TARIFNAME IKINCIL SÖNÜMLEME YAPABILEN BIR PISTON TERTIBATI TEKNIK ALAN Bulus, iç içe konumlanmis en az bir iç boru ve en az bir dis boru, içerisine hidrolik sivi yerlestirilmesi için bahsedilen iç boru ve dis boru arasinda tanimlanan en az bir dis hazne ve bahsedilen iç boru içerisinde tanimlanan en az bir iç hazne, bahsedilen iç hazne içerisinde en azindan kismen hareketlendirilebilen en az bir piston kolu, iç haznede hidrolik sivinin sikismasi durumunda sinirli geçise imkan vermek için piston kolu üzerinde konumlanmis en az bir birinci valf grubu, iç hazne ve dis hazne arasinda konumlanarak hidrolik sivinin sikismasi durumunda sinirli geçise imkan vermek için en az bir ikinci valf grubu içeren en az bir piston tertibati ile ilgilidir. ÖNCEKI TEKNIK Pistonlar diger bir adi ile amortisörler tasitlarda çalisma sirasinda meydana gelen sarsinti ve titresimlerin siddetini ve etkisini azaltmak için kullanilan elemanlardir. Pistonlar hareket yönüne ters, hiz ile orantili bir direnç gösterirler. Böylece sarsinti ve titresim doguran enerjiyi isiya çevirerek yutarlar. Piston; tasitlar basta olmak üzere her türlü darbeli çalisan makinelerde (tekstil makineleri, presler, is makineleri, kaldirma makineleri vb.) kullanilabilmektedir. Genel olarak pistonlarin çalisma prensibi sürtünme yoluyla harekete karsi bir direnç göstererek, hareket enerjisinin isiya dönüstürülüp, yutulmasi esasina dayanmaktadir. Pistonlar sivi veya sivi-gaz esasli olabilmektedir. Sivi tiplerde yag kullanilmaktadir. Yaglarin iç moleküler sürtünmesi olan yüksek viskozite (kivamlilik) özelligine dayanilarak basinç altindaki yagin dar kanallardan geçmeye zorlanmasiyla sikisan moleküllerin arasindaki sürtünme yardimiyla isiya çevrilen enerji absorbe edilmektedir. Günümüzde motorlu tasitlar, kullanicilarin konfor, sürüs rahatligi, güvenlik gibi beklentilerine cevap vermek üzere farkli sekillerde tasarlanmis elemanlar içermektedirler. Bu elemanlar içerisinde pistonlar önemli bir yer teskil etmektedirler. Pistonlarin sertlik seviyeleri, araçlarin yol tutusu, sürüs konforu ve yoldaki bozukluklarin araca iletimi konularinda etkili olmaktadirlar. Pistonlarin sert olmalari, aracin yol tutusu ve direksiyon hakimiyetini arttirirken yolculuk konforunu azaltmaktadirlar. Tersi durumda da pistonlarin fazla yumusak olmasi engebeli yollarda sürücünün titresimleri hissetmesine ve konforunun azalmasina sebebiyet vermektedir. ilgilidir. Bu hidrolik damper tertibati; akiskan odasini olusturan bir ana boru içerir. Bir harici boru, ana borunun etrafinda uzanir. Ana ve harici borular arasinda bir dengeleme odasini tanimlar. Ana boruda bulunan bir ana piston, sivi odasini bir sikistirma odasi ve bir geri tepme odasi olarak böler. Bir piston kolu ana pistona baglanir. Sikistirma odasinda bulunan bir taban valfi, ana boruya baglanir. Sikistirma bölmesinde bulunan bir hidrolik sikistirma durdurucusu, ilave bir piston, bir ara parça ve bir sabitleme elemani içerir. Ek piston, ana pistona baglanir. Sikistirma haznesinde bulunan ek, taban valfine baglanir. Ek parçanin bir ana bölümü ve bir terminal bölümü vardir. Bahsedilen terminal bölümünün dis çapi ana bölümün dis çapindan daha küçüktür. Bu yapilanmada sivi odasi kapali hacme sahip olup yan kisimlarinda bulunan oluklar akiskan geçisine imkan vermektedir. Bu da sistem sönümleme kuvvetinin istenilen sekilde ayarlanamamasina sebebiyet vermektedir. Sivi odasindaki bu oluklar hem sivi odasinin imalati için bir ek maliyet getirmekte hem de ayar yapilabilirliginin önüne geçilmektedir. Pistonlar üzerinde konumlanacaklari tasitin özelliklerine göre tasarlanmakta ve önceden belirlenen bir sertlik performansina sahip olmalari beklenmektedir. Ancak her bir araç için farkli piston imalati imalatçi firmalar açisindan ek is yükü ve lojistik anlamina gelmektedir. Sonuç olarak, yukarida bahsedilen tüm sorunlar, ilgili teknik alanda bir yenilik yapmayi zorunlu hale getirmistir. BULUSUN KISA AÇIKLAMASI Mevcut bulus yukarida bahsedilen dezavantajlari ortadan kaldirmak ve ilgili teknik alana yeni avantajlar getirmek üzere, bir piston tertibati ile ilgilidir. Bulusun bir amaci, sönümleme özelligi iyilestirilmis bir piston tertibati ortaya koymaktir. Bulusun diger bir amaci ikincil sönümleme imkani veren bir piston tertibati ortaya koymaktir. Yukarida bahsedilen ve asagidaki detayli anlatimdan ortaya çikacak tüm amaçlari gerçeklestirmek üzere mevcut bulus, iç içe konumlanmis en az bir iç boru ve en az bir dis boru, içerisine hidrolik sivi yerlestirilmesi için bahsedilen iç boru ve dis boru arasinda tanimlanan en az bir dis hazne ve bahsedilen iç boru içerisinde tanimlanan en az bir iç hazne, bahsedilen iç hazne içerisinde en azindan kismen hareketlendirilebilen en az bir piston kolu, iç haznede hidrolik sivinin sikismasi durumunda sinirli geçise imkan vermek için piston kolu üzerinde konumlanmis en az bir birinci valf grubu, iç hazne ve dis hazne arasinda konumlanarak hidrolik sivinin sikismasi durumunda sinirli geçise imkan vermek için en az bir ikinci valf grubu içeren en az bir piston tertibatidir. Buna göre yeniligi, ani kuvvet yüklemelerini sönümlemek için piston kolunun iç hazneye bakan tarafinda konumlanmis ve piston koluyla birlikte hareket edebilen en az bir ikincil sönümleme kolu, bahsedilen ikincil sönümleme kolunun hareket ettirilmesi ile en azindan kismen içine girebildigi bir iç bosluga sahip en az bir kovan, bahsedilen kovan üzerinde iç boslukta hidrolik sivinin sikistirilmasi durumunda iç hazneye sinirli geçise imkan vermek için en az bir üçüncü valf grubu içermesidir. Böylece piston tertibatinin ani ve olagan disi kuvvet yüklemelerine karsi sönümleme yapabilmesi saglanmis olmaktadir. Bulusun mümkün bir yapilanmasinin özelligi, ikincil sönümleme kolunun kovan iç bosluguna sizdirmaz sekilde yerlesmesi için en az bir genisletilmis form içermesidir. Böylece ikincil sönümleme kolunun kovana siki sikiya yaslanmasi ve sizdirmaz sekilde hareket ettirilmesi saglanmaktadir. Bulusun mümkün bir diger yapilanmasinin özelligi, üçüncü valf grubunun kovan üzerinde ikinci valf grubuna bakan tarafta konumlanmis olmasidir. Böylece iç boslukta sikisan hidrolik sivinin önce üçüncü valf grubu, sonra ikinci valf grubundan geçerek dis hazneye geçisi saglanmaktadir. Bulusun mümkün bir diger yapilanmasinin özelligi, üçüncü valf grubunun en az bir tutucu parça üzerinde konumlandirilmis olmasidir. Böylece üretim asamasinda montaj kolayligi elde edilmektedir. Bulusun mümkün bir diger yapilanmasinin özelligi, bahsedilen tutucu parça üzerinde kovani tutmasi için en az bir yuva içermesidir. Böylece tutucu parça üzerine kovanin montajlanmasi saglanmaktadir. Bulusun mümkün bir diger yapilanmasinin özelligi, tutucu parçanin iç hazne üzerine siki geçme sabitlenmis olmasidir. Böylece üretim asamasinda montaj kolayligi elde edilmektedir. SEKILIN KISA AÇIKLAMASI Sekil 1' de bulus konusu piston tertibatinin birinci konumdaki temsili bir kesit görünümü verilmistir. Sekil 2' de bulus konusu piston tertibatinin ikinci konumdaki temsili bir kesit görünümü verilmistir. BU LUSUN DETAYLI AÇIKLAMASI Bu detayli açiklamada bulus konusu sadece konunun daha iyi anlasilmasina yönelik hiçbir sinirlayici etki olusturmayacak örneklerle açiklanmaktadir. Bulus bir piston tertibati (10) ile ilgilidir. Bulus konusu piston tertibati (10); çalismasi sirasinda aralarinda konumlandigi bir birinci taraf (T1) ve bir ikinci taraf (T2) arasinda en azindan kismen sönümleme yapan mekanizmadir. Piston tertibatinin (10) irtibatlanmis oldugu birinci taraf (T1) ve ikinci taraftan (T2) en az biri hareketli olabilmektedir. Piston tertibati (10) vasitasiyla iki taraf arasinda kuvvetin sönümlenmesi saglanmaktadir. Piston tertibati (10) bulusun mümkün bir yapilanmasinda tasitlar üzerinde konumlanmaktadir. Tasitlarda birinci taraf (T1) tasit gövdesidir, ikinci taraf (T2) ise tasitin tekerlegidir. Bu sayede tasit gövdesi ve tasit tekerlegi arasinda sönümleme yapilmasi saglanmaktadir. Ancak piston tertibati (10) bununla da sinirli kalmayip tekstil makineleri, presler, is makineleri, kaldirma makineleri gibi farkli alanlarda da kullanilabilmektedir. Bulus konusu piston tertibati (10); iç içe geçmis bir iç boruya (11) ve bir dis boruya (13) sahiptir. Iç borunun (11) iç kismi bir iç hazne (12) ve iç boru (11) ile dis boru (13) arasinda kalan kisim ise bir dis hazne (14) olarak tanimlanmaktadir. Iç hazne (12) ve dis hazne (14) birbiriyle iliskilendirilmekte olup içerilerinde hidrolik sivi bulunmaktadir. Hidrolik sivi piston tertibatinda (10) sönümlemeye imkan saglamaktadir. Iç borunun (11) bir tarafindan iç hazneye (12) dogru uzanan bir piston kolu (20) bulunmaktadir. Bahsedilen piston kolu (20) iç hazne (12) boyunca en azindan kismen hareket edebilmektedir. Piston kolunun (20) iç boru (11) içerisinde kalan ucu civarinda saglanan bir birinci valf grubu (V1) bulunmaktadir. Bahsedilen birinci valf grubu (V1) iç hazne (12) içerisinde akiskan tasinimi sirasinda sönümleme yapacak sekilde konfigüre edilmistir. Bunun için birinci valf grubu akiskanin iç hazneden (12) dis hazneye (14) geçisini sinirlamaktadir. Piston tertibatinin (10) çalismasi sirasinda birinci valf grubunun (V1) bölmüs oldugu iç haznenin (12) karsilikli taraflari arasinda kontrollü sivi geçisine imkan saglanmaktadir. Piston tertibatinda (10) birinci taraf (T1) veya ikinci taraftan (T2) birinin digerine dogru yaklastirilmasi-uzaklastirilmasi durumunda iç hazne (12) içerisinde akiskan geçisi birinci valf grubu (V1) vasitasiyla kontrol edilmektedir. Ayrica iç borunun (11) piston koluna (20) bakan karsi ucu civarinda en az bir ikinci valf grubu (V2) bulunmaktadir. Bahsedilen ikinci valf grubu (V2) iç hazne (12) ve dis hazne (14) arasinda akiskan geçisini düzenlemektedir. Piston tertibatinda (10) sikisma miktarina bagli olarak hidrolik sivi iç hazneden (12) dis hazneye (14) tasinmaktadir. Bu sivi tasinmasi ise piston tertibatinda (10) ikinci valf grubu (V2) tarafindan kontrol edilmektedir. Tersi hareket olmasi durumunda da dis hazneden (14) iç hazneye (12) sivi geçisi ikinci valf grubu (V2) vasitasiyla kontrollü sekilde yapilmaktadir. Bulus konusu piston tertibati (10) ikincil sönümleme yapacak sekilde konfigüre edilmektedir. Ikincil sönümleme piston tertibatina (10) ani ve olaganin üzerinde kuvvet binmesi durumunda sönümleme saglamaktadir. Bunun için piston tertibatinda (10) ikinci valf grubu (V2) civarinda en az bir kovan (30) bulunmaktadir. Bahsedilen kovan (30) bir iç bosluga (31) sahip olacak sekilde formlanmaktadir. Kovan (30) tercihen silindirik sekillidir. Bahsedilen kovana (30) karsilik olarak piston kolu (20) üzerinde en az bir ikincil sönümleme kolu (21) bulunmaktadir. Bahsedilen ikincil sönümleme kolu (21) piston kolunun (20) kovana (30) bakan tarafinda konumlanmaktadir. Ikincil sönümleme kolu (21) kovan (30) içerisine girip çikabilir sekilde ebatlanmistir. Tercihen ikincil sönümleme kolu (21) kovana (30) yaslanarak, sizdirmaz sekilde girmektedir. Bunun için ikincil sönümleme kolu (21) bir genisletilmis forma (22) sahiptir. Buna ek olarak ikincil sönümleme kolunun (21) kovana (30) kolay girip çikabilmesi için kovanin (30) ikincil sönümleme koluna (21) bakan tarafinda pahli form bulunabilmektedir. Kovanin (30) bir tarafindan ikincil sönümleme koluna (21) geçirilirken diger tarafinda ise en az bir üçüncü valf grubu (V3) konumlandirilmaktadir. Bahsedilen üçüncü valf grubu (V3) iç hazne içerisine siki geçme yerlestirilmektedir. Üçüncü valf grubu (V3) kovanin (30) iç boslugu (31) ile iç hazne (12) arasindaki akiskan geçisinin düzenlenmesini saglamaktadir. Ikincil sönümleme kolu (21) kovan (30) içerisine girmesi ile iç bosluktaki (31) sivi sikistirilmakta ve üçüncü valf grubu (V3) vasitasiyla sinirli sekilde iç hazneye (12) akiskan geçisi olmaktadir. Tersi durumda da üçüncü valf grubu (V3) vasitasiyla kovan (30) içerisindeki iç bosluga (31) sivi girisi saglanmaktadir. Üçüncü valf grubu (V3) tercihen en az bir tutucu parça (40) üzerinde konumlanmaktadir. Bahsedilen tutucu parça (40) üçüncü valf grubunun (V3) etrafini saracak sekilde formlanmistir. Bu sayede üretim asamasinda montaj kolayligi elde edilmektedir. Tutucu parça (40) üzerinde en az bir yuva (41) bulunmaktadir. Bahsedilen yuva (41) esasen tutucu parça (40) üzerinde saglanmis bir girinti formudur. Yuva (41) içerisine kovanin (30) cidari en azindan kismen yerlesmektedir. Bu sayede kovanin (30) üçüncü valf grubu (V3) üzerinde sabitlenmesi saglanmaktadir. Sekil 1' de bulus konusu piston tertibatinin (10) birinci konumdaki (l) temsili bir kesit görünümü verilmistir. Buna göre bahsedilen birinci konumda (l) piston tertibati (10) üzerine ani yük bindirilmemis halidir. Bu konumda iken ikincil sönümleme kolu (21) kovan (30) disinda konumlanmaktadir. Piston tertibatina (10) yüksek kuvvet yüklemesi yapilmadigi durumlarda sürekli olarak birinci konumda (l) çalisabilmektedir. Bunun için akiskan kovan (30) içerisinde sikistirilmadan dogrudan ikinci valf grubuna (V2) aktarilmaktadir. Sekil 2' de bulus konusu piston tertibatinin (10) ikinci konumdaki (ll) temsili bir kesit görünümü verilmistir. Bahsedilen ikinci konumda (ll) ise piston tertibatina (10) ani ve olaganin üzerinde kuvvet yüklemesi yapilmis halidir. Piston tertibatinda (10) birinci taraf (T1) ve ikinci taraftan (T2) biri digerine dogru yaklastirildiginda birinci konumdan (l) ikinci konuma (ll) geçilmis olmaktadir. Bu yaklasmanin sebebi piston tertibatinin (10) kullanildigi yerde istenmeyen titresimler olabilmektedir. Piston tertibatina (10) yük binmesi durumunda önce iç hazne (12) içerisindeki hidrolik sivi sikisarak piston kolunu (20) durdurmaya çalismaktadir. Ancak piston koluna (20) binen yük fazla ise ikincil sönümleme kolu (21) kovan (30) içerisine girmektedir. Bu durumda kovan (30) iç boslugundaki (31) hidrolik sivi sikistirilmaktadir. Bu durumda üçüncü valf grubu (V3) iç hazneye (12) hidrolik sivi geçisini sinirli sekilde saglamaktadir. Bu hareketler sirasinda ikinci valf grubu (V2) da iç hazneden (12) dis hazneye (14) hidrolik sivi seçisini sinirli sekilde saglamaktadir. Piston tertibati (10) üzerine binen yükün kalkmasi durumunda da valf gruplari geri akiskan hareketine imkan vererek birinci konuma (l) geri dönmesi saglanmaktadir. Tüm bu yapilanma ile beraber; piston tertibatinda (10) standart kuvvet yüklemelerine ek olarak ani ve yüksek enerjili kuvvetlerin de sönümlenmesi saglanmaktadir. Bu islem sirasinda üçüncü valf grubuna (V3) sahip bir kovan (30) kullanilmasi sayesinde sikistirma yogunlugunun kullanici tarafindan ayarlanabilmesi de saglanmis olmaktadir. Buna ek olarak birinci valf grubu (V1) ve ikinci valf grubunun (V2) da sivi geçisi ayarlanabilir oldugundan dolayi piston tertibatinda (10) istenilen sönümleme ayarinin yapilabilmesi saglanmaktadir. Bulusun koruma kapsami ekte verilen istemlerde belirtilmis olup kesinlikle bu detayli anlatimda örnekleme amaciyla anlatilanlarla sinirli tutulamaz. Zira teknikte uzman bir kisinin, bulusun ana temasindan ayrilmadan yukarida anlatilanlar isiginda benzer yapilanmalar ortaya koyabilecegi açiktir. TR TR TR TR