Przedmiotem wynalazku jest wyrób laminowany do wydzielania srodków owadobójczych, zwlaszcza skutecznych do zwalczania karaluchów i innych owadów o przedluzonym czasie dzialania, pozwa¬ lajacy na zmniejszenie stezenia srodka toksyczne¬ go w powietrzu i chroniacy ten srodek przed przedwczesnym rozkladem pod dzialaniem czynni¬ ków atmosferycznych.Rózne gatunki owadów a zwlaszcza karaluchy byly od stuleci zwalczane przez czlowieka. Ostat¬ nio odkryto srodki szkodnikobójcze o wysokiej tok¬ sycznosci w stosunku do karaluchów, ale stosowa¬ ne w skutecznych ilosciach stanowia one zagroze¬ nie srodowiska. Wielokrotne stosowanie dostep¬ nych chemicznych srodków trujacych zmniejsza zagrozenie srodowiska, jednoczesnie jednak jest mniej skuteczne i stosunkowo kosztowne. W zwiaz¬ ku z tym czyniono wysilki, aby wynalezc srodki, sposoby i produkty pozwalajace uwalniac truciz¬ ny przeciw karaluchom w ciagu dlugiego okresu czasu i w sposób stwarzajacy mniejsze zagrozenie srodowiska czlowieka a takze skutecznie chroniace te trucizny przed przedwczesnym rozkladem.Znane sa tasmy lub paski repellentów, stano¬ wiace laminowany material, którego co najmniej jedna warstwa zawiera srodek owadobójczy, sam lub lacznie ze srodkami necacymi lub przywabia¬ jacymi owady. Sa one opisane np. w opisach pa¬ tentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 2 911756 i 3 295 246, chociaz wczesniejsze zródla 2 stanowia niewatpliwie wyczerpujacy opis znanych srodków trujacych do zwalczania szkodników. We wspomnianym opisie patentowym Stanów Zjedno¬ czonych Ameryki nr 2 911756 opisano elastyczne arkusze lub paski, pokryte jednostronnie warstwa kleju, czulego na nacisk, do mocowania paska na powierzchni, na której ma byc umieszczony.Druga strona paska pokryta jest kompozycja srodka owadobójczego i srodka wabiacego owady.Pomiedzy podlozem a warstwa kompozycji srodka owadobójczego moze znajdowac sie warstwa po¬ srednia ze splecionych w matn, zfilcowanych lub w inny sposób polaczonych wlókien celulozowych, zwiazanych z elastycznym arkuszem. Gdy na taka warstwe posrednia naklada sie kompzoycje srod¬ ka owadobójczego i srodka wabiacego owady, zo¬ staje ona zaabsorbowana w tej warstwie i scisle do niej przylega. Urzadzenie takie, opisane w opi¬ sie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 2 911756, krytykowano z wielu powodów, takich jak dostepnosc na eksponowanej powierzchni srod¬ ka trujacego w znacznym stezeniu, brak ochrony srodka trujacego przed dzialaniem wplywów atmo¬ sferycznych, co powoduje szybki spadek jego sku¬ tecznosci, stosunkowo slaba kontrola szybkosci, z jaka srodek trujacy przedostaje sie do srodowi¬ ska i brak strukturalnego zabezpieczenia warstwy srodka trujacego przed scieraniem lub innym dzia¬ laniem mechanicznym.3 Dyspenser opisany w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 295 246 usuwa nie¬ które wady opisane poprzednio, zapewniajac na tasmie repellenta .owadów powierzchniowe pokry¬ cie ochronne. Istptna cecha opisanego dyspensera jest to, ze przewiduje on bibule absorbcyjna, na¬ sycona pozostalosci srodka owadobójczego. Tasme taka pokrywa sie nastepnie rozcienczonym roztwo¬ rem zywicy.'.winylowe?, polietylenu lub nylonu tak, aby utworzyc zaledwie powierzchniowe pokrycie bez powstania na górnej powierzchni tasmy i ma¬ terialu absorbujacego grubszej .warstwy. Konstruk¬ cje takie, o kruchych zewnetrznych powierzch¬ niach, pekaja, co powoduje szybkie wyparowywa¬ nie, ulatnianie sie i straty srodka owadobójczego, który jest tylko zaabsorbowany w rdzennej war¬ stwie absorbenta takiego jak bibula lub inny ma¬ terial porowaty.- Wlasciciel wynalazku, Herculite Protective Fab- rics Corporation jest pionierem nowej technologii nadawania aktywnych wlasciwosci powierzchniom stalych, nie zawierajacych porów polimerycznych materialów podkladowych przez nakladanie na nich kompozycji zawierajacych wybrane srodki ak-. tywne, zdolne do migracji z tej warstwy do pod¬ loza i poprzez to podloze. Srodek migrujacy jest wprowadzany do warstwy w ilosci, wystarczajacej do uzyskania "skutecznej aktywnosci na~zewnetrz- nej powierzchni podloza. Zastosowanie technologii firmy Herculite, znanej w przemysle jako proces Hercon, sluzacej do wytwarzania dzialajacych szko- dnikobójczo materialów polimerycznych opisano ogólnie w opisie patentowym Stanów Zjednoczo¬ nych Ameryki nr 3 705 938 i w zgloszeniach pa¬ tentowych w Stanach Zjednoczonych Ameryki nr seryjny 255 143 i 255 250, które sa zgloszeniami wy¬ dzielonymi z tego patentu. Ponadto, firma Her¬ culite jest wlascicielem zgloszenia patentowego w Stanach Zjednoczonych Ameryki nr seryjny 305 032, odnoszacego sie do dyspenserów srodków szkodni- kobójczych, równiez opartych na technologii Her¬ con.Celem wynalazku bylo opracowanie wyrobu la¬ minowanego do wydzielania srodków owadobój¬ czych, szczególnie skutecznych do zwalczania ka¬ raluchów, o przedluzonym czasie dzialania, mini¬ malnie zagrazajacego srodowiska i zapobiegajacego przedwczesnej degradacji lub stratom srodka tru¬ jacego karaluchy.Przedmiotem wynalazku jest wyrób laminowany do wydzielania srodka do zwalczania owadów, zwlaszcza pelzajacych, takich jak karaluchy, w szczególnie skuteczny sposób, zwlaszcza o przed¬ luzonym dzialaniu i o minimalnym zagrozeniu srodowiska czlowieka.Urzadzenie wedlug wynalazku do zwalczania karaluchów i innych owadów stanowi laminat, skladajacy sie z pierwszej, zewnetrznej warstwy polimeru, takiego jak polietylen, polipropylen, lub polichlorek winylu - i drugiej, wewnetrznej lub rdzeniowej warstwy, zawierajacej polimer taki jak polietylen, polipropylen lub polichlorek winylu.Warstwa rdzeniowa korzystnie utworzona jest przez zakladanie z mieszaniny, skladajacej sie z polasty- fikatora polimeru takiego jak ftalan dwuoktylu lub 234 4 inny powszechnie stosowany plastyfikator polime¬ ru i srodka trujacego karaluchy, takiego jak 0-<3, ,6-trójchloro-2-pirydylo)tiofosforan 0,0-dwuetylu (chlorpyrifos), 0-2-izopropylo-4-metylo-6-pirymidy- lotiofosforan 0,0-dwuetylu (diazinon), 1,2,4,5,6,7,8,8- -osmiochloro-3a,4,7,7a-czterowodoro-4,7-metanoin- dan (chlordane), N-metylokarbaminian 1-naftylu (carbaryl), 0,0-dwumetylodwutiofosforan S-(l,2- -dwukarboetoksyetylu) io (5-benzylo-3-furylo)metylo-2,2-dwumetylo-3-<2- -metylopropenylo)cyklopropanu (bioresmethrin), metylokarbaminian o-izopropoksyfenylu (pro- poxur), 0,0-dwumetylo-0-(2,4,5-trójchlorofenyl) (fenchlorphos) lub ich mieszanina, przy czym sro- dek ten jest zdolny do migracji z warstwy rdzertio- , wej poprzez pierwsza warstwe, co zapewnia obec¬ nosc skutecznie dzialajacej ilosci srodka trujacego na zewnetrznej powierzchni wyrobu laminowane- ¦'¦¦'¦- go; 2ft„ W dalszej czesci opisu i przykladach, dla uprosz¬ czenia stosuje sie nazwy handlowe lub zwyczajowe powyzszych srodków owadobójczych, podane w na¬ wiasach.Srodki trujace nalezy stosowac w ilosci stano- *5 wiacej co najmniej 10% wagowych calkowitego ciezaru laminatu. Oprócz tego wyrób laminowany _ zawiera co najmniej jedna dodatkowa warstwe, która przedziela posrednia warstwe zawierajaca srodek trujacy w rdzeniu laminatu. Te dodatkowe warstwy równiez pozwalaja na migracje srodka trujacego do zewnetrznej powierzchni, zapewniajac dodatkowa powierzchnie, na której znajduje sie ilosc srodka trujacego, skutecznie dzialajaca na karaluchy. Dla osiagniecia pozadanej integralnosci konstrukcji wyrobu laminowanego, zadawalajacej migracji i zachowania elastycznosci, zewnetrzna warstwa polimeru, przez która migruje aktywny srodek, powinna miec grubosc rzedu 0,0254— 0,254 mm a rdzeniowa warstwa polimeryczna za- 40 wierajaca aktywny skladnik powinna miec gru¬ bosc 0,0508—0,508 mm, podczas gdy grubosc calego wyrobu laminowanego powinna wynosic do 0,762 mm. Rodzaj polimeru i grubosc dobiera sie w taki sposób, aby otrzymac stosunkowo sztywny 45 pasek, dajacy sie lamac i pekajacy, aby mozna bylo go umiescic w miejscach, w których zwykle chronia sie owady.Gdy dodatkowa warstwa lub warstwy nie po¬ zwalaja na migracje, spelniajac role blokujacej 50 bariery, sporzadza sie ja z polimerów stosunkowo odpornych na migracje, takich jak poliamidy np. .nylon — produkt kondensacji szesciometylenodwu- aminy i kwasu adypinowego lub poliestry, np. my- lar — liniowy politereftalan etylenu. Te ostatnie 55 nie sa odporne na migracje wszystkich aktywnych substancji, ujawnionych w opisach patentowych firmy Herculite opisujacych podstawowa technolo¬ gie Hercon, sa one jednak dostatecznie odporne w stosunku do wymienionych poprzednio aktywnych 60 srodków, regulujac i kierunkujac w znacznym stop¬ niu migracje srodków trujacych, stosowanych przeciw karaluchom, przez pozadana warstwe po¬ wierzchniowa.Otrzymane wyroby laminowane sa twardymi, 65 elastycznymi laminatami skladajacymi sie z warstw101 234 polaczonych w integralna calosc, odpornymi na przypadkowe zniszczenie mechaniczne, które mog¬ loby powodowac strate aktywnego srodka -de~ srodowiska. Stosuje sie wyroby laminowane o do¬ wolnym ksztalcie lub wchodzace w sklad dowol¬ nych zestawów, zapewniajacych maksymalne zwiekszenie skutecznosci dzialania wobec karalu¬ chów. Takimi postaciami sa powleczone jedno¬ stronnie klejem arkusze lub paski a takze kon¬ fetti. Wyroby laminowane formuje sie tez w petle, oslony, pulapki itp. Szczególnie korzystna postac wyrobu laminowanego wedlug wynalazku stanowi pasek laminatu pokryty calkowicie lub czesciowo warstwa klejaca czula na nacisk, co ulatwia umieszczanie wyrobu w sposób pozwalajacy osiag¬ nac najskuteczniejsze dzialanie wobec karaluchów.Czesto paski sporzadza sie z ciemnych materialów, absorbujacych swiatlo i nie powodujacych jego od¬ bicia, szczególnie przyciagajacych karaluchy i inne owady gdy rozwija sie je jako ich schronienia.Przedmiot wynalazku jest blizej opisany w po¬ nizszych przykladach.Przyklad I. Arkusz folii z polichlorku wi¬ nylu o grubosci 0,1016 mm powleka sie warstwa mieszaniny, sporzadzonej przez dyspergowanie w czesciach ftalanu dwuoktylu 100 czesci poli¬ chlorku winylu i nastepnie 120 czesci chlorpyrifo- su. Tak przygotowana mieszanine miesza sie az do uzyskania jednorodnosci i naklada sie na arkusz podkladu z polichlorku winylu, tworzac pokrycie o grubosci 0,508 mm. Tak pokryta folie z polichlor¬ ku winylu pokrywa sie nastepnie drugim arkuszem polichlorku winylu równiez o grubosci 0,1016 mm.Polaczone warstwy laminuje sie nastepnie w od¬ powiedniej temperaturze i pod odpowiednim cis¬ nieniem az do otrzymania produktu zwiazanego w trwala calosc. Tak sporzadzony wyrób laminowany zawiera 30,8% chlorpyrifosu w przeliczeniu na ciezar calego- wyrobu.Przyklad II^VIII. W sposób opisany w przykladzie I sporzadza sie dalsze wyroby lami¬ nowane z tym, ze jako srodek owadobójczy sto¬ suje sie: Przyklad II —Malathion w ilosci 5% Przyklad III — Malathion w ilosci 33,7% Przyklad IV — Chlorpyrifos" w ilosci 5% Przyklad V — Chlordane w ilosci 5% Przyklad VI —Chlordane w ilosci 20,7% Przyklad VII —Diazinon w ilosci 21,2% Przyklad VIII — Carbaryl w ilosci 22,7%.Prowadzi sie próby, jak opisano przez J.M.Graysona i H.G. Townsenda w Pest Control, 30 (6), str. 14. (1962) i przez Graysona, Pest Control, Luty 1970. Na dnie szklanego sloja o pojemnosci 4,54 1 umieszcza sie dwie wyzarzone plytki ka¬ mienne, utrzymywane w pewnej odleglosci sko- belkami, aby stworzyc kryjówke dla owadów. Na górze dolnej plytki umieszcza sie polimeryczny wy¬ rób laminowany. W kazdym sloju umieszcza sie samic karalucha i obserwuje sie smiertelnosc.W przypadku wyrobów laminowych zawieraja¬ cych niskie stezenie srodka owadobójczego (5%), obserwuje sie smiertelnosc (ilosc osobników zmar¬ lych i umierajacych) po szesciu dniach; w przy¬ padku wyrobów laminowanych o wyzszych steze¬ niu srodka owadobójczego obserwuje sie smiertel¬ nosc pod koniec pierwszego dnia, po trzech i po szesciu dniach. Próby z dyspenserami o wysokim stezeniu srodka owadobójczego powtarza sie rów¬ niez po 60 i 150 dniach od chwili ich sporzadzenia.Wyniki prób podano w tablicy I.Przy¬ klad Nr 1 4 1 6 2 3 Srodek owado¬ bójczy 2 chlor- pyrifos chlor¬ dane mala¬ thion Ilosc srodka owado¬ bójczego 3 .8 ,20.7 "X .33.7 Odmiana karalucha 4 Uodporniona na diazinon Normalna Uodporniona na diazinon Normalna Uodporniona na diazinon Normalna Uodporniona na diazinon Normalna Uodporniona na diazinon Normalna Uodporniona Normalna Tablica % I smiertelnosci1) po 2 dni 6 — — 100 100 — — 0 63 — 0 77 — — 100 100 — — 67 97 — 23 97 -73 100 100 -100 100 100 74 97 0 77 53 97 podanym okresie czasu 60 dni 6 — — — — 100 100 100 100 — — — — 97 97 100 100 — — 41 71 100 100 — — 100 100 — — 100 100 * — 90 100 150 dni 7 — ' — 100 100 — — 71 97 — 83 100 — — 100 100 — — 97 100 — 100 100 1 — 100 100 — — 1 100 100 — 100 100 [101 234 \ l \ 7 8 2 dia¬ zinon, carba- ,ryl 3 : 21J2 22.7 4 Uodporniona na diazinon Normalna Uodporniona na diazinon Normalna 97 0 3 93 97 0 13 100 100 0 16 6 97 100 3 77 100 100 3 ,100 100 100 17 100 ciag dalszy tablicy 1 7 100 100 100 100 100 100 3 10 53 81 93 100 J) W kazdej kolumnie pierwsza liczba oznacza procentowa smiertelnosc pod koniec pierwszego dnia ekspo¬ zycji a trzecia liczba oznacza to samo po 6 dniach ekspozcji.Po dwóch i szesciu dniach ekspozycji wyrobu laminowanego diazinon zabija wszystkie samice prusaka obu odmian. Malathion skutecznie zabija karaluchy normalnej odmiany, lecz nie odmiany odpornej na diazinon. Chlórpyrifos jest najsku¬ teczniejszy i powoduje calkowia smiertelnosc ka¬ raluchów obu odmian po ekspozycji w ciagu jed¬ nego dnia. Chlordane jest dosc skuteczny do zwal¬ czania odmiany normalnej, lecz tylko srednio skuteczny w stosunku do odmiany uodpornionej na diazinon. Carbaryl wykazuje mala skutecz¬ nosc dzialania wobec karaluchów obu odmian.Nastepnie wyroby laminowane poddaje sie starzeniu i bada ponownie. Jak widac z danych, przedstawionych w tablicy I, wyniki otrzymane po 60 i 150 dniach starzenia sa na ogól lepsze, niz po dwóch dniach. Mozna to wyjasnic w ten sposób, ze w zaleznosci od rodzaju srodka truja- jacego i rodzaju laminatu polimerycznego, musi uplynac pewien okres czasu, wynoszacy niekiedy kilka dni lub wiecej, aby srodek trujacy ulegl mig¬ racji i wyrób laminowany stal sie w pelni funkcjo¬ nalny. I tak, w przypadku wyrobów laminowanych, przechowywanych 60 dni, diazinon, chloropyrifos i chlordane daja calkowita smiertelnosc karalu¬ chów odmiany normalnej i uodpornionej na diazi¬ non po szesciu dniach ekspozycji. Malathion daje calkowita smiertelnosc normalnej odmiany i lep¬ sza, smiertelnosc wsród karaluchów uodpornionych na diazinon niz w przypadku pierwszej próby.Carbaryl daje gorsze wyniki w odniesieniu do od¬ miany uodpornionej na diazinon, powoduje jed¬ nak pelna smiertelnosc normalnych karaluchów po szesciu dniach ekspozycji. Wyniki uzyskane przy uzyciu wyrobu laminowanego poddanego starzeniu w ciagu 150 dni nie wykazuja zadnych oznak zmniejszenia skutecznosci jego clzialania.W swych kontynuowanych pracach nad znale¬ zieniem srodków chemicznych, skutecznie dziala¬ jacych jako srodki o przedluzonym dzialaniu przeciw uodpornionym i podatnym odmianom pru¬ saków, Grason stosowal jako srodki trujace chlo¬ ropyrifos, diazinon, chlordane i malathion w po¬ staci olejów do opryskiwania (Pest Control, luty 1972). Metoda badania byla taka sama jak opisana poprzednio a ilosc srodka owadobójczego nalozo¬ nego na kamiennych plytkach wynosila 0,161 mg/ /cm2. .Wyniki, uzyskane przez Graysona podano w tablicy II. Porównanie danych z tablic I i II wska¬ zuje, ze wyroby laminowane wedlug wynalazku daja lepsze wyniki, zwlaszcza po dwóch miesia¬ cach starzenia.Tablica II Procent smiertelnosci samic prusaka po ekspozycji w ciagu jednego, trzech i szesciu dni* plytek, poddanych obróbce róznymi srodkami owa¬ dobójczymi i po starzeniu w róznych okresach czasu (Próby wykonano w Blacksburg, Virginia, 1971).Srodek owadobój¬ czy i jego stezenie w oleju do opryski¬ wania** Malathion 3,0% Chlórpyri¬ fos 0,5% Chlordane 3,0% Diazinon 1,8% Odmina karalucha Uodpor¬ niony na diazinon Normalny Uodpor¬ niony na diazinon Normalny Uodpor¬ niony na diazinon Normalny Uodpor¬ niony na diazinon Normalny Czas starzenia nalozo¬ nego srodka owadobój¬ czego/dni i 2 dni 48 92 100 97 99 100 56 100 100 99 100 100 ^ 52 74 92 100 100 100 82 100 100 100 100 100 60 dni 4 18 56 44 90 99 0 8 46 59 97 99 14 56 82 29 100 100 4 16 34 82 100 100 *) Pierwsza liczba kazdej kolumny oznacza pro¬ centowa smiertelnosc po ekspozycji w ciagu 1 dnia, druga — w ciagu 3 dni a trzecia — w ciagu 6 dni.**) Ilosci wszystkich stosowanych substancji wy¬ razono w % wagowo-objetosciowych. Ilosc na¬ lozonego srodka owadobójczego z 1,0% pre¬ paratu wynosi okolo 0,161 mg/cm2.***) Doswiadczenia z normalnymi odmianami po¬ wtarzano czterokrotnie. Powtarzano doswiad¬ czenia z odmianami uodpornionymi na diazi¬ non lub malathion powtarzajac je czterokrot¬ nie.101 234 Przyklad IX. Sporzadza sie dyspenser jak w przykladzie I, zawierajacy syntetyczny pyreth- roid (d-trans resmethrin, znany równiez jako bio- resmethrin) w ilosci 12,5% calkowitego ciezaru dyspensera i ocenia jego przydatnosc w postaci arkuszy i konfetti o srednicy 3,175 mm uzywajac do prób dorosle meskie osobniki prusaków. Górne powierzchnie plytek szklanych o wymiarach 7,62X7,62 cm pokrywa sie kwadratowymi arku¬ szami wyrobu laminowanego, a nad nimi w od¬ leglosci 0,476 mm umieszcza sie nieprzezroczyste plytki, tworzac w ten sposób kryjówki dla owa¬ dów. Tak sporzadzone konstrukcje umieszcza sie w pojemnikach, zawierajacych 20^100 doroslych, meskich osobników prusaka, poraza i oblicza smiertelnosc jak podano w tablicy III.Owady i nieprzezroczyste pokrycia usuwa sie po 48 godzinach tak, ze aktywny wyrób laminowany jest calkowicie wystawiony az do czasu nastepne¬ go doswiadczenia na dzialanie swiatla z otoczenia (65 fc), temperatury (26,3°C) i wilgotnosci (50%).Wyrób laminowany porównuje sie z próbka kont¬ rolna z polichlorku winylu, nie zawierajacego srodka owadobójczego i z bibula filtracyjna, któ¬ rej powierzchnie nasycono bioresmethrinem (12,5% calkowitego ciezaru). Wyrób laminowany w po¬ staci konfetti (2542 mg) porównuje sie z taka sa¬ ma wagowo iloscia bibuly filtracyjnej Whatman No. 1, zawierajaca 12,5% pyrethroidu przez ciagla ekspozycje w duzych szalkach krystalizacyjnych wobec doroslych, meskich osobników prusaka.Wyrób laminowany w postaci arkusza, zawiera¬ jacy syntetyczny pyrethroid, wykazuje dobra zdolnosc porazenia i zabijania owadów po 34 dniach w warunkach laboratoryjnych, podczas gdy bibula nasycona tym srodkiem szybko zmniej¬ sza swoja aktywnosc az do calkowitej utraty sku¬ tecznosci dzialania w pietnastym dniu próby. Po¬ dobnie wyrób laminowany w postaci konfetti wy¬ kazuje aktywne dzialanie w ciagu 15 dni i traci aktywnosc po 29 dniach, zas bibula filtracyjna, na¬ sycona srodkiem owadobójczym, wykazuje aktyw¬ nosc owadobójcza tylko w ciagu pierwszego dnia próby (tablica III).Wyroby laminowane wedlug wynalazku w po¬ staci arkuszy i konfetti, zawierajace bioresmethrin, bardzo znacznie przedluzaja okres dzialania tego zwiazku, który rozklada sie pod wplywem swiatla.Tablica III Próby zwalczania doroslych, meskich osobników prusaków (odmiana Hazard) przy uzyciu dyspenserów, zawierajacych bioresmethrin* Dyspenser Ekspo¬ zycja ; dni Ogólna liczba kara¬ luchów 3 Porazenie % min. min. 45 min. 60 min. 90 m|in. 8 120 min.Ilosc osobników martwych lub umierajacych % i24 godz. 48 teodz. 11 Dyspenser za¬ wierajacy 12,5% bioresme¬ thrin Dyspenser po¬ równawczy z polichlorku winylu nie za¬ wierajacy srod¬ ka trujacego Bibitfa filtra¬ cyjna zawiera¬ jaca 12,5% bioresmethrin Dyspenser za¬ wierajacy 12,5% biores¬ methrin 1A 29 34 29 34 1 8 II 8 29 34 Postac arkusza — (Srednie z 5 doswiadczen) 1 98 100 98 100 100 100 100 100 100 100 99 98 1 100 1 13 3 1 19 9 3 0 0 0 0 0 0 0 17 23 13 0 0 0 0 0 55 1 0 1 do 27 )2 3ll 43 0 0 0 0 0 69 1 0 1 24 29 ¦ 5|8 ¦ 48 0 0 0 0 0 73 2 0 Postac konfetti — (Ekspozycja ciagla) 19 21 0 0 90 75 74 0 0 90 95 84 0 0 95 95 95 0 0 32 59 37 62 0 0 0 0 0 75 13 0 95 100 95 0 0 28 33 59 37 70 0 0 0 0 0 74 19 0 100* 100 95 0 0 52 5f7 86 97 94 1 0 0 0' 0 100 100 100 4 0 79 74 91 100 98 1 1 0 14 0 91 37 0 100 100 100 13 2101 234 11 12 ] 1 I Bibula filtra¬ cyjna zawiera¬ jaca 12,5% bioresmethrin 2 1 8 !15 3 4 90 0 0 100 0 0 6 100 0 0 7 100 0 0 8 100 0 0 ciag dalszy tablicy 3 9 100 0 0 HM) 0 0 11 100 0 *) Karaluchy usuwa sie aby oczyscic pojemniki dla pozostalych obserwacji.Przyklad X. Polimeryczne dyspensery wed¬ lug wynalazku maja wyjatkowa zdolnosc chronie¬ nia aktywnych skladników przed degradacja, przedluzajac okres skutecznego dzialania srodka owadobójczego bez zwiekszania jego trwalosci w srodowisku. Obecny przyklad przedstawia okres skutecznego dzialania szeregu dyspenserów, zawie¬ rajacych malathion, diazinon, chlorpyrifos, fen- chlorophos; chlordane i carbanyl. Wszystkie prób¬ ki zawieraja 4—11% srodka owadobójczego w prze¬ liczeniu na calkowity ciezar dyspensera.Doswiadczenie prowadzi sie w ten sposób, ze w otwartych od góry slojach, których dna pokryte sa dyspenserem srodka owadobójczego, umieszcza sie co miesiac karaluchy amerykanskie. Rejestru¬ je sie czas, uplywajacy do chwili zabicia 100% umieszczonych w slojach karaluchów. Wyniki po¬ dano w tablicy IV jako funkcje czasu, który uply¬ nal od dnia sporzadzenia dyspenserów. W przer¬ wach pomiedzy próbami dyspensery byly wysta¬ wione w odkrytych slojach na dzialanie warunków atmosferycznych, panujacych w pomieszczeniu (temperatura okolo 21,2°C i wilgotnosc wzgledna 40%).Wyniki, podane w tablicy IV wskazuja, ze wszy¬ stkie dyspensery zdolne sa zabijac normalne ka¬ raluchy amerykanskie z nie zmniejszona skutecz¬ noscia nawet po 15 miesiacach.P r z yk l a d XI. W celu zbadania wplywu niepo¬ myslnych warunków srodowiskowych na zdolnosc wyrobów laminowanych do zabijania nieuodpor- nionych karaluchów amerykanskich, sporzadza sie trzy wyroby laminowane jak w przykladzie I, za¬ wierajace odpowiednio 31,5% chlorpyrifosu, 22,4% carbarylu i 40% chlordane i umieszcza je w pogo- domierzu. Luk pogodomierza pracuje przy nateze¬ niu 60 A i napieciu 50 V, a cale urzadzenie na¬ stawia sie w taki sposób, aby eksponowac próbki w kolejno po sobie nastepujacych cyklach w ciagu 102 minut na dzialanie swiatla bez spryskiwania woda i w ciagu 18 minut z natryskiwaniem woda w temperaturze 26,3^. (Fed. Test Method Std. No. 191 Method 5804).Po ekspozycji w ciagu 250 godzin bada sie zdol¬ nosc zabijania karaluchów przez te próbki, jak opisano w przykladzie X.Wyroby laminowane, zawierajace chlorpyrifos i carbaryl daja 100% smiertelnosc w ciagu jedne¬ go dnia, a próbka, zawierajaca chlordane — po czterech dniach.Próbki bada sie ponownie po 500 godzinach ekspozycji w pogodomierzu. Wyroby laminowane zawierajace chlorpyrifos i carbaryl powoduja 100% smiertelnosc w ciagu jednego dnia, a wyrób laminowany zawierajacy chlordan po trzech dniach.Tablica IV Trwalosc srodków szkodnikobójczych stosowanych przy uzyciu dyspenserów wedlug cych ich wydzielanie wynalazku, reguluja- Ilosc miesiecy od daty sporzadzenia próbki Srodek 1 owadobójczy Malathion Diazinon Chlorpyri¬ fos Fenchlor- phos Carbaryl Chlordane Ste¬ zenie % ,2 4,7 4,6 4,0 ,5 4,'3 1 ID ID ID 2D ID 3D 2 ID ID ID 2D 3 4D 4H ID 2D 4D 4 3D ID 2D 6H 6D 5H ID 4D 31/ i 2H 7H 6 ID 2D 5H _2D 7 ID ID 2D 6D 8 ID 6H 9 ID ID 2D 3D ID 7H 7D. 4H 7D 11 2D 12 ID 13 ID 14 15 7H 16 5H D = dni H = godzin101 13 Przyklad XII. Wlasciwe stosowanie polime- rycznych wyrobów laminowanych wymaga znajo¬ mosci ilosci srodka trujacego karaluchy, przedosta¬ jacej sie do otaczajacego srodowiska. Fig. 1 przed¬ stawia kumulatywne straty srodka trujacego jako funkcje czasu w odniesieniu do pieciu wyrobów laminowanych opisanych w przykladach I, III, VI, VII i VIII i zawierajacych nastepujace ilosci srod¬ ków trujacych: chlorpyrifos — 30,8%, chlordane — 19,3%, diazinon — 21,2%, malathion — 33,7%, i carbaryl — 22,7%. Zawartosc wagowa srodków trujacych okreslano w porównaniu z próbkami kontrolnymi, zmniejszajac w ten sposób bledy, po¬ wodowane absorbcja wilgoci. Oczywiscie, straty powodowane parowaniem srodka trujacego, który znajduje sie na powierzchni wyrobów laminowa¬ nych stanowia zaleznosc liniowa w czasie.Jednak w przypadku malathion otrzymuje sie krzywa paraboliczna. Sadzi sie, ze poczatkowa wy¬ soka szybkosc uwalniania powodowana jest przez lotne zanieczyszczenia, znajdujace sie w technicz¬ nym malathion. Kumulatywne straty kazdego ze srodków owadobójczych, przedstawionych na fig. 1 wynosza mniej niz 5% miesiecznie. Fig. 2 i 3 przedstawiaja kumulatywne straty powodowane przez dyfuzje dla malathionu i chlordane, jako funkcje stezenia srodka owadobójczego. Wazne jest ze straty srodków owadobójczych jak pokazano dalej w tablicy VII nie maja zwiazku z lotnoscia tych substancji w stanie czystym. Dowodzi to, ze szybkosc strat jest regulowana szybkoscia migracji srodka trujacego przez polimeryczny material.Tablica V I Srodek 1 owadobójczy 1 malathion ] chlorpyrifos fenchlorphos diazinon chlordane carbaryl Preznosc par w mm Hg 4 • 10"5 1,2 • 10-3 0,8 • 10"4 2,8 • 10-4 4 • 10"4 • 10-3 Temperatu¬ ra °C 2(5 w Przyklady XIII — XVIII. Dyspensery, spo¬ rzadzone jak w przykladzie I zostaly zbadane przez U.S. Department of Agriculture — Agricultural Kesearch Service w Gaineswille, Floryda. Wyniki badan podano w tablicyVII. 50 Opis badania szczatkowego dzialania srodków owadobójczych. Na plytkach z dykty o wymiarach ,24X15^24 cm i grubosci 0,635 cm bada sie trwa¬ losc dzialania srodków owadobójczych, dajacych 75—100% porazenia i smiertelnosc w ciagu 24 go- 55 dzin gdy stosuje sie je w postaci 2% cieczy do rozpylania. Plytki z dykty opryskuje sie acetono¬ wym roztworem srodków owadobójczych w ilosci 0,108 mg/cm2 substancji czynnej. Tam, gdzie jest to uzasadnione, roztwory acetonowe zastepuje sie 60 zawiesinami wodnymi lub emulsjami. Tak przygo¬ towane plytki suszy sie w ciagu 2 godzin, a na¬ stepnie eksponuje wobec 20 doroslych meskich osobników karalucha (2 próby po 10 karaluchów kazda) w ciagu 30minut. 65 14 Ekspozycji pokrytych srodkiem owadobójczym powierzchni dokonuje sie pod odwróconymi pla¬ stikowymi naczyniami, których boczne powierz¬ chnie sa pokryte pirofilitem, który nie pozwala karaluchom na pelzanie po sciankach ku górze. Po zakonczeniu czasu ekspozycji, karaluchy przenosi sie do czystych szalek petriego. Obserwuje sie porazalnosc i smiertelnosc, uzyskana po czasie ekspozycji i po 24 i 48 godzinach. Plytki ze srod- kiem owadobójczym poddaje sie starzeniu i bada ponownie po 1, 2 14 tygodniach, lub nawet dluz¬ szym okresie czasu, zaleznie od skutecznosci dzia¬ lania pozostalego na plytkach srodka owadobój¬ czego. Wszystkie próby powtarza sie dwukrotnie i porównuje ze standardem chlordane.Tablica VI Wyniik standardowych, ekranowanych prób ze srodkami owadobójczymi nalozonymi na plytkach z dykty i ocena szczatkowej skutecznosci dzialania przeciw prusakom.Srodek owadobójczy Carbaryl Chlordane Chlorpyrifos Diazinon Malathion Propoxur Próbka kontrolna Procentowa smiertelnosc na pozostalosci poddanej starzeniu w ciagu wskaza¬ nego okresu czasu 2 godz. 0 100 100 100 100 0 1 tydz. 0 60 100 90 95 0 2 tyg. 0 100 0 100 0 4 tyg. 0 65 0 70 0 8 tyg. 0 0 0 Z przytoczonych^ danych wynika jasno, ze wy¬ roby laminowane wedlug wynalazku zapewniaja skuteczne zwalczanie prusaków i karaluchów ame¬ rykanskich. Wyroby laminowane te sa szczególnie przydatne w zastosowaniu do srodków czulych na swiatlo lub ulegajacych degradacji pod wplywem warunków atmosferycznych. Ponadto, straty srod¬ ka owadobójczego sa zmniejszone do przewidywa¬ nej ilosci, zapewniajac skuteczne dzialanie wyro¬ bów laminowanych w ciagu dlugiego okresu cza¬ su, bez zwiekszenia utrzymywania sie go w sro¬ dowisku.Chociaz skuteczne dzialanie wyrobów laminowa¬ nych wedlug wynalazku opisano przede wszystkim w odniesieniu do odmian karaluchów, które sa owadami szczególnie trudnymi do zabicia, jest oczy¬ wiste, ze nadaja sie one takze do zwalczania in¬ nych owadów ,takich jak np. mrówki, skorki, muchy, dwuparCe, moskity, pajaki, swierszcze, mszyce, pchly, skorpiony, stonogi, kleszcze, tego- pokrywe, spichrzele surinamskie, rybik cukrowe, wachlarzyki, pluskwiaki, cmiankowate, pluskwy, motyle, pasikoniki, Pentatomidae, wolki zbozowe, popilia japonska, pasozyty ptactwa, wszy, chrzasz¬ czy tytoniowych i wielu innych chrzaszczy, swider¬ ków, sluzownic, pijawek, mszyc, motyli tarczowych, robaków itd., bedacych szkodnikami w gospodarce rolnej.15 101 234 Tablica VII 16 Ocena szczatkowej aktywnosci wyrobu laminowanego tkaninowych wytwarzanych przez firme Herculite na dykcie wobec normalnych Blattalla germanica. (Wyrobu laminowanego umocowane na dykcie do standar¬ dowych metod ekspozycji; 2 próby, kazda z 10 doroslymi osobnikami meskimi; ekspozycja w ciagu 30 mi¬ nut; smiertelnosc oceniania po 48 godzinach) Przyklad nr Srodek owadobójczy Steze¬ nie % Procentowa smiertelnosc na tkaninie pod¬ danej odpowiedniej obróbce badana po wskazanej ilosci tygodni* O** 1 2 Szczatkowa aktywnosc tkaninowych wyrobów laminowanych Herculite XIII XIV XV XVI XVHI XVIII Carbaryl Chlordane Chlorpyrifos Diazinon Malathion Propoxur 40 27 21 23 0 100 100 100 ' 0 100 0 100 100 100 0 100 100 100 100 100 100 100 100 100 1 100 100 100 100 a) Brak smiertelnosci w próbce kontrolnej. b) Po starzeniu w ciagu 2 godzin. PL