NL1003778C2 - Werkwijze ter vervaardiging van een composiet-katalysator. - Google Patents

Description

Titel: Werkwijze ter vervaardiging van een composiet-katalysator

De uitvinding heeft betrekking op composiet-katalysatoren, en in het bijzonder op een katalysatorsysteem omvattende een dragermateriaal en een moleculaire-zeefkristalfase, zoals een zeolietkristalfase, 5 die aanwezig is op het oppervlak van het dragermateriaal.

Er zijn verschillende werkwijzen voor het aanbrengen van een zeolietlaag op een al dan niet gevormde drager bekend. In het merendeel van deze bekende werkwijzen wordt een drager bedekt met zeolietkristallen die voor een 10 belangrijk deel afkomstig zijn uit een slurrie.

Zo wordt bijvoorbeeld in het Amerikaanse octrooischrift 5,266,542 een werkwijze beschreven waarbij aluminasubstraten worden ondergedompeld in een slurrie die zeolietkristallen bevat alsmede precursors van deze 15 zeolietkristallen, waarna de kristallen onder toepassing van de precursormoleculen aan het substraat worden vastgebakken.

Een belangrijk nadeel van dergelijke werkwijzen is dat de zeolietkristallen willekeurig op het substraat 20 worden aangebracht. Noch ten aanzien van de plaats van binding, noch ten aanzien van de zeolietkristaloriëntatie zijn deze bekende werkwijzen regelbaar of controleerbaar. Bovendien worden veel zeolietkristallen niet aan het substraat gebonden, maar slaan neer op de bodem en wanden 25 van het reactorvat.

Om dit bekende probleem op te lossen zijn een aantal werkwijzen voorgesteld waarbij zeolieten in situ op dragers worden gegroeid.

In dit verband wordt verwezen naar de internationale 30 octrooiaanvrage WO-A-94/09902, waarin een gestructureerde katalysator wordt beschreven, bestaande uit een drager die bedekt is met een laag moleculaire-zeefkristallen, welke zeefkristallen chemisch gebonden zijn aan die drager. Een dergelijke katalysator kan worden verkregen door een 1003778.

2 dragermateriaal, bijvoorbeeld een roestvrij-stalen draad, grondig schoon te maken, en het daarna gedurende een aantal uren bij een verhoogde temperatuur in aanraking te houden met een waterig synthesemengsel. Dit 5 synthesemengsel bevat een siliciumoxidebron, een natriumionenbron, een aluminiumbron en een templaat voor het gewenste moleculaire-zeefkristal. Uit dit synthesemengsel worden moleculaire-zeefkristallen direct op het drageroppervlak gegroeid, welke kristallen in 10 hoofdzaak dezelfde oriëntatie ten opzichte van het drageroppervlak bezitten.

In het Amerikaanse octrooischrift 5,310,714 wordt een werkwijze beschreven voor het synthetiseren van een zeolietfilm bestaande uit continu onderling vergroeide 15 zeolietkristallen op een substraat- of monolietoppervlak. Deze methode omvat het bereiden van een chemisch mengsel dat de precursors en een templaat voor het gewenste zeoliet bevat, waarbij bijzondere eisen worden gesteld aan de molverhouding YO2/X2O3 (waarbij Y een tetravalent 20 element en X een trivalent element voorstelt) in combinatie met de molverhouding H2O/YO2. Wanneer YO2/X2O3 groter is dan 400 moet H20/Y02.ten minste 25 zijn; wanneer YO2/X2O3 tussen 150 en 400 ligt, dient H20/Y02-ten minste 35 te zijn; en wanneer YO2/X2O3 kleiner dan 150 is, moet 25 H2O/YO2.ten minste 45 bedragen. Onder deze omstandigheden zou er nauwelijks kristallisatie in de oplossing plaatsvinden, doch vrijwel uitsluitend groei op het drageroppervlak.

Volgens de onderhavige uitvinding is nu gevonden dat 30 indien de oppervlakken van het dragermateriaal op een speciale wijze wordt voorbehandeld een aanzienlijk snellere en controleerbare in situ groei van zeolieten op dat drageroppervlak kan optreden. Bovendien kunnen volgens de uitvinding hoog inerte oppervlakken, zoals a-alumina-35 oppervlakken met zeolietkristallen worden bekleed.

Deze speciale voorbehandelingsstap omvat het in aanraking brengen van het te bekleden drageroppervlak met een oplossing van de templaat, alvorens het 1 00 3 7 7 8 .

3 drageroppervlak in aanraking wordt gebracht met het zeolietsynthesemengsel.

Meer in het bijzonder betreft de onderhavige uitvinding een werkwijze voor het bereiden van een 5 composiet-katalysator, omvattende het in aanraking brengen van een dragermateriaal met een oplossing van een templaat, het daarna in een zeolietsynthesemengsel plaatsen van het aldus behandelde dragermateriaal ter verkrijging van een composiet, en het calcineren van de 10 verkregen composiet ter verwijdering van de templaat.

Na het calcineren kan het verkregen composiet-katalysatorproduct eventueel op bekende en gebruikelijke wijze worden geactiveerd, bijvoorbeeld door ten minste een deel van de natriumionen uit te wisselen tegen 15 ammoniumionen of andere activerende ionen, en daarna eventueel weer te calcineren.

Aangenomen wordt dat de templaat fysisch aan het dragermateriaal bindt of wordt geadsorbeerd, en het als het ware impregneert, bevochtigt, decoreert en het 20 drageroppervlak volledig activeert voor nucleatie.

De uitvinding betreft derhalve eveneens de toepassing van templaat op een dragermateriaal voor het induceren van in situ nucleatie.

In vergelijking met de in situ groeiwerkwijzen die 25 hierboven beschreven zijn in WO-A-94/09902 en US-A-5,310,714 wordt een drageroppervlak sneller en met een hogere kristalbelading van zeolietkristallen voorzien. Bovendien wordt een betere toegankelijkheid van de individuele kristallen verkregen dan door middel van de 30 bekende composiet-katalysatorbereidingen.

Een en ander wordt duidelijk geïllustreerd door de onderstaande voorbeelden 1 en 2 met elkaar te vergelijken. In voorbeeld 1 wordt een substraat dat niet volgens de uitvinding is voorbehandeld in aanraking gebracht met een 35 synthesemengsel. Wanneer α-alumina onder de omstandigheden beschreven in WO-A-94/09902 of US-A-5,310,714 in aanraking wordt gebracht met een synthesemengsel worden nauwelijks zeolietkristallen op het drageroppervlak gegroeid (zie 1 00 3 7 7 8 .

4 figuur 1. Daarentegen laten voorbeeld 2 en de bijbehorende figuur 2 het effect van de voorbehandeling volgens de uitvinding zien: de oppervlakken van a-alumina zijn verregaand bedekt. Gezien de inertheid en beschikbaarheid 5 van het materiaal wordt in een voorkeursuitvoeringsvorm van de werkwijze volgens de uitvinding als dragermateriaal α-alumina toegepast.

Uit analyses van de grensvlakken tussen drager en zeolietfase blijkt dat de drager geen deel gaat uitmaken 10 van de zeolietfase. De zeolietkristallen groeien slechts uit de oplossing; de drager lost niet op. Met andere woorden is er een heel scherpe overgang tussen drageroppervlak en zeolietfase. De zogenaamde vereniging, "unition", is groot en blijkt sterk te worden bevorderd 15 door de aanwezigheid van templaat als nucleatiekern op het drageroppervlak. Ondanks de geobserveerde scherpe overgang wordt de zeoliet in de werkwijze volgens de uitvinding sterk gebonden aan de drager. Met name laat de zeolietfase niet los bij een sonificatie-behandeling of onder invloed 20 van hoge vloeistof- of gasstroomsnelheden.

De aard van het dragermateriaal is niet kritisch volgens de onderhavige uitvinding. Met name kunnen allerlei keramieken, metalen en metaaloxiden worden bekleed met een zeolietlaag. Zo zijn verschillende typen 25 alumina, titania, zirconia, silica, kleiën en mengvormen van de voorgaande oxiden, siliciumcarbide, metalen en metaaloxiden, en zeolieten alsmede allerhande mengvormen daarvan geschikte dragermaterialen. De uitvinding maakt het bijvoorbeeld mogelijk om op zeolietkristallen met 30 relatief kleine poriën een laag van een ander type zeoliet af te zetten, welke zeoliet grotere poriën bezit.

Bovendien is de vorm van de drager niet kritisch. Mogelijke vormen van keramische dragermaterialen omvatten bollen met een diameter van 10 μπι tot enige millimeters, 35 extrudaten met een diameter vanaf ongeveer 1 millimeter, schijven met een diameter tot enkele centimeters, buizen, monolieten, tonnetjes of pellets. Mogelijke vormen van metalen of metaaloxidische dragers omvatten folies, gaas, '003778.

5 kluwen bestaande uit filamenten vanaf ongeveer 1 μιη, schuim, spons, pakkingen en bollen met bij voorkeur een diameter groter dan 0,5 mm.

Het oppervlak van het dragermateriaal kan zowel glad 5 als poreus - macro-, meso- en microporeus - zijn. In een bijzondere uitvoeringsvorm van de werkwijze volgens de uitvinding wordt uitgegaan van een micro- of meso-poreuze drager. Er is namelijk gevonden dat deze typen dragers gecontroleerd kunnen worden bekleed met zeolietkristallen. 10 Wanneer dergelijke poreuze dragers worden toegepast maakt de onderhavige uitvinding het mogelijk de zeolietkristallen zowel alleen aan het buitenoppervlak, als alleen aan het binnenoppervlak, dat wil zeggen in de poriën, alswel aan het buiten- en binnenvlak aan te 15 brengen. Met de term binnenoppervlak wordt in dit verband bedoeld in de poriën die open zijn, terwijl met buitenoppervlak wordt bedoeld: niet in de poriën.

Wanneer het gewenst is de drager in hoofdzaak aan de buitenzijde te bedekken met zeolietkristallen, is het niet 20 noodzakelijk dat de poriën op enigerlei wijze worden gevuld met een kristalgroei voorkomend medium, voordat de drager in aanraking wordt gebracht met het synthesemengsel. Het is voldoende de voorbehandeling zo uit te voeren dat in hoofdzaak geen templaatmoleculen in 25 de poriën terecht komen. Dit kan eenvoudig geschieden door de voorbehandelingsstap met templaat uit te voeren bij een niet te hoge temperatuur, bijvoorbeeld een temperatuur lager dan 80°C, liever bij een temperatuur tussen 0°C en 40°C, het liefst bij kamertemperatuur. Een andere 30 mogelijkheid is de voorbehandeling slechts gedurende korte tijd te laten plaatshebben. Een en ander kan een deskundige afhankelijk van de porositeit van de drager en de toe te passen templaat gemakkelijk proefondervindelijk bepalen.

35 In deze uitvoeringsvorm wordt de behandeling met synthesemengsel onder statische omstandigheden uitgevoerd wat bovendien een voordelig effect kan hebben op de oriëntatie van de te vormen zeolietkristallen.

:003778.

6

Indien het gewenst is niet alleen de buitenzijde van een poreuze drager doch ook de poriën te voorzien van een laag zeolietkristallen, dan moet ook templaat in de poriën worden gebracht. Dit kan eenvoudig geschieden door de 5 voorbehandelingsstap met templaat uit te voeren bij een temperatuur boven het kookpunt van de templaatoplossing. Aangenomen wordt dat de poriën onder deze omstandigheden gasvrij worden gemaakt, zodat de templaatoplossing in de poriën kan dringen. Een andere mogelijkheid is de drager 10 gedurende lange tijd met de templaatoplossing in aanraking te houden. Deze mogelijkheid is evenwel minder praktisch. Tot slot kunnen andere wijzen worden toegepast om de poriën gasvrij te maken, zoals het onderwerpen van de drager aan een stap waarbij de druk sterk wordt verlaagd. 15 Eventueel kunnen de voornoemde methoden worden gecombineerd.

De drager kan voorts in hoofdzaak alleen in de poriën worden bekleed door de behandeling met het zeolietsynthesemengsel uit te voeren in een geroerd 20 reactievat, althans in een intensief in beweging zijnd synthesemengsel. Aangenomen wordt dat in een dergelijke uitvoeringsvorm de templaat zijn nucleatiebevorderende werking niet kan uitvoeren, bijvoorbeeld omdat de templaatmoleculen of de aangroeiende zeolietprecursors 25 worden losgeslagen van het drageroppervlak.

De voorbehandeling volgens de uitvinding wordt bij voorkeur uitgevoerd met een zo geconcentreerd mogelijke templaatoplossing, bijvoorbeeld een oplossing die ten minste 20 gew.% templaat bevat. Met een toename van de 30 concentratie templaat wordt de in situ nucleatie en daarmee de in situ kristalgroei bevorderd. Afhankelijk van de toegepaste templaat kunnen verschillende oplosmiddelen en mengsels daarvan worden toegepast. Bij voorkeur wordt evenwel een waterige oplossing toegepast. De te kiezen 35 templaat hangt af van de gewenste af te zetten zeolietfase.

Alvorens de voorbehandeling met templaat wordt uitgevoerd, dient het dragermateriaal bij voorkeur schoon 1003778.

7 gemaakt te worden, zodat verontreinigingen, vloeibare, vaste of gasvormige, op het oppervlak en in de poriën worden verwijderd. Deze reinigingsstap maximaliseert het aantal plaatsen waar templaat kan hechten. Zo dient vet te 5 worden verwijderd, bijvoorbeeld door koken in alcohol en/of een calcineringsstap, zodat het oppervlak maximaal kan worden bevochtigd met de templaatoplossing en de templaat dus optimaal aan het oppervlak kan adsorberen of anderszins hechten.

10 De synthese van de zeolietfase vindt in aanwezigheid van de voorbehandelde drager - in situ - plaats. Daartoe wordt de niet, althans niet grondig gedroogde dragermateriaal in een geschikt reactorvat, bijvoorbeeld een autoclaaf, in aanraking gebracht met een 15 synthesemengsel, waarna bij een geschikte synthesetemperatuur zeoliet groeit op de drager.

De zeolietsynthesemengsels, de syntheseomstandigheden en de daarbij benodigde templaten zijn algemeen bekend. Geschikte zeolieten die volgens de uitvinding op een 20 drager kunnen worden gesynthetiseerd, zijn - zonder de uitvinding daartoe te beperken - zeoliet beta (BEA), ferrieriet (FER), ZSM-5 (MFI), ZSM-11 (MEL), modeniet (MOR), zeoliet Y (FAU), ZSM-22 (TON) en ZSM-23 (MTT). Afhankelijk van het beoogde type zeoliet zijn met name de 25 silicabron en de templaat bepalend.

In tegenstelling tot veel bekende werkwijzen is het in de werkwijze volgens de uitvinding niet nodig en zelfs nadelig om het gelvormige synthesemengsel te laten verouderen.

30 Bij wijze van voorbeeld wordt een snelle zeoliet beta synthese beschreven. Deze snelle synthese is gebaseerd op de werkwijze beschreven in ÜS-A-3,308,069 met de volgende aanpassingen:in het synthesemengsel is de concentratie Na+-ionen verhoogd en de concentratie templaat (TEAOH, 35 tetraethylammoniumhydroxide) verlaagd, wordt een verhoogde synthese temperatuur toegepast en worden de reactanten beter gemengd.

1 0 0 Λ V 7 8 .

8

De werkwijze volgens de uitvinding maakt het mogelijk ten opzichte van de bekende synthesemethoden een kortere synthesetijd te realiseren, waarbij een verhoogde kristalbeladingsgraad van de drager tegen lagere kosten 5 kan worden verkregen. Bovendien maakt de werkwijze volgens de uitvinding het mogelijk op controleerbare wijze poreuze dragers plaatsselectief aan te brengen. Verder kan de zeolietlaag dun zijn en "glad" de vorm van de drager volgen, zodat de geometrie van de drager niet verandert en 10 het beoogde gedrag van de drager in vloeistof- en gasstromen niet nadelig wordt beïnvloed.

De relatief lage zeoliet/drager-verhouding geeft de composiet-katalysator zeer gunstige warmte-overdracht-eigenschappen. Tevens treedt er door de specifieke 15 vormgeving van de composiet-katalysator en de daarop afgezette zeoliet geen massatransportlimitering op naar het katalysatoroppervlak.

De composiet-katalysatoren die volgens de uitvinding worden bereid zijn geschikt voor bekende reacties, 20 bijvoorbeeld zuurgekatalyseerde reacties, in zowel gasfase als vloeistoffase. Met name wanneer een poreuze composiet-katalysator wordt toegepast in gasfaseprocessen levert het voordelen op ook in de poriën zeoliet aanwezig te hebben.

In de figuren toont figuur 1 een scanning electron 25 microscope (SEM) opname (Acc.V 15.0 kV; vergroting 3000x) van het buitenoppervlak van a-alumina dat niet volgens de uitvinding is voorbehandeld;

Figuur 2 toont een SEM-opname van een composiet-katalysator die is verkregen door een met templaat 30 voorbehandelde drager uit a-alumina onder statische omstandigheden in aanraking te brengen met een zeoliet beta synthesemengsel;

Figuur 3 toont een SEM-opname van een composiet-katalysator die is verkregen door een met templaat 35 voorbehandelde drager uit α-alumina onder niet-statische omstandigheden in aanraking te brengen met een zeoliet beta synthesemengsel;

Figuur 4 toont een SEM-doorsnede van a-alumina/zeoliet : '> o 3 7 7 δ.

9 beta ;

Figuur 5 is een FTIR-spectrum van ongedragen zeoliet-beta kristallen; en

Figuur 6 is een DRIFT-spectrum van composiet-katalysator-5 deeltjes volgens de uitvinding.

De uitvinding zal thans meer in detail worden uitgewerkt aan de hand van de volgende niet-beperkende voorbeelden. Hierbij hebben percentages betrekking op gewichtspercentages, tenzij anders vermeld.

10

Voorbeeld 1 (vergelijkingsvoorbeeld)

Als dragermateriaal werd 1 gram 1 mm bolletjes bestaande uit individuele deeltjes van 10-20 μιη C1-AI2O3 (Norton) gebruikt. Dit dragermateriaal is vrij van meso-15 en microporiën.

Dit dragermateriaal werd zonder dragermateriaal aan een synthesemengsel toegevoegd. Dit synthesemengsel is gebaseerd op het synthesemengsel dat voor het verkrijgen van zeoliet beta beschreven is in US-A-3,308,069 met de 20 volgende aanpassingen: een verhoogde concentratie aan natriumionen, een verlaagde concentratie templaat (tetra-ethylammoniumhydroxide (TEAOH)). Daarnaast wordt een verhoogde synthesetemperatuur en een verbeterde menging van de reactanten toegepast ten opzichte van US-A-25 3,308,069.

Meer in het bijzonder werd als synthesemengsel een gel toegepast met de volgende molaire oxidische verhoudingen: 23,6 S1O2 : 1,0 AI2O3 : 1,87 Na20 : 1,94 TEA20 : 156 H20, 30 welke gel als volgt werd verkregen.

Silica (Aerosil 200; Degussa), tetraethylammonium-hydroxide (templaat; 35%; Aldrich), natriumhydroxide (p.A.; J.T. Baker) in de zojuist aangegeven verhouding en de helft van de hoeveelheid gedestilleerd water werden 35 gedurende een uur goed gemengd met een turbineroerder bij hoge roersnelheid. Het restant water en natriumaluminaat (41% Na20 en 54% AI2O3; Riedel de Haen) werden al 1003773.

10 druppelend toegevoegd aan de geroerde silicaatoplossing. Het totale mengsel werd gedurende 4 uur geroerd.

De dragerdeeltjes werden gemengd met het verse synthesemengsel onder rustig roeren, waarna het geheel in 5 een 35 ml autoclaaf met teflon voering bij 155°C werd verhit gedurende 19 uur. In deze autoclaaf vond onder statische omstandigheden zeolietsynthese plaats. De autoclaaf werd langzaam gekoeld in lucht tot kamertemperatuur.

10 Het product bestaande uit ongedragen materiaal en aluminadeeltjes met een bekleding, werd gescheiden van de restoplossing door middel van filtratie. Het product werd vervolgens in lucht gedroogd bij 120°C. De katalysatordeeltjes werden na drogen van de ongedragen 15 zeoliet gescheiden door middel van een 500 μπι zeef.

Uit scanning electron microscope (SEM) opnamen (Acc.V 15.0 kV; vergroting 3000x) blijkt het ongedragen materiaal te bestaan uit bolvormige kristallen met een grootte tussen 0,2 en 0,5 μπι. Uit een Fourier Transform Infra Red 20 spectroscopiemeting in transmissie blijkt dit ongedragen materiaal het spectrum dat specifiek is voor zeoliet beta te tonen met Si-0 banden bij 1214, 1170, 1080 en 779 cm'1, en banden die toebehoren aan de templaat (zie figuur 5).

De drager zonder voorbehandeling blijkt slechts 25 enkele zeolietkristallen aan het buitenoppervlak te bevatten (zie figuur 1).

De gedragen katalysatordeeltjes werden in 20 ml gedestilleerd water in een ultrasoon bad gedurende 2 uur behandeld. Hierna werd gefiltreerd en werd het residu 30 gedroogd bij 120°C.

Calcineren van de composietdeeltjes vond plaats bij 550°C gedurende 10 uur, met een opwarm- en een af koelsnelheid van 2°C per minuut. Ter activering werd een ionenwisseling uitgevoerd in een oplossing van 0,1 M N4CI 35 in water onder statische omstandigheden gedurende 24 uur, waarna de calcineringsstap werd herhaald.

Voorbeeld 2 1003778.

11

Voorbeeld 1 werd herhaald, doch nu werd de drager eerst voorbehandeld met een 35%'s waterige TEAOH oplossing gedurende 18 uur bij kamertemperatuur. De oplossing werd gedecanteerd. De drager werd niet gedroogd voor toevoeging 5 aan het synthesemengsel. Zeolietsynthese vond wederom onder statische omstandigheden in de autoclaaf plaats.

Uit SEM- en FTIR-opnamen blijkt het ongedragen materiaal wederom te bestaan uit bolvormige zeoliet-beta-kristallen met een grootte tussen 0,2 en 0,5 μΐη.

10 De drager die is voorbehandeld met een templaatoplossing blijkt aan het buitenoppervlak te zijn bedekt met een laag zeolietkristallen (zie figuur 2).

Uit Diffuse Reflectie Infra Rood analyse van de met ammoniumionen gewisselde composiet-katalysator volgt een 15 DRIFT-spectrum (Figuur 6) dat karakteristiek is voor NH4-gewisseld zeoliet beta, met Si-O vibraties bij 1240, 1093, 888 en 785 cm'1, een NH4~band bij 1458 cm'1 en twee absorptiebanden tussen 2000 en 1800 cm'1.

20 Voorbeeld 3

Voorbeeld 2 werd herhaald, doch nu werd de voorbehandeling met de 35%'s TEAOH oplossing onder reflux-omstandigheden uitgevoerd. De resultaten waren soortgelijk als bij voorbeeld 2. Figuur 4 toont een doorsnede van de 25 composiet-katalysator.

Voorbeeld 4

Voorbeeld 3 werd herhaald, doch nu werd de zeolietsynthese uitgevoerd onder roterende omstandigheden, 30 doordat de autoclaaf aan een as werd gemonteerd die met een snelheid van 40 toeren per minuut werd geroteerd.

Uit figuur 4 blijkt dat onder deze omstandigheden een geringere hoeveelheid zeolietkristallen op het oppervlak van het dragermateriaal wordt gevormd.

1003778.

Claims (10)

4

1. Werkwijze voor het bereiden van een composiet-katalysator, omvattende het in aanraking brengen van een dragermateriaal met een oplossing van een templaat, het daarna in een zeolietsynthesemengsel plaatsen van het 5 aldus behandelde dragermateriaal ter verkrijging van een composiet, en het calcineren van de verkregen composiet ter verwijdering van de templaat.

2. Werkwijze volgens conclusie 1, waarbij na het calcineren wordt geactiveerd.

3. Werkwijze volgens conclusie 1 of 2, waarbij als dragermateriaal a-alumina wordt toegepast.

4. Werkwijze volgens een der voorgaande conclusies, waarbij een micro- of meso-poreuze drager wordt toegepast.

5. Werkwijze volgens conclusie 4, waarbij de drager aan 15 de buitenzijde wordt bedekt met zeolietkristallen, door de voorbehandelingsstap met templaat uit te voeren bij een temperatuur lager dan 80°C.

6. Werkwijze volgens conclusie 4, waarbij de drager ook in de poriën wordt bedekt met zeolietkristallen, door de 20 voorbehandelingsstap met templaat uit te voeren bij een temperatuur boven het kookpunt van de templaatoplossing.

7. Werkwijze volgens conclusie 4, waarbij de drager in hoofdzaak alleen in de poriën wordt bekleed door de behandeling met het zeolietsynthesemengsel uit te voeren 25 in een geroerd reactievat.

8. Werkwijze volgens een der voorgaande conclusies, waarbij de voorbehandeling wordt uitgevoerd met een oplossing die ten minste 20 gew.% templaat bevat.

9. Werkwijze volgens conclusie 8, waarbij een waterige 30 oplossing wordt toegepast.

10. Toepassing van templaat op een dragermateriaal voor het induceren van in situ nucleatie. 1003778.