czestotliwosci, obejmujacym informacje wizyjna, o widmie czestotliwosci maja¬ cym obszar o stosunkowo wysokim poziomie energii, zawierajace zródlo dostarczajace tych sygnalów, do którego dolaczony jest uklad spowolniajacy szero¬ kopasmowa glowice zapisu mechanicznego (tnaca), zawierajaca element piezoelektryczny z. przymoco¬ wanym do niego ostrzem i cokolem polaczonym z czlonem mocujacym, która reaguje na te sygnaly dla zapisywania ich na negatywie plyty, kiedy zostanie ustalony miedzy nimi ruch wzgledny.Przebieg czestotliwosciowej odpowiedzi glowicy za¬ pisu mechanicznego zawiera obszar o stosunkowo zwiekszonej czulosci, otaczajacy czestotliwosc re¬ zonansowa glowicy zapisu mechanicznego.Urzadzenie zawiera elementy doprowadzajace wspomniane sygnaly do glowicy zapisu mechanicz¬ nego dla wymuszenia jej drgan odpowiadajacych tym sygnalom. Urzadzenie charakteryzuje sie tym, ze zawiera uklad modyfikujacy energie ^sygnalu, wlaczony pomiedzy zródlo sygnalu, a elementy doprowadzajace sygnaly..Uklad modyfikujacy poziom energii jest tak skonstruowany, ze odpowiedz 'czestotliwosciowa glowicy ma ksztalt komplementarny z ksztaltem odpowiedzi czestotliwosciowej glowicy w obszarze o stosunkowo zwiekszonej czulosci. Glowica zapisu mechanicznego jest tak skonstruowana, ze odpo¬ wiedz czestotliwosciowa glowicy ma czestotliwosci skladowe sygnalu lezace w obszarze czestotliwosci rezonansowej glowicy i zmienia sie ona w sposób odpowiadajacy zmianom poziomu energetycznego skladowych sygnalu w widmie czestotliwosci syg¬ nalu o wysokim poziomie energii. Uklad modyfi¬ kujacy poziom energii jest tak skonstruowany, ze odpowiedz glowicy zmienia sie odwrotnie do zmia¬ ny poziomu energii skladowych sygnalu zmniej¬ szajac poziom energii skladowych sygnalu, dopro¬ wadzony do glowicy. Uklad spowolniajacy sygnaly jest dostarczony d0 zródla sygnalu i wytwarza na swym wyjsciu spowolnione sygnaly ze skladowymi sygnalu skupionymi dokola zakresu dewiacji zmo¬ dyfikowanej czestotliwosci. Spowolnione sygnaly sa doprowadzane do negatywu plyty.' Elektromechaniczne urzadzenie do zapisu skon¬ struowane zgodnie z wynalazkiem umozliwia znaczne zwiekszenie wartosci iloczynu szerokosci pasma sygnalu wyjsciowego glowicy rejestracji mechanicznej dla zadanych wymiarów glowicy.Wymiary glowicy dobierane sa tak, by pole elek¬ tryczne na elemencie piezoelektrycznym ,w glowicy bylo mniejsze niz wartosc krytyczna charaktery¬ zujaca to pole, okreslona warunkami termicznego wyzwalania elektronów materialu piezoelektrycz¬ nego, dla zadanego poziomu sygnalu, okreslonego pozadanym stosunkiem sygnalu do szumu.Przedmiot wynalazku zilustrowany zostal przy¬ kladem wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia w postaci schematu blokowego elek¬ tromechaniczne urzadzenie zapisujace skonstruowa- 5 ne zgodnie z wynalazkiem, fig. 2 — rozklad ener¬ getyczny skladowych sygnalu odpowiadajacy pro¬ wadzeniu zapisu w czasie rzeczywistym, fig. 3 — rozklad energetyczny skladowych sygnalu odpo¬ wiadajacy prowadzeniu zapisu z dwukrotnie zmniejszona predkoscia, fig. 4 — amplitudowa cha¬ rakterystyke czestotliwosciowa (ciagla krzywa) A odpowiadajaca elektromechanicznemu urzadzeniu z fig. 1 i prowadzeniu zapisu skladowych sygnalu z predkoscia dwukrotnie zmniejszona, fig. 5 — amplitudowa charakterystyke czestotliwosciowa ob¬ wodu korektora z fig. 1, fig. 6- — wypadkowa amplitudowa charakterystyke czestotliwosciowa glowicy i korektora z fig. 1, fig. 7 — rozklad ener¬ getyczny sygnalów na wejsciu glowicy tnacej z fig. 1. • W elektromechanicznym urzadzeniu fig. 1 zródlo 10 sygnalu wizyjnego dostarcza zlozony sygnal wi¬ zyjny, zawierajacy informacje luminancji i zakodo¬ wana* informacje chrominancji reprezentujaca ko¬ lejnosc wybierania zapisywanych obrazów koloro¬ wych, do przetwornika 12 spowolniajacego sygnal wizyjny. Zlozony kolorowy sygnal wizyjny dostar¬ czany przez zródlo ma korzystnie postac sygnalu z „wytlumiona podnosna chrominancji", znana z patentu St. Zjedn. Ameryki nr 3 872 498 wydanego D. H. Pritchardowi, zatytulowanego „Systemy prze¬ twarzania informacji w kolorze".Stosownie do zasad opracowanych przez Prit- charda modulowana podnosna chrominancji (która moze np. miec postac stosowana % systemie NTSC) nie jest usytuowanav w górnej czesci pasma wizyj¬ nego sygnalu luminancji jak w systemie NTSC, lecz w pasmie wizyjnym. Czestotliwosc podnosna chrominancji moze byc wybrana w sasiedztwie 1,53 MHz, przy czym wstegi boczne podnosnej chrominancji rozciagaja sie wokól tej czestotliwos¬ ci w zakresie ± 500 kHz a pasmo wizyjnego sygna¬ lu rozciaga sie np. do 3 MHz.Przetwornik 12 spowolniajacy sygnal wizyjny spowolnia sygnal wyjsciowy zródla 10 sygnalu wi¬ zyjnego. W opisywanym przykladzie wykonania sygnal wyjsciowy zródla sygnalu wizyjnego spo¬ wolniony zostaje dwukrotnie (tj. spowolniony syg¬ nal wizyjny rozciaga sie do 1,5 MHz).Do wyjscia przetwornika 12 spowolniajacego syg¬ nal wizyjny dolaczony jest wielkoczestotliwoscio- wy modulator 16 czestotliwosci. Modulator 16 cze¬ stotliwosci, zawierajacy odpowiednie zródlo prze¬ biegów o wielkiej czestotliwosci, wytwarza na za¬ cisku wyjsciowym zmodulowany czestotliwosciowo sygnal podnosnej obrazu, którego chwilowa czesto¬ tliwosc zmienia sie w okreslonym zakresie dewiacji czestotliwosci (np. 4,3/2 MHz do 6,3/2 MHz) zgod¬ nie z amplituda spowolnionego zlozonego sygnalu wizyjnego {którego górna granica pasma wynosi np. 1,5 MHz) dostarczanego przez zródlo 10. Nalezy podkreslic, ze przy takim doborze parametrów wieksza znaczaca skladowa czestotliwosciowa syg¬ nalu uzyskiwanego na wyjsciu modulatora 16 cze¬ stotliwosci wynosi 4^65 MHz (tj. 3,15+1,50 MHz). 15 20 25 30 i 35 40 45 50 55 60115 442 7 8 Elektromechaniczne urzadzenie z fig. 1 zawiera ponadto zródlo 18 sygnalu akustycznego, które do¬ starcza sygnal akustyczny reprezentujacy pozadane dzwieki towarzyszace zapisywanym kolorowym obrazom do przetwornika 20 spowolniajacego syg¬ nal akustyczny. Przetwornik 20 spowolniajacy syg¬ nal akustyczny spowolnia sygnal wyjsciowy zródla 18 sygnalu akustycznego (np.. dwukrotnie) w celu skorelowania zapisywanego sygnalu akustycznego ze spowolnionym sygnalem wizyjnym.Maloczestotliwosciowy modulator 22 czestotli¬ wosci, dolaczony do wyjscia przetwornika 20 spo¬ wolniajacy sygnal akustyczny, moduluje czesto¬ tliwosciowo spowolniony przebieg nosny o malej czestotliwosci w malym zakresie dewiacji .czestotli¬ wosci (np. 716/2+25 MHz) zgodnie z amplituda spowolnionego sygnalu akustycznego (którego górna granica pasma wynosi np. 10 kHz) dostarczanego przez przetwornik spowolniajacy sygnal akustyczny.Sygnaly wyjsciowe modulatora 16 wielkiej cze¬ stotliwosci i modulatora 22 malej czestotliwosci sa dostarczane do zespolu modulatora 24. Zespól mo¬ dulatora 24 laczy sygnaly wyjsciowe dwóch modu¬ latorów czestotliwosci i dostarcza zlozony sygnal do obwodu korektora 26. Obwód korektora 26 se¬ lektywnie ogranicza poziomy energetyczne sklado¬ wych sygnalu uzyskiwanego na wyjsciu zespolu modulatora; Sygnal wyjsciowy korektora doprowa¬ dzany jest do glowicy rejestracji mechanicznej 14 poprzez wzmacniacz mocy 28 i transformator do¬ pasowujacy 30.Glowica rejestracji mechanicznej 14, w odpo¬ wiedzi na sygnal o stosunkowo duzej czestotli¬ wosci, pojawiajacy sie na wyjsciu transformatora dopasowujacego fo (np-. najwieksza skladowa cze¬ stotliwosciowa ma wartosc 4,65 MHz), zapisuje skladowe sygnalu na plytowym nosniku 32 zapisu obrotowo podtrzymywanym przez talerz obrotowy 34. Plytowy , nosnik 32 zapisu obracany jest ze . zmniejszona predkoscia zapisu (np. 450/2 obroty na minuta) podczas gdy glowica rejestracji mecha¬ nicznej 14 przesuwana jest po promieniu plyto¬ wego nosnika zapisu synchronicznie z obrotowym ruchem tego nosnika tak, aby zapis rozkladal sie wzdluz spiralnej sciezki 36 na plytowym nosniku zapisu. - Nalezy podkreslic, ze kiedy sygnal zapisywany jest przy wykorzystywaniu wyzej wymienionego rozwiazania w czasie rzeczywistym, wyeliminowa¬ ne zostaja przetworniki 12 i 20 spowolniajace syg¬ naly, odpowiednie wizyjny i akustyczny, zakres dewiacji zmodulowanego przebiegu nosnego o du¬ zej czestotliwosci jest ograniczony czestotliwoscia¬ mi 4,3 i 6,3 MHz, zakres dewiacji zmodulowanego przebiegu nosnego o malej czestotliwosci jest ogra¬ niczony czestotliwosciami 716±50 kHz, a talerz obrotowy obracany jest z predkoscia 450 obrotów na minute.Mozliwych jest kilka alternatywnych sposobów pracy na wyjsciu zespolu modulatora. Sygnal wyj¬ sciowy korektora doprowadzany jest do glowicy rejestracji mechanicznej 14 poprzez wzmacniacz mocy 28 i transformator dopasowujacy 30.Glowica rejestracji mechanicznej 14 w odpowie¬ dzi na sygnal o stosunkowo duzej czestotliwosci pojawiajacy sie na wyjsciu transformatora dopaso¬ wujacego 30 (np. najwieksza skladowa czestotli¬ wosciowa ma wartosc 4,65 MHz), zapisuje skladowe sygnalu na plytowym nosniku 32 zapisu obrotowo 5 podtrzymywanym przez talerz obrotowy 34. Ply¬ towy nosnik 32 zapisu obracany jest ze zmniejszo¬ na predkoscia zapisu (np. 450/2 obroty na minute) podczas gdy glowica 14 przesuwana jest po pro¬ mieniu plytowego nosnika zapisu synchronicznie z obrotowym ruchem tego nosnika tak, aby zapis rozkladal sie wzdluz spiralnej sciezki 36 na plyto¬ wym nosniku zapisu.Nalezy podkreslic, ze kiedy sygnal zapisywany jest przy wykorzystaniu wyzej wymienionego roz¬ wiazania w czasie rzeczywistym, wyeliminowane zostaja przetworniki 12 i 20 spowolniajace sygnaly, odpowiednio wizyjny i akustyczny, zakres dewiacji z modulowanego przebiegu nosnego o duzej czesto¬ tliwosci jest ograniczony czestotliwosciami 4,3 i 6,3 MHz, zakres dewiacji zmodulowanego przebiegu nosnego o malej czestotliwosci jest ograniczony czestotliwosciami 716±50 kHz, a talerz obrotowy obracany jest z predkoscia 450 obrotów na minute.Mozliwych jest kilka alternatywnych sposobów pracy zespolu modulacyjnego 24. Dla zilustrowania jednego ze sposobów pracy zespolu modulacyjnego 24 mozna posluzyc sie rozwiazaniem chronionym patentem Sfc Zjedn. Ameryki nr 3 911 476 wydanym E. O. Keizerowi, zatytulowanym „Zapis udzwie¬ kowionych obrazów kolorowych".¦ Zgodnie z rozwiazaniem proponowanym przez Keizera sygnal wyjsciowy zespolu modulacyjnego 24 ma postac ciagu impulsów o czestotliwosci pow¬ tarzania odpowiadajacej czestotliwosci zmodulo¬ wanego czestotliwosciowo przebiegu nosnego o du¬ zej czestotliwosci- (to jest nosnej obrazu) i cyklu roboczym zmieniajacym sie z predkoscia i zgodnie ze zmodulowanym czestotliwosciowo przebiegiem nosnym o malej czestotliwosci (to jest nosna dzwieku).Zgodnie z inna mozliwoscia sposobu pracy zespp- lu modulacyjnego 24 ujemna czesc zmodulowanego czestotliwosciowo przebiegu nosnego o duzej cze¬ stotliwosci (to jest nosnej obrazu) modulowana jest amplitudowo reprezentacja zmodulowanego czestotliwosciowo przebiegu nosnego o malej cze¬ stotliwosci (to jest nosna dzwieku), podczas gdy amplituda dodatniej czesci zmodulowanego czesto¬ tliwosciowo przebiegu nosnego o duzej czestotli¬ wosci pozostaje stala. Przesuniecie pionowe ostrza zapisujacego ma taka sama polaryzacje jak zmo¬ dulowana amplitudowo czesc zmodulowanego cze¬ stotliwosciowo przebiegu 'nosnego o duzej czesto¬ tliwosci. Dodatnia czesc zmodulowanego czestotli¬ wosciowo przebiegu nosnego o duzej czestotliwosci utrzymywana jest na stalym poziomie dla przeciw¬ dzialania pionowym ruchom ostrza odtwarzajacego podczas odtwarzania sygnalów zapisanych sposo¬ bem zgodnym z podanym.Jako przyklad rozwiazania problemu „modulacji. amplitudowej ujemnej czesci przebiegu" sluzyc moze przedmiot zgloszenia patentowego St. Zjedn.Ameryki nr kolejny 591968 dokonanego przez J. B. Haltera, zatytulowanego „Sposób i urzadze¬ nie do elektromechanicznego zapisywania na me- 15 20 25 30 35 40 45 50 55 609 115 442 10 talowym nosniku zapisu sygnalów modulowanych w zakresie fal krótkich".Chociaz technika „modulacji amplitudowej ujem¬ nej czesci przebiegu nosnego" wymaga stosunko¬ wo dobrej amplitudowej liniowosci glowicy reje¬ stracji mechanicznej dla uzyskania zapisu o wy¬ starczajaco dobrej jakosci, wymagana jest w tym przypadku stosunkowo mniejsza szerokosc pasma.Wobac tego technika laczenia sygnalów wyjscio¬ wych dwóch modulatorów 16 i 22 jest szczególnie uzyteczna w procesie zapisu elektromechanicznego.Glowica 14 zawiera element piezoelektryczny 38 usytuowany miedzy ostrzem 40 i cokolem 42. Cokól 42 jest przymocowany do wózka 44, który jest prze¬ suwnie podtrzymywany przez ramie 46. Jak juz wspomniano, wózek 44 przesuwany jest wzdluz linii prostej przechodzacej przez srodek obrotów plytowego nosnika 32 zapisu, w korelacji z ruchem obrotowym plytowego nosnika zapisu w celu pro¬ wadzenia zapisu wzdluz spiralnej sciezki na po¬ wierzchni plytowego nosnika . zapisu. Dla zilustro¬ wania jednej z mozliwych konstrukcji glowicy rejestracji mechanicznej mozna posluzyc sie wy¬ zej wspomnianymi zgloszeniami Haltera.Figura 2 przedstawia widmo sygnalów wizyjnych w zakresie czestotliwosci srednich, zakodowanych zgodnie z wyzej wspomnianym rozwiazaniem Hal¬ tera, które uzyskuje sie* na wyjsciu zespolu modu- lacyjnego 24 w przypadku wylaczenia z ukladu spowolniajacego przetworników 12»i 20. Jak juz wspomniano poprzednio, przy zapisie w czasie rzeczywistym dwa spowolniajace przetworniki 12 i 20, nie sa potrzebne, zakres dewiacji wielkiej czestotliwosci zawiera sie miedzy 4,3 a 6,3 MHz, zakres dewiacji malej czestotliwosci zawiera sie miedzy 716+50 kHz, a talerz obracany jest z pred¬ koscia 450 obrotów na minute.Z figury 2 wynika, ze poziom skladowych syg¬ nalu wizyjnego spada gwaltownie ponizej 4,3 MHz i powyzej 6,3 MHz, które to czestotliwosci ograni¬ czaja równiez zakres dewiacji wielkiej czestotli¬ wosci przy prowadzeniu zapisu w czasie rzeczy¬ wistym. Widma energetyczne zakodowanych sygna¬ lów wizyjnych zmieniaja sie oczywiscie w sposób staly, poniewaz zmianom ulega ionformacja*o obra¬ zie. Jednak wiekszosc skladowych o wysokim po¬ ziomie energetycznym bedzie w dalszym ciagu za¬ warta w obszarze 4,3 MHz do 6,3 MHz, niezaleznie, od tych zmian informacji o obrazie.Figura 3 przedstawia widmo sygnalów wizyjnych w zakresie czestotliwosci, srednich, zakodowanych zgodnie z wyzej wspomnianym rozwiazaniem Hal¬ tera, pojawiajacych-sie na wyjsciu zespolu modu- lacyjnego 24, przy czym dla wytworzenia sygnalów odpowiednich do prowadzenia zapisu z dwukrotnie zmniejszona predkoscia wykorzystane zostaly spo¬ wolniajace przetworniki 12 i 20. Dla dwukrotnie zmniejszonej predkosci zapisu wieksza czesc energii sygnalu wizyjnego jest skoncentrowana w obszarze od 2,15 MHz (to jest 4,3/2) do 3,15 MHz , (to jest 6,3/2).Ciagla krzywa A z figury 4 przedstawia ampli¬ tudowa charakterystyke czestotliwosciowa glowicy 14 nadajacej sie do zapisywania skladowych syg¬ nalu z dwukrotnie zmniejszona predkoscia zapisu.Zgodnie z wynalazkiem rezonans glowicy nastepuje dla czestotliwosci usytuowanej w srodku pasma, gdzie pojawia sie wieksza czesc energii skladowych zakodowanego sygnalu wizyjnego (to jest 5,3/2 MHz). 5 Ponadto porównanie widma z fig. 3 i ciaglej krzy¬ wej A z fig. 4 prowadzi do wniosku, ze ksztalt odpowiedzi glowicy 14 (tj. przesuniecie ostrza) na skladowe sygnalu, w obszarze czestotliwosci rezo¬ nansowej glowicy rejestracji mechanicznej, zmienia io sie z czestotliwoscia w sposób odpowiadajacy spo¬ sobowi, w jaki zmieniaja sie w tym obszarze skla¬ dowe sygnalu. Ponadto punktowa krzywa Bi prze- * rywana krzywa C przedstawiaja charakterystyki, które nie osiagaja poziomu górnej czesci krzywej 15 rozkladu zapisanego sygnalu w tym obszarze, na¬ wet jesli maksima tych krzywych pokrywaly sie czestotliwosciowo z maksimum krzywej rozkladu widmowego. Na przyklad, punktowa krzywa B, chociaz wykazuje wieksza czulosc w rezonansie, 20 jest zbyt waska aby pokryc sie z krzywa rozkladu widmowego zapisywanego sygnalu, a z drugiej strony przerywana krzywa C nie ma odpowiedniej czulosci w rezonansie i jest nazbyt szeroka, aby t mogla pokryc sie z krzywa rozkladu widmowego. 25 Zalety zgodnosci odpowiedzi czestotliwosciowej z widmem widoczne sa po przeanalizowaniu dalszej czestosci opisu.Figura 5 przedstawia wykres czestotliwosciowej odpowiedzi obwodu korektora 26 z fig. 1,' Z po- 30 równania fig. 3, 4 i 5 wynika, ze przebieg czesto¬ tliwosciowej opowiedzi obwodu korektora 26 jest komplementarny z przebiegiem czestotliwosciowej odpowiedzi glowicy ^rejestracji mechanicznej 14 i rozkladem widmowym skladowych o wyzszym 35 poziomie energetycznym zakodowanych sygnalów wizyjnych.Obwód korektora 26, zgodnie z wynalazkiem, slu¬ zy dw/m celom. Z jednej strony wspólpracuje on z glowica tnaca 14 dla uzyskania odpowiedzi cze- 40 stotliwosciowej o stosunkowo plaskim przebiegu (fig. 6) w pasmie zajmowanym przez skladowe zakodowanego sygnalu wizyjnego. Z drugiej strony, v sluzy on tlumieniu poziomu energetycznego skla¬ dowych sygnalu lezacych w obszarze, gdzie pojawia 45 sie wieksza czesc energii zakodowanego sygnalu wizyjnego (fig. 7), dzieki czemu glowica zostaje za¬ bezpieczona przed doprowadzeniem przeciazajacych pól elektrycznych. Tlumienie doprowadzonej energii umozliwia wykorzystanie glowicy o wymiarach 50 mniejszych, niz byloby to konieczne w przeciw¬ nym przypadku. Z kolei zmniejszenie wymiarów glowicy prowadzi do rozszerzenia pasma glowicy.Jak juz stwierdzono, przy pracy w obszarze cze¬ stotliwosci lezacych znacznie ponizej czestotliwosci 55 rezonansowej glowicy rejestracji "mechanicznej, po¬ ziom nosnej obrazu (to jest poziom zmodulowanego przebiegu nosnego o duzej czestotliwosci) wynosi 175 V (watosci sredniej kwadratowej) dla uzyska¬ nia zapisu o wystarczajacym odstepie sygnalu od 60 szumu (np. 54 dB). Zgodnie z rozwiazaniem stano¬ wiacym przedmiot wynalazku (kiedy to odpowiedz glowicy rejestracji mechanicznej ma przebieg do¬ stosowany do widma energetycznego zakodowanego sygnalu), kiedy poziom nosnej obrazu na wejsciu 65 obwodu korektora 26 ustalony zostanie tak, by za-115 442 11 pewnial podobny poziom zapisu glowicy rejestracji 'mechanicznej, jak w przypadku zapisu sygnalów wizyjnych o rozkladzie widmowym pokazanym na fig. 3, maksymalne napiecie pojawiajace sie na glo¬ wicy 14 jest znacznie ograniczone (np. do 55 V wartosci sredniej kwadratowej). Pole elektryczne pojawiajace sie w glowicy 14 równiez jest odpo¬ wiednio zmniejszone. Np. natezenie pola elektrycz¬ nego w glowicy rejestracji mechanicznej odpowied¬ nie do dwukrotnie zmniejszonej predkosci zapisu (np. w glowicy majacej grubosc, wyjawszy ostrze i cokól, wynoszaca okolo 0,i254 mm) zmniejszona jest trzykrotnie (to jest zmniejszona z 0,69 10l3V/mm do 0,216 103 V/mm wartosci sredniej kwadratowej) co jest rzeczywista zaleta.Nalezy podkreslic, ze zaleznie od rodzaju wyko¬ rzystanego materialu piezoelektrycznego, dla unik¬ niecia trudnosci wynikajacych ze zjawiska termicz¬ nego wyzwalania elektronów ustalone sa na pozio¬ mie 0,39 • 103 do 1,16 • 103 V/mm wartosci sredniej kwadratowej. Zmniejszenie natezenia pola wyste¬ pujacego w* glowicy rejestracji mechanicznej jest *jeszcze bardziej istotne przy prowadzeniu zapisu w czasie rzeczywistym, gdy grubosc glowicy, wy¬ jawszy ostrze i cokól, jest podobna lub nawet mniejsza. W dodatku, przy prowadzeniu zapisu w czasie rzeczywistym, straty mechaniczne zyskuja na znaczeniu, poniewaz staja sie stosunkowo wiek¬ sze z powodu zwiekszenia szybkosci ruchu ostrza ' zapisujacego, która rosnie z*e wzrostem czestotli¬ wosci skladowych sygnalu.Jezeli ktos wykorzystal propozycje ograniczenia najwiekszej znaczacej skladowej czestotliwosciowej zapisywanego sygnalu do czestotliwosci lezacej znacznie ponizej" czestotliwosci rezonansowej glo¬ wicy rejestracji mechanicznej dla zapisywania za¬ kodowanego sygnalu wizyjnego_ w wyzej wspom¬ nianym ukladzie Haltera, to glowica 14, której grubosc, wyjawszy ostrze i cokól, wynosi okolo 0,254 mm, której odpowiedz czestotliwosciowa ma wzglednie równomierny przebieg do 1 MHz i której czestotliwosc rezonansowa wynosi 2,65 MHz (np. 5,3/2), bedzie nadawala sie jedynie do prowadzenia zapisu z predkoscia zmniejszona okolo- dziewiecio- krotnie w porównaniu z predkoscia zapisu prowa¬ dzonego w czasie rzeczywistym. Natomiast ta sa¬ ma glowica wykorzystana w sposób zgodny z wy¬ nalazkiem umozliwia prowadzenie zapisu z pred¬ koscia zmniejszona jedynie dwukrotnie w porów¬ naniu z predkoscia zapisu prowadzonego w czasie rzeczywistym.Jezeli nie* zastroimy glowicy rejestracji mecha¬ nicznej i korektora w opisany sposób napiecie przylozone do glowicy bedzie trzykrotnie wieksze dla takiego samego poziomu zapisu zakodowanego sygnalu. Wówczas, jezeli musimy umiescic podsta¬ wowa czestotliwosc rezonansowa (np. 5,3/2 MHz) w obszarze czestotliwosci znajdujacym sie ponad 4,5 raza wyzej niz czestotliwosc srodkowa zakresu dewiacji czestotliwosci * przebiegu nosnego (np. 5,3/9 MHz) i nie skorygujemy charakterystyki glo¬ wicy w sposób opisany powyzej wymagana grubosc glowicy rejestracji mechanicznej moze byc 4,5- krotnie mniejsza.Podsumowujac, moze to oznaczac, ze dopuszczal- 12 ny poziom zapisywanego sygfTalu musi zostac wzglednie zmniejszony okolo 3X4»5 = 13,5 raza dla tej samej wartosci granicznej ustalonej dla wewnetrznego pola elektrycznego w celu zapewnie- 5 nia stabilnej pracy. Wobec tego projektowanie glo¬ wic rejestracji mechanicznej tak, by umozliwialy prace w poblizu podstawowej czestotliwosci rezo¬ nansowej i zestrojenie glowicy, korektora i roz¬ kladu widmowego w omówiony sposób prowadzi do io uzyskania wiekszej wartosci iloczynu .sygnalu wyj¬ sciowego i pasma. Umozliwia to prowadzenie pra¬ widlowego zapisu z dwukrotnie zmniejszona pred¬ koscia i w znacznym stopniu zwieksza prawdopo¬ dobienstwo prowadzenia zapisu z predkoscia 15 odpowiadajaca czasowi rzeczywistemu.Inna zaleta zestrojenia odpowiedzi czestotliwos¬ ciowych glowicy rejestracji mechanicznej i korek¬ tora z przebiegiem rozkladu widmowego zakodo¬ wanego sygnalu, w sposób ^powyzej okreslony, jest 20 to, ze ograniczone zostana zniekszalcenia przebiegu nosnego wprowadzane przez wzmacniacz mocy i/lub glowice. Korektor usytuowany jest w uk.adzie przed wzmacniaczem mocy, wobec czego znieksztal¬ cenia wprowadzane przed korektorem nie podlega- 25 ja wplywom, a ich skladowe czestotliwosciowe za¬ warte sa w zakresie pasma systemu. Jednak znie¬ ksztalcenia przebiegu nosnego sygnalu wizyjnego powstajace we- wzmacniaczu mocy, transformatorze dopasowujacym i glowicy rejestracji mechanicznej 30 beda zredukowane poniewaz druga, trzecia i dalsze harmoniczne beda znajdowaly sie znacznie ponizej krzywej okreslajacej przebieg czestotliwosciowej odpowiedzi glowicy rejestracji mechanicznej w po¬ równaniu z amplituda podstawowej skladowej prze- 35 biegu nosnego sygnalu wizyjnego, która usytuowa¬ na jest w poblizu szczytu rezonansowego (patrz ' fig. 2).Odwrotnie, jezeli wykorzystane zostanie inne roz¬ wiazanie w którym podstawowy szczyt rezonanso- 40 wy glowicy rejestracji mechanicznej ma czestotli¬ wosc okolo 4,5 raza wieksza od czestotliwosci srod¬ kowej pasma okreslonego dewiacja czestotliwosci przebiegu nosnego, druga i trzecia harmoniczna - zostaja .zaakcentowane, poniewaz wówczas znajdo- 45 wac sie beda blizej lub na samym podstawowym szczycie rezonansowym glowicy rejestracji mecha¬ nicznej.Nowy opracowany przez twórce wynalazku projekt glowicy rejestracji mechanicznej, zapew- 50 niajacy pozadane parametry odpowiedzi czestotli¬ wosciowej jest realizowany dzieki temu, ze rozklad widmowy skladowych zapisywanego sygnalu jest niemal calkowicie zawarty w jednej oktawie wid¬ ma czestotliwosci. Na fig. 2 mozna- zauwazyc, ze 55 dla sygnalów wizyjnych zakodowanych w wyzej wspomniany sposób skladowe o najwyzszym pozio¬ mie energetycznym, to jest te, które leza w absza- rze 20 dB od maksimum, calkowicie mieszcza sie miedzy 3,5 MHz i 7 MHz to jest wewnatrz jednej 60 oktawy widma czestotliwosci. W takim przypadku mozna skonstruowac glowice tnaca o zwiekszonej czulosci (np. 10 dB lub wiecej) -w stosunkowo malej liczbie oktaw (to jest w jednej oktawie).Innymi slowy mozna skonstruowac glowice re- 65 jestracji mechanicznej, której odpowiedz czestotli-115 442 13 14 wosciowa ma przebieg zasadniczo pokrywajacy sie z krzywa rozkladu widmowego zapisywanego syg¬ nalu w stosunkowo malej liczbie oktaw (np. 3,5 MHz do 7 MHz).Jezeli jednak sygnal wizyjny o pasmie podsta- 5 wowym rozciagajacym sie od 30 MHz do 3 MHz zapisany zostal bezposrednio zamiast dopiero po zakodowaniu go poprzez modulacje czestotliwoscio¬ wa przebiegu nosnego, jak w opisywanym przy¬ padku, rozklad widmowy zapisanego sygnalu obej- 10 mowac bedzie wiele oktaw widma czestotliwosci (tj. 17 oktaw). Bardzo trudna sprawa byloby skon¬ struowanie glowicy rejestracji mechanicznej o znacznie zwiekszonej czulosci w obszarze pokry¬ wajacym rozklad widmowy sygnalu pasma pod- 15 stawowego, jezeli rozciaga sie ono na tak wiele oktaw widma czestotliwosci (np. 17 oktaw).Sygnal akustyczny pasma podstawowego rozcia¬ gajacego, sie od 20 Hz do 20 kHz zajmuje 9kolo 10 oktaw widma czestotliwosci. I znów byloby ^0 bardzo trudno skonstruowac glowice, która ma znacznie zwiekszona czulosc w tych wielu okta- "~ wach widma czestotliwosciowego.Kiedy dobroc charakterystyki rezonansowej glo¬ wicy rejestracji mechanicznej zostanie dobrana dla uzyskania lepszych rezultatów zwiekszona czu¬ losc w poblizu szczytu rezonansowego glowicy be¬ dzie obejmowac jedna tylko oktawe. To tlumaczy dlaczego opracowana przez twórce wynalazku tech¬ nika zestrajania przebiegu czestotliwosciowej od¬ powiedzi glowicy rejestracji mechanicznej z krzy¬ wa rozkladu widmowego zapisywanego sygnalu jest szczególnie uzyteczna przy prowadzeniu zapisu syg¬ nalów znajdujacych sie w stosunkowo malej liczbie oktaw (np. w jednej oktawie). p5 Czestotliwosc rezonansowa, akustycznej glowicy rejestracji mechanicznej jej zazwyczaj wybrana jako czestotliwosc okolo dwa do trzech razy wieksza od srodkowej czestotliwosci pasma czesto¬ tliwosci, w którym wystepuje wieksza czesc energii 40 podstawowego pasma akustycznego (tj. od 200 Hz da 500 Hz).Obecnosc waskiego zakresu czestotliwosci, w którym nastepuje tlumienie sygnalów doprowadza¬ nych do akustycznej glowicy rejestracji mecha- 45 nicznej (np, 1 oktawa), usytuowanego w poblizu pod¬ stawowej czestotliwosci akustycznej glowicy (dzieki -zastosowaniu np. obwodu ujemnego sprzezenia zwrotnego) nie zmienia w sposób istotny maksy¬ malnej wartosci napiecia przylozonego do glowicy 50 rejestracji mechanicznej, ^poniewaz pasmo podsta¬ wowe sygnalu akustycznego obejmuje wiele oktaw, (np. 10 oktaw). - Ponadto, konstrukcja glowicy rejestracji me¬ chanicznej nie tylko zapewnia uzyskanie odpowie- 55 dzi czestotliwosciowej o przebiegu zgodnym z gór¬ na czescia krzywej rozkladu widmowego zapisy¬ wanego sygnalu, jak to juz wspomniano wyzej, ale korzystnie zapewnia równiez wystarczajace przesu¬ niecie pionowe ostrza zapisujacego az do i wokól 60 polowy oktawy poza podstawowa czestotliwoscia rezonansowa glowicy rejestracji * mechanicznej.Konstrukcja glowicy rejestracji mechanicznej po¬ winna byc taka, zeby niepozadane poziome prze-' suniecie ostrza zapisujacego pozostawalo niewielka 65 czescia przesuniecia pionowego ostrza w tym za¬ kresie. Ostroslupowa glowica rejestracji mechanicz- . nej o malej wysokosci, której dotyczy .patent St.Zjedn. Ameryki nr 4 035 590 udzielony 12 lipca 1977 r. J. B. Halterowi jest szczególnie odpowiednia dla tego celu. Glowica o ostroslupowej konstrukcji i malej wysokosci znana z wyzej wspomnianego patentu Haltera ma wystarczajaca sztywnosc za¬ równo w kierunkaeh poziomych jak i w kierunku pionowym, dzieki czemu mozliwe jest efektywne sterowanie ruchem, poziomym ostrza zapisujacego.Chociaz twórca wynalazku opisal w niniejszym opisie system prowadzenia zapisu z dwukrotnie zmniejszona predkoscia, rozwiazanie wedlug wyna¬ lazku w pelni nadaje sie do wykorzystania w sy¬ stemie prowadzenia zapisu w czasie rzeczywistym.Na przyklad chociaz glowica rejestracji mechanicz¬ nej, która ma grubosc wyjawszy ostrze i cokól, równa 0,254 mm jest wykorzystywana zgodnie z wynalazkiem do prowadzenia zapisu z dwukrot¬ nie zmniejszona predkoscia, przy czym zakres de¬ wiacji wejsciowej przebiegu o czestotliwosci nos^ nej, przed spowolnieniem, usytuowany jfest miedzy 5,3 MHz a 6,3 MHz, ta sama glowica rejestracji mechanicznej moze zostac wykorzystana równiez do prowadzenia zapisu w czasie rzeczywistym, je¬ zeli zakres dewiacji wejsciowego przebiegu o cze¬ stotliwosci nosnej, przed spowolnieniem byl usy-' tuowany miedzy 2,65 MHz a 3,15 MHz, zgodnie z innym sposobem kpdowania sygnalu.Powyzszy opis traktowany jest jedynie jako ilu¬ stracja zasady wynalazku. Ponadto poniewaz dla specjalistów w tej dziedzinie oczywista jest mozli¬ wosc wprowadzenia wielu modyfikacji i zmian, nie jest pozadane ograniczenie wynalazku doklad¬ nie do konstrukcji i dzialania urzadzenia, które zostaly opisane, a wobec tego wszystkie uzyteczne modyfikacje i rozwiazania ekwiwalentu moga zo¬ stac wykorzystane o ile mieszcza sie w zakresie wyznaczonym zastrzezeniami.Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do elektronicznego zapisywania syg¬ nalów na plytowym nosniku zapisu, zwlaszcza syg¬ nalów majacych czestotliwosc nosna o modulowanej czestotliwosci w zakresie dewiacji czestotliwosci, obejmujace informacje wizyjna o widmie cze¬ stotliwosci majacym obszar o stosunkowo wysokim poziomie energii, zawierajace zródlo dostarczajace tych sygnalów, do którego dolaczony jest uklad spowolniajacy, szerokopasmowa glowice zapisu me- nicznego, zawierajaca element piezoelektryczny z przymocowanym do niego ostrzem i cokolem po¬ laczonym z czlonem mocujacym, która reaguje na te sygnaly dla zapisania ich na negatywie plyty, kiedy zostanie ustalony miedzy nimi ruch wzgled¬ ny, przebieg odpowiedzi czestotliwosciowej glowicy zapisu mechanicznego zawiera obszar o stosunko¬ wo zwiekszonej czulosci otaczajacy czestotliwosc rezonansowa glowicy zapisu mechanicznego, ele¬ menty doprowadzajace wspomniane sygnaly do glo¬ wicy zapisu mechanicznego dla wymuszenia jej drgan odpowiadajacych tym sygnalom, znamienne tym, ze zawiera uklad {26) modyfikujacy energie sygnalu wlaczony pomiedzy zródlem sygnalu a ele-15 115 442 16 mentami (28, 30) doprowadzajacymi sygnaly, uklad modyfikujacy poziom energii jest tak skonstru¬ owany, ze odpowiedz czestotliwosciowa glowicy ma ksztalt komplementarny z ksztaltem odpowiedzi czestotliwosciowej glowicy .w obszarze o stosunko¬ wo zwiekszonej czulosci, glowica (14) zapisu me¬ chanicznego jest skonstruowana tak, ze odpowiedz glowicy (14) na czestotliwosci skladowe sygnalu w obszarze czestotliwosci rezonansowej glowicy zmienia sie w sposób odpowiadajacy zmianom po¬ ziomu energetycznego skladowych sygnalu w wid¬ mie czestotliwosci sygnalu o wysokim poziomie * energii i uklad modyfikujacy (26) poziomu energii jest tak skonstruowany, ze zmienia odpowiedz glo¬ wicy odwrotnie do poziomu energii zmiany skla¬ dowych sygnalu zmniejszajac poziom energii skla¬ dowych sygnalu, który jest doprowadzony do glo¬ wicy. 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze uklad (26) modyfikujacy poziom energii zawiera 10 przyrzad ograniczajacy poziom energii tak skon¬ struowany, ze jego odpowiedz czestotliwosciowa ma ksztalt odwrotny w stosunku do odpowiedzi czestotliwosciowej glowicy o stosunkowo zwiek¬ szonej czulosci. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, ze glówna czestotliwosc rezonansowa glowicy rejestrujacej lezy w srodkowej czesci zakresu de¬ wiacji czestotliwosci. 4. Urzadzenie wedlug zastrz 1, albo 2, albo 3., znamienne tym, ze skladowe sygnalu wytworzone¬ go przez uklad spowolniajacy (12) skupione sa do¬ okola zakresu dewiacji zmodyfikowanej czestotli¬ wosci na wyjsciu ukladu spowolniajacego (12). 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 4, znamienne tym, ze uklad modyfikujacy poziom energii ma odpo¬ wiedz zmniejszajaca poziomy napieciowe sklado¬ wych sygnalu o wysokim poziomie energetycznym przed ich doprowadzeniem do glowicy (14). 12-4 Fig.I MH 20- n. n. 1 C115 442 o -10 -20 OB"30 -40 -50 -60 - J £¦(0.716) /5.3)-]' (4.3)-; "1 ! \ : ^-(6J) l! li 1 1 ! I .2 .3 4 .5 6 7.8.9 I 2 3 4 5 6 789 O -10 -20 -30 -40 -50 - - r J V l (0.716/2) /(5.3/2)|''; (43/2 )-j \ ?- (6.3/2) 11 1 1 1 1 1 1 Fig. 2 .1 .2 3 4 5.6 .7.8 9 1 Fig.3 3 4 5 6 7 89 +30 +20 + 10 dB o -10 -20 .-(+16) ,-(6.3/2) (4.3/2)-1 .2 .3 .4 .5 .6.7.8.91 Fig.4 3 4 5 6 789 +20 t 0 0 - 0 -20 .2 .3 4 5 6.7.8 91 Fig.6 2 ^ 3 4 5 6 7 89 MHz + 20 +-10 0 dB _|0 -20 r - " .(-16) 2 1 ! ' S^ J (5.3/2)--p- (4.3/2)-| L- (6.V2 .3 4 5 6783 1 2 3 4 5 6 789 MHz.Fig.5 0 -10 -20 -30 -40 -50 -60 " . 1 1 - 1-10.716/2) ii t 1 1 1 1 ^5J/2)-l-j (4.3/2H ,-(6.3/2) 1 1 1 111 .2 .3 MHz Fig.7 / PL