Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do wy¬ konywania form .odlewniczych, z których kazda sklada sie z szeregu jednakowych, szczelnie zesta¬ wianych ze soba czesci i z co najmniej jedna wne¬ ka na kazdej powierzchni podzialu, które to urza¬ dzenie zawiera stanowisko z komora formowania do kolejnego wytwarzania poszczególnych czesci formy przez prasowanie masy formierskiej lub po¬ dobnego materialu pomiedzy plyta prasujaca i ply¬ ta oporowa, i co najmniej jedna prowadnice, na której czesci formy sa zestawiane i przesuwane skokowo do przodu.W trakcie tego przesuwu skokowego forma od¬ lewnicza przechodzi przez stanowisko zalewania a nastepnie przez odpowiedniej dlugosci odcinek, gdzie nastepuje chlodzenie, a na koniec odlewy moga byc oddzielane od masy formierskiej lub in¬ nego materialu formierskiego na stanowisku wybi¬ jania.W znanych urzadzeniach tego typu istotna ich cecha jest to, ze maja one stacjonarna komore for¬ mowania, która lezy w jednej plaszczyznie z pro¬ wadnica, a plyta prasujaca i plyta oporowa tworza ruchome sciany czolowe tej komory. Nad komora formowania umieszczony jest zbiornik z masa for¬ mierska, z którego ta masa za pomoca sprezonego powietrza jest wdmuchiwana do komory, a caly proces formowania polega na wykonywaniu szesciu kolejnych operacji, a mianowicie nadmuchiwaniu masy do komory, sprasowywania masy przez prze¬ mieszczanie plyty prasujacej w kierunku plyty oporowej, otwierania komory przez wycofanie i od¬ chylenie na bok plyty oporowej po zniesieniu cis¬ nienia prasowania, wypchniecia wykonanej czesci formy z komory za pomoca plyty prasujacej na prowadnice i zamkniecia komory przez odchylenie z powrotem plyty oporowej i przesuniecie jej do przodu.Sposród tych operacji czwarta i piata sa zwykle io takimi, które wymagaja najwiecej czasu, czesciowo ze wzgledu na stosunkowo dluga droge przemiesz¬ czania sie plyty prasujacej, a czesciowo dlatego, ze ruch tej ostatniej przy koncu jej przesuniecia do przodu i na poczatku przesuwania do tylu musi nastepowac powoli, ze wzgledu na koniecznosc ostroznego zestawiania nowej czesci formy z juz wykonana forma, i na koniec uwaznego odsuniecia plyty prasujacej od tej czesci formy. Czasochlon¬ nosc zostaje jeszcze dodatkowo zwiekszona jesli plyta prasujaca, jak to zwykle ma miejsce, musi jeszcze sluzyc do skokowego przesuwania formy w prowadnicach po dostawieniu kolejnej czesci.Przy próbach zwiekszenia wydajnosci takich urzadzen, wyrazanej liczba czesci formy wykony- wanych w jednostce czasu, znane jest stosowanie dwóch lub wiekszej liczby komór prasowania w polaczeniu z jednym zestawem plyt-prasujacej i oporowej oraz z jedna lub z dwiema prowadni¬ cami. so Przykladowo znane jest z brytyjskiego patentu 95 65795 657 803 332 urzadzenie z dwiema ramami, które stano¬ wia czesci elementu przesuwnego poprzecznie do kierunku prasowania i z dwiema prowadnicami przebiegajacymi równolegle do kierunku prasowa¬ nia. W jednym ze skrajnych polozen tego elementu przesuwnego jedna z ram znajduje sie w poloze¬ niu prasowania w odniesieniu do plyt prasujacej i oporowej, a druga w polozeniu odprowadzania w stosunku do jednej z prowadnic, zas w drugim skrajnym polozeniu pierwsza z ram znajduje sie w polozeniu odprowadzania w stosunku do drugiej prowadnicy, podczas gdy druga z nich jest w po¬ lozeniu prasowania.Drugi przyklad znanego urzadzenia tego typu ujawnmny^j^^w dunskim patencie 127 044, który '"\ ^dq&qzj |Ufzjdgeflia z pewna liczba ram, które sa | umieszczone ob^odowo na skokowo obracajacym | sie stole i podczks ruchu tego stolu ustawiaja sie I *4uria|MtoV *fwldzeiiiu prasowania pomiedzy plytami \ **pf^SU^SS^L iktfutfwa, w jednym lub kilku poloze¬ niach wstawiania rdzeni i polozeniu wypychania, w którym czesci formy ze wstawionymi rdzeniami^ w celu kolejnego ich skladania w forme, sa wypy¬ chane na prowadnice.Oba typy znanych urzadzen maja takze, jako wspólna ceche to, ze prasowanie czesci form od¬ bywa sie na przemian w jednej z dwóch lub wie¬ kszej liczby ram, które ponadto sluza do przeno¬ szenia na prowadnice lub przenosnik do zalewa¬ nia, wzglednie na przemian na jedna z dwóch pro¬ wadnic. Uzyskiwanemu przez to zwiekszeniu wy¬ dajnosci towarzyszy jednak zwiekszone prawdopo¬ dobienstwo, ze kolejno po sobie wykonywane czes¬ ci formy beda sie róznily nieco ksztaltem od siebie, poniewaz wystepuja tutaj róznice w zachowaniu tolerancji wykonania pomiedzy ramami lub tez na skutek róznic w stopniu zuzycia podczas eks¬ ploatacji urzadzenia. Dalszym niebezpiecznym mo¬ mentem jest to, ze ramy nie sa unieruchomione w polozeniu prasowania z wystarczajaca precyzja, co równiez moze prowadzic do niedokladnosci wy¬ konywanych odlewów.Zgodnie z wynalazkiem urzadzenie do wykony¬ wania form odlewniczych, poza komora formowa¬ nia, ma co najmniej jedna rame przenoszaca, która przemieszcza sie tam i z powrotem pomiedzy po¬ lozeniem odbierania formy przy koncu komory formowania i polozeniem oddawania formy przy prowadnicach lub co najmniej jednej z prowadnic.W tym przypadku wszystkie czesci form sa wiec wykonywane w tej samej komorze formowania, która poza tym moze byc nieruchoma, tak, ze oba wyzej wspomniane powody niewystarczajacej do¬ kladnosci formowania zostaja wyeliminowane. Po¬ niewaz rama lub ramy sluza jedynie do przeno¬ szenia czesci formy, nie maja one zadnego wplywu na ich ksztalt, który zostaje ostatecznie ustalony po prasowaniu w komorze formowania i w zwiaz¬ ku z tym nie stawia sie zadnych ostrych wymagan odnosnie ksztaltu i prowadzenia ram.W porównaniu ze znanym urzadzeniem z jedna komora formowania, z której czesci formy sa prze¬ suwane z komory formowania na prowadnice za pomoca plyty prasujacej, uzyskuje sie dzieki wy¬ nalazkowi korzysc polegajaca na tym, ze maksy¬ malny suw plyty prasujacej zostaje znacznie zmniejszony i ze komora prasowania moze byc w zwiazku z tym zamknieta ponownie stosunkowo wczesnie, i to podczas przenoszenia dopiero co wy- "5 konanej czesci formy ha prowadnice za pomoca ramy przenoszacej. Powoduje to nie tylko mozli¬ wosc skrócenia czasu trwania cyklu wytwarzania jednej czesci formy, ale takze mozliwosc, uprosz¬ czenia mechanizmu napedowego dla plyty prasu- jacej. Miedzy innymi mechanizm ten nie jest juz odpowiedzialny za ostrozne zestawienie ostatnio wykonanej czesci formy z juz utworzona forma i nie musi on brac udzialu w przesuwaniu formy po prowadnicy. Obie te funkcje zostaja przejete w tym przypadku przez rame przenoszaca, która mozna stosunkowo latwo tak ustawic aby mogla ona spelniac te zadania.Przedmiot wynalazku jest blizej omówiony na przykladach wykonania pokazanych na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schematycznie w rzucie bocznym i czesciowo w przekroju pierwszy przyklad wykonania urzadzenia z pojedyncza ra¬ ma, wykonujaca ruch nawrotny, fig. 2 — to samo urzadzenie w przekroju poprzecznym wzdluz linii II—II z fig. 1, z pominieciem pewnych czesci, fig. 3 — rame przenoszaca w rzucie poziomym i czes¬ ciowo w przekroju z osadzona w niej czescia for¬ my, fig. 4 — drugi przyklad wykonania urzadzenia wedlug wynalazku pokazany schematycznie w rzu- cie poziomym, fig. 5 i 6 — fragmenty jeszcze in¬ nego przykladu wykonania urzadzenia w rzucie bocznym i czesciowo w przekroju osiowym, poka¬ zanego w dwóch róznych fazach pracy.Pokazane na fig. 1 urzadzenie zawiera stacjonar- na komore formowania 1, która jest otwarta po stronach czolowych, a w swej górnej scianie ma^ szczeline strzalowa 2, która jest polaczona z nie- pokazanym zasobnikiem na mase formierska. Do komory formowania 1 nalezy plyta prasujaca 3 z 4o jedna polówka 4 modelu, jak równiez plyta oporo¬ wa 5, na której takze znajduje sie polówka 6 mo¬ delu. Plyta prasujaca 3 dziala jak tlok w komorze 1 i jest polaczona z mechanizmem napedowym za pomoca tloczyska 7. Plyta ta jest pokazana w po- 45 lozeniu zajmowanym przez nia przy koncu suwu prasowania, który sluzy do sprasowania wprowa¬ dzonej masy formierskiej, przez docisniecie jej do plyty oporowej 5, która w tej sytuacji znajduje sie w polozeniu zaznaczonym linia przerywana i za- 50 myka komore z prawej strony od czola.Plyta oporowa 5 jest ulozyskowana wychylnie na poprzecznicy 8, która jest zamocowana na czte¬ rech drazkach przesuwnych 9, tak, ze po zaprze¬ staniu prasowania dokonywanego przez plyte pra- 55 sujaca 3 moze byc najpierw odsunieta od komory prasowania 1, a nastepnie odchylona ku górze w polozenie pokazane ciagla linia, przez co komora zostaje otwarta od strony prowadnicy 10, znajduja¬ cej sie na jej przedluzeniu i majacej w tym przy- 6o kladzie wykonania postac rusztu, jak to pokazano na fig. 2.Na dwóch drazkach prowadzacych 11, znajduja¬ cych sie pod prowadnica 10, ulozyskowana jest ra¬ ma przenoszaca 12, polaczona tloczyskiem 13 z tlo- 65 kiem silownika hydraulicznego lub pneumatyczne-. 95 657 v 6 go 14. Po przesunieciu i odchyleniu do góry plyty oporowej 5 rama 12 zostaje przesunieta w kierun¬ ku otwartej strony czolowej komory 1, a wykona¬ na w niej czesc 15 formy zostaje przesunieta przez plyte prasujaca 3 w drugie polozenie, pokazane na fig. 1, w którym spoczywa ona na prowadnicy 10 i jest otoczona przez rame 12. Czesc formy musi byc nastepnie mocno uchwycona przez rame, co moze nastapic na przyklad za pomoca jednego lub kilku ruchomych odcinków scianki 16, które moga byc przemieszczane pomiedzy polozeniem zwolnie¬ nia i polozeniem chwytania w dowolny sposób, ko¬ rzystnie pneumatycznie.Po odsunieciu plyty prasujacej od czesci 15 for¬ my, ta ostatnia zostaje przemieszczona do przodu przez przesuniecie ramy 12 w celu zestawien^ na prowadnicy 10 z forma odlewnicza wykonana juz z poprzednio wykonanych czesci 15', 15" formy.Jednoczesnie cala forma zostaje przesunieta na prowadnicy do przodu o jeden skok tak, ze czesc formy zajmuje miejsce, w którym na rysunku znajduje sie czesc 15* formy. W tym polozeniu czesc formy moze byc przytrzymana wstepnie za pomoca pneumatycznego zamka 17, dla którego przewidziane jest wyciecie 18 w górnej sciance ra- . my, po czym mozna zwolnic mocowanie czesci for¬ my w ramie.Z chwila gdy czesc 15 formy zostanie przejeta przez rame 12 w pokazanym polozeniu, plyta pra¬ sujaca moze byc wycofana w jej polozenie wyj¬ sciowe i juz przed zakonczeniem wspomnianego przesuwania formy odlewniczej do przodu komora 1 moze byc ponownie zamknieta przez odchylenie w dól i przesuniecie z powrotem plyty oporowej 5 tak, ze jest ona szybko gotowa do wyKonania na¬ stepnej czesci formy. Ewentualne wkladanie rdze¬ nia odbywa sie kazdorazowo we wnece uprzednio dostawionej czesci formy.Jesli pragnie sie dysponowac dluzszym czasem do wstawiania rdzeni i zalewania form, to urza¬ dzenie moze zawierac wiecej prowadnic, które przemieszczaja sie razem pomiedzy jednym wspól¬ nym polozeniem odbierania oraz jednym wspólnym lub kilkoma oddzielnymi polozeniami oddawania.Jeden z przykladów takiego rozwiazania jest poka¬ zany na fig. 4* gdzie urzadzenie posiada nierucho¬ ma komore formowania 1 z plyta prasujaca 3 i plyta oporowa 5, jak to juz wczesniej objasniono z tym, ze plyta oporowa jest w tym przypadku tylko przesuwana pomiedzy swym polozeniem ro¬ boczym a polozeniem spoczynkowym. Komora for¬ mowania 1 umieszczona jest w zasiegu skokowo poruszajacego sie obrotowego wienca 20 z pionowa osia obrotu i piecioma ramami przenoszacymi 12a— 12e, umieszczonymi na nim w jednakowych odste¬ pach, które to ramy kolejno sa doprowadzane do wspólnego miejsca odbierania przed komora pra¬ sowania 1.Po wykonaniu jednej czesci 15a formy, zostaje ona przeprowadzona za pomoca plyty prasujacej do ramy przenoszacej 12a, co powoduje wycofanie plyty oporowej 5, poprzez te rame. Jednoczesnie z tym, wczesniej wykonana czesc 15c formy moze byc wypchnieta za jej ramy przenoszacej 12c, za pomoca przeznaczonego do tego celu tloka 21. Gdy zarówno ten tlok jak i plyta prasujaca 3 zostana wycofane z przynaleznych do nich w danej chwili ram 12c i 12a, wieniec 20 moze byc obrócony dalej s o jeden skok, po czym nastepuje wykonanie na¬ stepnej czesci formy w komorze 1 i przeprowadze¬ nie jej stad do ramy 12e. W tej fazie ruchu wienca tlok wypychajacy 21 moze nie byc uruchamiany tak, ze czesc 15b formy pozostaje osadzona w swej ramie 12b i podczas nastepnego skoku wienca o- brotowego jednoczesnie z doprowadzeniem ramy 15a przed tlok wypychajacy, zostaje doprowadzona w polozenie przed drugim tlokiem wypychajacym 22. Wtedy obie czesci 15b i 15a moga "byc jedno¬ czesnie przylaczone kazda do jednej z dwóch form, których czesci sa pokazane na fig. 4 u góry.Jak to widac z fig. 4, ramy przenoszace 12a—12e powinny byc tak prowadzone w stosunku do wienT ca 20, aby wykonywaly ruch translacyjny. Przez to czesci formy zachowuja pierwotne ukierunko¬ wanie ich osi, co powoduje miedzy innymi, ze pro¬ wadnice dla obu form moga byc równolegle do sie^ bie, a tym samym potrzebuja mniej miejsca i sa latwiejsze do, obslugi niz w przypadku gdyby prze^ biegaly one w kierunku promieniowym od osi wienca obrotowego.Wstawianie rdzeni moze w tym przypadku na¬ stepowac kazdorazowo w polozeniu posrednim, w którym na fig. 4 jest pokazana rama 12b.Tego rodzaju urzadzenie z pierscieniem obroto¬ wym i wieloma ramami przenoszacymi moze takze znalezc zastosowanie w polaczeniu z pojedyncza prowadnica tak, ze wszystkie czesci formy beda zestawiane w jedna forme odlewnicza.Fig. 5 i 6 pokazuja inna postac wykonania, w której znajduje zastosowanie wiele ram przenosza¬ cych 12, chociaz na rysunku mozna zobaczyc tylko jedna z nich. Komora formowania 1 z plyta pra¬ sujaca 3 moze byc tak ustawiona jak to jest wi¬ doczne na fig. 1, ale plyta oporowa 5 jest zamoco¬ wana tutaj sztywno w przesuwnym jarzmie 23.Plyta oporowa 5 jest przesuwana poprzez rame 12 w polozenie prasowania, jak tó widac na fig. , i zamyka z lewej strony od czola komore 1. Po zakonczeniu prasowania plyta 5 zostaje wycofana w polozenie pokazane na fig. 6, a plyta prasujaca 3 zostaje wykorzystana do przeprowadzenia czesci formy do ramy 12, a nastepnie wycofana w po¬ lozenie Wyjsciowe. Rama z czescia formy prze¬ mieszcza sie nastepnie jednym lub kilkoma skoka¬ mi w polozenie oddawania przed nie pokazana pro¬ wadnice, i jednoczesnie pomiedzy plyte oporowa 5 i komore 1 zostaje wprowadzona w to samo polo¬ zenie nastepna rama, po czym komora 1 jest za¬ mykana przez przesuniecie plyty oporowej w po¬ lozenie pokazane na fig. 5. Ruch ram nastepuje w tym przypadku poprzecznie do kierunku praso¬ wania i moze to byc ruch pionowy, poziomy lub obiegowy wzgledem osi równoleglej do kierunku prasowania albo ewentualnie kombinacja takich ruchów. Równiez przy zastosowaniu takiego roz¬ wiazania, urzadzenie moze zawierac dwie prowad¬ nice lub wieksza ich liczbe. 40 45 50 55 6095 657 7 8 PL