NL8005039A - Werkwijze en inrichting voor het vervaardigen van vorm- lingen uit thermoplastische kunststof, die zich door fysische invloeden, in het bijzonder temperatuurinvloe- den, naar keuze in zijn gedeeltelijk kristallijne toestand laat instellen. - Google Patents

Description

4 N/29.892-tM/lb

Werkwijze en inrichting voor het vervaardigen van vormlingen uit thermoplastische kunststof, die zich door fysische invloeden, in het bijzonder temperatuurinvloeden, naar keuze in zijn gedeeltelijk kristallijne toestand laat instellen.

De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze en inrichting voor het vervaardigen van vormlingen uit thermoplastische kunststof, die zich door fysische invloeden, in het bijzonder temperatuurinvloeden, naar keuze in zijn ge-5 deeltelijk kristallijne toestand laat instellen, door:

Vormen van een halffabrikaat, in het bijzonder doorlopend extruderen van een band of slang, uit de geplastificeerde kunststof, stabiliseren van het halffabrikaat door afkoelen 10 ten minste aan een oppervlak, warm-conditioneren van het gestabiliseerde halffabrikaat tot warme vervormbaarheid en warm-vervormen voor het verkrijgen van vormvaste uiteindelijke vormlingen uit het halffabrikaat.

15 Uit de Duitse Offenlegungsschriften 2830740 en 2830788 zijn werkwijzen voor het vervaardigen van dunwandige voorwerpen uit kristallijn thermoplastisch materiaal bekend. Het bij deze werkwijzen te verwerken thermoplastische materiaal, in het bijzonder polyalkeen, is in elk geval slechts 20 van kristallijne aard en biedt dus slechts de mogelijkheid, de gedeeltelijk kristallijne toestand in de vormlingwand meer of minder sterk kristallijn in te stellen en door temperatuurbeheersing en benutting van fysische invloeden de in de kunststof van de vormlingwand aanwezige kristallen 25 te beïnvloeden. Dienovereenkomstig zijn deze bekende werkwijzen ook ingericht om de kristallijniteit van de kunststof en de fysische beïnvloeding van de kristallen in de kunststof bij de vervaardigingswerkwijze van de vormlingen zodanig te besturen, dat een optimale benadering aan de gewenste eigen-30 schappen van de vormlingwand en tegelijk bruikbare voorwaarden voor het warm-vervormen bereikbaar zijn.

Uit het Britse octrooischrift 1514277 is ook reeds de vervaardiging van vormlingen, in het bijzonder flessen, uit polyesthermateriaal door gecombineerd spuitgieten en 35 blaasvormen bekend. Daarbij moet eerst een voorvormling door 8005039 - 2 - spuitgieten vervaardigd en door afkoelen aan het buitenvlak gestabiliseerd worden. Dan moet een eerste verbreding onder rekken van de gekoelde wandzones en dan het volledig vormen door blaasvormen geschieden. Deze bekende werkwijze is be-5 trekkelijk ingewikkeld, neemt aanzienlijke tijd in beslag en laat zich niet als continue werkwijze met vorming van een halffabrikaat uitvoeren.

De uitvinding beoogt een werkwijze en inrichting te verschaffen, die het mogelijk maken, bij het verwerken van 10 kunststoffen die zich door fysische invloeden, in het bijzonder temperatuurinvloeden naar keuze amorf of gedeeltelijk kristallijn laten instellen naar wens de kunststof in de vormlingwand amorf of in een gewenste kristallijniteitstoe-stand en kristallijniteitsgraad in te stellen en daarbij 15 gewenste fysische eigenschappen, bijvoorbeeld gewenste elasticiteit, sterkte en bijvoorbeeld ook temperatuurvorm-bestendigheid van de vormling te bereiken.

Volgens de uitvinding wordt dit doel bereikt door de toepassing van de volgende werkwijzekenmerken: 20 Voor de vervaardiging van vormlingen uit kunststof, waarvan de kristallijniteitstoestand naar keuze tussen amorf en gedeeltelijk kristallijn instelbaar is, wordt het instellen van de gewenste kristallijniteitstoestand in de vormlingwand door een eerste, aan het halffabrikaat 25 uit te voeren warme conditionering en een tweede, aan de vormling uit te voeren warme conditionering verkregen; de bij de tussen het stabiliseren en warm-vervormen uit te voeren eerste warme conditionering op het halffabrikaat uit te oefenen fysische invloeden worden op vooraf te be-30 palen wijze op het bereiken van een gewenste voorbereidende kristallijniteitstoestand en warme vervormbaarheid van de kunststof van het halffabrikaat afgestemd en gewijzigd, waarbij over de halffabrikaatdwarsdoorsnede een op de aansluitende warme vervorming afgestemd en de gewenste uitein-35 delijke kristallijniteitstoestand in de kunststof van de vormlingwand voorbereidend temperatuurprofiel wordt ingesteld; en de tweede warme conditionering tijdens de warme vervorming en naar keuze nog daaraan aansluitend wordt met tem-40 peratuurbeheersing voor het verkrijgen respectievelijk behou- 8005039 - 3 - ft » den van de gewenste uiteindelijke kristallijniteitstoestand in de kunststof van de vormlingwand met verkrijging van de vormvastheid van de vormling uitgevoerd.

De werkwijze volgens de uitvinding biedt enerzijds 5 een groot aantal van naar keuze te wijzigen en instelbare werkwijze-parameters, die reproduceerbaar en nauwkeurig vooraf vastlegbaar de uiteindelijke kristallijniteitstoestand van de kunststof in de vormlingwand en de voor het gebruik van de vormling belangrijke fysische eigenschappen beïnvloeden.

10 Het werkzaam toepassen en onderling combineren van de benutte werkwijzeparameters, in het bijzonder van de warmtebehandeling tijdens de werkwijze, wordt bijzonder gunstig door de benutting van twee warme conditioneringsgangen. Verder biedt de werkwijze volgens de uitvinding ook de mogelijkheid van 15 de toepassing van aanvullende fysische behandelingsstappen, zoals strekken, walsen, calandreren, verdichten, bestralen, elektrostatische behandeling, elektromagnetische behandeling en dergelijke meer zonder de stabiliteit van de vervaardiging en de gewenste stabiele instelling van de kristallijniteits-20 toestand in de kunstof van de vormlingwand nadelig te beïnvloeden. Ook voor deze aanvullende fysische behandelingsstappen bieden de beide warme conditioneringsgangen gunstige toe-passings- en combinatiemogelijkheden.

Een in het kader van de uitvinding gegeven principiële 25 werkwijzemogelijkheid is gekenmerkt, doordat het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren over zijn totale dwarsdoorsnede onder instelling van de gewenste uiteindelijke kristallijniteitstoestand tot een temperatuur wordt afgekoeld, waarbij geen 30 aanzienlijke verandering van de kristallijniteitstoestand in de kunststof meer plaatsvindt, en ook bij het inrichten van het temperatuurprofiel voor de eisen bij het warm-vervor-men in alle halffabrikaatzones temperaturen worden aangehouden, waarbij geen belangrijke verandering van de kristallijni-35 teitstoestand optreedt, en bij het warm-vervormen een dieptrekken en tweede warm-vervormen voor het fixeren van de kristallijniteitstoestand in de kunststof en de daarbij gevormde en verstevigde vormlingwand geschieden.

40 Bij dit volgens de uitvinding mogelijk principieel «005039 - 4 - werkwijzeverloop wordt de in de kunststof van de vormling-wand gewenste uiteindelijke kristallijniteitstoestand verregaand reeds vroegtijdig, namelijk bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren van het halffabrikaat ingesteld 5 en tot aan het gereedmaken van de vormlingen zeer verregaand aangehouden.

Men kan deze principiële werkwijze benutten om in het halffabrikaat bij het stabiliseren en aansluitend eerste warm-conditioneren een verregaand amorfe toestand 10 in de kunststof in te stellen en deze verregaand amorfe toestand bij het tweede warm-conditioneren met inbegrip van het warm-vervormen zo verregaand mogelijk te behouden.

De op deze wijze vervaardigdevormlingen hebben in de kunststof van hun wand praktisch een amorfe toestand en munten 15 uit door betrekkelijk hoge elasticiteit en meegevendheid.

Zij hebben daarvoor echter slechts een betrekkelijk geringe temperatuurvormbestendigheid.

Een andere volgens de uitvinding mogelijke principiële werkwijze-uitvoering bestaat hierin, dat 20 het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren over zijn totale dwarsdoorsnede snel afgekoeld en op een temperatuurprofiel ingesteld wordt, dat het warm-vervormen toelaat, maar in alle halffabrikaatzones temperaturen aanhoudt, waarbij geen wezenlijke verandering 25 van de kristallijniteitstoestand in de betreffende kunststof optreedt; het warm-vervormen op ten minste één vormoppervlak geschiedt, dat op een temperatuur is verwarmd, waarbij kristalgroei in de betreffende kunststof optreedt en 30 het in aanraking met de vormlingwand met het verwarmde vormoppervlak geschiedende of beginnende tweede warm-conditioneren in temperatuur en tijdsduur op instelling van een gewenste gedeeltelijke, kristallijniteit van de kunststof van de vormlingwand wordt afgestemd.

35 Bij deze werkwijze-uitvoering wordt een kristallijni teitstoestand in de kunststof van het halffabrikaat voorbereidend ingesteld en uitgaande van deze kristallijniteitstoestand bij het warm-vervormen wordt de gewenste uiteindelijke kristallijniteitstoestand in de vormlingwand verkregen.

40 Men kan daarbij de kunststof van het halffabrikaat bij het 8005039 I · - 5 - eerste warm-conditioneren in wezen in amorfe toestand houden.

Het is echter ook mogelijk de kunststof van het halffabrikaat bij het eerste warm-conditioneren aan een eerste geringe kristalgroei te onderwerpen. De keuze van de ene of andere 5 mogelijkheid richt zich onder andere naar de gewenste uiteindelijke kristallijniteitstoestand in de kunststof van de vormlingwand en de tijdens het warm-vervormen gewenste graad van de kristalgroei.

Om de kristalgroei tijdens het warm-vervormen in 10 gewenste mate te verkrijgen, kan het vormoppervlak op een temperatuur in het bereik onder tot boven de temperatuur voor optimale kristalgroei in de betreffende kunststof worden gehouden. Wil men een zo hoog mogelijke graad van kristalgroei tijdens het warm-vervormen bij passende korte 15 warm-vervormtijd bereiken, dan zal men het vormoppervlak op een temperatuur in het bereik van de temperatuur voor optimale kristalgroei in de betreffende kunststof houden eventueel in het bovenste deel van dit temperatuurbereik om zo snel mogelijk in de kunststof de voor optimale kristal-20 groei geschikte temperatuur in te stellen.

Wanneer men bij de werkwijze volgens de uitvinding bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren van het halffabrikaat temperatuuromstandigheden instelt, waarbij praktisch geen of nog slechts zeer geringe veranderingen 25 van de kristallijniteitstoestand intreden, kan men het halffabrikaat tijdens het eerste warm-conditioneren en respectievelijk of tussen het eerste warm-conditioneren en het warm-vervormen praktisch onder aanhouding van de kristallijniteitstoestand van zijn kunststof aan rekken, bijvoorbeeld 30 biaxiaal rekken als aanvullende fysische bewerking onderwerpen. Dit rekken kan in praktisch amorfe toestand van de kunststof of ook bij meer of minder gedeeltelijk kristallijne toestand van de kunststof geschieden. Dit rekken heeft in het kader van de werkwijze volgens de uitvinding de ver-35 rassende werking, dat de onder deze aanvullende fysische invloed vervaardigde vormlingen een hoge sterkte, een hoge elasticiteit en een hoge temperatuurvormbestendigheid verenigd met elkaar bezitten.

Een. verdere mogelijkheid voor de uitvoering van de 40 werkwijze volgens de uitvinding bestaat hierin, dat η η n <5 Λ x fl - 6 - het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren aan zijn oppervlaktezones wordt ingesteld op temperaturen voor een versteviging die geschikt is voor het hanteren van het halffabrikaat, en in het inwendige op 5 temperaturen voor optimale kristalgroei in de betreffende kunststof, en het warm-vervormen op ten minste één vormoppervlak geschiedt, dat is verwarmd op een temperatuur, waarbij kristalgroei in de betreffende kunststof optreedt.

10 Deze uitvoeringsvariant van de werkwijze volgens de uitvinding is bijzonder geschikt voor gevallen, waarin een zo verregaand mogelijk uitkristalliseren van de kunststof in de vormlingwand gewenst is. Volgens deze uitvoeringsvariant van de werkwijze vervaardigde vormlingen munten uit 15 door bijzonder hoge temperatuurvormbestendigheid. Bij deze uitvoeringsvarianten van de werkwijze volgens de uitvinding is het doelmatig, dat de kunststof in het inwendige van het halffabrikaat door de invloed van de ingestelde temperatuur en de tijdsduur van het eerste warm-conditioneren 20 worden ingesteld voor het vormen van een kristallijniteits-toestand, waarbij de betreffende kunststof nog warm-vervorm-baar is, men kan desgewenst echter ook de kunststof in het inwendige van het halffabrikaat door de invloed van de ingestelde temperatuur en de tijdsduur van het eerste 25 warm-conditioneren overbrengen in een kritallijniteits- toestand die aan de andere zijde van de grens van de eigenlijke warme vervormbaarheid van de betreffende kunststof ligt. In dit geval vormen de oppervlaktezones van het halffabrikaat, die meer of minder in amorfe of slechts geringe 30 gedeeltelijk kristallijne toestand worden gehouden, tijdens het warm-vervormen voldoend houdbare schalen, waartussen de reeds buiten de eigenlijke warme vervormbaarheid gekristalliseerde kunststof in het inwendige van het halffabrikaat zich nog zeker laat vervormen. Bij deze laatste uitvoerings-35 mogelijkheid van de werkwijze volgens de uitvinding is het bijzonder gunstig, de vormoppervlakken op een temperatuur voor optimale kristalgroei in de betreffende kuns-tstof te verwarmen. Daardoor geschiedt een laatste doorwarming van de totale kunststof van de gevormde vormlingwand en daar-40 door een gelijkmatige uitkristallisatie.

8005039 - 7 -

Een verdere mogelijkheid voor het uitvoeren van de werkwijze volgens de uitvinding is gekenmerkt, doordat het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren wordt ingesteld op temperaturen voor een 5 versteviging die geschikt is voor het hanteren van het halffabrikaat en in het inwendige in wezen op de bij het extruderen van de materiaalband toegepastaplastificeer-temperatuur wordt gelaten; het warm-vervormen op ten minste één vormoppervlak 10 geschiedt, dat is verwarmd op een temperatuur, waarbij kristalgroei in de betreffende kunststof optreedt en de vormlingwand voor het tweede warm-conditioneren over een op de gewenste uiteindelijke kristallijniteitstoestand van de vormlingwand afgestemde tijdsduur wordt gehouden op 15 een temperatuur waarbij kristalgroei in de kunststof van de vormlingwand geschiedt.

Bij deze volgens de uitvinding mogelijke werkwijze-uitvoering wordt de kunststof in het inwendige van het halffabrikaat op een temperatuur gehouden, die boven het 20 temperatuurbereik ligt, waarin kristalgroei in de betreffende kunststof optreedt. De oppervlaktezones van het halffabrikaat worden daarentegen zo verregaand afgekoeld, dat daarin de betreffende kristallijne toestand, bijvoorbeeld amorfe toestand of in geringe mate gedeeltelijk kristallijne toe-25 stand ingevroren wordt. In tegenstelling tot de gebruikelijke inline-warm-vormwerkwijze geschiedt in de eigenlijke warme vervorming nu een volledig doorwarmen van de totale gevormde vormlingwand en met dit doorwarmen tijdens het warm-vervormen en tweede warm-conditionerende de instelling van 30 de telkens gewenste meer of minder sterk gedeeltelijk kristallijne toestand. Daarbij deze uitvoering van de werkwijze de kunststof in het inwendige van het halffabrikaat aanzienlijke warmtehoeveelheden in het eerste warm-conditioneren en tot in het warm-vervormen en tweede warm-conditioneren 35 meebrengt, zal men op gunstige wijze de temperatuur aan de vormoppervlakken iets onder de temperatuur voor optimale kristalgroei instellen om daardoor een sneller afkoelen van de kunststof in het inwendige van de gevormde vormlingwand in het temperatuurbereik te verkrijgen, waarin optimale 40 kristalgroei optreedt.

8005039 - 8 -

Bij alle werkwijzevarianten volgens de uitvinding, waarbij kristalgroei tijdens het eigenlijke warm-vervormen wordt toegelaten, kan men de vormlingwand zolang in aanraking met het vormoppervlak houden tot de kunststof de gewenste 5 kristallijniteitsgraad bereikt heeft. Men kan echter ook de kristalgroei op het vormoppervlak slechts inleiden en de vormling bij het bereiken van voldoende vormvastheid afnemen van het vormoppervlak en het tweede warm-condi-tioneren in een aan de uitgang van de warme vervorminrichting 10 aansluitende warmtebehandelingsinrichting uitvoeren. Deze tweede warme conditionering - beginnend op het vormoppervlak -kan met gelijkblijvende temperatuur uitgevoerd worden. Men kan echter ock de temperatuur tijdens de tweede warme conditionering veranderen, bijvoorbeeld met in de tijd dalende 15 temperatuur temperen. Bij deze laatste soort temperatuur-beheersing kan men van een temperatuur aan het vormoppervlak uitgaan, die voor optimale kristalgroei in de betreffende kunststof geschikt is en de vormlingwand met de tijd afkoelen.

Het warm-vervormen kan bij de werkwijze volgens de 20 uitvinding onder uitoefenen van vormdruk op de kunststof van de vormlingwand uitgevoerd worden. Deze vormdruk kan eventueel geschikt gekozen worden voor een bepaalde verdichting van de kunststof.

De werkwijze volgens de uitvinding laat ook toe, 25 dat het halffabrikaat tussen het extruderen en het warm-vervormen wordt onderworpen aan een calandreer- en respectievelijk of walsbewerking met vermindering van de dikte voor aanvullende fysische beïnvloeding van de kristallijni-teitstoestand. Dit calandreren respectievelijk walsen kan 30 deel uitmaken van het stabiliseren van het halffabrikaat.

De werkwijze volgens de uitvinding kan met voorkeur worden toegepast voor de vervaardiging van vormlingen uit polyethyleen-terephthalaat. Evengoed komt echter in aanmerking de vervaardiging van vormlingen uit gemodificeerd 35 polyethyleen-terephthalaat bijvoorbeeld 1,4 - cyclohexyl-dimethylenterephthalaat / isophthalaat - copolymerisaat. Denkbaar is ook de vervaardiging van vormlingen uit polybutyleenterephthalaat met de werkwijze volgens de uitvinding. In het laatste geval moet men er op letten, 40 dat het temperatuurbereik, waarbinnen de kristalgroei in 8005039 - 9 - het polybutyleenterephthalaat optreedt, ver omlaag, dat wil zeggen tot ongeveer 30°C reikt.

Voor de uitvoering van de werkwijze volgens de uitvinding is in het bijzonder een inrichting geschikt met een 5 extrudeerinrichting voor de continue vervaardiging van het halffabrikaat, een stabiliseringsinrichting voor het halffabrikaat en een warm-vervormingsinrichting en een warm- con-ditioneringsinrichting voor het halffabrikaat en eventueel een inrichting om de vormlingen uit de omgevende delen van 10 het halffabrikaat af te scheiden. Een dergelijke inrichting is volgens de uitvinding gekenmerkt door de volgende kenmerken :

Tussen de stabiliseringsinrichting en de inrichting voor warme vervorming is een eerste station voor warme 15 conditionering aangebracht;

De inrichting voor warme vervorming ligt in een tweede station voor warme conditionering;

De stabiliseringsinrichting en de inrichting voor warme vervorming zijn met een stuurinrichting uitgerust 20 voor een voorafbepaalde eventueel programmeerbare regeling van de in de stabiliseringsinrichting en inrichting voor warme vervorming optredende fysische, in het bijzonder thermische inwerkingen op de kunststof van het halffabrikaat en aan de stationsvoor warme conditionering zijn in-25 richtingen voor fysisch, in het bijzonder thermisch inwerken op de kunststof van het halffabrikaat respectievelijk vormling en besturingsinrichtingen voor de bepaalde eventueel programmeerbare regeling van de inwerkingsinrichting toegevoegd .

30 Een dergelijke inrichting biedt het voordeel dat deze zonder belangrijke ombouwmaatregelen praktisch alle varianten van de werkwijze volgens de uitvinding laat uitvoeren. De inrichting biedt ook het voordeel dat inrichtingen voor gewenste speciale fysische inwerkingen zoals rekken, walsen, 35 bestralen enz. zonder moeilijkheid op de gewenste plaats kunnen worden ingevoegd in de inrichting.

De inrichting volgens de uitvinding kan in de stations voor warme conditionering voornamelijk in het eerste station voor het halffabrikaat met verwarmings-40 en koelinrichtingen voor het halffabrikaat respectievelijk an 0 5 0 39 -10- de vormlingen met regelmogelijkheid voor temperatuur en verwarmings- respectievelijk koeltijd uitgerust zijn. Met deze uitrusting is het warm-conditioneren in de inrichting volgens de uitvinding in alle denkbare werkwijzevarianten 5 met volle zekerheid en optimale werkzaamheid uitvoerbaar.

Aan het eerste station voor warme conditionering, namelijk dat voor het halffabrikaat, kan ook een rekin-richting voor het halffabrikaat met regelmogelijkheid voor rektemperatuur, rekgraad en eventueel reksnelheid 10 toegevoegd zijn. Het toevoegen van de rekinrichting aan het eerste station voor warme conditionering heeft zijn bijzonder voordeel dat hierin bestaat, dat de rekhandeling in een stadium van het halffabrikaat wordt uitgevoerd, waarbij optimale voorwaarden voor het rekken zelf en ook voor de 15 inwerking van het rekken op de kristallijniteitstoestand van de kunststof instelbaar zijn en ook tot aan het warm-vervormen behouden kunnen blijven.

Wil men in de inrichting volgens de uitvinding aanvullende inrichtingen aanbrengen voor het calandreren en 20 respectievelijk of walsen van een bandvormig halffabrikaat met diktevermindering, dan kan deze worden toegevoegd aan de stabiliseringsinrichting.

In de inrichting volgens de uitvinding kunnen de in de stabiliseringsinrichting aangebrachte koelinrich-25 tingen zijn voorzien van inrichtingen voor het opwekken van een in chronologische volgorde op de kunststof van het halffabrikaat werkzame, regelbare temperatuurbeheersing. Dit betekent dat bij achter elkaar plaatsing van meerdere koelinrichtingen deze met verschillende temperaturen kunnen 30 worden bedreven.

In de inrichting volgens de uitvinding moet de inrichting voor warme vervorming op doelmatige wijze zijn uitgevoerd met ten minste één vormwerktuig dat een regelbaar verwarm- en koelbaar vormoppervlak bezit. Op doel-35 matige wijze kan de inrichting voor warme vervorming ten minste een vormwerktuig bevatten, dat is voorzien van een besturingsinrichting voor het opwekken van een voorafbepaalde eventueel programmeerbare temperatuurverandering respectievelijk temperatuurbeheersing tijdens de warme 40 vervorming aan ten minste één vormoppervlak. De inrichting 8005039 - 11 - voor warme vervorming kan ook ten minste één vormwerktuig bezitten, dat is voorzien van inrichtingen voor het opwekken van een voorafbepaalde regelbare vormdruk. Deze inrichtingen voor het opwekken van de vormdruk kunnen zijn 5 voorzien van besturingsinrichtingen voor het regelbaar eventueel programmeerbaar variëren van de vormdruk tijdens de warme vervorming.

In de inrichting volgens de uitvinding kan bij voorkeur het tweede station voor warme conditionering 10 in zijn ingangszone de inrichting voor warme vervorming bevatten en zich uitstrekken tot voorbij de uitgang van de inrichting voor warme vervorming. Daarbij kan het tweede station voor warme conditionering een zich aan de uitgangen van de inrichting voor warme vervorming aansluitende 15 warmtebehandelingsinrichting voor de vormlingen bevatten.

Uitvoeringsvoorbeelden van de uitvinding worden hierna aan de hand van de tekening nader toegelicht.

Hierin tonen:

Fig. 1 een schema voor het principiële verloop van 20 de werkwijze volgens de uitvinding respectievelijk de principiële opbouw van een inrichting volgens de uitvinding? fig. 2 de afhankelijkheid van de kristalgroeisnel-heid V van de temperatuur T bij polyethyleenterephthalaat; fig. 3 een groep van temperatuurprofielen voor 25 een eerste uitvoeringsmogelijkheid van de werkwijze volgens de uitvinding met polyethyleentherephthalaat? fig. 4 een groep van temperatuurprofielen voor een tweede uitvoeringsmogelijkheid van de werkwijze volgens de uitvinding met polyethyleenterephthalaat; 30 fig. 5 een groep van temperatuurprofielen voor een derde uitvoeringsmogelijkheid van de werkwijze volgens de uitvinding met polyethyleenterephthalaat; fig. 6 een groep van temperatuurprofielen voor een vierde uitvoeringsmogelijkheid van de werkwijze volgens 35 de uitvinding met polyethyleenterephthalaat; fig. 7 een groep van temperatuurprofielen voor een vijfde uitvoeringsmogelijkheid van de werkwijze volgens de uitvinding met polyethyleenterephthalaat; fig. 8 een groep van temperatuurprofielen voor een 40 zesde uitvoeringsmogelijk van de werkwijze volgens de uitvin- ö η η ς n 3 9 - 12 - ding met polyethyleenterephthalaat en fig. 9 een groep van temperatuurprofielen voor een zevende uitvoeringsmogelijkheid van de werkwijze volgens de uitvinding met polyethyleenterephthalaat.

5 Fig. 1 toont de volgorde van arbeidsgangen in een bij voorkeur toegepaste uitvoeringsvorm van de werkwijze voor het vervaardigen van dunwandige artikelen uit thermoplastische kunststof, die naar keuze amorf of meer of minder gedeeltelijk kristallijn ingesteld kan worden. In het afgeheelde 10 voorbeeld is een extruderpers 11 aangebracht, die geschikt is om de gegranuleerde thermoplastische kunststof, bijvoorbeeld polyethyleenterephthalaat, op te nemen en continu te comprimeren en te verwarmen, totdat deze gesmolten wordt en met een temperatuur TE (fig. 3 tot 8) boven het kristalsmeltpunt 15 toe te voeren aan het extrusiewerktuig, bijvoorbeeld een breedsleufmondstuk 12. Dit breedsleufmondstuk 12 levert in het onderhavige voorbeeld een bandvormig halffabrikaat 10, dat uit het breedsleufmondstuk 12 komend in de stabili-seringsinrichting 13 wordt gevoerd. In de stabiliseringsinrich-20 ting 13 wordt op de eerste plaats het halffabrikaat 10 door afkoelen minstens van één oppervlak voor de verdere werkwijze hanteerbaar gemaakt. Uit de stabiliseringsinrichting 13 loopt het bandvormige halffabrikaat 10 in een eerste conditione-ringsstation 14. Dit halffabrikaat-conditioneringsstation 25 14 heeft op de eerste plaats het doel in het halffabrikaat 10 voorbereidende temperatuurprofielen in te stellen. Het is echter ook een doel van het halffabrikaat-conditionerings-station 14 aan het halffabrikaat 10 aanvullende gewenste fysische invloeden uit te oefenen of voordien in het half-30 fabrikaat 10 uitgeoefende aanvullende fysische invloeden te fixeren.

Voor deze doelen is het halffabrikaat-conditionerings-station 14 voorzien van verwarmingsinrichtingen en koelin-richtingen, die regelinrichtingen bezitten, die naar wens 35 bestuurbaar en eventueel programmeerbaar zijn. Bovendien kunnen aan het halffabrikaat-conditioneringsstation 14 inrichtingen voor fysische beïnvloeding van het halffabrikaat 10 zijn toegevoegd. Daartoe behoren rekinrichtingen, be-stralingsinrichtingen, eventueel wals- en verdichtingsinrich-40 tingen. De laatste inrichtingen kunnen echter ook reeds zijn 8005039 - 13 - aangebracht in de stabiliseringsinrichting 13.

In het afgebeelde voorbeeld is het halffabrikaat-conditioneringsstation 14 tweetrappig uitgevoerd, namelijk met een eerste trap 14a, die voor behandeling dus voor het 5 warm-conditioneren van het continu doorgevoerde halffabrikaat 10 is uitgevoerd, en met een tweede trap 14b die voor behandeling en warm-conditioneren van het stapsgewijs doorgevoerde halffabrikaat 10 is uitgevoerd. Tussen de beide trappen 14a en 14b van het halffabrikaat-conditioneringsstation 14 -10 in het halffabrikaat-conditioneringsstation 14 aangebracht -is een inrichting 15 voor het besturen en omzetten van de beweging van het halffabrikaat 10 van continue toevoer of stapsgewijze toevoer. Met deze inrichting 15 wordt de toevoer-beweging van het halffabrikaat 10 afgestemd op de werktakt van 15 het stapsgewijze het halffabrikaat 10 opnemende station 17 voor het conditioneren van de gerede delen met de inrichting 16 voor warm-vervormen.

Dit station 17 voor het conditioneren van gerede delen respectievelijk tweede station voor warm-conditioneren 20 bevat in zijn eerste deel de inrichting 16 voor warme vervorming, die in het afgebeelde voorbeeld is uitgevoerd met dieptrekwerktuigen, waarvan de vormoppervlakken naar keuze verwarmbaar of koelbaar zijn en ook voor het veranderen van de temperatuur tijdens elke arbeidscyclus uitgevoerd 25 kunnen zijn. Volgens fig. 1 sluit aan de inrichting 16 voor warme vervorming nog een deel van het conditioneringsstation 17 voor gerede delen aan, waar in het afgebeelde voorbeeld het uit de inrichting 16 voor warme vervorming komende bandvormige halffabrikaat met ingevormde vormlingen 16 30 stapsgewijs doorheen loopt. In dit tweede deel van het station 17 voor het conditioneren van de gerede delen zijn verwarmings- en koelinrichtingen aangebracht. Bovendien kunnen daar ook nog inrichtingen voor fysische behandeling van de vormlingen 18 bijvoorbeeld bestralen of behandelen 35 met geluid of dergelijke meer aangebracht zijn.

üit het tweede station 17 voor warme conditionering komt het bandvormige halffabrikaat met ingevormde, vormlingen 18 in een stansinrichting 19, waarbij de vormlingen 18 worden uitgesneden en de halffabrikaatresten 20 voor materiaal-40 terugwinning of direkte terugvoer van het fijngemaakte mate- 8005039 « - 14 - riaal worden afgevoerd naar de extrusiepers 11.

Het boven bij wijze van voorbeeld als kunststofband aangeduide halffabrikaat 10 kan bij de verwerking van poly-ethyleenterephthalaat een dikte van ongeveer 2 ram bezitten.

5 In plaats van bandvormig halffabrikaat komen ook alle andere denkbare en continu vervaardigbare halffabrikaten in aanmerking, bijvoorbeeld slangen, profielstrengen of dergelijke.

Het halffabrikaat kan ook gelaagd materiaal uit 10 verschillende kunststoffen zijn, waarvan in ieder geval een belangrijk deel kunststoffen moeten zijn, die door fysische beïnvloeding in het bijzonder door temperatuurbehan-deling naar keuze amorf of in gewenste mate gedeeltelijk kristallijn instelbaar zijn.

15 Een drukbehandeling van de kunststof kan aan het halffabrikaat bijvoorbeeld door walsen of calandreren in het stabiliseringsstation 13 of ook in het eerste deel 14a van het halffabrikaat-conditioneringsstation 14 worden uitgevoerd. Het is ook denkbaar een drukbehandeling van de 20 kunststof door stapsgewijs vlakpersen bij stapsgewijs doorvoeren door het tweede deel 14b van het halffabrikaat-con-ditioneringsstation 14 uit te voeren. De uitvinding maakt verder een drukbehandeling aan de vormling respectievelijk het gerede deel dus binnen het tweede station 17 voor 25 warm-conditioneren mogelijk. Bij voorkeur zal men deze drukbehandeling uitvoeren op het gerede deel door uitoefenen van een voorafbepaalde vormdruk in de inrichting 16 voor warme vervorming. In plaats van de drukbehandeling of deze nu aan het halffabrikaat of aan het gerede deel wordt uitge-30 voerd, of in aanvulling daaraan, kan ook een behandeling met ultrageluid worden uitgevoerd. De drukbehandeling respectievelijk de behandeling met ultrageluid leidt naast de beïnvloeding van de kristallijniteitstoestand ook tot belangrijk hogere stijfheid en daarmee verbeterde koude vormvastheid 35 van de vervaardigde vormlingen.

De in fig. 2 getekende kromme toont de afhankelijkheid van de kristalgroeisnelheid V in polyethyleenterephthalaat in afhankelijkheid van de in graden Celcius aangegeven temperatuur T. Zoals fig. 2 toont, bezit polyethyleentereph-40 thalaat tussen 100°C en het kristallijnsmeltpunt (250-260°C) 8005039 - 15 - een kristalgroeitemperatuurbereik waarin een optimale kristalgroei bij ongeveer 170°C tot 175°C optreedt. Boven het kristallijnsmeltpunt gaat polyethyleenterephthalaat over in de geplastificeerde toestand. Onder 60°C bestaat polyethyleen-5 terephthalaat in de vaste toestand, zonder dat in het materiaal nog een kristalgroei in noemenswaardige mate optreedt. Dit betekent, dat door afkoelen van het polyethyleenterephthalaat onder 60°C de betreffende kristallijniteits-toestand van het materiaal kan worden bevroren.

10 Ter vereenvoudiging van de uiteenzettingen dient men in het kader van deze aanvrage ook de amorfe toestand als een kristallijniteitstoestand, namelijk een toestand met "kristallijniteit nul" te beschouwen.

Met de werkwijze volgens de uitvinding moeten eco-15 nomisch gunstige vervaardigingsmogelijkheden voor vorm-lingen uit kunststof met de bovenbeschreven eigenschappen ter beschikking worden gesteld, waarbij de werkwijze een keuzemogelijkheid voor de uiteindelijke kristallijniteitstoestand van de kunststof in de vormlingwand moet bieden.

20 Principieel wordt dit met de uitvinding bewerkstelligd, doordat men onder benutting van de boven in verband met fig.

2 toegelichte gedragswijze van de hier in aanmerking genomen kunststoffen een halffabrikaat door continu extruderen bij een temperatuur TE (vergelijk fig. 3 tot 8) vervaardigd, die 25 boven het kristallijnsmeltpunt ligt in een temperatuurbereik, waarin het materiaal in de geplastificeerde toestand is. Uit deze geplastificeerde toestand wordt het materiaal in overeenstemming met de betreffende wensen en eisen aan de vormling door het in fig. 2 weergegeven kristalgroeitemperatuur-30 bereik heen zo afgekoeld en thermisch geconditioneerd, dat het bij het bereiken van het temperatuurbereik, waarin het als vaste stof aanwezig is (bij polyethyleenterephthalaat onder 60°C), een gewenste kristallijniteitstoestand, die verbonden is met gewenste fysische eigenschappen, heeft.

35 Enkele voorbeelden van mogelijkheden die kunnen worden bereikt met het warm-conditioneren volgens de uitvinding, blijken uit de volgende toelichting van de fig. 3-8.

In het voorbeeld van fig. 3 wordt bij de vervaardiging van vormlingen uit polyethyleenterephthalaat het 40 halffabrikaat 10 bij het stabiliseren sterk afgekoeld en bij 8005039 - 16 - het warm-conditioneren op een temperatuurprofiel over de dikte van het halffabrikaat ingesteld, dat in het bereik van 55 tot 100°C ligt, waarin praktisch geen kristalgroei respectievelijk geen kristal'vorming optreedt. De buitenzones 5 respectievelijk oppervlaktezones van het halffabrikaat kunnen daarbij tot onder dit temperatuurbereik worden afgekoeld, terwijl de kunststof in het inwendige van het halffabrikaat tot ongeveer 100°C warm kan zijn, ten minste niet belangrijk deze temperatuur mag overschrijden. Bij het stabili-10 seren kan - zoals in het bovenste deel van fig. 3 is aangegeven - uitgaande van een bij het extruderen heersende, bij de extrudeertemperatuur TE liggend temperatuurprofiel door snel afkoelen tot de links in het bovenste deel van fig. 3 getoonde temperatuur de amorfe toestand in de kunststof in 15 hoofdzaak behouden respectievelijk bevroren worden. Bij het volgend warm-conditioneren (middelste deel van fig. 3) en het daarop aansluitend tweede warm-conditioneren (fig. 3 onderste deel) kunnen deze temperatuuromstandigheden aan en in het inwendige van het halffabrikaat 10 en de vorraling 18 worden 20 aangehouden, zodat ook dan geen belangrijke kristalgroei respectievelijk kristalvorming optreden. De zo vervaardigde vormling is - wanneer deze bestaat uit pigmentvrije kunststof -helder doorzichtig, hetgeen betekent, dat de kunststof in de vormlingwand praktisch in amorfe toestand is. De temperatuur-25 vormbestendigheid van de vormling ligt bij ongeveer 70°C.

Wil men bij deze werkwijze een zekere graad van gedeeltelijke kristallijniteit in de kunststof van de vormlingwand toelaten of vormen, dan kan dit bij het stabliseren en eerste warm-conditioneren geschieden, doordat men de afkoeling van 30 het halffabrikaat 10 langzamer uitvoert en daarbij reeds een gedeeltelijke kristallijniteit in de gewenste graad laat optreden. Deze gedeeltelijke kristallijniteit kan men dan bij het warm-vervormen en tweede warm-conditioneren door overeenkomstige temperatuurbeheersing Vergelijk onderste 35 deel van fig. 3) in de kunststof van de vormling respectievelijk gerede deel in hoofdzaak aanhouden.

Fig. 4 toont een mogelijkheid voor de uityoering van de werkwijze volgens de uitvinding, waarbij men het halffabrikaat 10 wel snel afkoelt om het aan zijn buitenzones 40 respectievelijk oppervlaktezones te verstevigen en hanteer- 8005039 - 17 - baar te maken. De kunststof in het inwendige van het halffabrikaat blijft echter op een temperatuur, die aanmerkelijk boven 100°C ligt. Deze overgang van de bij de extru-deertemperatuur TE liggende temperatuurprofielen naar het 5 door stabiliseren ingestelde temperatuurprofiel is uit het bovenste deel van fig. 4 zichtbaar. Bij het aan het stabiliseren aansluitende warm-conditioneren aan het halffabrikaat kan men dan een temperatuurprofiel instellen, waarbij de buitenzones van het halffabrikaat op temperaturen bij tot 10 even boven 50°C en de kern van het halffabrikaat op temperaturen boven 100°C liggen. Bij deze temperatuurbeheersing tijdens het stabiliseren en eerste warm-conditioneren treden in het polyethyleenterephthalaat in het inwendige van het halffabrikaat 10 een aanmerkelijke kristalvorming en een 15 aanmerkelijke kristalgroei op, hetgeen zich uit door vertroebeling van het materiaal. Daar de tijdsduur tussen het conditioneren van het halffabrikaat (middelste deel van fig. 4) en het warm-vervormen met conditioneren van het gerede deel (onderste deel van fig. 4) bij de werkwijze volgens 20 de uitvinding is vastgelegd, kan men door het in het middelste deel van fig. 4 getekende temperatuurprofiel en de mate waarover de temperatuur in het inwendige van het halffabrikaat 10 boven 100°C ligt, vooraf vastleggen, hoe groot de kristallisatiegraad van het halffabrikaat bij het begin 25 van het conditioneren van het gerede deel is.

Het warm-vervormen geschiedt in dit voorbeeld door trekken van het werkstuk op een heet vormoppervlak, waarvan de temperatuur bij 120 tot 180°C liggen moet. In het afgeheelde voorbeeld wordt een temperatuur aan het vormop-30 pervlak bij 180°C aangenomen. Bij het tijdens het warm-vervormen beginnende en eventueel voorbij het warm-vervormen nog plaatsvindende conditioneren van het gerede deel treedt dus een verregaande uitkristallisering van het polyethyleenterephthalaat op. De vormling krijgt een ondoor-35 zichtige wand (wanneer van pigmentvrij materiaal wordt uitgegaan) . De temperatuurvormbestendigheid van de vormling ligt boven 200°C.

Een soortgelijk werkwijzeverloop zou volgens fig. 5 bereikbaar zijn, wanneer men bij het stabiliseren en res-40 pectievelijk of conditioneren van het halffabrikaat onder 8005039 - 18 - druk een temperatuurprofiel instelt, zoals in het bovenste en middelste deel van de fig. 3 en 5 is getoond. Wil men in dit geval bij het conditioneren van het gerede deel een verregaande uitkristallisatie in de kunststof verkrijgen, 5 dan zou uitgaande van de nagenoeg amorfe toestand van het polyethyleenterephthalaat een langere tijd voor het uitkristalliseren ter beschikking gesteld moeten worden of er zou geen zo hoge kristallijniteitsgraad worden bereikt als met de uitgangsvoorwaarde volgens fig. 4. Zoals in het onderste 10 temperatuurprofiel van fig. 5 is aangeduid, kan men in een dergelijk geval ook eventueel met iets hogere temperatuur aan het vormoppervlak, bijvoorbeeld tot 200°C werken. Men kan echter ook vooral het conditioneren van het gerede deel dienovereenkomstig langer na het warm-vervormen laten voort-15 duren, zoals dit in fig. 1 met het tweede warm-conditionerings-station 17 is aangeduid. De op deze wijze vervaardigde vorm-lingen hebben (wanneer van' pigmentvrij materiaal wordt uitgegaan) een doorzichtige wand. De temperatuurvormbesten-digheid van de zo vervaardigde vormlingen ligt bij ongeveer 20 150°C tot 200°C.

Fig. 6 geeft een mogelijkheid voor de uitvoering van de werkwijze volgens de uitvinding, die zich ten opzichte van fig. 3 respectievelijk 5 onderscheidt, doordat tijdens het conditioneren van het halffabrikaat (vergelijk 25 middelste deel van fig. 6) dus tussen het stabiliseren en het warm-vervormen het halffabrikaat 10 wordt gerekt. Bij dit rekken treedt - zoals het middelste temperatuurprofiel in fig. 6 aangeeft - nog een aanvullende koeling aan het halffabrikaat 10 op. Het gerekte, bij voorkeur biaxiaal ge-30 rekte halffabrikaat 10 wordt dan bij het warm-vervormen op het hete vormoppervlak diepgetrokken, dat een temperatuur van bijvoorbeeld 150 tot 200°C kan hebben. In het voorbeeld van fig. 6 wordt uitgegaan van een temperatuur van ongeveer 200°C aan het vormoppervlak van het werktuig voor warme 35 vervorming. De bij de werkwijze-uitvoering van fig. 6 vervaardigde vormlingen hebben weer een doorzichtige wand (wanneer van pigmentvrij materiaal wordt uitgegaan) maar nog een belangrijk verbeterde temperatuurvormbestendigheid, namelijk tot temperaturen van 200°C tot 250°C. Bovendien onder-40 scheiden de zo vervaardigde vormlingen zich door een verhoog- 8005039 - 19 - de sterkte en elasticiteit.

In het voorbeeld van fig. 7 wordt bij het stabiliseren en aansluitendbij het warm-conditioneren aan het halffabrikaat 10 een temperatuurprofiel ingesteld, waarbij be-5 trekkelijk dikke oppervlaktezones 10a op een temperatuur onder 100°C gekoeld en in praktisch amorfe toestand van het polyethyleenterephthalaat gehouden worden. In het inwendige van het halffabrikaat 10 wordt een temperatuur van maximaal ongeveer 150°C ingesteld. Uitgaand van dit in het middelste 10 deel van fig. 7 afgebeelde temperatuurprofiel geschieden het warm-vervormen en conditioneren van het gerede deel aan vorm-oppervlakken, die op ongeveer 150 tot 180°C verwarmd zijn.

In het afgebeelde voorbeeld bedraagt de temperatuur van de beide vormoppervlakken, waartussen de vormlingwand 18 gevormd 15 wordt, 180°C. De kunststof van de vormlingwand 18 wordt tussen beide op 180°C gehouden vormoppervlakken verregaand uitgekristalliseerd. De zo vervaardigde vormling heeft een temperatuurvormbestendigheid van ongeveer 200°C.

In het voorbeeld van fig. 8 wordt bij het stabili-20 seren een snel afschrikken van beide oppervlakken van het halffabrikaat 10 uitgevoerd. Bij het conditioneren van het halffabrikaat wordt dan aan de oppervlakken van het halffabrikaat 10 een temperatuur tussen ongeveer 50 en 100°C ingesteld, terwijl het polyethyleenterephthalaat in de kern 25 respectievelijk binnenste van het halffabrikaat nog verregaand de extrusietemperatuur behoudt, dus op een temperatuur bij ongeveer 270°C ligt. Het met deze (in het middelste deel van fig. 8 getekende) temperatuurprofiel uitgevoerde halffabrikaat wordt tussen twee hete vormoppervlakken 30 warm vervormd. De vormoppervlakken kunnen daarbij een temperatuur van 150 tot 160°c bezitten. Tussen de vormoppervlakken treedt, zoals blijkt uit het onderste deel van fig. 8, een belangrijke vereffening van het temperatuurprofiel in. Daardoor wordt in de oppervlaktezones van de gevormde vormling-35 wand 18 het polyethyleenterephthalaat bij ongeveer 160°C en in de binnenste zone van de vormlingwand 18 bij ongeveer 190°C verregaand uitgekristalliseerd, dus in de buitenzones iets onder en in de binnenzones iets boven de optimale kristallisatietemperatuur van ongeveer 170°C. De op deze 40 wijze vervaardigde vormlingen hebben ondoorzichtige vormling- 8005039 - 20 - wanden (wanneer er wordt uitgegaan van pigmentvrij materiaal). De temperatuurvormbestendigheid ligt bij ca. 200^C.

Fig. 9 geeft een gewijzigde werkwijze weer, waarin bij het stabiliseren door snel afschrikken van de beide 5 oppervlakken het halffabrikaat hanteerbaar gemaakt wordt.

Bij het conditioneren van het halffabrikaat wordt een temperatuurprofiel ingesteld, dat - zoals het middelste deel van de fig. toont - tussen de extrusietemperatuur (260°C tot 290°C) en ca. 170°C ligt. Bij het warm-vervormen en condi-10 tioneren van het gerede deel wordt aan de vormlingwand een temperatuurprofiel tussen 120°C en 170°C ingesteld. De volgens deze gewijzigde werkwijze vervaardigde vormlingen hebben eveneens ondoorzichtige vormlingwanden (wanneer wordt uitgegaan van pigmentvrij materiaal) en een temperatuurvorm-15 bestendigheid bij ca. 200 tot 220°C. In aanvulling aan de bovenstaande uiteenzetting kunnen buiten het genoemde rekken ook nog andere mechanische en fysische behandelingen bij het conditioneren van het halffabrikaat en ook bij het conditioneren van het gerede deel uitgeoefend worden, 20 bijvoorbeeld verdichten en diktevermindering door walsen of vormdruk, bestralen met stralen van allerlei soort, behandeling met ultrageluid of dergelijke. De bovenbeschreven uitvoeringen van de werkwijze volgens de uitvinding kunnen bij allerlei soorten halffabrikaat, bijvoorbeeld slang, 25 profiellijsten of dergelijke worden toegepast.

8005039

Claims (44)

1. Werkwijze voor het vervaardigen van vormlingen uit thermoplastische kunststof, die door fysische invloeden, in het bijzonder temperatuurinvloeden, naar keuze in zijn gedeeltelijk kristallijne toestand kan worden ingesteld, door: 5 vormen van een halffabrikaat, in het bijzonder door lopend extruderen van een band of slang, uit de geplastificeerde kunststof, stabiliseren van het halffabrikaat door afkoelen ten minste aan één oppervlak, warm-conditioneren van het 10 gestabiliseerde halffabrikaat tot warme vervormbaarheid en warm-vervormen voor het verkrijgen van vormvaste uiteindelijke vormlingen uit het halffabrikaat, met het kenmerk, dat voor vervaardiging van vormlingen uit deze kunststof, 15 waarvan de kristallijniteitstoestand naar keuze tussen amorf en gedeeltelijk kristallijn instelbaar is het instellen van de gewenste kristallijniteitstoestand in de vormling-wand door een eerste, aan het halffabrikaat uit te voeren warmeconditionering en een tweede, aan de vormling uit te 20 voeren warme conditionering wordt bewerkt; de bij de tussen stabiliseren en warm-vervormen uit te voeren eerste warme conditionering op het halffabrikaat uit te oefenen fysische invloeden op vooraf te bepalen wijze voor het bereiken van een gewenste voorbereidende 25 kristallijniteitstoestand en warme vervormbaarheid van de kunststof van het halffabrikaat afgestemd en gewijzigd worden en daarbij over de halffabrikaatdwarsdoorsnede een op de aansluitende warme vervorming afgestemd en de gewenste uiteindelijke kristallijniteitstoestand in de kunst-30 stof van de vormlingwand voorbereidend temperatuurprofiel ingesteld wordt; en de tweede warme conditionering tijdens de warme vervorming en naar keuze nog daaraan aansluitend met tempertuur-beheersing voor het verkrijgen respectievelijk behouden van 35 de gewenste uiteindelijke kristallijniteitstoestand in de kunststof van de vormlingwand in verband met het verkrijgen van de vormvastheid uitgevoerd wordt. 8005039 - 22 -

2. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren over zijn totale dwarsdoorsnede onder 5 instellen van de gewenste uiteindelijke kristallijniteits-toestand tot een temperatuur wordt afgekoeld, waarbij geen aanzienlijke verandering van de kristallijniteitstoestand in de kunststof meer plaatsvindt, en wel ook bij het instellen van het temperatuurprofiel op de eisen bij het 10 warm-vormen in alle halffabrikaatzones temperaturen worden aangehouden, waarbij geen belangrijke verandering van de kristallijniteitstoestand optreedt, en bij het warm-vormen een dieptrekbewerking en tweede warme conditionering voor het fixeren van de kristallijniteits-15 toestand in de kunststof van de daarbij gevormde en verstevigde vormlingwand geschieden.

3. Werkwijze volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren onder verregaande aanhouding 20 van de amorfe toestand in de kunststof snel tot een temperatuur wordt gekoeld waarbij geen belangrijke verandering van de kristallijniteitstoestand plaatsvindt.

4. Werkwijze volgens conclusie 2 of 3, met het kenmerk, dat de vormlingen uit polyethyleenterephtha- 25 laat vervaardigd worden en de temperatuur in de materiaalband bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren in een bereik bij 50° tot 100°C ingesteld wordt.

5. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat 30 het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren over zijn totale dwarsdoorsnede snel afgekoeld wordt en op een temperatuurprofiel wordt ingesteld, dat het warm-vervormen toelaat maar in alle half-fabrikaatzones temperaturen omvat, waarbij geen belangrijke 35 verandering van de kristallijniteitstoestand in de betreffende kunststof optreedt; het warm-vervormen op minstens een vormoppervlak geschiedt, dat is verwarmd op een temperatuur, waarbij de kristalgroei in de betreffende kunststof optreedt en 40 het in aanraking van de vormlingwand met het verwarm- 8005039 - 23 - de vormoppervlak geschiedende of beginnende tweede warm-con-ditioneren in temperaturen en tijdsduur op het instellen van een gewenste gedeeltelijke kristallijniteit van de kunststof afgestemd wordt.

6. Werkwijze volgens conclusie 5, met het kenmerk, dat de kunststof van het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren verregaand in amorfe toestand gehouden wordt.

7. Werkwijze volgens conclusie 5, met het 10 kenmerk, dat de kunststof van het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren reeds aan een eerste geringe kristalgroei onderworpen wordt.

8. Werkwijze volgens één der conclusies 5-7, met het kenmerk, dat het vormoppervlak op een temperatuur 15 in bereiken onder tot boven de temperatuur voor optimale kristalgroei in de betreffende kunststof gehouden wordt.

9. Werkwijze volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat het vormoppervlak op een temperatuur in het bereik van de temperatuur voor optimale kristal- 20 groei in de betreffende kunststof gehouden wordt.

10. Werkwijze volgens één der conclusies 1-9, met het kenmerk, dat het halffabrikaat tijdens het eerste warm-conditioneren en respectievelijk tussen het eerste warm-conditioneren en het warm-vervormen onder 25 in hoofdzaak aanhouding van de kristallijniteitstoestand van zijn kunststof aan een rek, bij voorkeur biaxiaal rek, als aanvullende fysische invloed onderworpen wordt.

11. Werkwijze volgens één der conclusies 5-10, met het kenmerk, dat bij het vervaardigen van 30 vormlingen uit polyethyleenterephthalaat bij het stabiliseren een eerste warm-conditioneren van het halffabrikaat een temperatuur in het bereik van 50 tot 100°C wordt ingesteld en aan het vormoppervlak een temperatuur in het bereik 35 van 120 tot 180°C in stand gehouden wordt.

12. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren aan zijn oppervlaktezones op tempe- 40 raturen voor een voor het hanteren van het halffabrikaat 80 0 5 D39 - 24 - geschikte versteviging en in het inwendige op temperaturen voor optimale kristalgroei in de betreffende kunststof ingesteld wordt en het warm-vervormen op ten minste één vormoppervlak 5 geschiedt, dat op een temperatuur is verwarmd, waarbij kristalgroei in de betreffende kunststof optreedt.

13. Werkwijze volgens conclusie 12, met het kenmerk, dat de kunststof in het inwendige van het halffabrikaat door de invloed van de ingestelde temperatuur 10 en de tijdsduur van het eerste warm-conditioneren op vorming van een kristallijniteitstoestand worden ingesteld, waarbij de betreffende kunststof nog warm-vervormbaar is.

14. Werkwijze volgens conclusie 12, met het kenmerk, dat de kunststof in het inwendige van het 15 halffabrikaat door de invloed van de ingestelde temperatuur en de tijdsduur van het eerste warm-conditioneren in een aan de andere zijde van de grens van de eigenlijke warme ver-vormbaarheid van de betreffende kunststof liggende kristallijniteitstoestand overgebracht wordt.

15. Werkwijze volgens één der conclusies 12-14, met het kenmerk, dat het vormoppervlak op een temperatuur voor optimale kristalgroei in de betreffende kunststof verwarmd is.

16. Werkwijze volgens één der conclusies 12-15, 25 met het kenmerk, dat bij het vervaardigen van vormlingen uit polyethyleenterephthalaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren van de materiaalband de oppervlaktezonetemperatuur op ongeveer 50° tot 100°C en de binnenzonetemperatuur op onge-30 veer 140° tot 160°C ingesteld worden en het vormoppervlak bij het warm-vervormen en tweede warm-conditioneren op ongeveer 120° tot 180°C verwarmd is.

17. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat 35 het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren aan de oppervlaktezones van zijn dwarsdoorsnede op temperaturen voor voor het hanteren van het halffabrikaat geschikte versteviging ingesteld wordt en in het inwendige in hoofdzaak op de bij het extruderen 40 van de materiaalband benutte plastificeertemperatuur gelaten 8005039 - 25 - wordt; het warm-vervormen op minstens een vormoppervlak geschiedt, dat op een temperatuur is verwarmd, waarbij kristalgroei in de betreffende kunststof optreedt en 5 de vormlingwand voor het tweede warm-conditioneren over een op de gewenste uiteindelijke kristallijniteits-toestand van de vormlingwand afgestemde tijdsduur op een temperatuur wordt gehouden, waarbij kristalgroei in de kunststof van de vormlingwand geschiedt.

18. Werkwijze volgens conclusie 17, met het k e n m e rk, dat de temperatuur aan het vormoppervlak iets onder de temperatuur voor optimale kristalgroei wordt ingesteld en de vormling tijdens het tweede warm-conditioneren op een temperatuur in het temperatuurbereik voor optimale 15 kristalgroei gehouden wordt.

•19. Werkwijze volgens conclusie 17 of 18, met het kenmerk, dat de kunststof in de oppervlakte-zones van het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren verregaand in amorfe toestand gehouden 2 0 wordt.

20. Werkwijze volgens conclusie 17 of 18, met het kenmerk, dat de kunststof in de oppervlaktezones van het halffabrikaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren in een vooraf vastgelegde gering gedeeltelijk 25 kristallijne toestand overgebracht wordt.

21. Werkwijze volgens één der conclusies 17-20, met het kenmerk, dat bij het vervaardigen van vormlingen uit polyethyleenterephthalaat bij het stabiliseren en eerste warm-conditioneren 30 van de materiaalband de oppervlaktezonetemperatuur op ongeveer 80° tot 100°C ingesteld wordt en de temperatuur in het inwendige van de band op ongeveer 250° tot 300°C gelaten wordt en het vormoppervlak bij het warm-vervormen en tweede 35 warm-conditioneren op ongeveer 140° tot 160°C gehouden wordt.

22. Werkwijze volgens één der conclusies 5-21, met het kenmerk, dat de vormlingwand voor het tweede warm-conditioneren in aanraking met het vormopper- 40 vlak gehouden wordt. 8005039 - 26 -

23. Werkwijze volgens één der conclusies 5-21, met het kenmerk, dat de vormling bij het tweede warm-conditioneren van het vormoppervlak afgenomen wordt en aan een aansluitende warmtebehandeling onderworpen wordt.

24. Werkwijze volgens conclusie 22 of 23, met het kenmerk, dat bij het tweede warm-conditioneren de kunststof van de vormlingwand verregaand uitgekristalliseerd wordt.

25. Werkwijze volgens conclusie 22 tot 24, met 10 het kenmerk, dat de vormlingwand bij het tweede warm-conditioneren op een in wezen gelijkblijvende temperatuur gehouden wordt.

26. Werkwijze volgens één der conclusies 22-24, met het kenmerk, dat de vormlingwand bij 15 het tweede warm-conditioneren tot een dalende temperatuur getemperd wordt.

27. Werkwijze volgens conclusie 26, met het kenmerk, dat de temperatuurbeheersing bij het tweede warm-conditioneren in wezen uitgaand van de temperatuur 20 voor optimale kristalgroei in de betreffende kunststof afkoelend, geschiedt.

28. Werkwijze volgens één der conclusies 1-27, met het kenmerk, dat het warm-vormen onder uitoefening van vormdruk op de kunststof van de vorm- 25 lingwand uitgevoerd wordt.

29. Werkwijze volgens één der conclusies 1-28, met het kenmerk, dat het halffabrikaat tussen het extruderen en het warm-vormen aan een calandreer- en of walsbewerking onder diktevermindering voor aanvullende 30 fysische beïnvloeding van de kristallijniteitstoestand onderworpen wordt.

30. Werkwijze volgens conclusie 29, met het kenmerk, dat de calandreer- respectievelijk walsbewerking in het stabiliseren van het halffabrikaat betrokken is.

31. Werkwijze volgens één der conclusies 1-30, met het kenmerk, dat glycolgemodificeerd polyethyleen-terephthalaat als thermoplastisch vervaardigingsmateriaal toegepast wordt.

32. Werkwijze volgens één der conclusies 1-30, 40 met het kenmerk, dat polybutyleentherephthalaat 80 0 5 039 - 27 - als thermoplastisch vervaardigingsmateriaal toegepast wordt.

33. Inrichting voor het uitvoeren van de werkwijze volgens één der conclusies 1-32, met een extrudeerinrichting voor het continu vervaardigen van het halffabrikaat, een 5 stabiliseringsinrichting voor het halffabrikaat en een inrichting voor warme vervorming en eventueel een inrichting om de vormlingen uit de omgevende delen van het halffabrikaat af te scheiden, gekenmerkt door de kenmerken: 10 tussen de stabiliseringsinrichting (13) en de inrich ting voor warme vervorming (16) is een eerste station voor warm-conditioneren (14) aangebracht; de inrichting voor warme vervorming (16) ligt in een tweede station voor warm-conditioneren (17); 15 de stabiliseringsinrichting (13) en de inrichting (16) voor warme vervorming zijn met een besturingsinrichting voor de vooraf vastgelegde eventueel programmeerbare regeling van de in de stabiliseringsinrichting (13) en de inrichting voor de warme vervorming (16) optredende fysische, in het 20 bijzonder thermische inwerkingen op de kunststof van het halffabrikaat (10) uitgerust; en aan de stations voor warme conditionering (14, 17) zijn inrichtingen voor fysische, in het bijzonder thermische inwerking op de kunststof van het halffabrikaat (10) respec- 25 tievelijk vormling (18) en een besturingsinrichting voor de vooraf vastgelegde eventueel programmeerbare regeling van de inwerkingsinrichting toegevoegd.

34. Inrichting volgens conclusie 33, met het k e n m e r k, dat de warm-conditioneringsstations (14, 17) 30 verwarmings- en koelinrichting voor het halffabrikaat (10) respectievelijk de vormlingen (18) met regelmogelijkheid voor temperatuur en verwarmings- respectievelijk koeltijd bezitten.

35. Inrichting volgens conclusie 33 of 34, met 35 het kenmerk, dat aan het eerste warm-conditionerings-station (14) een rekinrichting voor het halffabrikaat (10) met regelmogelijkheid voor rektemperatuur, rekgraad en eventueel reksnelheid toegevoegd is.

36. Inrichting volgens conclusie 35, met 40 het kenmerk, dat de rekinrichting voor biaxiaal rek- p η n r n * o - 28 - ken van bandvormig of slangvormig halffabrikaat (10) is uitgevoerd.

37. Inrichting volgens één der conclusies 33-36, met het kenmerk, dat aan de stabiliserings- 5 inrichting (13) inrichtingen voor het calandreren en respectievelijk of walsen van een bandvormig halffabrikaat onder diktevermindering toegevoegd zijn.

38. Inrichting volgens één der conclusies 33-37, met het kenmerk, dat de in de stabiliserings- 10 inrichting (13) aangebrachte koelinrichtingen zijn voorzien van inrichtingen voor het verkrijgen van een in chronologische volgorde op de kunststof van het halffabrikaat (10) werkzame regelbare temperatuurbeheersing.

39. Inrichting volgens één der conclusies 33-38, 15 met het kenmerk, dat de warm-vervorminrichting (16) ten minste een vormwerktuig met regelbaar verwarm- en koelbaar vormoppervlak bevat.

40. Inrichting volgens één der conclusies 33-39, met het kenmerk, dat de warm-vervorminrichting (16) 20 minstens een vormwerktuig bevat, dat met een stuurinrichting voor het opwekken van een vooraf vastlegbare, eventueel programmeerbare temperatuurverandering respectievelijk temperatuurbeheersing tijdens de warme vervorming aan minstens één vormoppervlak uitgerust is.

41. Inrichting volgens één der conclusies 33-40, met het kenmerk, dat de warm-vervorminrichting (16) minstens een vormwerktuig bevat, dat met inrichtingen voor het opwekken van een vooraf vastlegbare, regelbare vorm-druk uitgerust is.

42. Inrichting volgens conclusie 41, met het kenmerk, dat de inrichtingen voor het opwekken van de vormdruk met een stuurinrichting voor het regelbaar, eventueel programmeerbaar variëren van de vormdruk tijdens de warme vervorming uitgerust zijn.

43. Inrichting volgens één der conclusies 33-42, met het kenmerk, dat het tweede warm-conditio-neringsstation (17) in zijn ingangszone de warm-vervormings-inrichting (16) bevat en zich voorbij de uitgang van de warm-vervormingsinrichting (16) uitstrekt.

44. Inrichting volgens conclusie 43, met het 8005039 - 29 - kenmerk, dat het tweede warm-conditioneringsstation (17) een zich aan de uitgang van de warm-vervormingsinrichting (16) aansluitende warmtebehandelingsinrichting voor de vormlingen bevat. 8005039