Przedmiotem wynalazku jest (metalowe korytko dyszowe do wytwarzania nici szklanych, skladajace sie z wanny dyszowej wraz z mieszczacyimi sie w jej dnie dyszami lub koncówkami przednymi, na która to wanne jest nalozona wanna topliwna, do której w miare wyciagania nici i ubywania materialu, dorzuca sie z góry surowca szklotwór- czego, rozmieszczajac go równomiernie wzdluz calej dlugosci korytka.Takich pojemników szkla cieklego, zwanych z powodu ich wydluzonego ksztaltu najczesciej „korytkami dyszowymi", a nieraz rynnami dyszo¬ wymi", uzywa sie w przemysle wlókien szklanych do topienia w wannie topliwnej surowca szklo- twórczego, a nastepnie odprowadza sie go w odpo¬ wiednim . stanie lepkosci do wanny dyszowej, w której oczyszcza sie go i ujednolica. U ujscia koncówek przedzalniczych powstaja w tak zwanych stozkach przednych nici, wyciagane na pozadana grubosc przy pomocy stosowanego przy korytku dyszowym urzadzenia, np. szybko wirujacego beb¬ na. Wynalazek dotyczy tym samym ogólnej dzie¬ dziny wytwarzania nici i wlókien szklanych droga wyciagania przez otwory w pojemniku, zawieraja¬ cym ciekle szklo, plynnych struzek, z których otrzymuje sie po ich stwardnieniu nici bez konca, które laczy sie nastepnie w pasma lub tez dzieli na dluzsze lub krótsze wlókna.Znane jest z opisu patentowego RFN nr 1 596 677 urzadzenie tego rodzaju, w którym porcje szkla 10 15 25 30 sa doprowadzane pod postacia kulek odrebnymi, biegnacymi obok siebie, ukosnymi prowadnicami do odrebnych, polaczonych wprawdzie bezposred¬ nio, lecz zwezonymi przekrojami ze zbiornikiem, komór nagrzewania wstepnego, które przyjmuja kazdorazowo tylko po jednej porcji szkla. W ko¬ morach nagrzewania wstepnego kule rozgrzewaja sie pod wplywem ciepla promieniowanego .przez zawartosc zbiornika, przy dalszym opadaniu miek¬ na, a w koncu roztapiaja sie w bezposrednim cieple ogrzewanej czesci zbiornika, tak ze tworza wraz z zawartoscia zbiornika jednolita mase szklana.Urzadzenie do tego sposobu wytwarzania jest kosztowne, zas dla unikniecia zaklócen trzeba sto¬ sowac kulki szklane o jednakowej wielkosci lub przynajmniej zupelnie jednolicie uksztaltowane bryly, jak np. szklane prostopadlosciany o bardzo gladkiej powierzchni. Ten znany sposób wytwa¬ rzania ma poza tym te wade, ze zaklócenie po¬ wstajace na jednej prowadnicy, w której znajduje sie szereg porcji, wywoluje, wobec zatrzymania doprowadzania szkla w odpowiadajacym tej pro¬ wadnicy miejscu zbiornika z roztopionym szklem inny poziom oraz inna lepkosc, niz w pozostalych czesciach zbiornika, co wplywa ujemnie na proces przedzenia.Nie ma tych wad inny sposób wytwarzania z za¬ stosowaniem korytka dyszowego, znany z opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 615 314 gdzie gór¬ nej wanny topliwnej, do której jest nakladany 111206111 206 3 surowiec w stanie stalymi, nie ustawia sie bezpo¬ srednio na wannie dyszowej, lecz na jej wyciagnie¬ tych do góry scianach bocznych. Ta wanna top- liwma ma przekrój trójkatny i jest ustawiona wierzcholkiem w dól, w kierunku dysz. Jest poza tym podzielona na pojedyncze, znajdujace sie obok siebie i polaczone ze soba w dolnej czesci trójkat¬ nego przekroju, komory, z których tylko co druga ma otwory dla przeplywu masy szklanej do wanny dyszowej, natomiast znajdujace sie miedzy nimi komory bez otworów przeplywowych leza pod króccami do napelniania wanny kulami szklanymi.Obydwie te znane metody nie zapewniaja nie¬ przerwanego zasilania wanny topliwnej na calej jej dlugosci, albo w jej istotnej, tworzacej jedna calosc czesci i nie umozliwiaja prowadzenia pro¬ dukcji, a w kazdym razie nie bez zaklócen, przy zastosowaniu daleko prosciej w porównaniu z ku¬ lami szklanymi wytwarzanych, a tym samym tan¬ szych, lecz mniej równomiernie uksztaltowanych tzw. pelletów, zasypywanych w topisko z rynny, przesuwajacej sie wzdluz korytka dyszowego zna¬ nego z opisu patentowego RFN nr 23 26 975. Przy tym jednak zimny surowiec szklany dostaje sie do wanny topliwnej ^w miejscach znajdujacych sie w pewnej odleglosci od siebie wzdluz wanny, w której znajduje sie roztopione szklo, wskutek czego masa szklana, znajdujaca sie w wannie mie¬ dzy tymi odstepami, przegrzewa sie, co odbija sie ujemnie na wynikach przedzenia w odnosnych miejscach. Przy tym miejscowe przegrzewanie wan¬ ny obciaza ja nieregularnie i zbyt silnie, wskutek czego skraca sie okres uzytkowania calego korytka dyszowego. Niezbedna dla bezzaklóceniowego pro¬ cesu przedzenia równomiernosc temperatury na calej dlugosci topiska mozna uzyskac jedynie, dys¬ ponujac jednolitym topiskiem bez stosowania jakie¬ gokolwiek punktowego zasypywania surowca szklar¬ skiego.Istotnym jest fakt, ze stosunkowo dlugie (np. 900 mm), a jednoczesnie waskie (np. 70 mm) ko¬ rytko tzn. samo korytko, bez jego ogniotrwalego podloza, musi byc sporzadzone z platyny lub ze stopu platyny i ze ze wzgledu na bardzo drogi material wyjsciowy wykonuje sie je z bardzo cien¬ kich blach (ponizej 1 mm), chociaz jest ono wy¬ stawione w czasie produkcji, wskutek znacznych róznic temperatur, wystepujacych przy rozgrzewa¬ niu i wylaczaniu (temprowanie), na dzialanie du¬ zych naprezen. Przy takich grubosciach blach jest wiec trudno utrzymac wystarczajaca statecznosc ksztaltu korytka. Jest jednak wazne niedopuszcza¬ nie, by przy ochladzaniu scianki sciagnely sie ku srodkowi, wskutek czego zmienia sie pojemnosc korytka, moga w nim powstac pekniecia i poja¬ wiaja sie trudnosci przy jego zasypywaniu.Znany jest z opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 056 846 sposób poprawiajacy statecznosc ksztal¬ tu wanny przez umieszczenie w niej poprzeczek, wymaga on jednak sporego nakladu materialu, a przy tym utrudnia przeplyw szkla.Zadaniem wynalazku jest wyeliminowanie wad znanych urzadzen i sposobów przez skonstruowa¬ nie, przy oszczednym uzyciu materialu, metalowego korytka dyszowego, w którego topisku utrzymywa- 4 laby sie, dzieki równomiernej dostawie porcji szkla na calej jego dlugosci, równomierna temperatura, zas jego statecznosc ksztaltu odpowiadalaby wszel¬ kim wymaganiom. 5 Zgodnie z wynalazkiem zadanie to rozwiazano dzieki temu, ze wanna topliwna zostala wykonana w ksztalcie (umieszczonych obok siebie, otwartych w miejscach styku i laczacych sie ze soba odcin¬ ków cylindrycznych. io Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia fragment korytka dyszowego w widoku z boku, w skali zmniejszonej, fig. 2 — korytko wedlug fig. 1 ze zdjeta czesciowo wanna topliwna, 15 w widoku z góry, fig. 3 — korytko w innym przy¬ kladzie wykonania w widoku z góry, fig, 4 — ko¬ rytko z fig. 2 lub 3 w przekroju poprzecznym wzdluz linii IV—IV, fig. 5 — korytko w innym przykladzie wykonania w widoku równolegle per- 20 spektywicznym i w skali powiekszonej.Korytko dyszowe sklada sie, nie liczac nie poka¬ zanego tu i nie istotnego dla wynalazku osadzenia z 'materialu zaroodpornego, opasanego rama — z wanny dyszowej 1, wyposaoznej w rurki dyszowe 25 lub koncówki przedzalnicze 2, na która to wanne jest nalozona topliwna wanna 3. Tworzy ona topi¬ sko, w które wrzuca sie surowiec szklarski np. w postaci tzw. pelletów. Do korytka/ dyszowego naleza równiez choragiewki koncówki 4 jako czesc so instalacji elektrycznego grzania oporowego. Kon¬ cówki przedzalnicze 2 mieszcza sie w dnie 5 wan¬ ny dyszowej 1, laczacej sie z wanna topliwna przez otwory 6, umozliwiajace przeplyw szkla. Otwory 6 sa umieszczone w plycie 7, która jest jednoczesnie 35 dnem dla 3 i pokrywa dla 1. zgodnie z wynalazkiem wanna topliwna 3 jest wykonana jak na fig. 2 w ksztalcie umieszczo¬ nych obok siebie, lecz nie zupelnie zamknietych odcinków walców obrotowych 8a, 8b tak uksztal- 4° towanych, ze sa one w miejscach, w których sie wzajemnie nakrywaja, ku sobie otwarte. Wanne mozna usztywnic, umieszczajac w miejscach sty¬ ku 9 tych walców na stosunkowo niewielkiej wy¬ sokosci topiska zeberko 10, laczace obie scianki 45 zewnetrzne w poprzek dlugosci wanny.Scianki boczne wanny topliwnej 3 sa wiec okre¬ slone przez równolegle obok siebie biegnace linie pionowe, pokrywajace sie na odcinkach 8a, 8b... z tworzacymi walców obrotowych, których osie 50 srodkowe znajduja sie na wzdluznej plaszczyznie srodkowej wanny, a które .przechodza na odcin¬ kach 9 w tworzace mniejszych cylindrów, wygie¬ tych w przeciwna strone, których osie srodkowe znajduja sie w plaszczyznie, przychodzacej pod ka- 55 tern prostym w stosunku do wzdluznej plaszczyzny srodkowej przez punkty stycznosci lub przeciecia dwóch sasiednich odcinków 8.Dzieki takiemu uksztaltowaniu powstaje dlugie topisko 11, ulatwiajace napelnianie go surowcem, 60 przede wszystkim zas umozliwiajace utrzymanie równomiernej temperatury w znajdujacej sie nad koncówkami przedzalniczymi masie szklanej, duza statecznoscv ksztaltu nadaje mu niemal rurowy w przekroju korpus spiety przynajmniej w czesci 65 wysokosci, dla zwiekszenia jego wytrzymalosci, ze-111 206 6 berkami 10. Wybrzuszenie scianek nie dopuszcza do ich sciagniecia przez mase szklana w razie wiekszychzmian temperatury..Zmieniajac dlugosc scianki wanny topliwej w sto¬ sunku do dlugosci korytka dyszowego, czyli wy¬ brzuszajac ja bardziej lub mniej, mozna zmieniac temperature, która jest funkcja dlugosci scianki.Znaczy to, ze dobierajac odpowiednio ksztalt wan¬ ny, mozna tak okreslic dlugosc scianek bocznych, by ustalic ich opór elektryczny, a tym samym i moc grzejna.Zastosowanie tej koncepcji ilustruje schematycz¬ nie sposób wykonania wedlug fig. 3, który sie rózni od przykladu na fig. 2 tym, ze poszczególne, znaj¬ dujace sie obok siebie odcinki cylindryczne 12a, 12b,..., które ksztaltuja topisko 11, maja ksztalt owalny lub elipsoidalny, czyli ze promienie odcin¬ ków scianki 14 i 15 sa rózne, zas ich punkty srod¬ kowe nie musza lezec na wzdluznej plaszczyznie srodkowej.Figura 5 przedstawia inny sposób wykonania, w którym ilosc potrzebnego do stopienia zasypa¬ nego surowca szklarskiego, ciepla, wytwarzanego w znacznym stopniu przez scianki zewnetrzne, mozna regulowac wysokoscia wanny topliwnej w ten sposób, by ilosc ta byla mniejsza u góry, gdzie dorzuca sie swiezego surowca, wzrastala natomiast w kierunku plyty dzielacej wanne top- liwna od wanny dyszowej, tam wiec, gdzie material powinien Juz byc w znacznym stopniu oczyszczony.Róznica moze wynosic np. 200°C. Na górnym po¬ ziomie temperatury moze miec ok. 950°C, na dol¬ nym zas okw 1150°C.W tym celu scianki 19 wanny topliwnej 16 sa utworzone przez umieszczone obok siebie, lecz nie zupelnie zamkniete, laczace sie ze soba odcinki cylindryczne 17a, 17b,..., z tym, ze scianki prze¬ ciwlegle lacza, podobnie jak na przykladzie wedlug fig. 1 do 4, przerzucona na stosunkowo niewiel¬ kiej wysokosci topiska zeberka usztywniajace 18.Scianki boczne 19 wanny topliwej 16 sa, zgodnie z wynalazkiem, tak uksztaltowane, ze ich strefa górna 20 ma od strony zasypowej ksztalt krzywej 21, biegnacej w kierunku wzdluznym wanny, utwo¬ rzonej wyraznie przez odcinki cylindryczne, pod¬ czas gdy w strefie dolnej 23, przylegajacej do plyty dennej 23 sa one zupelnie równe. Miedzy strefa¬ mi 20 i 23 powstaje wiec strefa posrednia 24, w której powyginana faliscie plaszczyzna strefy 2z przechodza stopniowo w równa plaszczyzne dolnej strefy 23. Sciany boczne sa wiec utworzone przez biegnace obok siebie równolegle linie, które po¬ krywaja sie na zewnetrznym zakresie 25 krzywej 21 z pionowymi tworzacymi walców obrotowych i stad przechodza w obie strony az do graniczacych wewnetrznych zakresów 26 krzywej 21 w tworzace stojacych na wierzcholku stozków kolowych, któ¬ rych osie wewnetrzne znajduja sie na plaszczyz¬ nach prostopadlych do srodkowej plaszczyzny wzdluznej wanny topliwnej.W zwiazku z takim uksztaltowaniem, przy jed¬ nakowej dlugosci korytka dyszowego, jego rozwi¬ nieta scianka boczna jest w górnej strefie 20 dluz¬ sza, niz w strefie dolnej 23, przykladowo o 15 do 30°/» i przechodzi stopniowo z tej dlugosci w dlu¬ gosc dolnej krawedzi scianki bocznej. Tym samym i opór elektryczny jest w strefie 20 odpowiednio 5 wiekszy i przechodzac przez strefe 24, stopniowo maleje az do poziomu w strefie 23. W rezultacie scianka na poziomie 20 ogrzewa sie slabiej, niz na poziomie 23 i oddaje oczywiscie mniej ciepla masie szklanej, znajdujacej sie miedzy tymi sciankami. w Mimo, ze korzysci, wynikajace ze statecznosci ksztaltu, uzyskane w wykonaniu wedlug fig. 1 do 4, nalezy uznac *za istotne, to jednak ten ostatni sposób zaoszczedza moc grzejna.Wynalazek stwarza wiec moznosc, przez ksztal- *5 towanie scianek bocznych wanny topliwnej korytka dyszowego, regulowania w powaznym stopniu mo¬ cy grzejnej wzglednie jej przenoszenia na mase szklana i to zarówno jezeli chodzi o jej natezenie, z jak i miejsce jej oddzialywania. Jezeli górna czesc 20 20 mocno pofalduje, opór jej wzrosnie, w zwiazku z czym grzanie scianki bedzie w tej strefie slabsze, niz przy mniejszych lukach (np. wedlug fig. 3).Oprócz tego wielkosc wybrzuszen moze byc wzdluz korytka dyszowego rózna, np. scianki boczne moga 25 byc tak uksztaltowane, ze w czesci srodkowej ko¬ rytka promienie wybrzuszen beda mniejsze, niz po obu jej koncach. 30 Zastrzezenia patentowe 1. Metalowe korytko dyszowe do wytwarzania nici szklanych, skladajace sie z wanny dyszowej wraz z mieszczacymi sie w jej dnie dyszami lub 35 koncówkami przednymi, na która to wanne jest nalozona wanna topliwna, do której, w miare wy¬ ciagania nici szklanych i ubywania materialu, do¬ rzuca sie z góry surowca szklarskiego, rozmieszcza¬ jac go równomiernie wzdluz calej dlugosci korytka, 40 znamienne tym, ze wanna topliwna jest wykonana w ksztalcie umieszczonych obok siebie, otwartych w miejscach styku i laczacych sie ze soba odcinków cylindrycznych. tt 2. Korytko wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze kazdy odcinek scianki (9), laczacy ze soba dwa od¬ cinki cylindryczne, jest polaczony z przeciwlegla scianka poprzecznie w stosunku do srodkowej pla¬ szczyzny wzdluznej wanny topliwnej <3) zeberkiem 50 (10), zajmujacym tylko czesc wysokosci wanny top¬ liwnej. 3. Korytko wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze poszczególne lezace obok siebie i tworzace scianki wanny topliwnej odcinki cylindryczne (8) sa wal- 55 cami obrotowymi z wyjatkiem ich zwróconych ku sobie, otwartych czesci. 4. Korytko wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze poszczególne, lezace obok siebie i tworzace scianki wanny topliwnej odcinki cylindryczne (12) sa cy¬ lindrami owalnymi lub eliptycznymi z wyjatkiem icji zwróconych ku sobie, otwartych czesci. 5. Korytko wedlug zastrzt I, znamienne tym, ze scianki boczne (19) powyginanych w* górnej strefie 65 (20) odcinków cylindrycznych (17a, 17b, ..*.) prze-111 206 chodza w kierunku ku plycie (22), która oddziela wanne topliwna od wanny dyszowej, w scianki calkowicie równe. 6. Korytko wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze 8 ogólna dlugosc scianek wanny topliwnej, a tym saimym i wielkosc ich wybrzuszen jest dobrana odpowiednio do oporu elektrycznego, okreslajacego moc grzejna.FIG.1 -TO--- Ul U \L 2 1 TT FIG.2 FIG.3 FIG. 5 ZGK Oddz. 2 Chorzów, zam. 6286/81 — 115 egz.Cena 45 zl PL PL PL PL