Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do me¬ chanicznego ciaglego wyluskiwania miesni zwanych szyjkami z odwloku drobnych skorupiaków mor¬ skich, zwlaszcza z kryla anltarktyldznego,: swiezo zlo¬ wionego lub po rozmrozeniu z bloków, niezaleznie od jego wielkosci, gatunku i stanu rozwojowego.Znane sa i stosowane w praktyce urzadzenia do obsluskiwania skorupiaków morskich, zwlaszcza krabów, oparte na zasadzie wirujacego narzedzia z elementami roboczymi i nieruchomego stolu ro¬ boczego zaopatrzonego w elementy podaj aco- -uchwytne przytrzymujace pojedynczo kazdy obra¬ biany egzemplarz skorupiaka w rejonie obróbki.Urzadzenia te zawieraja wiec ruchome bebny róz¬ nego ksztaltu w ukladzie pojedynczym lub zwielo¬ krotnionym oraz mechanizmy uchwytne w postaci szczek, zacisków i podajników najczesciej tasmo- wo-skokowych. jln-ne znane i stosowane urzadzenia do obróbki niektórych nierybnych produktów morza, polega¬ jacej na mechanicznej destrukcji ciala tych orga¬ nizmów, skladaja sie najczesciej z umieszczonych w jednolitym "masywnym korpusie szybko wiruja¬ cych elementów bebnowych lub stozkowo-tarczo- wych, podajacych na zasadzie odwirowywania ob¬ rabiany surowiec do zgniotu lub sprasowania w pólkowych, pierscieniowych, palcowych lub wal¬ cowych elementach mechanicznie napedzanych.Znane i stosowane urzadzenia do obróbki me¬ chanicznej nierybnych produktów morza maja sze- 10 15 30 reg wad i niedogodnosci wynikajacych z bardzo malego ciezaru jednostkowego poszczególnych osob¬ ników z gatunku kryl amtarktyczny (okolo 1500 sztuk/kg). Nie jest zupelnie mozliwe obrabianie tych skorupiaków znanymi koniwencjonailnymi me¬ todami w opisanych urzadzeniach równiez i ze wzgledu na to, ze ich cialo przy bardzo malych wymiarach jest najczesciej (szczególnie po goto¬ waniu) skrecone w obwarzanek (skurcze miome- rów), bardzo wiotkie i elastyczne.Wynalazek powinien spelnic zadanie izapirojekto- wania nowego urzadzenia^ które sluzyc ma me¬ chanicznemu ciaglemu procesowi wyluskiwania miesnia zwanego szyjka z odwloka kryla antark- tycznego, przez oddzielenie go we wstepnej fazie procesu od glowotulowia i nastepnie w tym samym urzadzeniu oddzielenie w drodze powierzchniowej destrukcji mechanicznej od pancerza chityinowegQ, wraz z przyrosnieta don komumpcyjnie nie uzy¬ teczna warstwa gabczastej substancji bialkowej.Zalozone badanie zostalo spelnione przez urza¬ dzenie do wyluskiwania miesni zwanych szyjkami z kryla antarktycznego wedlug wynalazku, dzieki zastosowaniu w nim szeregu srodków technicznych wykorzystujacych znana zasade konstrukcyjna wi¬ rujacego narzedzia i nieruchomego zespolu ele^ mentów tnaco-rozdrabniajacyeh.Urzadzenie wedlug wynalazku sklada sie z jed¬ nolitej budowy korpusu majacego kanal wylotowy i osadzonego na podstawie, oraiz zaopatrzonego w 109 6543 szczelina odejmowalna pokrywe*. IW! korpusie jest w osi pionowej osadzony na obrotowym wale wir. nik, majacy znaczny monient bezwladnosci. Na wirniku tym jest osadzona wymiennie, za posred¬ nictwem odpowiedniego elemefiiitii mocujacego, taf^ cza robocza, nad która w pewnej odleglosci jest umieszczony w osi walu, cylindryczny o podstawie kolowej zasyp. Jest on osadzony osiowo przesuwnie w tulei osadczej, za posrednictwem pierscieni ustawczego i utwierdzajacego, bedacych najkorzy¬ stniej elementami gwintowymi.W dolnej czesci zasypu, jest wykonany pierscien uzebiony, na którego poziomym kolnierzu, jest osadzony na okregu kola majacego srodek w osi walu, rzad sprezyscie umocowanych pretów oraz rzad podobnie *mocowanych pretów katowych. Za- sjjp jest zaopatrzony w umieszczony w jego górnej czesci wielosjrumieniowy natrysk wody, o regulo¬ wanej wydajnosci, natomiast wal urzadzenia jest napedzany za posrednictwem mechanizmu napedo¬ wego, bedacego najkorzystniej niesamohamowana przekladnia zebata slimakowa o przelozeniu zwiek¬ szajacym. Tarcza robocza urzadzenia ma Wykonane na jej powierzchni czynnej liczne, najkorzystniej jednakowe co do wysokosci wystepy* rozmieszczo¬ ne najlepiej rzedami wzdluz tarczy i majace wy¬ sokosc utrzymana w granicach od 0,5 do 5,0 mm.Ostrza tych wystepów sa skierowane w kierunku ruchu tarczy roboczej, która w niektórych wyko¬ naniach ma powierzchnie czynna, ^uksztaltowana wklesle pod katem a utrzytmanym w granicach od 1° do 10° katowych. Tworzaca tej wklesle uksztaltowanej powierzchni jest linia prosta.[W innym wykonaniu tarcza robocza urzadzenia ma powierzchnie czynna uksztaltowana w postaci czaszy wkleslej o znacznym promieniu krzywizny.Pierscien uzebiony sklada sie z szeregu wyciec, tworzacych n zebów o wierzcholku skierowanym ku powierzchni czynnej tarczy roboczej i o kacie wierzcholkowym utrzymywanym w granicach od 120° do 60° katowych.W innym wykonaniu pierscien uzebiony zasypu sklada- sde z szeregu wyciec, tworzacych n zebów przedzielonych przestrzeniami miedzyzebnymi. Pre¬ ty katowe umocowane w poziomym kolnierzu maja zakonczenia uksztaltowane w postaci ostrzy jedno¬ stronnie scietych, tworzacych kajt zaostrzenia 10° do 30° katowych. Zarówno prety jak i prety ka¬ towe sa w innym wykonaniu urzadzenia osadzone w poziomym "kolnierzu zasypu na wiecej niz.jed¬ nym okregu kola lub w sposób nieuporzadkowany, przy czym okregi te maja wspólny srodek znaj¬ dujacy sie w osi walu. Prety katowe maja wierz¬ cholki usytuowane ponizej krawedzi zewnetrznej powierzchni czynnej tarczy roboczej.Urzadzenie*wedlug wynalazku spelniajac zalo¬ zone cele, wykazuje jednoczesnie szereg korzyst¬ nych technicznych i techniczno-uzytfcowych skut¬ ków, tó jest zalet. Urzadzenie umozliwia ciagla, wysoko wydajna obróbke kryla antarktycznego w sposób calkowicie zmechanizowany i samoczynny, niezaleznie od stanu w jakim surowiec sie znaj¬ duje oraz od jego wielkosci i gatunku.Urzadzenie dzieki zapewnieniu mozliwosci wy¬ miany elementów otoróbczych, oraz szerokiemu sa- 654 kresowi przewidzianych parametrów do regulacji, jest urzadzeniem w znacznym stopniu zuniwersa- lizowanym. Stosunkowo niewieijka energochlon¬ nosc urzadzenia przy jego znacznej wydajnosci jed- *- nostkówej, czyni go szczególnie przydatnym do zastosowania w przemyslowych liniach przeróbki kryla antarktycznego na cele bezposrednio spozyw- " cze^lub dla produkcji rezerw spozyn^czyicji.Urzadzenie wedlug wynalazku jetet szczególowo 0 opisane na przykladzie jego wykonania i "przedsta¬ wione na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie w przekroju pionowym, fig. 2 przedista- - - wia szczegól Az fig. 1, fig. 3 przedstawia szcze¬ gól B z fig. 1, fig. 4 przedstawia, szcaegól zakon- 15 czenia preta lub preta katowego,-! z fig. 1, fig. 6 przedstawia szczegól budowy wystepów na, tarczy roboczej w przekroju plaszczyzny D-D z fig. 1, fig. 7 przedstawia rozwiniecie elemeinitów tnacych w widoku C na fig. 1, fig. 8 przedstawia szczegól 20 innego wykonania elementów tnacych w widoku z kierunku C na fig. 1, fig. 9 przedstawia przekrój zeba pierscienia uzebionego plaszczyzna E — z fig. 7 i fig. 8j Urzadzenie sklada sie zasadniczo z majacego naj- 25 lepiej jednolita budowe korpusu, na przyklad od¬ lewnego z wykonanym w nim przynajmniej jednym kanalem wylotowym A osadzonego na podsitawie t.Korpus 1 ma sizczelna odejmowana pokrywe '4 o masywnej budowie. W korpusie jest w osi pic*- 30 nowej osadzony na jednolitym obrotowym wale 5 wirnik 6 o ksztalcie zapewniajacym mu znaczny moment bezwladnosci. Na wirniku 6 jest osadzona wymiennie, za posrednictwem elementu mocuja¬ cego 7 korzystnie gwintowanego tarcza robocza 8. 35 Nad ta tarcza w pewnej od niej odleglosci jest umieszczony w osi walu 5, cylindryczny, majacy podstawe kolowa zasyp 9 osadzony osiowo w pa¬ sowaniu przynajmniej suwiliwym przesuwnie W tu¬ lei osadczej 10, za posrednictwem pokrejtnego 40 pierscienia ustawczego 11 i takiegoz pierscienia utwierdzajacego 12, bedacych najkorzystniej ele¬ mentami gwintowanymi.W dolnej czesci cylindrycznego zasypu 9 jest wykonany pierscien uzebiony 13, na którego pozio- « mym,, najlepiej wymiennym kolnierzu 14, jest osa- , dzony na okregu kola majacego srodek w osi wa¬ lu 5, rzad sprezyscie umocowanych pretów 15, oraz rzad podobnie umocowanych prejtów katowych 16.Zasyp 9 urzadzenia jest zaopatrzony w uniieszczo- 50 ny w jego górnej czesci wielositrumieniowy natrysk wody 17, o regulowanej wydajnosci, majacy forme na przyklad plaskiego sita. Wal 5 jest napedzany za posrednictwem mechanizmu napedowego, beda¬ cego najkorzystniej niesamohamowana przekladnia; M zebata slimakowa skladajaca sie ze slimaka 18 i sli¬ macznicy 19, bedacej elementem czynnym, o prze¬ lozeniu zwiekszajacym jego obroty rzedu od 1000 do 12.000 obr./min.Tarcza robocza 8 urzadzenia wykonana w znany 60 sposób jako ustrój wytrzymalosciowy obliczony dA& szybko wirujacych mas, ma wykonane na jej po¬ wierzchni czynnej 20 liczne, najkorzystniej jedna¬ kowe co do wysokosci wystepy 21, rozmieszczone najlepiej w wielu rzedach wzdluz promieni tarczy 8 w i majace wysokosc h utrzymana w granicach o$& 109 654 0,5 min do 5 mm. Ostrza 22 tych wystepów sa skierowane korzystnie w kierunku k ruchu tar¬ czy S.Inne wykonanie urzadzenia wedlug wynalazku ma tarcze robocza $ z powierzchnia czynna 20, uksztaltowana wklesle ' pod katem o, utrzymanym w granach od 1° do 10° katowych lecz najko¬ rzystniej *5° katowych, przy czym tworzaca tej po¬ wierzchni jest linia prosta.Tarcza robocza 8 urzadzenia moze maec równiez jeszcze w innym wykonaniu powierzchnie czynna 20, uksztaltowana w postaci czaszy wkleslej o znacznym promieniu krzywizny R, przy czym punkt srodkowy tego promienia jest umieszczony na osi walu5. ^ Urzadzenie jest tak wyregulowane, ze odleglosci pomiedzy powierzchnia czynna 20, tarczy roboczej 8 w kazdym z opisanych jej wytoonan a dojma kra¬ wedzia 23 pierscienia uzebionego 13, jest utrzy¬ mywana w granicach od 0,5 mm do 5,0 mm, lecz najkorzystniej wynosi ona 5 mm. Pierscien uzebio¬ ny 13 zasypu 9, sklada sie z szeregu wyciec, two¬ rzacych a zebów 24, o wierzcholku (ostrzu) sfcieio- wanym ku powierzchni czynnej 20 tarczy robo¬ czej 8 i o kacie wierzcholkowym fi utrzymywanym w granicach od 90° do 45° katowych, lecz najko¬ rzystniej wynoszacym 45° kaltowych.W innym wykonaniu urzadzenia pierscien uze¬ biony 13 sklada sie równiez z szeregu wyciec, two¬ rzacych n zebów 24, lecz przedzielonyIch przestrze¬ niami miedzyzebnymi 25, z wierzcholkami zebów 24 podobnie skierowanymi ku powierzchni czynnej 20 tarczy roboczej * 8 ó kacie wierzcholkowym /? utrzymywanym w granicach od 00° do 30° kato¬ wych i wynoszacym dla tego wykonania najkorzy¬ stniej 60° katowych. Zeby 24 sa zaostrzone (fig. 9) pod katem od 10° katowych do 20° katowych, lecz najkorzystniej wynoszacym 15° katowych. Prety 1& maja zakonczenia uksztalitowane w postaci ostrzy, jednostronnie scietych plaszczyznami 26, tworzacy kat wierzcholkowy y utrzymywany w granicach od 10° do 30D katowych, lecz najkorzystniej wyno¬ szacy 15° katowych.W innym wykonaniu urzadzenia wedlug wyna¬ lazku prety 15 i (albo prety katowe 16 sa osadzone w wymiennym kolnierzu 14 na wiecej niz jednym okregu kola, pg^y czym okregi tych kól maja wspólny srodek/ znajjdajacy sie w osi walu 5, lub tez sa osadzone w sposób nieuporzadkowany. Prety katowe 16 maja wierzcholki usytuowane ponizej krawedzi zewnetrznej powierzchni czynnej 20, tar¬ czy roboczej 8 najkorzystniej nie mniej niz 20 mm.Urzadzenie dziala nastepujaco: caly kryl grawi¬ tacyjnie wraz ze strumieniami wody z natrysku 17 spada na wirujaca tarcze 8, której powierzchnia robocza 20 zaopatrzona jest w wystefry 21 z ostrza¬ mi 22. Na powierzchni roboczej 20 znajduje sie ru¬ choma warstwa wody, przy czym jej grubosc jest mniejsza niz wysokosc wystepu h. Wskutek dzia¬ lania sily odsrodkowej kry\*wra# z warstwa wody przesuwa sie w kierunku od kredka tarczy 8 do jej obwodu natrafiajac po drodze na wystajace ponad warstwe wody ostrza 22 wystepów 21.W chwili kontaktu kryla z wystepami 21 naste¬ puje gwaltowne przyspieszenie dodatnie kryla, po- 10 i« 30 35 40 45 tlO 95 laczone ze wstepna destrukcja Jego pancerza, to jest przerywaniem ciaglosci pancerza, czesciowym jego odspojeniem i/lub scieraniem. Nastepnie kTyl wraz z wioda przesuwa sie w kierunku uzebionego pierscienia 13, gdzie nastepuje — wskultek dziala¬ nia przyspieszenia ujemnego wystepujacego przy uderzeniach kryla i/lub ocierania sie o zeby 24 oraz prety 15 i 16 pierscienia uzebionego 13 calko¬ wita destrukcja pancerza polaczona z destrutocja ciala i. wyluskiwaniem z odwloka kryla miesnia zwanego szyjka."Mieszanina skladajaca sie z wody, miesni i czesci niekonsumpcyjnych splywa przez kanal wyloitowy urobku 2 do innego urzadzenia rozdzielajacego wyluskane szyjki od innych czesci ciala kryla.Urzadzenie wedlug wynalazku nadaje sie do za¬ stosowania w gospodarce, w przemyslowych liniach przetwórstwa i obróbki kryla antarktyeznego za¬ równo w warunkach morskich bezposrednio na lo¬ wisku na statku przetwórni jak iw warunkach ladowych w przetwórniach pracujacych w oparciu o zamrozone bloki kryla antarktycznego.Zastrzezenia p a t e n t o w e 1. Urzadzenie do wyluskiwania miesni zwanych szyjkami ze skorupiaków morskich zwlaszcza kry¬ la, majace osadzony na pionowej osi szybko wiru¬ jacy wirnik, wspólpracujacy z otwartej budowy zasobnikiem surowca, oraz kanal odprowadzajacy grawitacyjnie urobek, znamienne tym, ze sklada sie z jednolitej budowy korpusu (1) z kanalem wylotowym (2), osadzonego na podstawie (3) i ma¬ jacego szczelna odejmowalna pokrywe (4), w któ¬ rym jest w osi pionowej osadzony na obrotowym wale (5) wirnik (6), majacy znaczny moment bez¬ wladnosci, z osadzona na ninr wymiennie, za po¬ srednictwem elementu mocujacego (7), tarcze ro¬ bocza (8), nad która jest umieszczony w osi walu ' (5) cylindryczny, o podstawie kolowej zasyp (9) osa¬ dzony pionowo przesuwnie w tulei osadczej (10), za posrednictwem pierscienia ustawczego (11), i pierscienia utwierdzajacego (12), bedacych najko¬ rzystniej elementami! giwinjtowymi, pnzy Czyim w dolnej czesci zasypu (9), jest wykonany pierscien uzebiony (13), na którego pokornym kolnierzu (li), jest osadzony na okregu kola majacego, srodek wiosa walu (5) rzad sprezycie umocowanych prejtów (15), , oraz rzad podobnie umocowanych pretów kato¬ wych (16). 2. Urzadzenie wedlug zasttz. 1, znamienne tym, ze zasyp (9) jest zaopatrzony w umietazczony w jego górnej czesci wielostrumienlowy^ natrysk wody (lf), o regulowanej wydajnosci. 3 Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze wal (5) jest napedzany za posrednictwem me¬ chanizmu napedowego, bedacego najkorzystniej nie- samohaimowana przekladnia zejbaita slimakowa (18) i (19) o przelozeniu zwiekszajacym. 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze tarcza robocza (8) ma wykonane na jej powierz¬ chni czynnej (20) liczne, najkorzystniej jednakowe co do wysokosci wystepy (21), rozmieszczone naj¬ lepiej rzedami, wzdluz promieni tarczy (8), a ich ostrza (22) sa skierowane korzystnie w kierunku ruchutarczy, ^109 654 M HT 25 24 )3 20 20 8. iL il M PL PL