NL1019017C2 - Zelfdragende zitondersteuning en daarmee uitgeruste rolstoel, alsmede een werkwijze voor het vervaardigen daarvan. - Google Patents

Description

Titel: Zelfdragende zitondersteuning en daarmee uitgeruste rolstoel, alsmede een werkwijze voor het vervaardigen daarvan.

De uitvinding heeft betrekking op een rolstoel, in het bijzonder een opvouwbare rolstoel en een zitondersteuning daarvoor.

Uit de praktijk zijn rolstoelen bekend, welke kunnen worden opgevouwen in een richting dwars op de hoofdrij richting. Dergelijke 5 rolstoelen zijn opgebouwd uit twee parallelle framedelen, die door middel van een kruisframe met elkaar zijn verbonden en waartussen een zitondersteuning is aangebracht in de vorm van een doek dat tussen de framedelen is opgehangen. Voorts is elk framedeel voorzien van ten minste een wiel. De rolstoel kan in een opgevouwen stand worden gebracht door de 10 framedelen met de wielen parallel naar elkaar toe te bewegen, waarbij het kruisframe schaart en de zitondersteuning, althans het doek, wordt samengevouwen tussen de framedelen. Een nadeel van deze bekende rolstoel is, dat de zitondersteuning wat betreft vormgeving slecht is afgestemd op de anatomie van het menselijk lichaam. De rolstoel biedt 15 derhalve weinig comfort en is daarmee ongeschikt voor langdurig gebruik. Bovendien belemmert het kruisframe onder de zitondersteuning de inbouw van comfortverhogende voorzieningen zoals vering, demping of een kantelmechanisme waarmee de stand van de zitondersteuning kan worden gevarieerd.

20 Uit de praktijk zijn verder rolstoelen bekend, waarvan een zitondersteuning opvouwbaar is rond een zich haaks op een hoofdrijrichting uitstrekkende horizontale as. Dankzij deze vouwrichting kan de zitondersteuning worden voorzien van een geprofileerd zitoppervlak, bijvoorbeeld door middel van zitkussens. Hierdoor kan een gebruiker 25 gedurende langere tijd comfortabel worden ondersteund. Dit comfort gaat echter ten koste van de meeneembaarheid van de rolstoel, daar de zitondersteuning, zelfs in opgevouwen toestand relatief omvangrijk is.

2

Voorts zijn dergelijke rolstoelen vaak overgedimensioneerd doordat de stijfheden van het frame en de zitondersteuning niet op elkaar zijn afgestemd en elkaar derhalve gedeeltelijk overlappen. Hierdoor bezit de rolstoel in zijn geheel onnodige, want redundante stijfheid, hetgeen 5 resulteert in een omvangrijke, zware stoel met een ondersteunend onderstel dat onnodig veel ruimte in beslag neemt, zowel in ongevouwen als in opgevouwen toestand.

De uitvinding beoogt een rolstoel, in het bijzonder een opvouwbare rolstoel, waarbij genoemde nadelen zijn opgeheven, met behoud van de 10 voordelen daarvan. Daartoe wordt een rolstoel volgens de uitvinding gekenmerkt door de maatregelen van conclusie 1.

Door de zitondersteuning van de rolstoel te voorzien van een relatief stijf frame, bij voorkeur vervaardigd uit dubbelgekromde buizen, wordt een zelfdragende zitondersteuning verkregen. Hierdoor kan de 15 zitondersteuning krachten die tijdens gebruik daarop werken opvangen, zonder dat daarvoor een apart ondersteunend frame nodig is. Bovendien kan de zitondersteuning fungeren als drager van andere rolstoelonderdelen. Zo kunnen één of meerdere wielen rechtstreeks of met behulp van slechts minimale framedelen aan de zitondersteuning worden opgehangen.

20 Hierdoor wordt optimaal gebruik gemaakt van de stijfheid van de zitondersteuning en kunnen framedelen die geen stijfheid toevoegen, doch slechts voor extra gewicht zorgen, worden weggelaten. Hierdoor kan een zeer lichte en toch voldoende stijve rolstoel worden geconstrueerd. Bovendien ontstaat door het ontbreken van een ondersteunend frame extra 25 ruimte onder de zitondersteuning. Dit biedt bijvoorbeeld een gebruiker de bewegingsvrijheid de rolstoel voort te bewegen door een loopbeweging van de voeten ('trippelen'). De ruimte kan ook worden ingevuld met bijvoorbeeld een kantelvoorziening voor de zitondersteuning of een veersysteem voor het opvangen van schokken en trillingen, ten einde het rij- en zitcomfort te 30 verhogen.

3

In een nadere uitwerking wordt een rolstoel volgens de uitvinding gekenmerkt door de maatregelen van conclusie 5 en 6.

Door het dubbelgekromde frame te bespannen met een flexibel materiaal kan een driedimensionaal gewelfd zitoppervlak worden gecreëerd, 5 waarvan de welvingen aansluiten op de lichaamsvormen van een gebruiker. Deze gebruiker kan hiermee optimaal worden ondersteund, waarbij het frame zorgt voor voldoende stijfheid en de bij voorkeur enigszins veerkrachtige bekleding zorgt voor een gelijkmatige drukverdeling over het lichaam van de rolstoelgebruiker. De veerkrachtige bekleding vergroot 10 bovendien de vering en demping van de zitondersteuning, hetgeen met name bij dynamisch rolstoelgebruik het zit- en rijcomfort verhoogt. Verder biedt het frame ruimte en houvast voor diverse instelvoorzieningen, bijvoorbeeld voor de rug, in het bijzonder de lendenen, waarmee het lichaam van de gebruiker in een gewenste stand kan worden gepositioneerd. Dit 15 alles resulteert in een zeer comfortabele zitondersteuning, die geschikt is voor langdurig rolstoelgebruik. De zitondersteuning is bovendien compact van vorm en licht van gewicht.

In een voordelige uitvoeringsvorm wordt een rolstoel volgens de uitvinding gekenmerkt door de maatregelen van conclusie 7.

20 Door het frame te combineren met een of meerdere zitkussens kan op eenvoudige wijze met één frame een verscheidenheid aan zittingen worden gecreëerd, waarbij het frame zorgt voor stijfheid en het of elk kussen voor verhoogd zitcomfort. Het of elk kussen kan een speciaal voor een specifiek persoon vervaardigd orthopedisch kussen zijn of een 25 gestandaardiseerd kussen.

In een bijzonder voordelige uitvoeringsvorm wordt een rolstoel volgens de uitvinding gekenmerkt door de maatregelen van conclusie 8-11.

Doordat de zitondersteuning opvouwbaar is rond een horizontale dwarsas wordt een rolstoel verkregen die zowel opvouwbaar is tot een 30 compact, licht en meeneembaar pakket als geschikt is voor langdurig 4 gebruik, dankzij de uitstekende ondersteuning die door de zitondersteuning wordt geboden. Door de ligging van de dwarsas ter hoogte van het heupgewricht van een in de zitondersteuning gezeten gebruiker, kan deze dwarsas tevens worden gebruikt om een zithoek in te stellen tussen het 5 zitvlak- en het rugondersteunend deel. Hiermee is een nog betere lichaamspositionering mogelijk en neemt het zitcomfort nog verder toe. Voor het instellen en fixeren van genoemde zithoek in een gewenste stand wordt de dwarsas bij voorkeur voorzien van een rasterschijf. Deze is eenvoudig te bedienen door zowel een gebruiker als een helper.

10 In een nadere uitwerking wordt een rolstoel volgens de uitvinding gekenmerkt door de maatregelen volgens conclusie 15 en 16.

Met een instelbare wielbasis kan de wegligging van de rolstoel worden aangepast aan de rijdomstandigheden, zodat naar wens een meer of minder stabiele wegligging wordt verkregen. Doordat de zitondersteuning 15 zelfdragend is kan een dergelijke voorziening rechtstreeks tussen de betreffende wielen en de zitondersteuning worden aangebracht, bijvoorbeeld in de vorm van een reeks in de rijrichting gezien achter en/of boven elkaar gelegen wielbevestigingspunten op de zitondersteuning of een sledemechanisme waarin de zitondersteuning kan verschuiven ten opzichte 20 van ten minste een aantal van de wielen. Hierdoor kan met relatief simpele middelen een eenvoudig instelbare wielbasis worden geconstrueerd.

In een verdere voordelige uitvoeringsvorm wordt een rolstoel volgens de uitvinding gekenmerkt door de maatregelen van conclusie 17.

Een zelfdragende zitondersteuning kan, doordat deze niet 25 afhankelijk is van een ondersteunende constructie, zwenkbaar worden op gesteld rond een zich haaks op een rijrichting uitstrekkende horizontale zwenkas. De zwenkas kan zodanig zijn ingericht, dat de zitondersteuning in diverse zwenkstanden kan worden gefixeerd, of vrij kan oscilleren rond deze zwenkas voor het opvangen van schokken en trillingen tijdens actief 30 rolstoelgebruik.

5

In de verdere volgconclusies zijn nadere voordelige uitvoeringsvormen van een rolstoel beschreven, alsmede een zitondersteuning welke geschikt is voort toepassing in deze rolstoel en een werkwijze voor het vervaardigen van een rolstoel volgens de uitvinding.

5 Ter verduidelijking van de uitvinding zal een rolstoel volgens de uitvinding en een daarvoor geschikte zitondersteuning worden beschreven aan de hand van de tekening. Daarin toont: fig, 1 een perspectivisch aanzicht van een eerste uitvoeringsvorm van een zitondersteuning volgens de uitvinding; 10 fig. 2 een perspectivisch aanzicht van een opvouwbare zitondersteuning in uitgevouwen en opgevouwen stand; fig. 3 een doorsnede van een rasterschijf; fig. 4 een perspectivisch aanzicht van een tweede uitvoeringsvorm van een zitondersteuning volgens de uitvinding; 15 fig. 5 een opvouwbare rolstoel volgens de uitvinding; fig. 6 een eerste uitvoeringsvorm van een voorziening voor een instelbare wielbasis; fig. 7 een tweede uitvoeringsvorm van een voorziening voor een instelbare wielbasis; 20 fig. 8a-d een opvouwbare ligondersteuning volgens de uitvinding, in vier verschillende standen; en fig. 9 uitvoeringsvormen van een zitondersteuning volgens de uitvinding, waarbij het frame naast zelfdragendheid, vering en demping biedt.

25 In deze beschrijving wordt onder een zitondersteuning 1 van een rolstoel verstaan, dat deel van de rolstoel waarin de rolstoelgebruiker tijdens gebruik zit. Dit kan enkel een zitvlakondersteunend deel zijn, maar ook een zitvlakondersteunend deel met een rugondersteunend deel, een hoofdsteun, armsteunen en/of beensteunen omvatten.

6

Fig. 1 toont een uitvoeringsvorm van een zitondersteuning 1 voor een rolstoel volgens de uitvinding, waarbij een dubbelgekromd frame 5 is bespannen met een bekleding 3. De bekleding 3 volgt de welvingen van het frame 5, zodat een geprofileerde zitondersteuning 1 ontstaat. Deze sluit qua 5 vorm aan op de anatomie van het menselijk lichaam en kan derhalve ondersteuning of juist ruimte bieden, daar waar het lichaam dat nodig heeft, bijvoorbeeld ter plaatse van de zitknobbels. De dubbelgekromde vormgeving van het frame 5 verhoogt de stijfheid daarvan in alle richtingen. Hierdoor wordt een zelfdragende zitondersteuning 1 verkregen, waaronder 10 in deze ten minste wordt verstaan, dat krachten die tijdens gebruik op de zitondersteuning 1 werken in hoofdzaak, bij voorkeur geheel door deze zitondersteuning 1, in het bijzonder het frame 5, worden opgevangen. Bovendien kan de zitondersteuning 1 fungeren als 'kapstok' waaraan andere rolstoelonderdelen, bijvoorbeeld de rolstoelwielen, kunnen worden 15 opgehangen. Hierop wordt nog nader teruggekomen.

Het frame 5 kan uit een enkel deel zijn vervaardigd, maar is bij voorkeur samengesteld uit meerdere modulaire enkel- of dubbelgekromde framedelen 6, zoals getoond in fig. lb. Hiermee kan het frame 5 en derhalve de zitondersteuning 1 eenvoudig worden aangepast aan de verschillende 20 lichaamsafmetingen van diverse gebruikers of aan een nog in de groei zijnde gebruiker. De enkel- of dubbelgekromde framedelen 6 kunnen worden vervaardigd van metaal, zoals roestvast staal of aluminium, van hout of van kunststof, al dan niet met glasvezels versterkt. De keuze voor een bepaald materiaal is van invloed op de gewenste uiteindelijke stijfheid en het 25 gewicht van het frame en zal onder meer worden ingegeven door het beoogde toepassingsgebied van de zitondersteuning 1. Over het algemeen wordt de voorkeur gegeven aan het gebruik van aluminium, aluminium legering of stalen buizen. De driedimensionaal gebogen vorm van het frame 5 en de framedelen 6 kan worden gerealiseerd door gebruik te maken van 7 computergestuurde vervaardigingstechnieken zoals omvormen, extruderen of spuitgieten.

Voor het bespannen van het frame 5 wordt een flexibel en bij voorkeur enigszins elastisch materiaal gebruikt. Het materiaal kan in een 5 enkele laag over het frame 5 zijn gespannen en rondom de buizen van dit frame 5 zijn vastgezet, maar is bij voorkeur in de vorm van een hoes over het frame 5 getrokken. Een dergelijke hoes is eenvoudig aan te brengen en bovendien biedt de door de hoes omsloten luchtlaag een goede isolerende werking.

10 Het materiaal is met een bepaalde, vooraf gekozen voorspanning over het frame 5 gespannen. Een hoge voorspanning resulteert in een zitondersteuning 1 die veel steun biedt aan de gebruiker, terwijl een lage voorspanning gunstig is voor een gelijkmatige drukverdeling over het lichaam van genoemde gebruiker. De optimale voorspanning hangt onder 15 andere af van de beoogde toepassing van de zitondersteuning alsmede de persoonlijke voorkeur van de gebruiker. Het zal voor de vakman direct duidelijk zijn gegeven de situatie welke voorspanning te kiezen.

Het toe te passen materiaal kan een folievormig materiaal zijn, maar is bij voorkeur een geweven materiaal, bijvoorbeeld nylon, canvas, 20 elastomeer folie of een weefsel van met latex omkapselde draden, bijvoorbeeld van het merk Türkskin. Geweven materiaal is eenvoudig onder spanning te brengen en kan bovendien in verschillende richtingen verschillend worden voorgespannen. Het bezit bovendien goede ventilerende en vochtdoorlatende eigenschappen.

25 Eventueel kan het frame 5 voor aanbrenging van de bespanning 3 worden omkleed met een relatief zacht materiaal om hoge contactdrukken tussen het frame en de gebruiker te vermijden. Tevens kan de bekleding 3 aan de naar de gebruiker gekeerde en/of de daarvan afgekeerde zijde worden afgewerkt met een laag verend en/of dempend materiaal, 30 bijvoorbeeld schuimrubber. Hiermee kan extra profiel in de 8 zitondersteuning 1 worden aangebracht en kunnen trillingen, die tijdens dynamisch rolstoelgebruik in de zitondersteuning 1 worden opgewekt, worden gedempt.

De aldus gevormde zitondersteuning 1 is comfortabel, licht van 5 gewicht en compact van vorm. De ergonomische zitvorm zorgt voor een gelijkmatige ondersteuning van het lichaam, die bovendien enige beweging toestaat waardoor de kans op decubitus wordt verkleind. De bekleding, met name wanneer deze is gevormd uit een geweven hoes, bezit goede isolerende en vochtabsorberende eigenschappen en draagt daardoor bij aan een gunstig 10 microklimaat tussen de zitondersteuning en de gebruiker. De zitondersteuning 1 kan voorts relatief eenvoudig worden aangepast aan de omstandigheden en individuele wensen van een gebruiker, dankzij de hiervoor genoemde modulaire opbouw van de framedelen 6 alsmede de in te stellen voorspanning van de bekleding 3. Daarnaast biedt het frame 5 15 ruimte en houvast voor diverse comfort verhogende instelvoorzieningen, zoals bijvoorbeeld een lumbaal- en/of hoofdsteunverstelling (niet getoond), of een zithoekverstelling (wel getoond) waarmee het lichaam, of delen daarvan, in een gewenste stand kunnen worden gepositioneerd. De zithoekverstelling wordt gevormd door een dwarsas 10 waarlangs een 20 zitvlakondersteunend deel 8 en een rugondersteunend deel 9 zwenkbaar met elkaar zijn verbonden. Deze dwarsas 10 kan een reële of virtuele as zijn of bijvoorbeeld een biomechanische as, bekend uit onder andere de Japanse octrooiaanvrage 3-100920 van aanvraagster. Rond deze dwarsas 10 kan met behulp van een instelbaar scharnier, bijvoorbeeld een in figuur 3 getoonde 25 rasterschijf 12, een zithoek β worden ingesteld tussen genoemde zittingdelen 8, 9. Hiermee kan de zithoek β worden aangepast aan de voor een bepaalde activiteit gewenste zithouding, zodat de gebruiker steeds adequaat wordt ondersteund. Tevens kan de zitondersteuning 1 langs deze dwarsas 10 worden dubbelgevouwen tot een stand, waarbij beide 30 zittingdelen 8,9 bij benadering tegen elkaar zijn bewogen, als getoond in 9 figuur 2. In deze stand zijn de ergonomische welvingen van het rugondersteunend deel 9 nagenoeg passend in het profiel van het zitvlakondersteunend deel 8 gelegen, waardoor een zeer compact pakket wordt verkregen, dat gemakkelijk meeneembaar is. De rasterschijf 12 houdt 5 de zitondersteuning 1 in de opgevouwen stand vergrendeld. De werking van de rasterschijf 12 zal worden toegelicht aan de hand van de in fig. 3 getoonde dwarsdoorsnede.

Figuur 3 toont in voor- en in zijaanzicht één van de twee schijven 50 welke tezamen een rasterschijf 12 vormen. Elke schijf 50 is aan een zijde 10 voorzien van nokken 52, welke zich op regelmatige onderlinge afstand tot elkaar in radiale richting uitstrekken. In een eerste stand liggen beide schijven 50 met hun van nokken 52 voorziene zijden tegen elkaar, waarbij de nokken 52 in elkaar grijpen en de schijven 50 niet ten opzichte van elkaar kunnen verdraaien. De schijven 50 worden in axiale richting tegen 15 elkaar gedrukt door middel van bijvoorbeeld een (niet getoonde) voorspanveer. In deze eerste stand is de rasterschijf 12 vergrendeld en kunnen met de rasterschijf 12 verbonden zittingdelen 8, 9 niet ten opzichte van elkaar worden verzwenkt.

Teneinde de vergrendeling op te heffen is de rasterschijf 12 20 voorzien van een ontgrendelmechanisme in de vorm van bijvoorbeeld een hendel, waarmee de schijven 50 tegen de voorspankracht in, langs as 10 uit elkaar kunnen worden gedreven. Hierdoor zullen de nokken 52 niet langer in elkaar grijpen en kunnen de schijven 50 vrij ten opzichte van elkaar worden verdraaid. In deze tweede stand kan tussen de zittingdelen 8, 9 een 25 gewenste zithoek β worden ingesteld. Wanneer het ontgrendelmechanisme vervolgens wordt losgelaten zullen de schijven 50 onder invloed van de voorspankracht weer tegen elkaar worden gedrukt, waarbij de nokken 52 in een nieuwe positie ten opzichte van elkaar in elkaar zullen grijpen, aldus verdere verdraaiing belettend. De stapgrootte waarmee de gewenste hoek β 30 kan worden ingesteld is afhankelijk van de vorm van de in elkaar grijpende 10 nokken 52 en kan derhalve naar keuze worden beïnvloed door een geschikt ontwerp van het nokkenpatroon 52 van de schijven 50. Het zal overigens duidelijk zijn dat de nokken 52 op vele andere wijzen kunnen worden vormgegeven dan getoond in figuur 3. Zo kunnen de nokken 52 de vorm 5 hebben van een zich langs de omtrek uitstrekkende vertanding, of in elkaar grijpende pennen en gaten. Ook kunnen de nokken 52 in axiale richting verplaatsbaar in de schijven 50 zijn aangebracht, zodat de vergrendeling tussen de schijven 50 kan worden opgeheven door de nokken 52 in te trekken in plaats van de hele schijf 50.

10 Een rasterschijf 12 als beschreven biedt het voordeel dat deze eenvoudig, met één hand kan worden bediend, waardoor een in de zitondersteuning 1 gezeten gebruiker zelf de gewenste zithoek in kan stellen. Uiteraard kan het scharnier 12, bijvoorbeeld wanneer de zitondersteuning 1 deel uitmaakt van een rolstoel, ook worden bediend door 15 een helper. Eventueel kan daartoe het bedieningsmechanisme worden verplaatst naar een voor de helper meer geschikte locatie, bijvoorbeeld nabij de duwbeugels van de rolstoel.

Figuur 4 toont een perspectivisch aanzicht van een tweede uitvoeringsvorm van een zitondersteuning volgens de uitvinding. Deze 20 zitondersteuning 1' is opgebouwd rondom een dubbelgekromd frame 5 als getoond in figuur 1. Echter, in deze uitvoeringsvorm is het frame 5 voorzien van een aantal zitkussens 13. Dit kunnen orthopedische zitkussens zijn, welke volledig zijn gevormd naar de anatomie van één specifieke gebruiker. Dit kunnen echter ook gestandaardiseerde zitkussens zijn, zoals 25 bijvoorbeeld vastgelegd in de zitstandaarden Revab, Jay, Roho, Sedeo of Postura. Het voordeel van gestandaardiseerde zitkussens is dat hiermee bij het vormgeven en dimensioneren van het frame 5 reeds rekening kan worden gehouden, zodat het frame 5 en het of elk zitkussen 13 compatibel zijn. De zitkussens 13 kunnen op het frame 5 worden bevestigd door middel 30 van montagebeugels, klikmechanismen, bout-moer verbindingen of andere 11 op zichzelf uit de praktijk bekende bevestigingsmiddelen. De aldus verkregen zitondersteuning 1' is eenvoudig te vervaardigen. Door de grote keuzevrijheid in zitkussens 13 kan voor elke gebruiker een comfortabele zitondersteuning 1' worden gerealiseerd, geschikt voor langdurig gebruik.

5 Dankzij het frame 5 is de zitondersteuning 1' bovendien stijf en zelfdragend. De zitondersteuning 1' kan, net als de in figuur 1 getoonde zitondersteuning 1, worden voorzien van een dwarsas 10 ten behoeve van het instellen van een zithoek β en het naar elkaar toe vouwen van de zitvlak- en rugondersteunende delen 8, 9 tot een meeneembaar pakket.

10 Fig. 5 toont een voorbeeld van een opvouwbare rolstoel 16, waarin een zitondersteuning 1 als getoond in fig. 1 en 2 is toegepast. De rolstoel omvat naast de zitondersteuning vier wielen, te weten twee relatief grote achterwielen 20 en twee kleine voorwielen 21. Deze zijn door middel van framedelen 24, 25 met de zitondersteuning 1 verbonden. Hierbij is op 15 voordelige wijze gebruik gemaakt van de zelfdragendheid van de zitondersteuning 1. Immers, deze is in staat de framedelen 24, 25 en de wielen 20, 21 overeind te houden, waardoor de framedelen 24, 25 zelf niet, ten minste niet noodzakelijkerwijs, zelfdragend hoeven te zijn en derhalve licht en klein kunnen worden geconstrueerd. Dit resulteert in een lichtere 20 en compacter opvouwbare rolstoel 16. Bovendien is, dankzij de afwezigheid van een omvangrijk ondersteunend frame, relatief veel ruimte beschikbaar onder de zitondersteuning 1. Deze ruimte biedt een rolstoelgebruiker de mogelijkheid de rolstoel voort te bewegen met zijn voeten. De ruimte kan echter ook worden benut voor bijvoorbeeld een motor voor aandrijving van 25 de rolstoel 16, beademingsmiddelen of een verstelmechanisme waarmee de stand van de zitondersteuning 1 kan worden gevarieerd.

In fig. 5 is een uitvoering van een dergelijk verstelmechanisme getoond, in het bijzonder een kantelvoorziening. Hierbij wordt opnieuw geprofiteerd van de zelfdragendheid van de zitondersteuning 1. Immers, 30 dankzij deze zelfdragendheid kan de zitondersteuning 1 met een willekeurig 12 deel van zijn dubbelgekromd frame 5 in elke gewenste stand aan een framedeel 24, 25 of wiel 20, 21 van de rolstoel 16 worden bevestigd. In de getoonde uitvoering is de zitondersteuning 1 met een in rijrichting gezien voorste rand verbonden aan het framedeel 24, zwenkbaar rond een 5 horizontale, zich dwars op de rijrichting uitstrekkende zwenkas 23. Hiermee kan de zitondersteuning 1 in een gewenste stand, bijvoorbeeld een achterover gekantelde ruststand worden vastgezet. Ook is het mogelijk, door toevoeging van verende en dempende elementen, de zitondersteuning 1 vrij te laten oscilleren rond de zwenkas. Hierdoor kunnen schokken en 10 trillingen tijdens actief rolstoelgebruik worden op gevangen en neemt het rij comfort toe.

Overigens zij op gemerkt dat de zwenkas 23 niet is gebonden aan de in fig. 5 getoonde positie en zelfs een virtuele zwenkas kan zijn. Evenmin is de zwenkas 23 gebonden aan zitondersteuningen voor rolstoelen. Zo kan de 15 zwenkas 23 ook op voordelige wijze worden toegepast in zitondersteuningen die zijn bedoeld voor statisch gebruik, bijvoorbeeld een bureaustoel of leunstoel. Voor een uitgebreidere beschrijving van een dergelijke kantelvoorziening en diverse uitvoeringsvormen daarvan wordt verwezen naar de niet vóórgepubliceerde Nederlandse octrooiaanvrage van 20 aanvraagster getiteld "Rolstoel voorzien van een zwenkvoorziening nabij de knie van een gebruiker", welke aanvrage hierin door referentie wordt geacht te zijn opgenomen.

Aan het zelfdragend frame 5 van de zitondersteuning 1 kunnen voorts andere rolstoelonderdelen worden bevestigd, zoals armsteunen 26, 25 een hoofdsteun 27, voetsteunen 28 of duwbeugels 30. Deze onderdelen 26, 27, 28, 30 zijn bij voorkeur zodanig met het frame 5 verbonden dat zij ten behoeve van een opgevouwen stand van de rolstoel 16 kunnen worden los genomen of naar binnen kunnen worden geklapt. Deze laatste optie geniet vanwege de grotere gebruiksvriendelijkheid de voorkeur. Ook de wielen 20, 30 21 zijn bij voorkeur losneembaar of inklapbaar met het onderstel verbonden.

13

In een bijzonder voordelige uitvoering zijn de wielen 20, 21, althans een aantal daarvan, zodanig met een onderstel 18 of het frame 5 van de zitondersteuning 1 verbonden, dat de wielbasis (W), dat wil zeggen de afstand tussen de rotatieassen van de achter- en de voorwielen 20, 21, 5 instelbaar is. Hiermee kunnen de wegligging en balans van de rolstoel worden afgestemd op de rijdomstandigheden, zoals de ondergrond en de te ondernemen activiteit. In figuren 6 en 7 zijn twee uitvoeringsvormen van een rolstoel getoond waarvan de wielbasis (W) kan worden ingesteld. Fig. 6 toont een rolstoel 16, waarbij de achterwielen 20 rechtstreeks aan het frame 10 5 van de zitondersteuning 1 zijn bevestigd. Het frame 5 is daartoe aan weerszijden voorzien van een wielbevestigingsdeel 31> waarin in rijrichting gezien achter elkaar een aantal gaten 32 is aangebracht, voor de bevestiging van de achterwielen 20. Met de keuze van het gat 32 wordt de afstand tussen het betreffende achterwiel 20 en de voorwielen 21 en derhalve de 15 wielbasis (W) bepaald. Voor de bevestiging van de achterwielen 20 wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van een uit de praktijk bekend, zogenaamd ‘quick release’ mechanisme. Hiermee zijn de wielen 20 makkelijk afneembaar en kan de wielbasis (W) eenvoudig en snel worden ingesteld of gevarieerd. Zoals reeds aangegeven bij de in figuur 5 getoonde rolstoel 16 20 zijn de voorwielen 21 bij voorkeur inklapbaar. De voorwielen 21 zijn daartoe via een framedeel 25 zwenkbaar met de zitondersteuning 1 verbonden, door een zwenkas 33. Eventueel kan deze zwenkas 33 tijdens gebruik, dus bij uitgeklapte voorwielen 21, een zelfde functie vervullen als de hiervoor beschreven zwenkas 23 van de rolstoel 16 uit figuur 5. Na gebruik kunnen 25 de wielen 21 worden ingeklapt, tot tegen de onderzijde van de zitondersteuning 1. Dankzij bovenstaande maatregelen, dat wil zeggen de inklapbare voorwielen 21 en de eenvoudig afneembare achterwielen 20, kan de rolstoel 16 op zeer eenvoudige wijze worden opgevouwen tot een handzaam pakket.

14

Fig. 7 toont min perspectivisch onderaanzicht een tweede uitvoeringsvorm van een rolstoel met een instelbare wielbasis (W). Bij deze uitvoeringsvorm zijn de voorwielen 21 verbonden met de zitondersteuning 1, althans het frame 5 daarvan. De zitondersteuning 1 is door middel van een 5 sledemechanisme 34 verbonden met een onderstel 18, welk onderstel 18 (niet getoond) ten minste een frame omvat en twee achterwielen 20, die aan dit frame zijn opgehangen. Doordat de zitondersteuning 1 zelfdragend is kan deze autonoom worden verschoven langs de slede 34. Daarbij verandert de positie van de zitondersteuning 1 met de voorwielen 21 ten opzichte van 10 de achterwielen 20 en kan derhalve de wielbasis (W) worden gevarieerd.

De uitvinding is niet beperkt tot zitondersteuningen 1, maar kan bijvoorbeeld ook worden toegepast bij ligondersteuningen, als getoond in figuur 8a-d. Een dergelijke zelfdragende ligondersteuning 40 is verkregen door het rug- en zitvlakondersteunend deel 9, 8 van de zitondersteuning 1, 15 te verlengen met een hoofd-, been- en voetondersteunend deel 42, 44, 46. Deze delen 42, 44, 46 kunnen net als de zitondersteuning 1 worden gevormd uit dubbelgekromde buissegmenten 6, welke met een flexibel materiaal 3 zijn bespannen. De delen 42, 44, 46 zijn bij voorkeur scharnierend met de zitondersteuning 1 en elkaar verbonden. Hierdoor kunnen tussen de delen 20 42, 9, 8, 44 en 46 gewenste hoeken worden ingesteld, waardoor de ligondersteuning uit figuur 8a, tevens kan worden gebruikt als een zitondersteuning, als getoond in fig. 8b of een willekeurige stand daartussen in, als getoond in figuur 8c. De zit- en/of ligondersteuning 40 kan derhalve, door instelling van de hoeken tussen de verschillende ondersteunende delen 25 42, 9, 8, 44, 46 worden aangepast aan vrijwel elke in een bepaalde situatie gewenste zit- of lighouding van een gebruiker. De zit/ligondersteuning 40 kan bovendien worden opgevouwen tot een compact pakket, door de verschillende delen 42, 9, 8, 44, 46 harmonicagewijs op elkaar te vouwen, als getoond in figuur 8d. Voorts kan de zit-/ligondersteuning 40 zijn voorzien 30 van voor- en achterwielen 21, 20, welke net als de in figuur 5, 6 en 7 15 getoonde uitvoeringsvoorbeelden, bij voorkeur losneembaar of inklapbaar met de zit-/ligondersteuning 40 zijn verbonden. Het zal duidelijk zijn dat het aantal steundelen naar gelieve kan worden uitgebreid of beperkt.

Figuren 9A en B tonen nog twee uitvoeringsvormen van een 5 zitondersteuning, waarbij het frame 5 van de zitondersteuning 1 naast zelfdragendheid tevens vering en demping verschaft. Het frame 5 is daartoe nabij de voorzijde van de zitondersteuning 1 verlengd en omgebogen, tot een zich ten minste gedeeltelijk onder de zitondersteuning 1 uitstrekkende boog 60 waarvan het laatste gedeelte 64 zich in hoofdzaak evenwijdig aan de 10 zitondersteuning 1 uitstrekt. Afhankelijk van de buigstijfheid van het frame 5 en de dimensionering van de daarmee gevormde boog 60, zal de zitondersteuning 1 onder het gewicht van een gebruiker enigszins doorveren. Hierdoor wordt een zeer comfortabele zitondersteuning 1 verkregen. Eventueel kan tussen de zitondersteuning 1 en een daaronder 15 gelegen deel van de boog 60 een dempend element 62 worden aangebracht, als getoond in fig. 9A. Met name wanneer de zitondersteuning 1 in een rolstoel wordt toegepast en derhalve dynamisch zal worden gebruikt zal een dergelijk dempend element 62 voor extra zit- en rijcomfort zorgen. Het gebogen framedeel 60 dient in de getoonde uitvoeringsvormen tevens ter 20 bevestiging van de voor- en achterwielen 21, 20. Net als bij de hiervoor beschreven uitvoeringsvormen, zijn de achterwielen 20 bij voorkeur via een quick release mechanisme met het frame 60 verbonden en zijn de voorwielen 21 via framedelen 25 zwenkbaar aan het frame 5 bevestigd, rond een zwenkas 33. De ligging van deze zwenkas 33 nabij de bovenzijde van de 25 boog 60 is in combinatie met de lengte van het framedeel 25 zodanig gekozen, dat wanneer de voorwielen 21 tot onder de zitondersteuning 1 worden verzwenkt, de voorwielen 21 tussen de uiteinden 64 van de boog 60 komen te liggen, in welke stand de voorwielen 21 nauwelijks extra ruimte in beslag nemen. Daardoor kan ook deze zitondersteuning 1 uiterst compact 30 worden opgevouwen.

16

Het moge duidelijk zijn dat de uitvinding niet is beperkt tot de in de beschrijving en de tekening getoonde uitvoeringsvoorbeelden. Vele variaties daarop zijn mogelijk binnen het door de conclusies geschetste raam van de uitvinding.

5 Zo kan de zitondersteuning van andere scharnieren worden voorzien dan de genoemde rasterschijf. Tussen het zitvlak- en rugondersteunend zittingdeel kan bijvoorbeeld een rubberen vouwscharnier worden toegepast, waardoor een nog lichtere zitondersteuning wordt verkregen. Tevens kan een tweede dwarsas in de zitondersteuning worden 10 aangebracht, parallel aan de eerste en op korte afstand daarvan. Hiermee wordt een nog betere instelling van de zithoek mogelijk en wordt in de opgevouwen stand enige ruimte verkregen tussen de in deze stand parallel aan elkaar gelegen zittingdelen. Met name wanneer het frame is voorzien van relatief omvangrijke zitkussen draagt een dergelijke tweede dwarsas bij 15 aan een nog beter opvouwbare zitondersteuning. Ook kan de zitondersteuning op andere gebieden worden toegepast, bijvoorbeeld als bureaustoel, kuipstoel of autostoel. Ook in deze gevallen kan op voordelige wijze een horizontale zwenkas zijn voorzien, welke zich nabij een voorste rand van de zitondersteuning uitstrekt, bij voorkeur door het scharnierpunt 20 van de knieën van een in de zitondersteuning gezeten gebruiker. Een dergelijke zwenkas kan bijdragen aan een dynamisch geveerde, comfortabele zitondersteuning.

Deze en vergelijkbare variaties worden geacht binnen het door de conclusies geschetste raam van de uitvinding te vallen. Tevens wordt elke 25 combinatie van verschillende onderdelen als genoemd in de beschrijving geacht binnen de uitvindingsgedachte te vallen.

Claims (23)

1. Rolstoel, omvattende een verrijdbaar onderstel (18) en een zitondersteuning (1), waarbij het onderstel (18) ten minste twee wielen omvat en waarbij de zitondersteuning (1, 1’) ten minste een frame (5) omvat, welk frame (5) zodanig stijf is dat dit andere, aan dit frame (5) bevestigde 5 rolstoelonderdelen, in het bijzonder het onderstel (18), overeind kan houden en krachten, die tijdens gebruik op de zitondersteuning (1, 1’) en de rolstoelonderdelen worden uitgeoefend, kan opnemen.

2. Rolstoel volgens conclusie 1, waarbij het frame (5) is vervaardigd uit één of meer dubbelgekromde buisvormige segmenten (6).

3. Rolstoel volgens conclusie 2, waarbij de segmenten (6) zijn vervaardigd van metaal.

4. Rolstoel volgens conclusie 2 of 3, waarbij de segmenten (6) door middel van een computergestuurde driedimensionale buigtechniek zijn vervaardigd.

5. Rolstoel volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij het frame (5) ten minste gedeeltelijk is bespannen met een flexibel materiaal (3), een en ander zodanig, dat een geprofileerde zitondersteuning (1) is verkregen.

6. Rolstoel volgens conclusie 5, waarbij het over het frame (5) 20 gespannen materiaal (3) enigszins elastisch is.

7. Rolstoel volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij het frame (5) is voorzien van één of meer naar de anatomie van een beoogde gebruiker gevormde zitkussens (13).

8. Rolstoel volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de 25 zitondersteuning (1, 1’) een zitvlakondersteunend deel (8) en een rugondersteunend deel (9) omvat, welke delen (8, 9) zwenkbaar met elkaar zijn verbonden rond een horizontale dwarsas (10).

9. Rolstoel volgens conclusie 8, waarbij de dwarsas (10) bij benadering is gelegen ter hoogte van een heupgewricht van een tijdens gebruik in de zitondersteuning (1) gezeten gebruiker.

10. Rolstoel volgens conclusie 8 of 9, waarbij een zithoek (β) tussen het 5 zitvlakondersteunend deel (8) en het rugondersteunend deel (9) instelbaar is.

11. Rolstoel volgens conclusie 10, waarbij voor het instellen van de zithoek (β) een rasterschijf (12) is voorzien.

12. Rolstoel volgens een van de conclusies 8-11, waarbij de 10 zitondersteuning 1 verder omvat een beenondersteunend deel (44) en een hoofdondersteunend deel (42) welke zwenkbaar met een van de dwarsas (10) afgekeerde zijde van respectievelijk het zitvlakondersteunend deel (8) en het rugondersteunend deel (9) zijn verbonden, en waarbij met het beenondersteunend deel (44) voorts een voetondersteunend deel (46) 15 zwenkbaar is verbonden, een en ander zodanig dat door onderlinge verzwenking van de ondersteunende delen (42, 9, 8, 44, 46), de zitondersteuning kan worden omgevormd tot een ligondersteuning (40) waarbij genoemde delen (42, 9, 8, 44, 46) zich in hoofdzaak in een horizontaal vlak uitstrekken.

13. Rolstoel volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de wielen (20, 21) losneembaar of opvouwbaar aan de zitondersteuning (1, Γ), in het bijzonder het frame (5) daarvan, zijn opgehangen.

14. Rolstoel volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de zitondersteuning (1, 1’) voorts is voorzien van inschuifbare voetsteunen (28) 25 en/of armsteunen (26) en/of een inschuifbare hoofdsteun (27).

15. Rolstoel volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij het frame (5) van meerdere ophangpunten (32) is voorzien voor bevestiging van de wielen (20, 21), een en ander zodanig, dat de wielbasis (W) van de rolstoel (16) instelbaar is.

16. Rolstoel volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de zitondersteuning (1) via een sledemechanisme (34) met achterwielen (20) is verbonden, door middel van welk sledemechanisme (34) de zitondersteuning (1, 1’) tezamen met ten minste een aan de zitondersteuning (1) bevestigd 5 voorwiel (21) zodanig kan verschuiven ten opzichte van de achterwielen (20) dat hiermee de wielbasis (W) van de rolstoel (16) instelbaar is.

17. Rolstoel volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de zitondersteuning (1, 1’) zwenkbaar is rondom een horizontale, zich haaks op de rijrichting uitstrekkende zwenkas (23), welke is gelegen onder de 10 zitondersteuning (1, 1’) nabij een in rijrichting gezien voorste rand daarvan.

18. Rolstoel volgens conclusie 17, waarbij een hoek (φ), waarover de zitondersteuning (1) zwenkbaar is, instelbaar is.

19. Zitondersteuning, in het bijzonder geschikt voor toepassing in een rolstoel volgens een van de voorgaande conclusies, omvattende een 15 dubbelgekromd frame (5), dat ten minste gedeeltelijk is bespannen met een enigszins veerkrachtig voorgespannen materiaal, een en ander zodanig dat een zelfdragend, driedimensionaal geprofileerd zitoppervlak is gevormd.

20 Zitondersteuning volgens conclusie 19, waarbij de zitondersteuning een zitvlakondersteunend deel en een rugondersteunend deel omvat, welke 20 delen met elkaar zijn verbonden zwenkbaar rond een horizontale dwarsas, zodanig dat in gebruik een zithoek tussen genoemde delen instelbaar is en in een opgevouwen stand genoemde delen naar elkaar toe zijn gevouwen, waarbij beide delen in hoofdzaak tegen elkaar liggen.

21. Werkwijze voor het vervaardigen van een rolstoel (16), waarbij een 25 op een beoogde gebruiker afgestemd frame (5) wordt gevormd uit dubbelgekromde segmenten (6), waarbij een enigszins elastische bespanning (3) over althans een deel van het frame (5) wordt aangebracht met een voorspanning, waarna ten minste een onderstel (18) met drie of meer wielen (20, 21) aan het frame (5) wordt bevestigd of gevormd.

22. Werkwijze volgens conclusie 21, waarbij de voorspanning wordt ingesteld op basis van kenmerken en/of voorkeuren van de beoogde gebruiker.

23. Werkwijze volgens conclusie 21 of 22, waarbij de dubbelgekromde 5 segmenten (6) worden vervaardigd met behulp van een computergestuurde driedimensionale vervaardigingstechniek.