<Desc/Clms Page number 1>
SAMENSTELLING DIE POLYCARBONAAT EN EEN WRIJVINGVERLAGEND
MIDDEL BEVAT. EN HIERUIT VERKREGEN VOORWERPEN
De uitvinding heeft betrekking op een samenstelling die een polycarbonaat en een wrijvingverlagend middel bevat. De uitvinding heeft eveneens betrekking op voorwerpen die geheel of gedeeltelijk uit de samenstelling bestaan.
Een lage wrijving tussen aanliggende produktoppervlakken is zeer gewenst voor een aantal produkten. Het van elkaar verwijderen van geneste stapelbare bakken bijvoorbeeld wordt aanzienlijk vergemakkelijkt door een materiaal met een lage wrijving toe te passen. Verder is er bijvoorbeeld in de kinderspeelgoedbranche grote behoefte aan samenstellingen die voorwerpen kunnen opleveren met een lage wrijving. Zo dienen de bekende, in elkaar grijpende Lego speelgoed bouwelementen zeer eenvoudig in elkaar gezet en vervolgens weer van elkaar verwijderd te kunnen worden, zonder dat hiervoor veel kracht nodig is. De mate van gemak waarmee dit kan geschieden hangt voor een belangrijk deel af van de wrijving tussen de kontaktoppervlakken van de in elkaar grijpende bouwelementen.
Transparante speelgoed bouwelementen worden doorgaans vervaardigd uit polycarbonaat bevattende samenstellingen. Dergelijke samenstellingen zijn op zich bekend, bijvoorbeeld uit DE-A-2729485. In DE-A-2729485 wordt een samenstelling beschreven die polycarbonaat en een ester van een verzadigd alifatisch carbonzuur met een alcohol bevat. De ester in de samenstelling zorgt ervoor dat, na afloop van het vormgevingsproces, het uitnemen uit de vormmal van een uit de samenstelling vervaardigd voorwerp wordt vergemakkelijkt.
<Desc/Clms Page number 2>
De bekende polycarbonaat bevattende samenstelling heeft als nadeel dat de gewenste lage wrijving van het ermee vervaardigde voorwerp slechts wordt verkregen ten koste van een beduidend verlies aan transparantie van het voorwerp.
De uitvinding beoogt in een polycarbonaat bevattende samenstelling te voorzien, waaruit voorwerpen kunnen worden geproduceerd met de gewenste lage wrijving en met een transparantie die vergelijkbaar is met deze van een polycarbonaat bevattende samenstelling die het wrijvingverlagend middel niet bevat.
De polycarbonaat bevattende samenstelling volgens de uitvinding heeft daartoe het kenmerk dat het wrijvingverlagend middel een eerste en een tweede ester omvat van een verzadigd alifatisch carbonzuur met een enkelvoudig, respectievelijk meervoudig alcohol.
De specifieke combinatie van de esters in de polycarbonaatsamenstelling volgens de uitvinding levert voorwerpen op met de gewenste lage wrijving en, verrassenderwijs, met een transparantie die gelijk is aan of slechts in geringe mate afwijkt van de transparantie van voorwerpen uit polycarbonaat zonder wrijvingverlagend middel.
Bovendien voorziet de samenstelling volgens de uitvinding in voorwerpen met een lage wazigheid.
De transparantie is een maat voor de lichtdoorlatendheid van een voorwerp, terwijl de wazigheid veeleer de mate van lichtverstrooiing in een voorwerp meet. De transparantie en wazigheid van voorwerpen zijn goed gedefinieerde begrippen. In het kader van deze aanvrage worden transparantie en wazigheid gedefinieerd zoals beschreven in de respectievelijke ASTM normen D1746 en D1003.
Een verder voordeel van de samenstelling volgens de uitvinding is dat een relatief lage hoeveelheid wrijvingverlagend middel reeds voldoende is om het beoogde effekt te bereiken.
<Desc/Clms Page number 3>
Geschikte verzadigde alifatische carbonzuren welke toegepast kunnen worden bij de bereiding van de eerste en tweede ester volgens de onderhavige uitvinding zijn carbonzuren met 10 tot 26 koolstofatomen. Voorbeelden van geschikte verzadigde alifatische carbonzuren zijn decaanzuur (caprinezuur), undecaanzuur, dodecaanzuur (laurinezuur), tridecaanzuur, tetradecaanzuur (myristinezuur), pentadecaanzuur, hexadecaanzuur (palmitinezuur), heptadecaanzuur, octadecaanzuur (stearinezuur), nonadecaanzuur, eicosaanzuur (arachidezuur), heneicosaanzuur, docosaanzuur (beheenzuur), enzovoort.
Geschikte alcoholen welke toegepast kunnen worden bij de bereiding van de eerste en tweede ester volgens de onderhavige uitvinding zijn alifatische alcoholen met 2 tot 25 koolstofatomen. Voorbeelden van, voor de eerste ester geschikte enkelvoudige alcoholen zijn ethyl-, propyl-, butyl-, pentyl-, hexyl-, heptyl-, octyl-, nonyl-, decylalcohol, en dies meer. Voorbeelden van, voor de tweede ester geschikte meervoudige alcoholen zijn onder andere ethylenglycol, diethyleenglycol, triethyleenglycol, tetraethyleenglycol, propyleenglycol, dipropyleenglycol, trimethyleenglycol, glycerol en pentaerythritol.
Bij voorkeur wordt in de samenstelling volgens de uitvinding als tweede ester een stearaat toegepast.
Met de meeste voorkeur wordt dit stearaat gekozen uit de groep gevormd door glycerine tri-stearaat en ethyleenglycol-di-stearaat.
Bij voorkeur is de eerste ester een ester van een carbonzuur met 16 tot 24 koolstofatomen, en een alcohol met 14 tot 20 koolstofatomen.
Met meer voorkeur is de eerste ester een stearaat of een behenaat. Met de meeste voorkeur is de eerste ester een stearaat of een behenaat van een alcohol met 16 tot 18 koolstofatomen.
Hierdoor wordt, naast een verdere verlaging van
<Desc/Clms Page number 4>
de wrijving met behoud van transparantie van het voorwerp, een verder verbeterde verwerkbaarheid en temperatuurbestandheid van de samenstelling volgens de uitvinding bereikt.
De samenstelling volgens de uitvinding bevat doorgaans een hoeveelheid wrijvingverlagend middel van 0, 01 tot 10 gew.-% ten opzichte van het totale gewicht van de samenstelling.
Bij voorkeur echter wordt de samenstelling gekenmerkt doordat zij van 0, 5 tot 5 gew.-% wrijvingverlagend middel bevat ten opzichte van het totale gewicht van de samenstelling. Met nog meer voorkeur is dit van 0, 5 tot 3 gew.-%.
Hierdoor wordt een verdere verhoging van de transparantie van het voorwerp bereikt.
Bij voorkeur bevat de samenstelling volgens de uitvinding een hoeveelheid tweede ester van het wrijvingverlagend middel tussen 0, 5 en 3 gew.-% ten opzichte van het totale gewicht van de samenstelling. Met de meeste voorkeur is dit van 0, 5 tot 2 gew.-%.
Hierdoor wordt een nog verdere verhoging van de transparantie van de samenstelling bereikt bij gelijkblijvende lage wrijving.
Geschikte polycarbonaten die kunnen worden toegepast in de samenstelling volgens de uitvinding zijn aromatische polycarbonaten en blokcopolymeren die aromatische en alifatische polycarbonaatblokken bevatten.
Ook kunnen lineaire en vertakte polycarbonaten worden gebruikt. Dergelijke polycarbonaten en de bereiding ervan zijn bijvoorbeeld beschreven in Kunststoff Handbuch, Hanser Verlag, München, Duitsland, 1992, pagina 118-148.
De aromatische polycarbonaten kunnen onder andere op gebruikelijke wijze worden bereid door omzetting van een tweewaardig fenol met een carbonaat-voorprodukt volgens een grensvlakpolymerisatieproces, zoals bijvoorbeeld is beschreven in WO 94/01494.
Het is mogelijk aan de samenstelling volgens de
<Desc/Clms Page number 5>
uitvinding toeslagstoffen toe te voegen welke in polycarbonaten gebruikelijk zijn, met dien verstande dat de transparantie van een ermee vervaardigd voorwerp op een voldoende hoog niveau dient te blijven. Geschikte toeslagstoffen zijn bijvoorbeeld thermische stabilisatoren, zoals organische fosfieten en fenolische antioxidanten, UV stabilisatoren, alsmede middelen om hydrolyse tegen te gaan, vlamvertragende middelen, middelen voor het tegengaan van druipen en inerte vulstoffen. Ook is het mogelijk kleurstoffen en geringe hoeveelheden pigment toe te voegen.
De samenstelling volgens de uitvinding kan op een voor de vakman bekende wijze worden aangemaakt en verwerkt. Zo is het mogelijk voor de aanmaak van de samenstelling gebruik te maken van statische kneders. Ook is het mogelijk een continue kneder te gebruiken, zoals bijvoorbeeld enkelschroefsextruders en coroterende dubbelschroefskneders, zoals geleverd door W & P uit Duitsland. Ook is de samenstelling uitstekend aan te maken met behulp van een BussR Kokneder.
Verwerking van de samenstelling tot voorwerpen gebeurt eveneens op voor de vakman bekende wijze, bijvoorbeeld door middel van spuitgieten of persen. Ook is het mogelijk gebruik te maken van verwerkingstechnieken als extrusie, blaasvormen of vacuumvormen.
De uitvinding wordt verder toegelicht aan de hand van de volgende voorbeelden, zonder daartoe beperkt te zijn.
Gebruikte Materialen - PC : Polycarbonaat met een LVN ("Limiting Viscosity
Number") van 45, 7 ml/g, gemeten in dichloormethaan bij 200C volgens ISO 1628, afkomstig van de firma DSM te Geleen,
Nederland.
<Desc/Clms Page number 6>
- El : LoxiolR EP 218, een glycerine-tri-stearaat van de firma Henkel te Düsseldorf, Duitsland.
EMI6.1
- E2 12, een glycerine-mono-stearaat van de firma Henkel te Düsseldorf, Duitsland.
- E3 : LoxiolR EP 32, een ester o. b. v. een alcohol met
16 koolstofatomen en stearinezuur, van de firma
Henkel te Düsseldorf, Duitsland.
- E4 : LoxiolR EP 47, een ester o. b. v. een alcohol met
18 koolstofatomen en beheenzuur, van de firma
Henkel te Düsseldorf, Duitsland.
- AI : PPG 2000, een polypropyleenglycol van de firma
Dow Chemicals.
- A2 : IrgawaxR 366, een gezuiverde koolwaterstofwas van de firma Ciba-Geigy.
EMI6.2
- A3 Dow Corning 710 Fluid, een fenyl-methyl polysiloxaanverbinding van de firma Dow Corning.
- A4 : CF1142, een fenyl-methyl polysiloxaanverbinding van de firma General Electric.
Uitqevoerde testen 1. Triboloqisch SFC : Statische wrijvingscoefficient ("Static Friction
Coefficient"), gemeten volgens ASTM D1894.
DFC : Dynamische wrijvingscoefficient ("Dynamic
Friction Coefficient"), gemeten volgens ASTM
D1894.
2. Optisch TR : Transparantie, gemeten volgens ASTM D1746.
Haze : Wazigheid, gemeten volgens ASTM D1003.
Voorbeelden I t/m IX en Verqeliikende Experimenten A t/m C
Deze serie vergelijkt polycarbonaatsamenstellingen volgens de uitvinding met samenstellingen waaraan slechts een ester is toegevoegd in vergelijkbare hoeveelheden.
<Desc/Clms Page number 7>
De componenten, vermeld in Tabel 1, werden geextrudeerd tot granulaat bij een, voor polycarbonaat gebruikelijke, insteltemperatuur van ongeveer 3000C (280- 3200C). Hiertoe werd gebruik gemaakt van een dubbelschroefskneder van het type ZSKR 25, geleverd door de firma W & P uit Duitsland. De componenten werden gemengd in de gewichtsverhoudingen, zoals vermeld in Tabel l. Aan alle samenstellingen werd eenzelfde, voor polycarbonaat gebruikelijk additieven-pakket, bestaande uit stabilisatoren en glijmiddelen, toegevoegd (Add. in Tabel 1).
Het verkregen granulaat werd vervolgens gedroogd gedurende 4 uur bij een temperatuur van 1200C en gespuitgiet tot testplaten. De temperatuur van de smelt
EMI7.1
was hierbij ongeveer 290-300 C, de temperatuur van de matrijs ongeveer 90 C. De testplaten werden vervolgens onderworpen aan de hierboven vermelde testen. De resultaten hiervan zijn opgenomen in Tabel 2.
Uit de resultaten blijkt dat enkel de samenstelling volgens de uitvinding leidt tot de gewenste combinatie van eigenschappen, namelijk een hoge optische kwaliteit (hoge transparantie en lage wazigheid) en lage wrijving. De samenstelling van Vergelijkend Experiment A vertoont een te hoge wrijving, terwijl de samenstellingen van Vergelijkende Experimenten B en C een te hoge wazigheid opleveren.
<Desc/Clms Page number 8>
EMI8.1
Tabel 1
EMI8.2
<tb>
<tb> Table <SEP> 1
<tb> Number <SEP> PC <SEP> El <SEP> E2 <SEP> E3 <SEP> E4 <SEP> Add. <SEP>
<tb>
(gev%) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%) <SEP> (gelt) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%) <SEP>
<tb> I <SEP> 97,4 <SEP> 2,00 <SEP> 0,50 <SEP> - <SEP> - <SEP> 0,10
<tb> II <SEP> 97,4 <SEP> 2,00 <SEP> - <SEP> 0,50 <SEP> 0,10
<tb> III <SEP> 96,9 <SEP> 2,00 <SEP> 1,00 <SEP> - <SEP> - <SEP> 0,10
<tb> IV <SEP> 96, <SEP> 9 <SEP> 2,00 <SEP> - <SEP> - <SEP> 1,00 <SEP> 0,10
<tb> V <SEP> 97, <SEP> 4 <SEP> 2, <SEP> 00-0, <SEP> 50-0, <SEP> 10 <SEP>
<tb> VI <SEP> 96, <SEP> 9 <SEP> 2,00 <SEP> - <SEP> 1,00 <SEP> - <SEP> 0,10
<tb> A <SEP> 99, <SEP> 6 <SEP> 0, <SEP> 30---0, <SEP> 10 <SEP>
<tb> B <SEP> 97,9 <SEP> 2,00 <SEP> - <SEP> - <SEP> - <SEP> 0,10
<tb> C <SEP> 97, <SEP> 2 <SEP> 2, <SEP> 75---0, <SEP> 10 <SEP>
<tb>
EMI8.3
Tabel 2
EMI8.4
<tb>
<tb> Number <SEP> TR <SEP> Haze <SEP> SFC <SEP> DFC
<tb> (%) <SEP> (%) <SEP> (-) <SEP> (-)
<tb> I <SEP> 89, <SEP> 7 <SEP> 0, <SEP> 57 <SEP> 0, <SEP> 27 <SEP> 0,
<SEP> 30 <SEP>
<tb> II <SEP> 90,6 <SEP> 0,46 <SEP> 0,26 <SEP> 0,25
<tb> 111 <SEP> 89, <SEP> 7 <SEP> 0, <SEP> 65 <SEP> 0, <SEP> 26 <SEP> 0, <SEP> 30 <SEP>
<tb> IV <SEP> 90, <SEP> 4 <SEP> 0, <SEP> 48 <SEP> 0, <SEP> 25 <SEP> 0, <SEP> 25 <SEP>
<tb> V <SEP> 90, <SEP> 5 <SEP> 0, <SEP> 34 <SEP> 0, <SEP> 27 <SEP> 0, <SEP> 25 <SEP>
<tb> VI <SEP> 90, <SEP> 5 <SEP> 0, <SEP> 43 <SEP> 0, <SEP> 34 <SEP> 0, <SEP> 25 <SEP>
<tb> A <SEP> 90, <SEP> 1 <SEP> 0, <SEP> 67 <SEP> 0, <SEP> 75 <SEP> 0, <SEP> 60 <SEP>
<tb> B <SEP> 90, <SEP> 4 <SEP> 0, <SEP> 88 <SEP> 0, <SEP> 37 <SEP> 0, <SEP> 37 <SEP>
<tb> C <SEP> 90,0 <SEP> 1,05 <SEP> 0,30 <SEP> 0,30
<tb>
<Desc/Clms Page number 9>
Voorbeeld IV en Verqeliikende Experimenten J en K
Deze serie vergelijkt polycarbonaatsamenstellingen volgens de uitvinding met samenstellingen waaraan een,
van een ester verschillend smeermiddel is toegevoegd in vergelijkbare hoeveelheden.
Op dezelfde wijze als vermeld bij Voorbeelden I t/m IX, werden testplaten verkregen van samenstellingen, zoals opgenomen in Tabel 3. Tabel 4 vermeld de hiermee verkregen resultaten.
Toevoegen van een alcohol (PPG 2000) of een koolwaterstofwas (Irgawax) leidt niet tot het gewenste effekt. Met name de gewenste lage wrijving wordt niet bereikt. Ook is de wazigheid ongewenst hoog.
Tabel 3
EMI9.1
<tb>
<tb> Number <SEP> PC <SEP> El <SEP> E4 <SEP> Al <SEP> A2 <SEP> Add.
<tb>
(gew%) <SEP> (grew%) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%)
<tb> IV <SEP> 96, <SEP> 9 <SEP> 2, <SEP> 00 <SEP> 1, <SEP> 00--0, <SEP> 10 <SEP>
<tb> IV <SEP> 96,9 <SEP> 2,00 <SEP> 1,00 <SEP> - <SEP> - <SEP> 0,10
<tb> J <SEP> 97,9 <SEP> - <SEP> 2,00 <SEP> - <SEP> 0,10
<tb> K <SEP> 97,9 <SEP> - <SEP> - <SEP> 2,00 <SEP> 0,10
<tb>
Tabel 4
EMI9.2
<tb>
<tb> Number <SEP> TR <SEP> Haze <SEP> SFC <SEP> DFC
<tb> () <SEP> (%) <SEP> (-) <SEP> (-) <SEP>
<tb> IV <SEP> 90, <SEP> 4 <SEP> 0, <SEP> 48 <SEP> 0, <SEP> 25 <SEP> 0, <SEP> 25 <SEP>
<tb> J <SEP> 88, <SEP> 0 <SEP> 1, <SEP> 10 <SEP> 0, <SEP> 57 <SEP> 0, <SEP> 65 <SEP>
<tb> K <SEP> 90, <SEP> 3 <SEP> 0,68 <SEP> 0,52 <SEP> 0,
52
<tb>
<Desc/Clms Page number 10>
Voorbeeld IV en Verqeliikende Experimenten D t/m I
Deze serie vergelijkt polycarbonaatsamenstellingen volgens de uitvinding met samenstellingen waaraan een smeermiddel in vergelijkbare hoeveelheden is toegevoegd, dat bestaat uit een combinatie van een ester met een ander middel.
Op dezelfde wijze als vermeld bij Voorbeelden I t/m IX, werden testplaten verkregen van samenstellingen, zoals opgenomen in Tabel 5. Tabel 6 vermeld de hiermee verkregen resultaten.
Uit de resultaten blijkt dat combinaties van een ester met een ander middel zowel optisch als tribologisch niet voldoen. Enkel de specifieke combinatie van twee esters in de samenstelling volgens de uitvinding geeft de gewenste eigenschappen.
Tabel 5
EMI10.1
<tb>
<tb> Number <SEP> PC <SEP> El <SEP> Al <SEP> A2 <SEP> A3 <SEP> E4 <SEP> Add.
<tb>
(gew%) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%) <SEP> (gew%)
<tb> IV <SEP> 96, <SEP> 9 <SEP> 2, <SEP> 00---1, <SEP> 00 <SEP> 0, <SEP> 10 <SEP>
<tb> D <SEP> 96, <SEP> 9 <SEP> 2, <SEP> 00 <SEP> - <SEP> 1, <SEP> 00 <SEP> - <SEP> - <SEP> 0, <SEP> 10 <SEP>
<tb> E <SEP> 95, <SEP> 9 <SEP> 2, <SEP> 00-2, <SEP> 00--0, <SEP> 10 <SEP>
<tb> F <SEP> 96,9 <SEP> 2,00 <SEP> 1,00 <SEP> - <SEP> - <SEP> - <SEP> 0,10
<tb> G <SEP> 95,9 <SEP> 2,00 <SEP> 1,00 <SEP> 1,00 <SEP> - <SEP> - <SEP> 0,10
<tb> H <SEP> 97,4 <SEP> 2,00 <SEP> - <SEP> - <SEP> 0,50 <SEP> - <SEP> 0,10
<tb> 1 <SEP> 96, <SEP> 9 <SEP> 2, <SEP> 00--1, <SEP> 00-0, <SEP> 10 <SEP>
<tb>
<Desc/Clms Page number 11>
Tabel 6
EMI11.1
<tb>
<tb> Number <SEP> TR <SEP> Haze <SEP> SFC <SEP> DFC
<tb> (%) <SEP> (%) <SEP> (-) <SEP> (-)
<tb> IV <SEP> 90, <SEP> 4 <SEP> 0, <SEP> 48 <SEP> 0, <SEP> 25 <SEP> 0,
<SEP> 25 <SEP>
<tb> D <SEP> 89, <SEP> 9 <SEP> 1, <SEP> 16 <SEP> 0, <SEP> 25 <SEP> 0, <SEP> 45 <SEP>
<tb> E <SEP> 88, <SEP> 6 <SEP> 1, <SEP> 91 <SEP> 0, <SEP> 28 <SEP> 0, <SEP> 37 <SEP>
<tb> F <SEP> 89,1 <SEP> 0,90 <SEP> 0,35 <SEP> 0,37
<tb> G <SEP> 88,5 <SEP> 1,50 <SEP> 0,29 <SEP> 0,30
<tb> H <SEP> 78, <SEP> 9 <SEP> 21, <SEP> 0 <SEP> 0, <SEP> 35 <SEP> 0, <SEP> 34 <SEP>
<tb> 1 <SEP> 66, <SEP> 0 <SEP> 73, <SEP> 3 <SEP> 0, <SEP> 36 <SEP> 0, <SEP> 34 <SEP>
<tb>