NL9002611A - Gereedschap voor het vervaardigen van kroonwielen, alsmede werkwijze voor het vervaardigen van een dergelijk gereedschap. - Google Patents

Description

Korte aanduiding: Gereedschap voor het vervaardigen van kroonwielen, alsmede werkwijze voor het vervaardigen van een dergelijk gereedschap.

De uitvinding heeft betrekking op een gereedschap voor het vervaardigen van kroonwielen, door middel van een afwik-kelproces.

Kroonwielen zijn tandwielen die toegepast worden in hoekse overbrengingen met al of niet elkaar snijdende assen die al of niet een hoek van 90 0 met elkaar maken. In deze overbrenging werkt een cilindrisch rondsel samen met een kroonwiel waarvan de vertandingsvorm wordt bepaald door de vertandingsvorm van het cilindrische rondsel, de overbren-gingsverhouding en de plaats van de tandwielen ten opzichte van elkaar.

De hoekse overbrenging met kroonwielvertanding heeft ten opzichte van de alom bekende en toegepaste kegelwieloverbren-ging een aantal bijzondere voordelen, zoals onder andere het ontbreken van de noodzaak van een axiale afstelling van het cilindrische rondsel, een grotere te realiseren overbren-gingsverhouding, en een groot ingrijpquotiënt dat zonder speciale voorzieningen haalbaar is.

Het ontbreken van een economische haalbare, en daarbij nauwkeurige fabricagemethode was echter tot nu toe een der grootste bezwaren voor een algemene toepassing van de kroonwielvertanding in hoogbelaste constructies. Het ontbreken van geschikt fabricagegereedschap speelde hierbij een hoofdrol.

De toepassing van afwikkelgereedschappen, waarmee kroonwielen in een continu afwikkelproces kunnen worden vervaardigd, is in de praktijk een voorwaarde voor een economische produktie van kroonwielen en voor een bredere toepassing van kroonwielen in hoogbelaste en/of snellopende constructies.

Uit het Amerikaanse octrooischrift 2.304.586 (Miller) is een afwikkelfrees bekend voor het vervaardigen van kroonwielen door middel van een afwikkelproces. Deze frees bestaat uit een schijfvormig freeslichaam met aan de omtrek aange- brachte snijtanden. De snijkanten van deze snijtanden zijn gelegen in een omwentelingsvlak dat ontstaat door het om de as van het freeslichaam en tegelijkertijd om de eigen as draaien van een denkbeeldig tandwiel met oneindig kleine dikte, waarbij het denkbeeldige tandwiel bij één omwenteling om de as van het freeslichaam, om de eigen as over een hoek draait die gelijk is aan een geheel aantal malen de steekhoek van het denkbeeldige tandwiel, en waarbij het vlak van het denkbeeldige tandwiel zich steeds in radiale richting van het freeslichaam en loodrecht op de door de tanden van het denkbeeldige tandwiel beschreven baan uitstrekt.

De snijkant van de snijtanden van deze bekende afwikkel-frees heeft steeds de vorm van de buitencontour van een dwarsdoorsnede van een segment van het rondsel waarmee een te vervaardigen kroonwiel moet kunnen samenwerken. De snijtanden van de bekende afwikkelfrees zijn voorzien van vrij loopvlakken op dezelfde wijze als gebruikelijke snijtanden van een frees. Dit betekent dat door het slijpen van de snijkanten van bot geworden snijtanden, een verandering van de vorm van de snijkanten van de afwikkelfrees optreedt. Na het slijpen ontstaat als gevolg van de vrijloophoek een snijkant met een buitencontour in de vorm van een kleiner rondsel, zodat met de opnieuw geslepen afwikkelfrees een kroonwiel wordt gegenereerd dat alleen optimaal kan samenwerken met een rondsel waarvan de tandvorm identiek is aan de tandvorm van het kleinere snijrondsel van de afwikkelfrees. Dit is zeer nadelig voor de uitwisselbaarheid en daarmee voor een efficiënte produktie en een algemene toepassing van kroonwielen.

Een soortgelijk probleem treedt ook op bij afwikkel-slijpschijven voor het vervaardigen van kroonwielen, die dezelfde basisvorm hebben als de bekende afwikkelfrees. Immers, door het dressen van een dergelijke afwikkelslijp-schijf zal de vorm van het slijpoppervlak veranderen, en daardoor ook de vorm van een met een dergelijke slijpschijf geslepen kroonwiel.

Het doel van de onderhavige uitvinding is een afwikkel-gereedschap voor het vervaardigen van kroonwielen te ver schaffen waarmee ook na een opnieuw scherp maken, kroonwielen met exact dezelfde tandvorm kunnen worden vervaardigd als vóór het scherp maken.

Dit doel wordt bereikt door een gereedschap volgens conclusie 1 van de onderhavige aanvrage.

De uitvinding is gebaseerd op het inzicht dat bij een gereedschap volgens de aanhef van conclusie 1, bij de vervaardiging van kroonwielen de tandflank door slechts een deel van de buitencontour van het denkbeeldige tandwiel wordt bewerkt. Dit hangt samen met het feit dat de drukhoek van de tanden van een te vervaardigen kroonwiel steeds binnen bepaalde grenzen ligt, waarbij de minimale drukhoek altijd gelijk is aan of groter is dan 0°. Door het gereedschap een vorm te geven overeenkomstig het kenmerk van conclusie 1, wordt een gereedschap verkregen waarmee enerzijds kroonwielen met de gewenste vorm door middel van een afwikkelproces kunnen worden vervaardigd en waarmee ook na een eventueel opnieuw scherp maken van het gereedschap wederom kroonwielen met exact dezelfde gewenste vorm kunnen worden vervaardigd. Het de vorm van de tanden van een te vervaardigen kroonwiel bepalende, schroefvormige profiel van het gereedschap volgens de uitvinding is, gezien in radiale richting van het gereedschap naar de draaiingsas toe, namelijk vrij van ondersnij-dingen, waardoor na een opnieuw scherp maken van het gereedschap weer exact hetzelfde profiel kan worden verkregen.

Voorkeursuitvoeringsvormen van een gereedschap volgens de uitvinding zijn vastgelegd in de afhankelijke conclusies 2 t/m 9.

De uitvinding heeft eveneens betrekking op een werkwijze voor het vervaardigen van een gereedschap volgens de uitvinding, welke werkwijze gekenmerk wordt door de in het kenmerk van conclusie lOgedefinieerde werkwijze-stappen.

De uitvinding wordt in het hiernavolgende uitvoerings-voorbeeld nader toegelicht aan de hand van de bijgaande tekening, waarin: fig. 1 een eindaanzicht is van een bekende afwikkelfrees, tijdens het vervaardigen van een kroonwiel dat gedeeltelijk is weergegeven, fig. 2 een zijaanzicht is van de bekende frees gezien vanaf de linkerzijde in fig. l, fig. 3 een radiale doorsnede is van de bekende frees volgens de lijn III-III in fig. 1, fig. 4 een aanzicht is van een afwikkelslijpschijf met eenzelfde basisvorm als de bekende afwikkelfrees van fig. 1, fig. 5, 6 en 7 drie verschillende dwarsdoorsneden zijn van het omtreksgedeelte van een gereedschap volgens de uitvinding.

fig. 8 een dwarsdoorsnede overeenkomstig fig. 5 is, waarin tevens een bewerkingsgereedschap is weergegeven voor het vormen van het gereedschap volgens de uitvinding.

In fig. 1-3 is een bekende afwikkelfrees voor het vervaardigen van kroonwielen weergegeven. Deze bekende frees is uitgebreid beschreven in het Amerikaanse octrooischrift 2.304.586 (Miller), waarnaar hier wordt verwezen.

De frees bestaat uit een schijfvormig freeslichaam 1 met aan de omtrek aangebrachte snijtanden 2. De snijkanten 3 van deze snijtanden zijn gelegen in een omwentelingsvlak dat ontstaat door het om de as 4 van het freeslichaam en tegelijkertijd om de eigen as 5 draaien van een denkbeeldig tandwiel 6 met oneindig kleine dikte, waarbij het denkbeeldige tandwiel bij één omwenteling om de as over een hoek draait die gelijk is aan een geheel aantal malen de steekhoek 4 van het denkbeeldige tandwiel, en waarbij het vlak van het denkbeeldige tandwiel zich steeds in radiale richting van het freeslichaam en loodrecht op de door de tanden van het denkbeeldige tandwiel beschreven baan uitstrekt. De vorm van het denkbeeldige tandwiel 6 komt in hoofdzaak overeen met de vorm van het rondsel dat met het te vervaardigen kroonwiel 7 moet samenwerken.

De snijtanden 2 van de frees zijn voorzien van vrij loopvlakken op dezelfde wijze as gebruikelijke snijtanden van een frees.

Het hierbovengenoemde omwentelingsvlak kan beschouwd worden als een denkbeeldig vlak dat gevormd wordt door het buitenoppervlak van een aan de omtrek van een schijf gedachte reeks naast elkaar liggende, zich in omtreksrichting van de schijf uitstrekkende ribben met daartussen gelegen dalen. Elke dwarsdoorsnede van de ribben en dalen loodrecht op de langsrichting van de ribben heeft de vorm van een deel van een tandkrans, waarbij de hartlijnen van de tanden van dit tandkransdeel een gemeenschappelijk snijpunt 5 hebben dat ligt op een cirkel waarvan het middelpunt ligt op de rotatie-as 4 van de schijf. De hartlijnen van de tanden sluiten steeds een hoek ^ in. In omtreksrichting van de schijf draaien de hartlijnen van de tanden van het tandkransdeel om het gemeenschappelijke snijpunt 5 over een hoek , de hoek tussen twee naburige hartlijnen, waardoor de ribben als het ware een schroeflijnvormig verloop hebben. Het omwentelings-vlak kan dan ook gezien worden als een de vorm van de tanden van een te vervaardigen kroonwiel bepalend profiel dat zich in hoofdzaak schroefvormig over de omtrek van het freesli-chaam uitstrekt.

Als voorbeeld van de bekende stand van de techniek is hier een afwikkelfrees beschreven. Het is uiteraard ook mogelijk een kroonwiel te bewerken met een afwikkelslijp-schijf met dezelfde basisvorm, dat wil zeggen bestaande uit een om zijn as roteerbare schijf met een aan de omtrek van de schijf aangebrachte reeks naast elkaar liggende, zich in omtreksrichting van de schijf uitstrekkende ribben met daartussen gelegen dalen, waarbij de ribben zijn voorzien van slijpmateriaal waarvan de snijkanten liggen in het bovengenoemde denkbeeldige vlak. Een dergelijke afwikkelslijpschijf is in fig. 4 in een aanzicht in radiale richting weergegeven. Het slijpschijflichaam is met 11 aangegeven en de aan de omtrek aangebrachte ribben en dalen met 12 respectievelijk 13. De rotatie-as van de schijf is met 14 aangegeven.

Wanneer een afwikkelfrees of afwikkelslijpschijf volgens de stand van de techniek bot is geworden, kan dit gereedschap uiteraard weer opnieuw scherp worden gemaakt. Een frees wordt daartoe geslepen en een slijpschijf wordt opnieuw gedrest. Bij het opnieuw scherp maken van het gereedschap zal echter de vorm van de verspanende delen van het gereedschap veranderen, waardoor met het opnieuw scherp gemaakte gereedschap geen kroonwielen met dezelfde tandvorm vervaardigd kunnen worden als vóór het opnieuw scherp maken.

Bij het gereedschap volgens de onderhavige uitvinding is dit wel mogelijk. De vorm van het denkbeeldige vlak waarin de snijkanten van de verspaningselementen liggen is namelijk aangepast op een wijze zoals hierna zal worden beschreven. Deze aanpassing heeft geen invloed op de vorm van de tanden van een te vervaardigen kroonwiel. Bij een gereedschap volgens de stand van de techniek is, zoals eerder vermeld, bij de vervaardiging van kroonwielen slechts een deel van de buitencontour van de dwarsdoorsnede van het denkbeeldige vlak waarin de snijkanten liggen werkzaam als snijkant.

In fig. 5 t/m 7 zijn schematisch drie verschillende dwarsdoorsneden weergegeven van het omtreksgedeelte 21 van een afwikkelgereedschap volgens de uitvinding loodrecht op de op de omtrek van het gereedschap aangebrachte of gedachte ribben 22. In deze doorsneden is met een onderbroken lijn 23 de vorm aangegeven van een deel van rondsel dat met een te vervaardigen kroonwiel moet kunnen samenwerken. Volgens de stand van de techniek zouden de snijkanten van het gereedschap op deze lijn 23 liggen. De vorm van de dwarsdoorsnede van de ribben 22 is volgens de uitvinding echter zodanig dat een raaklijn 24 aan de buitencontour 25 van deze dwarsdoorsnede met een lijn 26 loodrecht op de rotatie-as (niet weergegeven) van het schijfvormige gereedschap een hoek/5 maakt die gelijk is aan of groter is dan 0 °. Dit betekent dat gezien in radiale richting van de schijf, naar de rotatie-as toe, de ribben vrij zijn van ondersnijdingen. Dit biedt de mogelijkheid om het gereedschap opnieuw scherp te maken door slijpen (bij een frees) of dressen (bij een slijpschijf) zonder dat daardoor de dwarsdoorsnede-vorm van de ribben 22 verandert.

In fig. 5 t/m 7 is een voorkeursuitvoeringsvorm weergegeven, waarbij de hoek /3 die een raaklijn 24 aan de buitencontour 25 van de dwarsdoorsnede van de ribben 22 met de lijn 26 maakt, minimaal gelijk is aan een hoek oCmin, waarbijot-min maximaal gelijk is aan de kleinste drukhoek (bijvoorbeeld 5 °) van een te vervaardigen kroonwiel en maximaal gelijk is aan een hoek oC max, waarbij oL max minimaal gelijk is aan de grootste drukhoek (bijvoorbeeld 45 °) van een te vervaardigen kroonwiel. De dwarsdoorsnede van de ribben 22 hoeft deze vorm alleen te hebben in een gebied dat enerzijds wordt begrensd door een cirkel 27 die samenvalt met de kopcirkel van het schematisch aangegeven rondseldeel 23 en anderzijds door een lijn 28 die evenwijdig loopt aan de rotatie-as van het schijfvormige gereedschap en op een afstand van de rotatie-as ligt die gelijk is aan of enigszins kleiner is dan de afstand van de rotatie-as van het gereedschap tot het oppervlak van een te vervaardigen kroonwiel, hier aangegeven door de lijn 29.

Uit fig. 5 t/m 7 blijkt ook dat elke dwarsdoorsnede in feite is samengesteld uit ten minste het tandprofiel van een tandwiel 23 met een evolvente vertanding waarvan het hart in punt 5 ligt en het tandprofiel van twee met het tandwiel samenwerkende tandheugels 30 respectievelijk 31 met verschillende drukhoeken. Op de buitencontour van ten minste één tand van de dwarsdoorsnede gaat de evolvente in het gebied van de kop en/of de voet over in een rechte lijn. De tandheugels 30 en 31 hebben drukhoeken die gelijk zijn aan max respectievelijk oC min.

In het door de cirkel 27 en het door de lijn 28 begrensde gebied worden de ribben 22 in radiale richting naar de rotatie-as van het gereedschap toe, steeds breder. Dit betekent dat na het wegnemen van een dunne laag materiaal van het oppervlak van de ribben 22, voor het opnieuw scherp maken van het gereedschap, de ribben 22 nog steeds dezelfde dwars-doorsnede-vorm kunnen hebben. Met een opnieuw scherp gemaakt gereedschap kunnen dus kroonwielen vervaardigd worden met exact dezelfde tandvorm als voor het opnieuw scherp maken.

Het afwikkelgereedschap volgens de uitvinding kan zijn uitgevoerd als een afwikkelfrees in de vorm van een schijf met aan de omtrek aangebrachte en regelmatig over de omtrek verdeelde snijtanden. De snijkanten van deze snijtanden liggen dan in het eerdergenoemde denkbeeldige vlak dat gevormd wordt door de op de omtrek van de schijf gedachte ribben. De snijkanten kunnen bijvoorbeeld een vorm hebben zoals weergegeven in fig. 5-7.

Het afwikkelgereedschap volgens de uitvinding kan ook zijn uitgevoerd als een afwikkelslijpschijf in de vorm van een schijf met een aan de omtrek aangebrachte reeks naast elkaar liggende en zich in omtreksrichting uitstrekkende doorlopende ribben. Deze ribben zijn aan hun oppervlak voorzien van slijpmateriaal, zodanig dat de snijkanten van het slijpmateriaal in het eerdergenoemde denkbeeldige vlak liggen. De ribben kunnen een dwarsdoorsnede hebben zoals weergegeven in fig. 5-7.

Indien, in het geval dat het af wikke lgereedschap een afwikkelfrees is, de snijtanden een vorm hebben overeenkomstig de niet-vóórgepubliceerde internationale octrooiaanvrage PCT/NL/90/00141, waarbij het profiel van de snijtanden naar de achterzijde ervan in de richting van de as van de frees verschuift, zullen de snijtanden, doordat ze naar de rotatie-as van de frees toe steeds breder worden, aan de zijvlakken vrijloophoeken hebben.

Een gereedschap volgens de uitvinding zoals weergegeven in fig. 5-7 kan als volgt worden vervaardigd, waarbij tevens wordt verwezen naar fig. 8, die een dwarsdoorsnede overeenkomstig fig. 5 weergeeft.

Eerst wordt een schijfvormig basislichaam 41 gevormd waaruit het gereedschap kan worden vervaardigd en waarvan de buitenafmetingen overeenkomen met die van het te vervaardigen gereedschap. Een dergelijk basislichaam heeft bij voorkeur de vorm van een schijf met evenwijdige radiale eindvlakken 43 en 44 en een omtreksvlak dat gevormd wordt door segment van de kopcirkel van het rondsel dat met een door het gereedschap vervaardigd kroonwiel moet kunnen samenwerken, om de as van de schijf te wentelen. In fig. 5 is een dergelijk cirkelseg-ment aangegeven met 27. Dit basislichaam 42 wordt om zijn as (niet weergegeven) geroteerd en langs het roterende basisli chaam wordt meerdere malen achtereen in een richting evenwijdig aan de rotatie-as van het basislichaam een bewerkingsge-reedschap 46 bewogen voor het tot het gewenste afwikkelge-reedschap vormen van het basislichaam. Het bewerkingsgereed-schap 46 is bijvoorbeeld een slijpschijf (voor het slijpen van een afwikkelfrees) of een dresgereedschap (voor het dressen van een afwikkelslijpschijf). De stand die het bewerkingsgereedschap 46 tijdens de beweging langs het basislichaam 42 ten opzichte van dit basislichaam inneemt, is zodanig dat de bewerking plaatsvindt in de richting van een vlak V. Dit vlak V staat loodrecht op een vlak W, dat overeenkomt met of evenwijdig loopt aan het vlak van tekening in fig. 8. Het vlak W staat loodrecht op de langsrichting van de te vormen ribben 47 en sluit dus met de rotatie-as van de schijf een hoek y in waarvoor geldt: y = arctg m.n/2R, waarin: m = omtreksmoduul van een rondsel met evolvente vertanding dat met een met het afwikkelgereed-schap te vervaardigen kroonwiel moet kunnen samenwerken, n = aantal malen dat de hartlijn 48 van een ribbe 47 over een hoek ψ (de hoek tussen twee naburige hartlijnen) om het snijpunt 5 draait bij één volledige omwenteling om de rotatie-as van het basislichaam, en R = som van de afstand van de rotatie-as van het basislichaam tot het snijpunt 5 en de straal van de steekcirkel van het met 23 aangegeven rondsel.

Het vlak V sluit met de lijn 49 die door het snijpunt van de rotatie-as van het basislichaam met het vlak W gaat en loodrecht op deze rotatie-as staat, een bepaalde hoek «L flank in. De hoek cL flank ligt in een gebied dat enerzijds wordt begrensd door de hoek e< min en anderzijds door de hoeko<max. Bij de achtereenvolgende bewerkingsgangen van het bewerkingsgereedschap 46 langs het basislichaam 42 zal de hoek oC flank variëren en telkens zodanig worden aangepast dat de hoek ' flank het gehele hoekgebied tussen min en o< max in stappen van 1-5 0 en bij voorkeur van 3 0 doorloopt. Het gebied van de hoek <=<. flank wordt bij voorkeur met af nemende hoek c/ flank doorlopen. De eerste bewerking vindt dan plaats bij oi flank = oC max en de laatste bewerking bij °C flank = min, zodat het te bewerken deel maximaal wordt ondersteund.

De aanzetsnelheid v tijdens elke bewerkingsgang van het bewerkingsgereedschap 46 langs het basislichaam 42 in de richting van de rotatie-as van het basislichaam wordt bepaald door de relatie v = w.m.n. cos (°in) / 2 cos (e< flank) .cos £ , waarin: w = hoeksnelheid van het roterende basislichaam, m,n = als boven, n = normaaldrukhoek van het rondsel met evolvente verbranding dat met een te vervaardigen kroon-wiel moet kunnen samenwerken, °< flank = als boven, % = als boven.

De minimale afstand van het bewerkingsgereedschap 46 tot de rotatie-as van het basislichaam is gelijk aan of enigszins kleiner dan de afstand van de rotatie-as van het afwikkelge-reedschap tot de bovenzijde van de tanden van een te vervaardigen kroonwiel, tijdens de vervaardiging van de laatste.

In fig. 8 is het bewerkingsgereedschap getekend tijdens de bewerking van de linkerflank van de ribben 47. Uiteraard geldt bovenstaande eveneens voor de bewerking van de rechterflank van de ribben. De hoek flank ligt dan aan de andere zijde van de lijn 49.

Het zal verder duidelijk zijn dat bij de verschillende bewerkingsgangen van het bewerkingsgereedschap 46 langs het basislichaam 42, waarbij de hoek o< flank en de aanzetsnelheid v steeds verschillend is, de beginpositie van het bewerkingsgereedschap in de bewegingsrichting steeds zodanig moet worden ingesteld dat flank van de ribben 47 in dwarsdoorsnede een deel van de evolvente omvat, namelijk de evolvente van het rondsel dat met het te vervaardigen kroonwiel moet kunnen samenwerken.

Claims (15)

1. Gereedschap voor het vervaardigen van kroonwielen door middel van een afwikkelproces, waarbij een gereedschap en een werkstuk roteren met een constante verhouding van de rotatie-snelheden en zodanig ten opzichte van elkaar bewegen dat het gereedschap continu bewerkt, welk gereedschap bestaat uit een om zijn as roteerbare schijf met op de omtrek ervan aangebrachte verspaningselementen waarvan de snijkanten gezamenlijk een de vorm van de tanden van een te vervaardigen kroonwiel bepalend profiel vormen dat zich in hoofdzaak schroefvormig over de omtrek van de schijf uitstrekt, waarbij elke dwarsdoorsnede van dit schroefvormige profiel loodrecht op de schroef richting van het profiel in hoofdzaak de vorm heeft van een radiale doorsnede van een segment van een denkbeeldig tandwiel, waarvan het hart ligt op een cirkel, die in een loodrecht op de draaiingsas van het gereedschap staand vlak ligt en waarvan het middelpunt op deze draaiingsas ligt, en waarbij de spoed van het schroefvormige profiel zodanig is dat bij één volledige omwenteling om de draaiingsas van het gereedschap, gezien in dwarsdoorsnede van het schroefvormige profiel, het denkbeeldige tandwiel over een of meer tandsteken verdraait, met het kenmerk, dat elke dwarsdoorsnede van het schroefvormige profiel is samengesteld uit tenminste het tandprofiel van een tandwiel met evolvente vertanding waarvan het hart samenvalt met het hart van het denkbeeldige tandwiel en het tandprofiel van een of meer met het tandwiel samenwerkende tandheugels met verschillende drukhoeken, zodanig dat op de buitencontour van de dwarsdoorsnede van het schroefvormige profiel bij tenminste één tand van de dwarsdoorsnede de evolvente in het gebied van de kop en/of de voet van de tand overgaat in een rechte lijn.

2. Gereedschap volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat in elke dwarsdoorsnede van het schroefvormige profiel de dikte van elke tand naar de voet van de tand toe, gelijk blijft of toeneemt.

3. Gereedschap volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, dat in elke dwarsdoorsnede van het schroefvormige profiel een raaklijn aan de buitencontour van de dwarsdoorsnede met een lijn die loodrecht op de draaiingsas van het gereedschap staat, een hoek /3 maakt die gelijk is aan of groter is dan een hoek min, waarbij U. min maximaal de waarde heeft van de kleinste drukhoek van een met het gereedschap te vervaardigen kroonwiel.

4. Gereedschap volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, dat in elke dwarsdoorsnede van het schroefvormige profiel een raaklijn aan de buitencontour van de dwarsdoorsnede met een lijn die loodrecht op de draaiingsas van het gereedschap staat, een hoek & maakt die gelijk is aan of kleiner is dan een hoek max, waarbij cL max minimaal de waarde heeft van de grootste drukhoek van een met het gereedschap te vervaardigen kroonwiel.

5. Gereedschap volgens een der conclusies 1-4, met het kenmerk, dat in elke dwarsdoorsnede van het schroefvormige profiel de buitencontour van de dwarsdoorsnede het bodemge-bied van de tandkuilen de vorm heeft van de kop van een heugelprofiel met een drukhoek die kleiner is dan de kleinste drukhoek van een met het gereedschap te vervaardigen kroonwiel, waarbij de afstand van de kop van het heugelprofiel tot de draaiingsas van het gereedschap zodanig is dat tijdens de vervaardiging van een kroonwiel de bovenzijde van de tanden van het kroonwiel steeds vrijligt van het gereedschap.

6. Gereedschap volgens een der conclusies 1-5, met het kenmerk, dat in elke dwarsdoorsnede van het schroefvormige profiel de kop van de tanden in een gebied waarin de afstand tot het hart van het denkbeeldige tandwiel groter is dan de straal van de kopcirkel van het tandwiel met evolvente vertanding, een voor het vormen van de voetafronding van de tanden van een te vervaardigen kroonwiel geschikte vorm heeft.

7. Gereedschap volgens een der conclusies 1-6, met het kenmerk, dat het gereedschap een slijpgereedschap is in de vorm van een schijf met een aan de omtrek aangebrachte reeks naast elkaar liggende en zich in hoofdzaak schroefvormig in omtreksrichting uitstrekkende doorlopende ribben die aan hun oppervlak zijn voorzien van slijpmateriaal, zodanig dat de snijkanten van het slijpmateriaal gezamenlijk het genoemde, de vorm van de tanden van een met het gereedschap te vervaardigen kroonwiel bepalende, schroefvormige profiel vormen.

8. Gereedschap volgens een der conclusies 1-6, met het kenmerk, dat het gereedschap een freesgereedschap is in de vorm van een schijf met aan de omtrek aangebrachte en regelmatig over de omtrek verdeelde freestanden, die voorzien zijn van snijkanten die gezamenlijk het genoemde, de vorm van de tanden van een met het gereedschap te vervaardigen kroonwiel bepalende, schroefvormige profiel vormen.

9. Gereedschap volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat elke freestand een zodanige vorm heeft dat het dwarsprofiel van de freestand in een richting vanaf de voorzijde naar de achterzijde van de freestand in hoofdzaak in de richting van de draaiingsas van het gereedschap verschuift, waardoor de freestanden zijn voorzien van vrijloophoeken.

10. Werkwijze voor het vervaardigen van een gereedschap volgens een der conclusies 1-9, gekenmerkt door de volgende stappen: - het vooraf vormen van een schijfvormig basislichaam waaruit het gereedschap kan worden vervaardigd en waarvan de buitenafmetingen overeenkomen met de buitenafmetingen van het te vervaardigen gereedschap, - het om zijn as roteren van het basislichaam, - het in meerdere achtereenvolgende bewerkingsgangen in een richting evenwijdig aan de rotatie-as van het basislichaam langs het roterende basislichaam bewegen van een bewer-kingsgereedschap voor het tot het gewenste gereedschap bewerken van het basislichaam, waarbij bij elke bewerkingsgang de bewerking plaatsvindt in de richting van een vlak V dat a) loodrecht staat op een vlak W dat met de rotatie-as van het basislichaam een hoek ^ insluit waarvoor geldt £ = arctg m.n/2R, waarin: m = omtreksmoduul van een rondsel met evolvente vertanding dat met een met het gereedschap te vervaardigen kroonwiel moet kunnen samenwerken, n = aantal tandsteken waarover het denkbeeldige tandwiel verdraait bij één volledige omwenteling van het gereedschap, en R = som van de afstand van de draaiingsas van het gereedschap tot het hart van het denkbeeldige tandwiel en de straal van de steekcirkel van het denkbeeldige tandwiel, en b) met de lijn die door het snijpunt van de rotatie-as van het basislichaam met het vlak W gaat en loodrecht op deze rotatie-as staat, een bepaalde hoek oC flank insluit, en waarbij bij elke bewerkingsgang de aanzetsnelheid v van het bewerkingsgereedschap in de richting van de rotatie-as van het basislichaam wordt bepaald door de relatie: v = w. m.n. cos (oi.n) / 2.cos ( ai flank) .cos }f. waarin: w = hoeksnelheid van het roterende basislichaam, m,n = als boven, <=<. n = normaaldrukhoek van het rondsel met evolvente vertanding dat met een te vervaardigen kroonwiel moet kunnen samenwerken, U flank = als boven, = als boven, en waarbij bij de achtereenvolgende bewerkingsgangen de hoek &( flank telkens zodanig wordt aangepast, dat de hoek oi flank het hoekgebied tussen min en cL max in stappen doorloopt.

11. Werkwijze volgens conclusie 10, met het kenmerk, dat de stappen waarin het gebied van de hoek oC. flank wordt doorlopen de grootte hebben van 1-5 ° en bij voorkeur van 3 °.

12. Werkwijze volgens conclusie 10 of 11, met het kenmerk, dat de achtereenvolgende bewerkingsgangen worden uitgevoerd bij vanaf de maximale tot de minimale waarde afnemende hoek °C flank.

13. Werkwijze volgens een der conclusies 10-12, met het kenmerk, dat het afwikkelgereedschap een slijpgereedschap is volgens conclusie 7, en dat het bewerkingsgereedschap een dresgereedschap is.

14. Werkwijze volgens een der conclusies 10-12, met het kenmerk, dat het afwikkelgereedschap een afwikkelfrees is volgens conclusie 8, en dat het bewerkingsgereedschap een verspaningsgereedschap is.

15. Werkwijze volgens conclusie 14, met het kenmerk, dat het verspaningsgereedschap een roterende slijpschijf is.