Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia i wyosobniania nowych antybiotyków, nazwa¬ nych metabolitem A, metabolitem B i metaboli¬ tem C, przy czym metabolit B zwany jest rów¬ niez'gardymycyna.' 5 Sposobem wedlug wynalazku antybiotyki te wy¬ twarza sie, poddajac fermentacyjnej hodowli szczep, nalezacy do rodzaju Actinoplanes, wyod¬ rebniony z próbek gleby, pobranych w miejscowo¬ sci Garbadi Brigde w Indiach. Kulture tego szcze- io pu zdeponowano pod numerem ATCC 31049.Zgodnie z wynalazkiem hodowle prowadzi sie w warunkach aerobowych, w wodnej pozywce, za¬ wierajacej zródla wegla, azotu i nieorganiczne sole. Zwykle szczep poddaje sie wstepnej hodowli 15 w wytrzasanej butli, az «do uzyskania dostatecz¬ nej aktywnosci antybiotycznej, po czym hodowla ta zaszczepia sie wytrzasane fermentory, zawiera¬ jace pozywki do fermentacji. Wlasciwa hodowle prowadzi sie w temperaturze 25—35°C w ciagu 2< 96—170 godzin, w warunkach aerobowych, az do otrzymania dostatecznego stezenia antybiotyków.Równoczesnie pobiera sie próbki i prowadzi mi¬ krobiologiczne badania metoda agarowa, w celu ustalenia stezenia antybiotyku w fermentorze. Ja- 25 ko mikroorganizm do tych badan stosuje sie Sar- cina lutea.Otrzymany antybiotyk wyosabnia sie z brzeczki pofermentacyjnej znanymi sposobami, np. przez ekstrakcje organicznym rozpuszczalnikiem, który *o rozpuszcza antybiotyk i który nie miesza sie z wod¬ nym srodowiskiem. Jako takie rozpuszczalniki sto¬ suje sie korzystnie nizsze alkohole o 3—6 atomach wegla lub chlorowcowane nizsze weglowodory o 1—4 atomach wegla. Organiczna faze oddziela sie od fazy wodnej, steza do malej objetosci i po¬ zostawia w niskiej temperaturze na okres 10—15 godzin, otrzymujac osad, który nastepnie odsacza sie. Badania surowego produktu prowadzone ,sa metoda chromatografii bibulowej (Whatman nr 1) r metoda chromatografii cienkowarstwowej na ze¬ lu krzemionkowym, a nastepnie badania mikro¬ biologiczne metoda Nicolaus i inni, Jl Farmaco, Ed. Prat., 8, 350—370 (1961) za pomoca Staphylooc- cus aureus jako ukladu wykrywajacego, wykazu¬ ja, ze produkt zawiera co najmniej dwie substan¬ cje czynne, które w celach identyfikacji oznaczono nazwami metabolit A i metabolit B, przy czym ¦ drugi z tych antybiotyków otrzymuje sie w ilosci znacznie wiekszej niz pierwszy. Obie te substan¬ cje maja rózne wartosci Rf, zmieniajace sie w za¬ leznosci od rodzaju ukladu aluujacego.Metabolity A i B mozna oczyszczac i wyosab- niac jako czyste zwiazki zwyklymi sposobami, np. za pomoca wielokrotnej ekstrakcji przeciwprado- wej z góry ustalonym ukladem rozpuszczalników, w którym rozpuszczalnosc obu tych antybiotyków jest rózna. W tym etapie procesu metabolit B otrzymuje sie w postaci soli jednosodowej, która mozna nastepnie znanymi sposobami przeksztalcic 98 22198 221 w inne sole z metalami alkalicznymi lub z me¬ talami ziem alkalicznych albo w wolny kwas. Ma¬ cierzyste lugi, otrzymane po ekstrakcji butanolem, wlewa sie do obojetnego, niepolarnego rozpuszczal¬ nika organicznego, takiego jak np. lekka benzy¬ na, przy czy zachodzi dalsze wytracanie sie osa¬ du. Badania chromatograficzne i mikrobiologiczne, prowadzone wyzej opisanymi sposobami, wykazuja, ze osad ten stanowi jednorodny produkt, rózniacy sie od metabolitów A i B innymi wartosciami Rf w takim .samym ukladzie eluujacym. Dla celów identyfikacji produkt ten nazwano: metabolit C.Metabolit A, metabolit B i jego sole z metalami alkalicznymi lub metalami ziem alkalicznych oraz metabolit C przejawiaja silne dzialanie przeciw- bakteryjne in vitro i in vivo. W szczególnosci metabolit B, czyli gardymycyna, dziala silnie bak¬ teriobójczo in vitro, zwlaszcza na bakterie Gram — dodatnie, w stezeniach 1—50 u.jg/ml, jak to uwi¬ doczniono w tablicy 1, w której podano najnizsze stezenie antybiotyku, powodujace zahamowanie rozwoju szeregu mikroorganizmów chorobotwór¬ czych.Tablica 1 Tablica 3 Badany mikroorganizm Staphylococcus aureus ATCC 538 Micrococcus flavus ATCC 10240 Streptococcus haemolyticus C 203 Streptococcus faecalis ATCC 10541 Diplococcus pneumoniae UC 41 Blostridium perfringens 'ISS 30543 Neisseria gonorrheae ATCC 9826 Najnizsze ' stezenie hamujace (^m/ml) 50 1 2 50 . 50 3 Minimalne stezenie gardymycyny, hamujace roz¬ wój szczepów Streptococcus wyosobnionych kli¬ nicznie, podano w tablicy 2.Tablica 2 - Badany szczep Streptococcus haemolyticus 2078 Streptococcus haeimolyticus 2087 Streptococcus viridans 2057 Streptococcus virdans 2085 Najnizsze ste¬ zenie hamu¬ jace, (^g/ml) Jak wspomniano wyzej, gardymycyna dziala rów¬ niez in vivo przeciwko doswiadczalnym zakaze¬ niom, wywolanym u myszy przez bakterie choro¬ botwórcze rodzaju Diplococcus i Streptococcus.W tablicy 3 podano odpowiednie wartosci EDso. 40 45 50 Badany szczep Streptococcus haemolyticusc *03 Diplococcus pneumoniae UC 41 ED50 mg/kg 0,75 0,75 Równoczesnie z cennymi wlasciwosciami mikro- bójczymi gardymycyna ma niewielka toksycznosc, wyzsza niz 1000 mg/kg -przy podawaniu dootrzew¬ nowym i okolo 2000 mg/kg przy podawaniu dozyl¬ nym.Szczep Actinoplanes ATCC 31049 rozwija sie do¬ brze na pozywkach agarowych. Powierzchnia jest nieprzezroczysta, szorstka* lub nawet pomarszczona.Zwykle nie na grzybni powietrznej, ale na niektó¬ rych pozywkach wystepuja grzybnie szczatkowe.Mikroskopowe badania wykazuja obecnosc grzybni wegetatywnej, lekko rozgalezionej, o srednicy oko¬ lo 1 mikrona. Niewielkie zarodnie tworza sie tylko na pozywce z jablczanu wapniowego i agaru, i sa kuliste o nieregularnej powierzchni, czesto w po¬ staci klap, o srednicy 7,0—12,0 milimikronów. Po rozerwaniu sciany zarodni uwalniaja xsie kuliste i ruchliwe zarodniki o srednicy 1,0—1,5 milimikro- na. Cechy morfologiczne tego szczepu podano w ta¬ blicy 4.Tablica 4 Zarodnie Zarodniki Grzybnia powie¬ trzna Rozpuszczalny pigment Szczep ATCC 31049 ' tworza sie tylko na pozywce z jabl¬ czanu wapnia z agarem wielkosc 7x12 milimikronów ksztalt zblizony do kulistego 1—1,5 milimikrona. szczatkowa brak* 55 W tablicy 5 podano cechy Actinoplanes ATCC 31049, hodowanego na róznych typowych pozyw¬ kach wedlug Shirlinga i Gottlieba (Intern. J.Syst. Sact. 16, 313—340, 1966).i innych, podanych eo w dziale Waksmana, The Actinomyoetes, tom II, wyd. The Williams and Wilkins Co., 1961. Cha¬ rakterystyki tych hodowli okreslano po 6—14 dniach hodowania w temperaturze 30°C. Numery niektórych pozywek, podane w tej tablicy, sa nu- B5 merami wedlug Shirlinga i Gottlieba.-98 221 Tablica 5 c.d. tab/ 5 Pozywka Charakterystyka hodowli ATCC 31049 Pozywka nr 2 drozdze, wyciag slodowy i agar Pozywka nr 3 maka owsiana i agar Pozywka nr 4 nieorganiczne sole, skrobia i agar Pozywka nr 5 gliceryna, asparagi- na, agar Pozywka nr 6 pepton, wyciag z drozdzy, zelazo agar Pozywka nr 7 tyrozyna, agar Maka owsiana — agar (wedlug Waks- mana) AgarHickey iTre- sner Glikoza — agar we¬ dlug Czapeka Glikoza — aspara- gina — agar Pozywka agarowa Ziemniak — agar Agar Bennetta Jablczan wapnia — agar Mleko odtluszczo¬ ne — agar Agar Czapeka Jajo — agar Pepton — gliko¬ za — agar Agar Surowica Loeffle- Wzrost obfity, powierzchnia po¬ marszczona, barwa bursztynowa.Wzrost umiarkowany, gladka nie¬ przezroczysta na brzegach zabar¬ wiona smietankowo do pomaran¬ czowej.Wzrost umiarkowany, powierzch¬ nia gladka, barwa ciemnopomaran- czowa.Wzrost umiarkowany, powierzch¬ nia gladka barwy pomaranczowej.Wzrost-skapy, powierzchnia szor¬ stka barwy ciemnobrazowej z pig¬ mentem o barwie brazowej.Wzrost obfity, powierzchnia skoru- powata barwy kawowej, nikly pig¬ ment barwy brazowej.Wzrost obfity, powierzchnia skoru- powata, barwa pomaranczowa, sla¬ dy szczatkowej grzybni powietrznej, Wzrost obfity, powierzchnia poma¬ rszczona barwy brazowej.Wzrost slaby, powierzchnia gladka, barwa jasnopomaranczowa. Slady szczatkowej grzybni powietrznej.Wzrost obfity, powierzchnia sko¬ rupowata, barwa ciemnopomaran- czowa.Wzrost umiarkowany, powierzchnia skorupowata barwy pomaranczowej do jasnobrazowej.Wzrost ^bfity, powierzchnia po¬ marszczona barwy od pomaranczo¬ wej do jasnobrazowej, slady szczat¬ kowej grzybni powietrznej.Wzrost obfity, powierzchnia po¬ marszczona o barwie jasnopomaran-1 czowej.Wzrost umiarkowany, powierzch¬ nia skorupowata o barwie od smie¬ tankowej do jasnopomaranczowej.Wzrost obfity, powierzchnia po¬ marszczona o barwie ciemnopoma- ranczowej.Wzrost slaby, powierzchnia skoru¬ powata o barwie jasnopomaran¬ czowej.Wzrost obfity, powierzchnia gladka o barwie pomaranczowej.Bardzo niklywzrost, powierzchnia gladka, szklista.Bardzo nikly wzrost, powierzchnia cienka, gladka, szklista.Wzrost bardzo nikly, powierzchnia 40 45 50 55 1 1 . 2 ¦ I ra Ziemniak gladka o barwie pomaranczowej do bursztynowej. c Wzrost nikly, powierzchnia po¬ marszczona o barwie pomaranczo¬ wej.Najodpowiedniejsza dla hodowli jest tempera¬ tura 18—42°C, a zwlaszcza 28—37°C.W tablicy 6 podano wykorzystywanie róznych pozywek jako zródel wegla przez omawiany szczep.Tablica6 .Zródlo wegla Inozyt Fruktoza Ramnoza Mannit Ksyloza Rafinoza Arabinoza Celuloza Salicynina Sacharoza Mannowa Laktoza Glikoza (próba porównawcza) f WzrosJ ATCC310 W\ - + + + + — + — + + + + + 1 W tablicy 7 podano fizjologiczne wlasciwosci szczepu A^CC 31049.Tablica 7 Próba Hydroliza skrobi Wytwarzanie H2S Wytwarzanie melaniny Hydroliza tyrozyny Hydroliza kazeiny Hydroliza jablczanu wapnia Scinanie wskaznikowego mleka Peptonizacja wskaznikowego mleka Redukcja azotanu Uplynnianie zelatyny Wynik próby dodatni dodatni dodatni dodatni ujemny ujemny ujemny ujemny dodatni dodatni Ze wzgledu na jego kuliste zarodnie, ruchliwe zarodniki i morfologiczne cechy hodowli, szczep ATCC 31049 zalicza sie do rodzaju Actinoplanes.Przyklad. Szczep Actinoplanes garbadinensis ATCC 31049 poddaje sie wstepnej hodowli aerobo- wej w pozywce, az do uzyskania-aktywnosci anty- biotycznej. Hodowle prowadzi sie w wstrzasanej butli, zawierajacej pozywke o nastepujacym skla¬ dzie w g/litr:98 221, 8 wyciag miesny • 3,0 wyciag drozdzowy 10,0 weglan wapniowy 4,0 skrobia 25,0 woda pitna do objetosci 1 litra.Butle wstrzasa sie w temperaturze 28—3(^C w cia¬ gu 24 godzin, po czym otrzymany 1 litr wstepnej hodowli stosuje sie do zaszczepiania hodowli w ka¬ dziach, zawierajacych po 10 litrów pozywki o na¬ stepujacym skladzie: wyciag miesny 40 g pepton 40 g wyciag drozdzowy 10 g chlorek sodowy 25- g maka sojowa 100 g glikoza 500 g weglan wapniowy 50 g woda pitna do objetosci 10 litrów.W poszczególnych kadziach prowadzi sie hodowle aerobowa mieszajac w temperaturze 28—30°C i co pewien czas pobiera próbki i oznacza ich aktyw¬ nosc antybiotyczna na drodze mikrobiologicznej, metoda dyfuzji agarowej, stosujac jako mikro¬ organizm próbny Sarcina lutea. Najwyzsza aktyw¬ nosc uzyskuje sie po uplywie 96—120 godzin fer¬ mentacji. Nastepnie doprowadza sie wartosc pH brzeczki do 8,0, przesacza brzeczke z uzyciem ce¬ lulozowego srodka ulatwiajacego saczenie, odrzuca sie grzybnie i ekstrahuje przesacz butanolem, uzy¬ tym w ilosci odpowiadajacej w przyblizeniu polo¬ wie objetosci przesaczu. Organiczna faze oddziela sie od fazy wodnej, plucze zakwaszona woda o wartosci pH = 4,0, steza do okolo 1/10 pierwot¬ nej objetosci i pozostawia do odstania w tempe¬ raturze 3—6°C na okres 10—12 godzin. Wytracony osad odsacza sie, przemywa butanolem i suszy # pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze po¬ kojowej, otrzymujac 3,0 g surowego produktu. Ba¬ dania metoda chromatografii na bibule Whatmana nr 1, na zelu krzemionkowym, jak równiez próby mikrobiologicznego rozwijania plam przy uzyciu Staphylococcus aureus jako ukladu wykrywajace- go wykazuja, ze surowy produkt zawiera dwa skladniki, mianowicie metabolit A i metabolit B czyli gardymycyne. Wartosci pH tych skladników sa rózne w zaleznosci od rodzaju ukladu eluuja- cego.Surowy produkt rozpuszcza sie w okolo 30 ml wody i otrzymany roztwór dializuje w ciagu okolo 16 godzin destylowana woda i nastepnie steza do malej objetosci pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 1,5 g surowej substancji antybiotycz- nej, bedacej nadal mieszanina metabolitu A i gar- dymycyny. Oba te antybiotyki rozdziela sie i oczy¬ szcza na drodze wielokrotnej ekstrakcji przeciw- pradowej, wykorzystujac rózna rozpuszczalnosc skladników. Ekstrahuje sie, stosujac uklad rozpu- szczalników Nzawierajacych butanol, roztwór bufo¬ rowy M/15 bedacy fosforanem sodowopotasowym o wartosci pH = 7,2 i heksan w stosunku 1:1: 0,1.Wspólczynnik rozpuszczalnosci metabolitu A w tym ukladzie wynosi 0,3, a gardymycyny 0,8. Po 100 ekstrakcjach otrzymuje sie 0,450 g gardymycyny w postaci jej soli sodowej.Lug macierzysty po oddzieleniu mieszaniny me¬ tabolitu A* i gardymycyny steza sie do malej obje¬ tosci i wlewa do nadmiaru lekkiej benzyny, przy czym szybko wytwarza sie osad, który odsacza sie.Badania chromatograficzne prowadzone w opisa¬ nych wyzej warunkach wykazuja, ze osad ten ma wartosc Rf inna niz metabolit A i gardymycyna w takim samym srodku eluujacym. Produkt ten stanowi metabolit C. Wartosc Rf dla tych 3 pro¬ duktów w róznych ukladach eluujacych podano w tablicy 7, przy czym gardymycyne bada sie w postaci soli sodowej.Tablica 7 Chromatografia na bibule Whatmana nr 1, uwidocznianie plam przez mikrobiologiczne rozwijanie na Staphylococcus aureus Uklad eluujacy 1 1. Butanol nasycony fosforanowym roztworem buforowym M/15, wartosc pH = 6,0 2. Butanol nasycony woda zawierajaca 2°/o kwasu to- luenosulfonowego 3. Butanol nasycony woda zawierajaca 2% wodorotlenku amonu. 4. Fosforanowy roztwór buforowy M/15 o wartosci pH = 6,0 na¬ sycony butanolem. . 20% roztwór wodny chlorku sodowego. 6. Mieszanina butanolu z metanolem i woda 40 : 10 : 20 i z dodat¬ kiem 0,75% oranzu metylowego. 1 7. Mieszanina butanolu z metanolem i woda 40 : 10 : 20 Wartosci Rf 1 Metabolit A 2 0,00 0,75 0,15 0,65 0,00 0,70 0,85 Gardymycyna 3 0,15 0,80 0,10 0,80 0,80 0,65 0,60 Metabolit C 4 * 1 0,85 0,95 0,85 ' 0,00 0,00 0,90 . 0,9098 221 dalszy ciag tablicy 7 1 8. Mieszanina acetonu z wcJtia 1 : 1 9. Octan etylu nasycony woda Cromatografia na zelu krzemionkowym. Uwidocznianie plam za pomoca kwasu siarkowego i waniliny i mikrobiologiczne rozwijanie na Staphylococcus aureus Uklad eluujacy Mieszanina wodorotlenku amonu z etanolem i woda 1 : 8 : 1. 2 | 3 0,80 0,00 0,30 0,80 0,00 0,70 4 | 0,65 - 0,75 0,00 Gardymycyna w postaci soli jednosodowej sta¬ nowi bezpostaciowy proszek o barwie bialej i cha¬ rakterze atmosferycznym. Jej punkt izoelektryczny oznaczony metoda elektrofokalizacji wynosi 4,2.Produkt ten poddaje sie silnej hydrolizie za po¬ moca 6n kwasu solnego w temperaturze 120°C w zamknietym naczyniu w ciagu 16 godzin i na¬ stepnie analizuje chromatograficznie otrzymane produkty, stwierdzajac obecnosc aminokwasów ta¬ kich jak walina, seryna, glicyna, kwas glutamino¬ wy, izoleucyna, leucyna i alanina. W produktach hydrolizy alkalicznej wodorotlenkiem barowym w temperaturze 110°C w zamknietym naczyniu w cia¬ gu 15 godzin stwierdza sie, obecnosc tryptofanu.Wspomniane wyzej aminokwasy wystepuja w na¬ stepujacym stosunku: wanilina 2 seryna 1 glicyna 2 kwas glutaminowy 1 izoleucyna 2 leucyna 1 tryptofan 1.Poza tym w produktach kwasnej hydrolizy stwier¬ dza sie obecnosc aminokwasów o nieustalonej bu¬ dowie, przy czym niektóre z nich zawieraja siarke.Sól jednosodowa gardymycyny topnieje z obja¬ wami rozkladu w temperaturze 260°C, jej ciezar Tablica 8 Rozpuszczalnik Metanol 0,1 n wodorotlenek so- . dowy 0,1 n kwas solny Fosforanowy roztwór bu¬ forowy o wartosci pH = U 7,38 1 — * Xmaks (mili- mikrony) 273 pik 280 299 273 pik 279 288 273 pik 279 288 273 pik 279 288 1 °L TT /o 26 24 26 22 26 22 24 | czasteczkowy wynosi 2005—2168, a analiza elemen¬ tarna daje nastepujace wyniki: 48,7—48,6% C, 6,7— —6,6% H, 11,8— 12,2°/o N, 5,3—5,5% S, 1,1% Na i 3;6—3,3% H2O.Na rysunku fig. 1 przedstawia widmo gardymy¬ cyny w nadfiolecie w róznych rozpuszczalnikach, a fig. 2 widmo w podczerwieni w nujolu.Pasma absorpcyjne gardymycyny w nadfiolecie w róznych rozpuszczalnikach podano w tablicy 8.W widmie gardymycyny w podczerwieni charak¬ terystyczne pasma w nujolu obserwuje sie przy nastepujacych dlugosciach fal w cm—1: 3280, 2920— —2840 (nujol), 1650, 1520, 1455 (nujol), 1375 (nujol), 1260, 1045, 990 i 720.Skrecalnosc wlasciwa gardymycyny wynosi [a~D~ = —44° (c = 0,5% w dwumetyloformamidzie). Zwia¬ zek ten jest rozpuszczalny w wodzie, wodnym roztworze wodoroweglanu sodowego, rozcienczo¬ nych roztworach wodnych wodorotlenków metali alkalicznych, w goracym metanolu, w dwumetylo- formamidzie, w sulfotlenku dwumetylu i w lodo¬ watym kwasie octowym, natomiast jest nierozpu¬ szczalny w rozcienczonych kwasach mineralnych, w benzenie, acetonie, chloroformie, czterochlorku wegla, czterowodorofuranie i alkoholach alifatycz¬ nych o 2—6 atomach wegla.Ponizej podano wyniki prób, przeprowadzonych z gardymycyna za pomoca róznych odczynników: Odczynnik Fehlinga Tollensa KMn04 stezony H2SO4 ninhydryna FeCls Miliona Schiffa maltol Wynik próby dodatni dodatni dodatni dodatni ujemny ujemny ujemny ujemny ujemny.Fakt, ze gardymycyna ma zdolnosci jonizowania 55 uwidacznia sie w tym, w wodzie ma ona wartosc pKa = 7,1 iw mieszaninie 2-metoksyetanolu z wo¬ da 16 :4 pKa = 8,5.W celu otrzymania gardymycyny w postaci wol¬ nego kwasu, 1 g soli jednosodowej gardymycyny 60 rozpuszcza sie w 150 ml wody, roztwór zakwasza % kwasem solnym do wartosci pH = 2,5 i eks¬ trahuje 2 porcjami po 75 ml butanolu, nasyconego woda. Polaczone wyciagi butanolowe odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze « 45°C do 1/20 pierwotnej objetosci i pozostawia w98 221 11 12 temperaturze 4°C na okres 12 godzin. Wydzielony osad odsacza sie, przemywa lekka benzyna i suszy pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze 40— —45°C, otrzymujac 0,950 g gardymycyny w postaci wolnego kwasu., Produkt topnieje z objawami roz¬ kladu w temperaturze 250—300°C.W celu otrzymania dwusodowej soli gardymy¬ cyny, 1,0 g soli jednosodowej tego zwiazku roz¬ puszcza sie w 150 ml wody, alkalizuje roztwór zai pomoca 0,1 n NaOH do wartosci pH = 9,6 i na¬ stepnie liofilizuje, otrzymujac 0,900 g soli dwuso¬ dowej w temperaturze topnienia 250°C.Sól wapniowa gardymycyny wytwarza sie w ten sposób, ze 0,3 g jednosodowej soli gardymycyny rozpuszcza sie w 20 ml wody i otrzymany roztwór miesza z nasyconym roztworem chlorku wapnia, az do calkowitego wytracenia osadu. Osad ten odsacza sie, suszy pod. zmniejszonym cisnieniem, rozpuszcza w 10 ml acetonu i wlewa do 200 ml eteru dwuetylowego, przy czym tworzy sie osad.Osad ten odsacza sie i suszy w temperaturze 40— —45°C pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 0,2 g soli wapniowej gardymycyny, która topnieje z objawami rozkladu w temperaturze 330—340 °C. PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL