Przedmiotem wynalazku jest oslonowa obudowa kapalniana wyrobiska w kopalniach podziemnych.W najprostszej postaci wykonania oslonowej o- budowy kopalnianej tarcza oslonowa jest ulozysko- wana wychylnie w plaszczyznie pionowej wzgle¬ dem ipodstawy wokól osi umieszczonej nieruchomo na plycie spagowej. Przy wolnym koncu tarczy oslonowej moze byc umieszczona stropnica. Dlu¬ gosc tarczy oslonowej wraz ze stropnica jest stala.Pomiedzy plyta spagowa i tarcza oslonowa jest umieszczony hydrauliczny lub pneumatyczny si¬ lownik. Pomiedzy tym silownikiem i wolnym kon¬ cem tarczy oslonowej wzglednie znajdujaca sie przy tym koncu stropnica wystepuje dzwigniowe przelozenie ruchowe.Jest ono zrealizowane w ten sposób, ze silownik ma swe zaczepienie na dzwigrti jednoramiennej u- tworzonej przez tarcze oslonowa ewentualnie la¬ cznie ze stropnica pomiedzy wolnym koncem tej dzwigni, a jej punktem obrotu. Nalezy tutaj brac pod uwage fakt wystepowania przelozenia zmniej¬ szajacego sile. Sila reakcji podpierania dzialajaca poprzez stropnice na strop jest zawsze mniejsza od sily wywieranej przez silownik. Nie zmienia sie tutaj nic takze wtedy, gdy 2nany silownik z DT-OS 2 229 779 jest umieszczony przy krótszym ramieniu tarczy oslonowej tworzacej dzwignie dwu- ramiemna, W tym przypadku silownik moze byc usytuowany w polozeniu lezacym i'byc-polaczony z ukladem dzwigniowym odwracajacym kierunek dzialania sily.Ponadto wyzej wspomniana obudowa oslonowa ma te wade, ze przy unoszeniu tarczy oslonowej jej wolny koniec wzglednie zamocowana do niego stropnica nie unosi sie pionowo ale oddala sie od czola przodka. Poniewaz zjawisko to prowadzi do niewystarczajacego podparcia stropu, wada ta nie moze byc tolerowana. Aby jednak mimo to mozna bylo stosowac obudowe oslonowa przy róznych wysokosciach wyrobisk, tarcza oslonowa jest skon¬ struowana teleskopowo jako wydluzalna przy" u- zyciu urzadzenia wysuwajacego znanego z DT-OS 2 229 779 lub tez punkt obrotu tarczy oslonowej !5 znajdujacy sie na plycie spagowej moze zmieniac swe polozenie wzgledem Czola przodka tak jak wedlug DT-AS 2 206 880, DT-OS 2 213 793. Znane jest takze z FR-PS 1 389 622 ciagle przemieszczanie w kierunku czola przodka punktu obrotu ukosnej podpory, usytuowanej pomiedzy stropnica a plyta spagowa, Zadaniem wynalazku jest stworzenie takiej obu-^ dowy oslonowej z zachowaniem w niej wyzej wspomnianego dzwigniowego przelozenia ruchowe- go aby mozna w niej bylo zastosowac jeden lub wiecej Stosunkowo krótkich silowników i aby po¬ nadto przy podnoszeniu tarczy oslonowej tej obu¬ dowy koniec tej tarczy i zamocowana do niego stropnico unosily sie pionowo lub w przyblizeniu pionowo tak, aby przy wszystkich wysokosciach 94198^H [3 '^ ,, \^'^: ¦('¦ wyrobiska podparcie stropu siegalo jednakowo blis¬ ko czola przodka. Ponadto obudowa oslonowa po¬ winna jeszcze spelniac dalszy warunek, który jest szczególnie wazny ze wzgledu na wlasciwe pod¬ parcie stropu. Mianowicie wywierana sila podpie¬ rajaca^powinna wzrastac w miare zwiekszenia sie wysokosci wyrobiska.Zadanie to zostalo rozwiazane wedlug wynalazku w ten sposób, ze w oslonowej obudowie kopalnia¬ nej do wyrobisk w kopalniach podziemnych, której tarcza oslonowa jest wycnyIna w plaszczyznie pio¬ nowej wzgledem plyty spagowej wokól osi prze¬ suwanej w kierunku czola przodka w prowadnicach yjaa^i^apyrh 'ffift ftffl plycie spagowej, os obrotu tafcjyj 0tl#QPwej *}e3t przesuwana w kierunku scia- njl przodka za pomoca hydraulicznego lub pneu¬ matycznego silownika, podczas gdy do tarczy oslo¬ nowej i plyty spagowej po stronie sciany przodka w stosunku do osi obrotu zamocowane jest prze¬ gubowo wyehylne jarzmo podporowe.W obudowie tarczowej wedlug wynalazku za¬ chowane jest dzwigniowe przelozenie ruchowe.Wolny koniec tarczy oslonowej wzglednie zamoco¬ wana do niego stropnica wznosi sie pionowo przy podnoszeniu tarczy oslonowej. Sila podpierajaca dzialajaca za posrednictwem stropnicy na strop zwieksza sie przy podnoszeniu tarczy oslonowej takze przy duzych wysokosciach wyrobiska i to w stosunku nawet przekraczajacym stosunek liniowy.Mysl przewodnia lezaca u podstaw wynalazku mozna takze przedstawic w "ten sposób, ze nie punkt obrotu tarczy oslonowej jest przesuwny na plycie spagowej. Równiez punkt ulozyskowania przegubowego jarzma podporowego na plycie spa¬ gowej moze byc na niej przesuwany a silownik tarczy oslonowej moze byc zaczepiony na tym jarzmie. Wtedy jednak trzeba zrezygnowac z ko¬ rzystnej cechy polegajacej na tym, ze wolny ko¬ niec tarczy oslonowej wznosi sie pionowo.Korzystnym jest takie rozwiazanie konstrukcyjne obudowy oslonowej wedlug wynalazku, przy któ¬ rym kat pomiedzy plyta spagowa i jarzmem le¬ zacy po stronie podsadzki wynosi co najwyzej 90° przy zadnym z polozen roboczych obudowy. W szczególnie korzystnej postaci wykonania uklad prowadnic dla osi obrotu tarczy oslonowej prze¬ biega równolegle do plyty spagowej.Uklad hydraulicznego lub pneumatycznego si¬ lownika lub silowników tarczy oslonowej, przy którym wolna przestrzen wyrobiska pod obudowe ulega w mozliwie najmniejszym stopniu ograni¬ czeniu daje sie uzyskac przez to, ze silownik dziala jako urzadzenie wywolujace sile ciagnaca i jest zamocowany z jednej strony wychylnie na osi obrotu, a z drugiej strony w lozysku oporowym znajdujacym sie od strony sciany przodka w sto¬ sunku do tej osi. Wielkosc silownika lub silowni¬ ków tarczy mozna zmniejszyc gdy polaczy sie go z ukladem dzwigni, zmieniajacym kierunek dzia¬ lania sily na przeciwny.Dalsze powiekszenie wolnej przestrzeni wyro¬ biska pod obudowa mozna uzyskac przez to, ze tarcza oslonowa jest przedluzona poza os obrotu tworzac dzwignie dwuramienna, a do drugiego ra¬ mienia tej dzwigni zamocowany jest hydrauliczny 198 * ¦"- • 4 *' lub pneumatyczny silownik wywolujacy sile ciag¬ naca jako cylinder tarczy. Celowym jest przy tym, aby kat pomiedzy tarcza oslonowa i drugim ra¬ mieniem znajdujacym sie po stronie spagu byl mniejszy niz 180°. Zamiast ukladu silownika wy¬ wolujacego sile ciagnaca mozna zastosowac uklad silownika, wydluzajacy sie przy doprowadzaniu medium pod cisnieniem, ale nalezy go polaczyc z ukladem dzwigniowym zmieniajacym kierunek io dzialania sily na odwrotny.W dalszej postaci wykonania moze byc zastoso¬ wany hydrauliczny lub pneumatyczny silownik, który z jednej strony powinien byc zamocowany przegubowo do plyty spagowej, a z drugiej strony do tarczy oslonowej, przy czym kat pomiedzy plyta spagowa i tym silownikiem utworzony po stro¬ nie czola przodka nie powinien byc wiekszy od 90° przy zadnym z polozen roboczych tarczy oslo¬ nowej. Przy tym silownik ten i jarzmo podporowe moga byc ulozyskowane przegubowo na tarczy oslo¬ nowej w tym samym punkcie. Jako silownik moze byc takze zastosowany silownik cisnieniowy, który z jednej strony powinien byc zamocowany przegu¬ bowo do plyty spagowej, a z drugiej strony do jarzma podporowego.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przy¬ kladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia obudowe oslonowa wedlug wynalazku w rzucie bocznym, fig. 2 — te sama obudowe w rzucie poziomym i czesciowo w przekroju, fig. 3 — ; pierwsza postac wykonania obudowy w widoku z przodu, fig. 4, 5, 6 — dalsze postacie wykonania obudowy w rzucie bocznym, fig. 7 — kolejna piata postac wykonania obudowy w rzucie bocz- nym, fig. 8 — cylinder tarczy oslonowej zastoso¬ wany w postaci wykonania obudowy pokazanej na fig. 7, czesciowo w przekroju/ Jak widac na fig. 1, 2 i 3 tarcza oslonowa 2 jest polaczona przegubowo z plyta spagowa 1, przy 40 czym tarcza ta jest wycnyIna wzgledem plyty spagowej w plaszczyznie pionowej. Polaczenie jest wykonane za pomoca zamocowanych do tarczy o- slonowej 2 sworzni 3, które sa umieszczone obro¬ towo i przesuwnie w kierunku do czola 4 przodka 45 w prowadnicach szczelinowych 5. Prowadnice szcze¬ linowe 5 sa polaczone nieruchomo z plyta spagowa 2. Pomiedzy tarcza oslonowa 2 i plyta spagowa 1 umieszczone sa jarzma podporowe 6. Konce jarzm podporowych 6 sa ulozyskowane przegubowo na 50 sworzniach 7 lub 8, które ze swej strony sa po¬ laczone nieruchomo tarcza oslonowa 2 wzglednie plyta spagowa 1.Tarcza oslonowa 2 jest przedluzona poza sworz¬ nie 3 w dzwignie dwuramienna. Drugie ramie 9 55 dzwigni jest usytuowane pod katem wzgledem tar¬ czy oslonowej 2, a na jego wolnym koncu skiero¬ wanym w strone plyty spagowej sa zamocowane w punktach 10 dwa hydrauliczne lub pneumatycz¬ ne uklady silowników 11 sluzace jako cylindry 60 tarczy oslonowej, których przeciwne konce zamo¬ cowane sa do plyty spagowej 1. Uklady hydrau¬ liczne lub pneumatyczne silowników moga, jak to pokazano na fig. 1, skladac sie z silowników, któ¬ rych tloczyska po doprowadzeniu do cylindrów 65 medium pod cisnieniem beda sie chowaly do tychte im 6 cylindrów. W tym przypadku cylindry beda po¬ laczone w punktach 12 z plyta spagowa 1.Jednak ria fig. 2 pokazano zastosowanie hydrau¬ licznych lub pgnumatyczriych silowników^ których tloczyska przy doprowadzeniu medium pod cisnie¬ niem do cylindrów beda wysuwane z tych cylin¬ drów. Tloczyska tych silowników sa polaczone w punktach 14 z plyta spagowa 1 podczas gdy cy¬ lindry 13 sa polaczone za posrednictwem ciegien z drugim ramieniem 9 dzwigni w punktach 10.Kazdy z obli pokazanych na fig. 1 i 2 ukladów hydraulicznych lub pneumatycznych silowników w czasie oddzialywania na nie medium pod cisnie¬ niem bedzie powodowal przesuniecie sworzni 3 tar¬ czy oslonowej 2 w prowadnicach szczelinowych 5 w kierunku czola przodka. Jednoczesnie tarcza oslonowa 2 z zachowana na jej wolnym koncu stropnica 14 oddala sie w kierunku stropu od plyty spagowej 1. Przy tym znajdujaca sie po stronie czola przodka krawedz stropnicy 16 nie przemiesz¬ cza sie w przyblizeniu po luku kola ale przemiesz¬ cza sie w pionowej plaszczyznie bez zmiany od¬ leglosci pomiedzy ta krawedzia a sciana przodka.Podczas ruchu stropnicy 16 ku górze kat ostry utworzony pomiedzy jarzmem podporowym 6 i ply¬ ta spagowa 1 zwieksza sie az do momentu, w któ¬ rym jarzmo podporowe 6 zajmie polozenie pio¬ nowe lub prawie pionowe.Stropnica 16 jest w punkcie 17 polaczona prze¬ gubowo z tarcza oslonowa 2 za pomoca czopów, a nastawianie stropnicy nastepuje za pomoca hydrau¬ licznego lub pneumatycznego silownika 18 dzialaja¬ cego pomiedzy tarcza oslonowa 2 i stropnica 16.Dla polaczenia obudowy oslonowej z przenosnikiem 19 do urobku sluzy hydrauliczny lub pneumatycz¬ ny silownik dwustronnego dzialania 20, który jest umieszczony w plycie spagowej 1 i z jednej strony polaczony z ta plyta, a drugiej z przenosnikiem 19.W postaci wykonania pokazanej na fig. 4 hydrau¬ liczny lub pneumatyczny silownik 21 jest pola¬ czony przegubowo z jednej strony z plyta spagowa 1, a z drugiej z tarcza oslonowa 2. Na plycie spa¬ gowej 1. punkt zamocowania tego silownika znaj¬ duje sie po stronie czola przodka w stosunku do sworzni 3 tarczy oslonowej, natomiast punkt za¬ mocowania na tarczy oslonowej 2 znajduje sie po¬ miedzy tymi sworzniami 3 i punktem 7 polacze¬ nia przegubowego jarzma podporowego 6 z tarcza oslonowa.Postac wykonania pokazana na fig. 5 rózni sie cd poprzedniej tym, ze punkt zaczepienia 24 cylin¬ dra hydraulicznego lub pneumatycznego silownika pokrywa sie z punktem zaczepienia 7 jarzma pod¬ porowego 6.W przypadku postaci wykonania pokazanej na fig. 6 cylinder hydraulicznego lub pneumatycznego silownika jest polaczony z plyta spagowa 1, jak to bylo juz opisane przy omawianiu fig. 4 i 5, pod¬ czas gdy drugi koniec cylindra 21 jest zamocowany w punkcie 24 do jarzma podporowego 6, oczywiscie pomiedzy punktami koncowymi 7 i 8 tego jiarzma.W postaci wykonania pokazanej na fig. 7 i 8 zastosowano dwa hydrauliczne lub pneumatyczne silowniki 25, których tloczyska 26 sa swymi kon¬ cami ulozyskowane przegubowo w lozyskach opo¬ rowych 27 polaczonych nieruchomo z plyta spa¬ gowa, podczas gdy zamocowane do cylindrów si¬ lowników 25 ciegla 28 zamocowane sa do sworzni 3 tarczy oslonowej.We wszystkich postaciach wykonania mozna zau¬ wazyc, ze przy unoszeniu tarczy oslonowej zmie¬ nia sie stosunek dlugosci rzutowanych ma plasz¬ czyzne spagu odleglosci pomiedzy punktem 8 za¬ mocowania przegubowego jarzma podporowego 6 do plyty spagowej 1, a punktem 7 zamocowania przegubowego tego jarzma do tarczy oslonowej z jednej strony oraz pomiedzy ostatnio wymienio¬ nym punktem 1 i punktem obrotu 3 tarczy oslo¬ nowej 1. Zmiana stosunku dlugosci zachodzi w ten sposób, ze rzutowana na plaszczyzne dlugosc jarz¬ ma podporowego pomiedzy punktami 8 i 7 zmniej¬ sza sie szybciej niz rzut na plaszczyzne spagu odcinka tarczy oslonowej 2 znajdujacego sie po¬ miedzy punktem zaczepienia 7 jarzma podporo¬ wego i punktem obrotu 3 tarczy.W wyniku tego stosunek sily wywieranej przez cylinder silownika tarczy do sily reakcji przeno¬ szonej na strop wzrasta gdy odleglosc stropnicy od plyty spagowej zwieksza sie. W praktyce mozna przez to uzyskac znacznie wiekszy niz proporcjo¬ nalny wzrost sily podpierajacej ze wzrostem miaz¬ szosci zloza. Obudowa oslonowa wedlug wynalaz¬ ku przy miazszosci pokladu wynoszacej 2 m moze dawac wielokrotnie wyzsza sile podparcia (50 Mp/m2) niz przy miazszosci 1 m (13 Mp/m2). PL