<Desc/Clms Page number 1>
Reflector voor een verlichtingstoestel De onderhavige uitvinding betreft enerzijds een reflector voor een verlichtings- toestel, voorzien van één of meerdere licht=reflecterende elementen die zó in de nabijheid van een lichtbron kunnen opgesteld worden dat ze een deel van het licht van een van de lichtbron afkomstige en in een lichtuittrede-richting gerichte lichtbundel in een andere richting kunnen reflecteren.
In het bijzonder betreft deze uitvinding een reflector met een aantal richtbare spiegeltjes of metalen plaatjes met een reflecterend oppervlak, die voorzien is om aan de behuizing van een verlichtingstoestel bevestigd te worden, zodat de spiegeltjes of metalen plaatjes een deel van het licht opvangen en reflecteren.
Meestal heeft zo'n reflector meerdere spiege tjes of metalen plaatjes zodat het van eenzelfde lichtbron afkomstige licht in verschillende richtingen kan gereflecteerd worden, bijvoorbeeld om voorwerpen te belichten. Zo'n reflector wordt ook een spiegelreflector of een spiegeloptiek genoemd.
Anderzijds betreft deze uitvinding ook een verlichtingstoestel dat voorzien is van een dergelijke reflector. In het bijzonder betreft deze uitvinding een verlichtingstoestel dat voorzien is om zó geïnstalleerd te worden dat de lichtbundel neerwaarts gericht is - een downlight"-, hetwelk voorzien is van een reflector volgens onderhavige uitvinding. In dit geval kan de reflector bijvoorbeeld gebruikt worden om een deel van het neerwaarts gerichte licht in de richting van één of meerdere wanden te reflecteren, bijvoorbeeld om aan de wanden opgehangen voorwerpen (bv. schilderijen) te belichten.
In deze beschrijving en in de conclusies moet de term verlichtingstoestel zeer ruim geïnterpreteerd worden in de betekenis van. een inrichting die een lichtbron bevat, maar ook een afzonderlijk opgestelde lichtbron, zonder enige behuizing, moet in de context van deze octrooiaanvraag als een verlichtingstoestel beschouwd worden.
<Desc/Clms Page number 2>
Er bestaan heel wat verlichtingstoestellen met reflectoren die de in de eerste paragraaf van deze beschrijving genoemde kenmerken hebben.
Zo worden onder meer in de octrooien US-4. 933.822 en US-5. 727.875 verlichtings- toestellen beschreven met een aan de behuizing bevestigde arm die één richtbare spiegel draagt. Deze spiegel is tegenover de lichtbron opgesteld en bevindt zich op de centrale as van de lichtbundel en weerkaatst bijgevolg nagenoeg alle licht dat van deze lichtbron afkomstig is. Doordat er maar één spiegel voorzien is, is een gelijktijdige weerkaatsing van het licht in verschillende richtingen onmogelijk. Het weinige licht dat naast de spiegel doorgelaten wordt is onvoldoende voor een goede verlichting in deze richting. Doordat de spiegel richtbaar is kan de richting van het gereflecteerde licht weliswaar gewijzigd worden, maar de spiegel kan echter niet in alle mogelijke richtingen gericht worden.
Zo is een reflectie van het licht in de richting van de bevestigingsarm van de spiegel uitgesloten omdat de bevestigingsarm een deel van het gereflecteerde licht zou tegenhouden en een schaduw zou veroorzaken.
In de Duitse octrooiaanvraag DE 42 33 930 Al wordt een verlichtingstoestel bescheven met een door een koepelvormige reflector omgeven lichtbron. Centraal onder de lichtbron is een spiegelreflector voorzien. Deze spiegelreflector is bevestigd op een arm die door de wand van de koepelvormige reflector zit en omvat drie op buigzame armen bevestigde spiegels. Deze gekende reflector heeft de volgende reeks nadelen : Doordat de reflector zich hoofdzakelijk in de centrale zone van de lichtbundel uitstrekt is het lichtverlies in dit verlichtingstoestel vrij groot. De hoeveelheid doorgelaten licht in de oorspronkelijke lichtuittrede-richting zal voor een aantal verlichtingsdoeleinden onvoldoende zijn.
De spiegels zijn wel richtbaar op buigzame armen bevestigd, maar kunnen niet verplaatst worden ten opzichte van de lichtbron zodat een aantal reflectie-richtingen of combinaties van reflectierichtingen niet mogelijk is. Bovendien zijn de mogelijkheden ook beperkt doordat het aantal spiegeltjes van de reflector niet kan gewijzigd worden. De op een reflector voorziene reflecterende elementen hebben bepaalde reflectie-eigenschappen, waardoor ze het
<Desc/Clms Page number 3>
licht op een bepaalde manier (bijvoorbeeld met focussering of verspreiding van het licht) reflecteren. Ook deze eigenschappen zijn door de fabrikant vast bepaald voor een bepaalde reflector en kunnen nadien niet meer gewijzigd worden door de gebruiker.
Een ander nadeel van deze reflector en van dit verlichtingstoestel is dat het schoonmaken van de spiegels moet gebeuren terwijl deze aan het verlichtingstoestel bevestigd zijn. Een verlichtingstoestel is niet altijd op een gemakkelijk bereikbare plaats geïnstalleerd zodat dit schoonmaken vaak een moeilijk en lastig werk is.
In het octrooi US-5.921.662 wordt een spiegelreflector beschreven met een basisring die op de cirkelvormige rand (met overeenstemmende diameter) van een koepelvormige reflector van een verlichtingstoestel door klemmiddelen kan vastgemaakt worden. Aan deze bevestigingsring zijn voorts ook een aantal lichtreflecterende lamellen voorzien. De lamellen en de bevestigingsring zijn als één geheel uit plaatvormig metaal uitgevoerd, waarbij de stand van de lamellen door het verbuigen van het materiaal kan gewijzigd worden.
Een belangrijk nadeel van een dergelijke reflector is dat hij enkel kan gebruikt worden op verlichtingstoestellen die een cirkelvormige rand met een overeenstem- mende diameter hebben. Daarnaast vinden we ook bij deze reflector een aantal van de hoger genoemde nadelen terug : reflecterende lamellen zijn enerzijds slechts in beperkte mate richtbaar, en anderzijds kunnen ze ook niet verplaatst worden ten opzichte van de lichtbron zodat een aantal reflectierichtingen of combinaties van reflectierichtingen niet mogelijk is. Ook het aantal reflecterende lamellen van de reflector kan niet gewijzigd worden, en de op een reflector voorziene lamellen kunnen ook niet vervangen worden door lamellen met andere reflectie- eigenschappen. Voor het schoonmaken van de lamellen moet de gehele reflector afgenomen worden.
<Desc/Clms Page number 4>
Een doel van deze uitvinding is te voorzien in een reflector die de hierboven aangeduide nadelen oplost.
Deze doelstelling wordt volgens deze uitvinding op een bijzonder eenvoudige maar verrassend doeltreffende wijze bereikt door te voorzien in een reflector met de in de eerste paragraaf van deze beschrijving aangeduide kenmerken, dewelke een draagelement omvat met een lichtdoorlatende zone die omgeven is door een bevestigingslichaam voor de reflecterende elementen, en waarbij elk reflecterend element op een plaats naar keuze afneembaar kan bevestigd worden op het bevestigingslichaam. De genoemde lichtdoorlatende zone is bijvoorbeeld een opening die door het bevestigingslichaam omringd is, maar kan ook gevormd worden door een zone uit doorschijnend materiaal.
Het draagelement kan zó gepositioneerd worden dat er een voldoende hoeveelheid licht in de lichtuittrede-richting door de lichtdoorlatende zone doorgelaten wordt.
Doordat de reflecterende elementen afzonderlijk afneembare onderdelen van de reflector zijn kan hun aantal gewijzigd worden en kunnen ze zeer gemakkelijk verwijderd worden en vervangen worden door reflecterende elementen met andere reflectie-eigenschappen. Doordat elk reflecterend element bovendien ook op meerdere plaatsen naar keuze op het bevestigingslichaam kan bevestigd worden is men, zelfs bij gebruik van één enkel reflecterend element, veel minder beperkt (dan bij de bestaande reflectoren) bij de keuze van de reflectie richting. Bij gebruik van meerdere reflecterende elementen is ook een veel groter aantal combinaties van verschillende reflectierichtingen mogelijk dan het geval was bij de bestaande reflectoren. Bovendien kunnen de reflecterende elementen ook van de reflector afgenomen worden om ze grondig schoon te maken.
Deze reflector kan zó uitgevoerd worden dat hij op verschillende types verlichtingstoestellen kan bevestigd worden.
<Desc/Clms Page number 5>
Het is de verdienste van deze uitvinding dat de gebruiker van dit soort reflectoren een groot aantal mogelijkheden aangeboden krijgt om, na de aankoop van de reflector, in alle vrijheid zelf de eigenschappen van zijn reflector, naar eigen inzicht en creativiteit te bepalen, en deze eigenschappen ook op elk ogenblik kan aanpassen.
Bij een bijzonder voordelige uitvoeringsvorm van een reflector voor een verlichtingstoestel volgens deze uitvinding is elk reflecterend element verplaatsbaar als het op het bevestigingslichaam bevestigd is. Dit biedt het voordeel dat de reflecterende elementen niet eens van het bevestigingslichaam moeten verwijderd worden om ze op een andere plaats ten opzichte van de lichtbron te positioneren. De reflector wordt hierdoor zeer gebruiksvriendelijk.
In een voorkeurdragende uitvoeringsvorm van de reflector volgens deze uitvinding is elk reflecterend element bovendien ook richtbaar als het op het bevestigingslichaam bevestigd is. De reflecterende elementen kunnen hierdoor ook in verschillende standen geplaatst worden om verschillende reflectierichtingen te bekomen.
Bij een uitvoering van de reflector die de voorkeur geniet is elk draagelement voorzien om zo opgesteld te worden dat het licht van een van de lichtbron afkomstige lichtbundel in een zone rond de centrale as van de lichtbundel doorgelaten wordt in de lichtuittrede-richting. Zo wordt in deze richting een lichtsterkte bekomen die voor de meeste doeleinden voldoende is.
In een bijzonder voordelige uitvoeringsvorm volgens deze uitvinding kan elk draagelement voorzien worden van een lichtdoorlatend en lichtbeïnvloedend element, in het bijzonder een lensoptiek en/of een kleurenfilter, om één of meerdere kenmerken van het langs de lichtdoorlatende zone doorgelaten licht te beïnvloeden.
Dit zorgt voor een bijkomende uitbreiding van het aantal mogelijkheden tot beïnvloeding van de verlichting.
<Desc/Clms Page number 6>
Bij voorkeur wordt de reflector zó uitgevoerd dat elk draagelement in de genoemde lichtdoorlatende zone kan voorzien worden van een lichtdoorlatend en licht- beïnvloedend element. Door de reflector op deze manier uit te voeren is er voor de genoemde lichtdoorlatende en lichtbeïnvloedende elementen geen bijkomende houder nodig. Dit maakt de constructie eenvoudiger en goedkoper.
Een bijzonder eenvoudig te realiseren en gemakkelijk te onderhouden en aan te passen reflector wordt bekomen als elk reflecterend element door een clipsverbinding met het bevestigingslichaam kan verbonden worden.
Elk reflecterend element omvat daarvoor bijvoorbeeld een verbindingsmiddel met twee tegenoverliggende benen die voorzien zijn om een onderdeel van het bevestigingslichaam te omgrijpen, terwijl de genoemde benen door een elastische vervorming van minstens één been van elkaar kunnen verwijderd worden.
Het bevestigingslichaam wordt bij voorkeur ringvormig uitgevoerd met een cirkelvormige dwarsdoorsnede. Een ringvorm biedt een esthetisch uitzicht en kan perfect symmetrisch uitgevoerd worden zodat het bevestigingslichaam symmetrisch omheen de centrale as van een lichtbundel kan opgesteld worden. Alle op het bevestigingslichaam bevestigde reflecterende elementen bevinden zich dan op dezelfde afstand van deze centrale as verwijderd, terwijl het centrale deel van de lichtbundel ongehinderd doorgelaten wordt. Deze uitvoering zorgt voor een minimaal lichtverlies. Als de reflecterende elementen een verbindingsmiddel hebben dat de ring omvat, kunnen de reflecterende elementen onbeperkt geroteerd worden ten opzichte van de ring, als deze een cirkelvormige dwarsdoorsnede heeft.
De reflecterende elementen kunnen als spiegels op basis van glas vervaardigd zijn, maar kunnen ook uit andere materialen zoals bijvoorbeeld metaal, vervaardigd zijn.
<Desc/Clms Page number 7>
Het bevestigingslichaam is in een voorkeursuitvoering verbonden met een stang die voorzien is om bevestigd te worden aan de behuizing van het verlichtingstoestel.
Een dergelijke verbinding is mogelijk bij nagenoeg alle verlichtingstoestellen.
Een verlichtingstoestel voorzien van een reflector volgens deze uitvinding is een ander voorwerp van deze uitvinding. Daarbij wordt de reflector bij voorkeur zó opgesteld ten opzichte van de lichtbron dat het licht van een van de lichtbron afkomstige lichtbundel in een zone rond de centrale as van de lichtbundel wordt doorgelaten in de lichtuittrede-richting.
Zo'n verlichtingstoestel kan een behuizing omvatten waarin een koepelvormige reflector voorzien is, terwijl het bevestigingslichaam van de reflector volgens deze uitvinding aan deze behuizing bevestigd is door middel van een zich door de wand van deze koepelvormige reflector uitstrekkende stang.
De uitvinding wordt nu nader toegelicht aan de hand van de hierna volgende gedetailleerde beschrijving van een voorkeurdragend verlichtingstoestel volgens deze uitvinding. De bedoeling van deze beschrijving is enkel een verduidelijkend voorbeeld te geven en kan dus geenszins geïnterpreteerd worden als een beperking van het toepassingsgebied van de uitvinding of van de in de conclusies opgeëiste octrooirechten.
In deze beschrijving wordt door middel van referentiecijfers verwezen naar de hierbij gevoegde figuren figuur 1 toont in perspectief een verlichtingstoestel volgens deze uitvinding, gezien vanaf de onderzijde ervan, figuur 2 toont een schematisch onderaanzicht van de reflector van het op figuur 1 voorgestelde verlichtingstoestel. figuur 3 toon een dwarsdoorsnede van de bevestigingsring van de op figuur 2 voorgestelde reflector en van een op deze ring te bevestigen reflectie-plaatje, en
<Desc/Clms Page number 8>
figuur 4 toon een perspectief-aanzicht van de reflector van het verlichtingstoestel van figuur 1.
Het op de figuren voorgestelde verlichtingstoestel is een "downlight" voorzien van een spiegelreflector, ook een ringspiegeloptiek genoemd, om ervoor te zorgen dat het neerwaarts gerichte licht uit de "downlight" gereflecteerd wordt in een aantal verschillende richtingen.
Het verlichtingstoestel (zie figuur 1) omvat een behuizing (1) die een koepelvormige reflector (2) omvat, die bijvoorbeeld een parabolische kromming heeft. Deze koepelvormige reflector (2) mag niet verward worden met de spiegelreflector (3) volgens deze uitvinding. Centraal in de ruimte die door de koepelvormige reflector (2) omsloten wordt, is een lamphouder opgesteld, die op algemeen gekende wijze verbonden is met elektrische draden zodat een elektrische stroom doorheen een in de lamphouder voorziene lamp kan gevoerd worden. De lamp en de lamphouder zijn boven de met referentiecijfer (7) aangeduide lens opgesteld en zijn bijgevolg op figuur 1 niet zichtbaar.
Het op figuur 1 voorgestelde verlichtingstoestel omvat voorts ook een spiegel- reflector (3) bestaande uit een draagelement (4) dat drie licht-reflecterende metalen plaatjes (10),(11),(12) draagt. Het draagelement (4) bestaat uit een stang (5) in verbinding met een ringvormig gedeelte (6). Het draagelement (4) heeft dus een zich binnen de ring (6) bevindende open zone die hoofdzakelijk cirkelvormig is. De stang (5) strekt zich uit doorheen de wand van de koepelvormige reflector (2) en is voorbij die wand bevestigd aan de armatuur (1) van het verlichtingstoestel, in een zodanige positie dat de genoemde cirkelvormige opening zich precies onder de lamp bevindt.
Het centrale deel van de lichtbundel die afkomstig is van de lamp kan dus ongehinderd in neerwaartse richting doorgelaten worden doorheen deze opening. Op het op figuur 1 voorgestelde verlichtingstoestel is in deze opening een lensoptiek (7) voorzien. Dit lensoptiek (7) is gemakkelijk wegneembaar en vervangbaar door een ander lensoptiek of door een ander lichtdoorlatend en lichtbeïnvloedend element,
<Desc/Clms Page number 9>
zoals bijvoorbeeld een kleurenfilter. Het licht van het centrale deel van de neerwaarts gerichte lichtbundel kan op die manier bijkomend beïnvloedt worden. Door een kleurenfilter wordt de kleur van dit licht beïnvloedt. Door een lens (7) te voorzien kan het licht gefocusseerd of verspreid worden, of meer algemeen, op een andere manier in de ruimte verspreid worden dan oorspronkelijk het geval was in de van de lichtbron afkomstige lichtbundel.
De lichtreflecterende plaatjes (10),(11),(12) zijn uit aluminium vervaardigde plaatjes met een lichtreflecterend oppervlak. Ze hebben een driehoekige vorm met afgeronde hoeken en zijn licht gebogen met hun bolle zijde naar de ring (6) gericht (zie figuur 2). Dergelijke plaatjes kunnen echter in alle mogelijke vormen, zowel vlak (bv. cirkelvormig of rechthoekig) als met een drie-dimensionele structuur uitgevoerd worden. Zo behoort onder andere ook een piramidale vorm tot de mogelijkheden.
Het gebruik van metaalreflectoren in de plaats van reflecterende elementen op basis van glas levert een aantal voordelen op. Bij metaalreflectoren zijn alle metrische vormen mogelijk. Bij glasreflectoren daarentegen is men beperkt in de vormgeving van de reflecterende elementen.. Hierdoor kan men met metaalreflectoren een aantal stralingshoeken voor het gereflecteerde licht bekomen die onmogelijk zijn met spiegelreflectoren op basis van glas. Algemeen kan men zeggen dat men bij gebruik van metaalreflectoren over meer mogelijkheden beschikt om het gereflecteerde licht te beïnvloeden.
Een ander voordeel van deze metaalreflectoren is dat ze een merkelijk lager gewicht hebben dan reflecterende elementen op basis van glas.
Elk reflecterend plaatje (10),(11),(12) is aan de bolle kant voorzien (zie figuur 3) van een klemmetje (8) met twee elastisch vervormbare beentjes (9) die voorzien zijn om de ring (6) te omvatten. Door een reflecterend plaatje (10), (11), (12) met het klemmetje (8) tegen de ring (6) te drukken (in de richting van de op figuur 2 voorgestelde pijl) worden de beentjes (9) van elkaar weg geduwd en kan de ring (6)
<Desc/Clms Page number 10>
tussen deze beentjes (9) gebracht worden, waarna de beentjes terugveren naar hun oorspronkelijke positie. Op die manier kunnen de reflecterende plaatjes zeer gemakkelijk op de ring geclipst worden. De beentjes (9) omklemmen de ring (6) voldoende stevig opdat de reflecterende plaatjes (10),(11),(12) de positie waarin ze op de ring (6) gebracht worden zouden behouden.
Ze kunnen echter met de hand ten opzichte van de ring (6) geroteerd worden (waarbij de rotatie-as zich in het vlak van de ring doorheen het klemmetje (8) uitstrekt) en kunnen en ook over de ring (6) (volgens de ringomtrek) verschoven worden totdat ze in een gewenste positie ten opzichte van de lamp gebracht zijn.
Om te voorkomen dat de reflecterende plaatjes (10),(11),(12), nà hun correcte positionering op de ring (6), nog zouden roteren ten opzichte van de ring of over deze ring zouden verschuiven, hetgeen uiteraard ongewenst is omdat daarmee de bepaalde reflectie-richting verandert, kan men de wrijvingskracht van de beentjes (9) ten opzichte van het ringoppervlak vergroten. Dit kan op verschillende manieren, maar één zeer eenvoudige manier bestaat erin om de beentjes (9) aan de naar elkaar toe gerichte zijde te voorzien van één of meerdere uitstekende delen (niet op de figuren voorgesteld). Dit kunnen bijvoorbeeld ribvormige uitsteeksels zijn die bekomen zijn door een plooi in het materiaal van de beentjes (9).
De gebruiker kan het aantal plaatjes bepalen en zelf ook bepalen op welke plaats op de ring deze plaatjes (10), (11), (12) bevestigd worden. Voorts kan hij ook kiezen uit plaatjes (10), (11), (12), met verschillende reflectie-eigenschappen. Tenslotte kan hij ook het centrale deel van de lichtbundel beïnvloeden door een lensoptiek en/of een kleurenfilter van zijn keuze in de ring (6) te voorzien.
Hiermee beschikt de gebruiker over een zeer groot aantal mogelijkheden om zelf de eigenschappen (verdeling, kleur, richting, ...) te kiezen van de met een bepaald verlichtingstoestel bekomen verlichting.
<Desc/Clms Page number 11>
Het nodige aantal reflecterende plaatjes (10), (11), (12) dat nodig is, kan op de plaats waar het toestel wordt ingebouwd, bepaald worden. Men kan ten allen tijde de plaatjes vervangen door plaatjes met andere reflectie-eigenschappen of er één of meerdere plaatje bijclipsen of wegnemen. Men kan de plaatjes ook op een eenvoudig manier met de hand richten zonder enig gereedschap. Bij het richten van een plaatje glijden de beentjes (9) van het klemmetje (8) over het oppervlak van de ring (6). De ring heeft bij voorkeur een cirkelvormige dwarsdoorsnede zodat de plaatjes (10), (11), (12) onbeperkt kunnen geroteerd worden ten opzichte van de ring (6). Het soort plaatjes dat nodig is, kan op de plaats waar het toestel wordt ingebouwd, bepaald worden.
Ten allen tijde kan na installatie worden besloten om hetzij het aantal, hetzij het soort plaatjes, te wijzigen door deze van de ring de verwijderen en er andere op te clipsen. Ook het reinigen van de plaatjes is veel eenvoudiger. De open ring (6) onder de lamp laat toe dat centraal onder lamp de lichtuittrede beter is en er minder lichtverlies is in de kern van de armatuur. De open ring (6) laat ook toe om er een lensoptiek (7) en/of een kleurenfilter aan te brengen, om het centrale deel van de lichtbundel te beïnvloeden.
De reflector volgens deze uitvinding heeft een eenvoudige constructie, is zeer gebruiksvriendelijk en lost de hierboven gestelde problemen op, op zeer doeltreffende wijze.