Przedmiotem wynalazku jest silnik do wywo¬ lywania ruchu za pomoca osrodka cieklego lub gazowego, posiadajacy przynajmniej jedna na¬ dmuchiwana komore rozprezna wykonana przy¬ najmniej w czesci jej obrzeza w formie swobodne¬ go, latwo odksztalcalmego miecha.W szwajcarskim patencie wedlug zgloszenia nr 14147/72 opisano tak zwany silnik miechowy. Sil¬ nik ten sluzy do wywolywania ruchu, na przyklad ruchu wahliwego lub obrotowego, za pomoca osrodka cieklego lub gazowego. W rozwiazaniu tym, z tak zwanym silnikiem w ukladzie osiowym, miedzy dwiema powierzchniami oporowymi osa¬ dzonymi na nachylonych wzgledem siebie osiach moga byc umieszczone, przynajmniej czesciowo, wykonane z elastycznego materialu poddajacego sie deformowaniu przez osrodek tloczny, elemen¬ ty tworzace komory rozprezne, jak równiez uklad sterujacy dla sterowania tymi elementami w taki sposób, aby odpowiednio do kolejnosci ich dzia¬ lania osrodek tloczny byl do nich doprowadzany i odprowadzany, po osiagnieciu najwiekszej obje¬ tosci. Komory rozprezne tego rodzaju tak zwa¬ nych silników miechowych w ukladzie promienio¬ wym lub osiowym sa wykonane przynajmniej w 25 czesci swych obrzezy jako swobodne, latwo od- ksztalcalne miechy. Kazdy tego typu miech mu¬ si byc zamocowany na jednej z plaszczyzn opo¬ rowych; korzystne jest tu wykorzystanie krócca dla osrodkaroboczego. 30 Doswiadczenia z silnikami miechowymi tego ro¬ dzaju wykazaly, ze takie rozwiazanie nie spelnia wszystkich wymagan eksploatacyjnych. Dlatego tez wedlug wynalazku silnik do wywolywania ruchu za pomoca osrodka plynnego lub gazowego, któ¬ ry posiada przynajmniej jedna nadmuchiwana ko¬ more rozprezna wykonana przynajmniej w czesci jej obrzeza w formie swobodnego, latwo odksztal- calnego miecha, odznacza sie tym, ze miech jest przynajmniej na jednej ze swych szerszych plasz¬ czyzn polaczony z podstawa za pomoca przykle¬ jenia.Przedmiot wynalazku jest ponizej objasniony w przykladzie wykonania na rysunkach, na których fig. 1 przedstawia silnik w ukladzie osiowym na¬ pedzany miechami — w przekroju osiowym, fig. 2 — rozwiazanie analogiczne do rozwiazania we¬ dlug fig. 1, jednak z dwiema stozkowymi plasz¬ czyznami oporowymi o nachylonych wzgledem siebie osiach, polaczonych z zamknieciem ksztal¬ towym za pomoca polaczenia zebatego, przy czym kat nachylenia osi jest znacznie wiekszy niz w rozwiazaniu wedlug fig. 1, fig. 3 — widok trzy¬ czesciowej rozety z zaznaczeniem powierzchni la¬ czen i szczelinoksztaltnych otworów zasilajacych i wylotowych, fig. 4 — rozeta analogiczna do po¬ kazanej na fig. 3, z pewna iloscia okraglych ot¬ worów zasilajacych i wylotowych, fig. 5 — silnik analogiczny do przedstawionego na fig. 2 z umiesz¬ czonym wewnatrz przegubem Cardana, laczacym 9653096530 obie powierzchnie oporowe, fig. 6 — rozwiazanie analogiczne do rozwiazania wedlug fig. 2, z umie¬ szczonymi wewnatrz wiencami zebatymi, fig. 7 — widok silnika analogicznego do przedstawionego na fig. 2, jednak z polaczeniem obu plaszczyzn oporowych, lezacych na zewnatrz tarcz oporowych.Fig. 1 przedstawia przekrój osiowy silnika na gaz sprezony z polaczonymi ze soba za pomoca srub czesciami korpusu 1 i 2. Nastepnie w prze¬ kroju przedstawiono dwie umieszczone jedna na drugiej pokrywajace sie rozety 3, 4 jakie sa przedstawione na przyklad na fig. 3 lub 4. Po jed¬ nym miechu w kazdej rozecie 3 i 4 przedstawiono w stanie nadmuchanym, a wiec w stanie odda¬ wania " energiij parinTiia gdy dwie inne komory skladajace" sie* e ^óSaDrlzy po trzy lub wiecej ko¬ mór' rozet sa przedstawione w stanie opróznio¬ nym lub njeroboczym,. * W czesci korpusu 2 Osadzony jest na lozyskach kulk5wyc7P8^i*^wal napedowy 6 silnika. Na jego wewnetrznym koncu znajduje sie tarcza oporowa 11, której os nachylona jest wzgledem osi drugiej tarczy oporowej 15. Obie osie tworza kat 13. Rów¬ niez tarcza oporowa , 15 jest oparta na lozysku kulkowym 17 w czesci korpusowej 1. Czesc kor¬ pusu 1 jest nastepnie zaopatrzona w króciec tlo¬ czny 19, przez który doprowadzany jest osro¬ dek roboczy, jak równiez w króciec wylotowy 21, przez który ten osrodek jest wytlaczany. W tarczy oporowej 15 znajduja sie dwa otwory 23 i 24, któ¬ re prowadza do otworów 5 lub 7 odpowiednich miechów obu rozet 3 i 4. Odpowiednie, umieszczo¬ ne jeden na drugim miechy, sa parami polaczone ze soba za pomoca warstwy substancji klejacej 27, a z jedna lub z dwiema tarczami oporowymi 11 lub 15 za pomoca warstwy substancji klejacej 28 lub 26. Jednostronne przyklejenie do jednej z dwóch tarcz 11, 15 nastepuje tylko wówczas, gdy brak jest zamknietego ksztaltowo polaczenia obu tarcz. W przedstawionym rozwiazaniu rozety 3 i 4 sa utrzymywane w kierunku promieniowym za pomoca czopa osiujacego 30 na tarczy oporowej , przy czym czop 30 wchodzi w zaglebienie osiu¬ jace 31 walu napedowego 6 silnika, jak pokazano na powiekszeniu fragmentu w fig, 1.Rozety 3 i 4 posiadaja w srodku otwór i sa na¬ sadzone na czop 30.Polaczenie rozet 3 i 4 lub zamocowanie przy¬ najmniej na jednej z tarcz oporowych 11 i 15 mo¬ ze byc wykonane na powierzchni, na przyklad: za pomoca bezposrednio natfysnietej warstwy sub¬ stancji klejacej, lub naniesionej wzdluz linii. Mo¬ zliwe jest równiez zastosowanie materialu samo¬ przylepnego lub dwustronnej tasmy klejacej. Ten sposób mocowania rozet na napedzanych plaszczy¬ znach oporowych 11 lub 15 jest niezwykle pro¬ sty, pozwala na latwa obróbke powierzchni mo¬ cowania zarówno tarcz oporowych jak i rozet oraz nie stawia zadnych ograniczen odnosnie uksztalto¬ wania rozety lub przekroju poprzecznego wlotu, wylotu i konturu. Mozliwa jest ponadto szybka i nieklopotliwa wymiana rozet w wypadku uszko¬ dzenia. Tego rodzaju polaczenie umozliwia równiez lepsze wykorzystanie objetosci i zwarta budowe.Przy eksploatacji niezwykle wazne jest, aby efektywne przyleganie folii nastepowalo na duzej powierzchni, co daje mozliwosc (bez dodatkowych zabiegów uzyskania lepszego silowo zamknietego polaczenia obu tarcz oporowych.Polaczenie takim sposobem dwóch lezacych na sobie rozet lub (miechów, ma te zalete, ze skraca obszar rozciagania folii, co bardzo korzystnie wplywa na zywotnosc folii wzglednie rocety wy- io komanej zwykle z diwóch zespawanych folii. Moz¬ liwe jest przy tym osiaganie wiekszego kata na¬ chylenia przy pomocy nakladania diwóch lub wie¬ cej jedna ma druga rozet bez nadmiernego otocia- zainiia miechów a przez to znaczne zwiekszenie mocy uzyskiwanej z silnika przy praktycznie rów¬ nej wielkosci. Dzieki takiemu sklejaniu styczne sily scinajace sa przejmowane przez wieksza po¬ wierzchnie, co prowadzi do odpowiednio niskich naprezen folii. Przez odpowiednio duze powierzch- oie przylegania steruje sie pomieszczeniami mie¬ chów iw kierunku promieniowym. Daje to rozwia¬ zanie, Idtóre znacznie przewyzsza silnie naprezone, niewielkie powierzchniowo zamocowania za pomo¬ ca wtlaczanych tulei.Na fig. 2 pokazano kolejne rozwiazanie silnika w ukladzie osiowym, analogicznie do przedstawio¬ nego na fig. 1. W tym rozwiazaniu przewidziano dwie stozkowe tarcze oporowe 35 i 37, przy czym tarcza oporowa 35 jest polaczona z walem nape- dowym 39 silnika, przy czym oba katy przestawie¬ nia 41 i 42 sa jednakowe, w rezultacie czego przy pozostalych analogicznych warunkach calkowity kat przestawienia jest dwukrotnie wiekszy od ka¬ ta przestawienia wedlug fig. 1. Równiez tuitaj dwa miechy 45 i 46, które tworza czesci rozety, sa usta¬ wione jak te pokazane na fig. 3 i 4,. Na fig. 2 przez 48, 52 i 50 oznaczono miejsca klejenia, przedsta¬ wiajace polaczenia miechów rozet foliowych z tar¬ czami oporowymi 35 i 37 i miedzy soba. W tym 40 rozwiazaniu obie tarcze oporowe 35 i 37 sa po¬ laczone w sposób wymuszony i zamkniete ksztal¬ towo aa poimoca dwóch wienców zebatych 54 i 55.Zamiast takiego polaczenia mozliwe jest równiez zastosowanie innych form polaczen, jak na przy- 45 klad przegubu Cardana, gietkiego sprzegla pasa zebatego poprowadzonego przez walek posrednicza¬ cy lub tp. Sposób dzialania tego silnika przedsta- wjionego na fig. 2 jest taki sam jak sposób dzia¬ lania silnika wedlug fig. li. 50 Na fig. 3 przedstawiono rozete 6Q, skladajaca sie z trzech miechów 62, 63 i 64. Rozety takie moga posiadac nieparzysta lub parzysta ilosc miechów.Miechy 62tf 63 i 64 tworza niezalezne od siebie cze¬ sci ii sa ze soba polaczone jedynie w obszarze 55 srodkowym 66. Posiadaja one lukowate linie za¬ rysu 68, 69 i 70 i sa oddzielone szczelinami 72, 73 i 74, które siegaja do polowy promienia R/2. Roz¬ dzielenie to umozliwia niezawodna prace kazdego miecha, niezaklócona przez sasiednie komory. 60 Na fig. 3 linie konturowe powierzchni zlacz- nych,, wykonanych jako powierzchnie samoprzy¬ lepne, powierzchnie z naniesiona warstwa substan¬ cji klejacej lub przy uzyciu tasmy, oznaczono 76, 77 i 78. Nastepnie pokazano otwory 80, 81 i J82, 65 które prowadza do wnetrza miechów. Na przykla- (5 dzie wedlug fig. 3 otwory te posiadaja ksztalt sektorowych okienek.Rozeta 84 pokazana na fig. 4 zbudowana zasad¬ niczo ideriityczinie do rozety wedlug fig. 3 równiez posiada trzy miechy. Na jednym z miechów wi¬ dac powierzchnie klejenia 86 lub jej linie kontu¬ rowa. Zamiast szczelinoksztaltnego otworu zasto¬ sowano tu duza ilosc kolowych otworów 88, co daje wiekszy przekrój poprzeczny wlotu i wylotu, bez oslabiania folii.Silnik przedstawiony czesciowo na fig. 1 i 2 dzia¬ la w nastepujacy sposób: Znajdujacy sie pod cisnieniem osrodek roboczy dostaje, sie króccem wlotowym 19 (fig. 1) do cze¬ sci korpusowej 1. W odpowiednim polozeniu otwo¬ ru 23 tarczy oporowej 15 osrodek ten dostaje sie przez otwór 5 odpowiedniego miecha rozet 4 i 3 do tego miecha, rozdyma go (dzieki niejednakowej wielkosci otworów przelotowych miechów) i wy¬ wiera odpowiedni nacisk na powierzchnie przyle¬ gania lub tarcze oporowe 15 i 11. Wypadkowa tych sil nie przecina osi obrotu tarcz 11 i 15, w rezul¬ tacie wzgledem tych osi obrotu na tarcze oporowe oddzialowuje moment obrotowy, który powoduje ich obracanie. Powstajacy moment obrotowy zale¬ zy od kata nachylenia, to jest kata 13 zawartego miedzy tarczami oporowymi 11 i 15 lub kata mie¬ dzy osiami obrotu tarcz oporowych 11 i 15. Rosnie on wraz ze wzrostem kata w wyniku skosnego ustawienia tarcz oporowych 11 i 15, a przez ich obracanie sie otwór 23 tarczy oporowej 15 przesta1 je byc zwiazany z króccem tlocznym 19 a laczy sie z otworem 24 krócca wylotowego 21. Nastep¬ nie zblizajace sie powierzchnie tarcz oporowych 11 i 15 sciskaja lezace jeden na drugim miechy i wy¬ pychaja osrodek roboczy przez króciec wylotowy 21.Otwory wlotowe i wylotowe krócców 19 i 21 w czesci korpusowej 1 rozciagaja sie na obszarze ka¬ towym wynoszacym okolo 150° wzgledem tarczy oporowej 15. W ten sposób kazdy silnik posiada¬ jacy wiecej niz dwie komory mozna bez trudu uruchomic w kazdym polozeniu, poniewaz w kaz¬ dym przypadku przynajmniej jedna komora jest zasilana osrodkiem tlocznym, a wiec moze wytwo¬ rzyc moment obrotowy.Poniewaz przy odpowiednich cisnieniach robo¬ czych,, na przyklad kilka atm. w wypadku sprezo¬ nego powietrza, znaczne sily promieniowe oraz znaczne sily od srodka rozety daza do przesunie¬ cia rozdetych miechów rozet 3 i 4 lub miechów 45 i 46 {fig. 2), nadzwyczaj wazne jest zapewnienie mozliwie mocnego polaczenia miedzy lezacymi jed¬ na na drugiej rozetami z jednej strony oraz mie¬ dzy tarczami oporowymi i rozetami z drugiej "stro¬ ny bez powodowania nadmiernych miejscowych naprezen w rozetach. Laczenie miechów na duzej powierzchni lub przynajmniej wzdluz dlugich li¬ nii przez przyklejanie w opisany sposób prowadzi do tego, ze wystepujace, dzialajace na zewnatrz sily promieniowe nie powoduja nadmiernego pro¬ mieniowego obciazenia miechów, ani tez niie moga ich znacznie przemiescic z ich polozenia. W ten sam sposób dzialaja równiez zamkniete ksztalto¬ wo polaczenia obu tarcz oporowych, które po 6 pierwsze umozliwiaja stosowanie duzych katów nachylenia, a przez to samo przetwarzanie znacz¬ nych energii w malych jednostkach, czyli umozli¬ wiaja wykonywanie mocnych silników na jak naj- mniejszej powierzchni, Na fig. 5 pokazano rozwiazanie analogiczne do rozwiazania wedlug fig. 2, w którym obie tarcze oporowe 90 i 92 polaczone sa ze soba, z zamknie¬ ciem ksztaltowym przy pomocy przegubu Cardana.Odpowiednie rozety miechów 96 i 97 posiadaja dlatego w srodku odpowiednie wybrania.Kolejne rozwiazanie pokazano na fig. 6; w tym rozwiazaniu zamiast przegubu Cardana 94 wedlug fig. 5 zastosowano dwa wewnetrzne wience zeba¬ te 99 i 100.Mozliwe jest równiez sprzezenie obu tarcz opo¬ rowych za pomoca polaczenia zewnetrznego, jak pokazuje fig. 7. W tym celu obie tarcze oporowe 102 i 103 posiadaja odpowiednie waly 105 i 106 zaopatrzone w kola zebate 108 i 109. Na zewnatrz tarcz oporowych znajduje sie wspólny wal 111, na którym osadzone sa kola zebate 113 i 114 od¬ powiadajace kolom zebatym 108 i 109. Pasy zeba- te lacza ze soba odpowiednie kola zebate, przy czym pasy zebate sa lekko skrecone. W ten spo¬ sób mozliwe jest nie tylko uzyskanie zamknietego ksztaltowo polaczenia obu tarcz oporowych silni¬ ka, lecz jednoczesnie przez wybór przyspieszajace- go lub zwalniajacego przelozenia kól 108 i 109 lub kól 113 i 114 uzyskuje sie poruszanie z odpowied¬ nia predkoscia obrotowa napedzanej osi wyjscio¬ wej.Dzieki takim zamknietym ksztaltowo polacze- iniom mozliwe jest wyeliminowanie sil stycznych / dzialajacych w miechach na elementy oporowe, i dzieki temu dzialanie przesuwajace na miechy lub ich sklejone powierzchnie zlaczne wywieraja juz tylko sily promieniowe tak ze, na przyklad, cis- 40 nienie robocze w tych komorach Lub kat polacze¬ nia obu tarcz oporowych moga byc odpowiednio zwiekszone, bez przekraczania przez sily przesu¬ wajace, dzialajace na powierzchniach zlacznych, krytycznego tarcia statycznego. Tarcie to, bez po- 45 laczenia zamkntetego ksztaltowo, zostaloby znacz¬ nie przekroczone, zwlaszcza wówczas, gdy sila styczna jest znacznie wieksza niz sila promienio¬ wa, która oddzialywujac na miechy stara sie je przesunac. PL