Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobójczy zawierajacy jako substancje czynna a) metanosulfonian 2-etoksy-2,3-dwuwodoro-3,3-dwumetylobenzofuranylowy-5 oraz b) N-fenylokarbaminian-3-etoksykarbonyloami- nofenylowy i/lub N-(3,5-dwumetylofenylo)karbaminian 3-metoksykarbonyloaminofenylowy.Jak stwierdzono mieszanina zwiazków (a) i (b) wykazuje silne dzialanie chwastobójcze, zwlaszcza w przypadku zwalczania chwastów w uprawach buraka cukrowego. W przypadku stosowania zwiazków (a) i (b) w mieszance, wykazuja one dzialanie juz przy mniejszych dawkach, niz w przypadku stosowania ich oddzielnie.Ponadto, sa one obojetne wobec warzyw takich jak burak cukrowy.Kazdy z dwóch podstawowych skladników powinien byc stosowany w ilosci w granicach 1—100 czesci.Wszystkie czesci, ulamki i procenty podane w opisie sa podawane w stosunku wagowym, chyba ze zaznaczono, iz jest inaczej. Korzystne proporcje zwiazków (a) i (b) zawieraja sie w granicach od 1 :10 do 10 :1, a zwlaszcza, od 1 :4 do 4 :1. Zwykle stosuje sie tylko jeden z dwóch zwiazków (b).Srodki wedlug wynalazku wytwarza sie przez zmieszanie skladników. Zwykle, srodkom chwastobójczym nadaje sie postac koncentratów, np. koncentratów zawierajacych 0,5—85% skladników podstawowych, które nastepnie, przed stosowaniem rozciencza sie woda lub weglowodorem a zwykle woda. Wówczas srodek taki sklada sie zwykle w 0,05—4% ze skladników podstawowych, chociaz, w przypadku gdy ma on byc rozpylany z,samolotu, moze zawierac tych skladników do 50% lub wiecej. Srodki wedlug wynalazku skladaja sie zwykle w 0,05—85% ze skladników podstawowych.Srodki wedlug wynalazku zawieraja zwykle srodek powierzchniowo czynny i/lub nosnik.Nosnikiem moze byc ciecz, np. woda (np. woda stosowana do rozcienczania koncentratu przed uzyciem).Koncentrat zawierajacy jako nosnik — wode, moze zawierac równiez srodek powierzchniowo czynny. Zwiazki (a) i (b) miesza sie z woda, srodkiem zwilzajacym, oraz srodkiem dyspergujacym, zwykle w mlynie kulowym2 92 411 wypelnionym mielnikami, np. kulami steatytowymi, w którym rozdrabnia sie substancje (a) i (b) do czasteczek 0 rozmiarach ponizej 5 mikronów, w celu wytworzenia koncentratu w postaci plynnej zawiesiny.Nosnikiem moze byc równiez ciecz inna niz woda, na przyklad rozpuszczalnik organiczny, zwykle rozpuszczalnik nie mieszajacy sie z woda, taki jak weglowodór o temperaturze wrzenia w granicach 130-270°C, w którym rozpuszcza sie lub dysperguje skladniki podstawowe. Koncentrat zawierajacy odpowiedni rozpuszczal¬ nik organiczny zawiera równiez srodek powierzchniowo czynny — co powoduje, ze zmieszany z woda zachowuje sie jak olej samoemulgujacy. Koncentrat do zemulgowania wytwarza sie mieszajac ze soba i korzystnie ogrzewajac — w celu zapobiezenia rozpuszczaniu — substancje (a) i(b), jeden lub kilka emulgatorów oraz nie mieszajacy sie z woda rozpuszczalnik skladajacy sie korzystnie glównie z izoforonu. Uzyskany roztwór zwykle przesacza sie lub odwirowuje w celu usuniecia nierozpuszczalnych zanieczyszczen.Nosnikami moga byc drobno sproszkowane substancje stale, takie jak gliny, piasek, mika, kreda, atapulgit, perlit, sepolit, oraz stale nosniki syntetyczne, takie jak krzemionki, krzemiany i lignosulfoniany, oraz stale nawozy.Zwilzalne, latwo dyspergowalne w wodzie proszki mozna przygotowywac mieszajac drobno sproszkowane substancje (a) i (b) z nosnikiem lub opryskujac nosnik stopionymi substancjami (a) i (b), oraz dodajac srodka zwilzajacego i srodka dyspergujacego. Calosc miele sie lub rozciera na czasteczki o rozmiarach wystarczajaco malych, by uzyskany zwilzalny proszek mozna bylo stosowac w postaci pozadanej zawiesiny.Termin srodek powierzchniowo czynny uzywany jest w opisie w szerokim znaczeniu obejmujacym substancje nazywane srodkami emulgujacymi, dyspergujacymi lub zwilzajacymi. Srodki takie sa dobrze znane w technologii ochrony roslin.Jako srodków powierzchniowo czynnych mozna uzywac anionowych srodków powierzchniowo czynnych, takich jak mydla, estry tluszczowe kwasu siarkowego, takie jak dodecylosiarczan sodu, oktadecylosiarczan sodu i cetylosiarczan sodu; sulfonianów alifatyczno-aromatycznych, takich jak sulfoniany alkilobenzenowe lub sulfoniany butylonaftalenowe, bardziej zlozonych sulfonianów alifatycznych, takich jak amid produktu kondensacji kwasu oleinowego i N-metylotauryny lub sulfonian sodowy kwasu dwuoktylobursztynowego.Do srodków powierzchniowo czynnych moga równiez nalezec niejonowe srodki powierzchniowo czynne, na przyklad produkty kondensacji kwasów tluszczowych, alkoholi tluszczowych lub fenoli podstawionych wyzsza grupa alifatyczna z tlenkiem etylenu, lub estry i etery kwasów tluszczowych z cukrami lub alkoholami wielowodorotlenowymi, lub produkty uzyskane z tych ostatnich na drodze kondensacji z tlenkiem etylenu, lub produkty znane jako kopolimery blokowe tlenku etylenu i tlenku propylenu.Srodki powierzchniowo czynne obejmuja równiez kationowe srodki powierzchniowo czynne, na przyklad bromek cetylotrójmetyloamonowy.Preferowanymi srodkami powierzchniowo czynnymi sa siarczany alkilowe, sulfoniany alkiloarylowe, etoksylany alkilowe, sulfonowane etoksylany alkilowe, estry dwualkilowe kwasu suIfobursztynowego, sole lignosulfonowe, sulfonowane kondensaty naftalenowo-formaldehydowe i sulfonowane kondensaty mocznikowo- formaldehydowe.Substancje (a) i (b) mozna mieszac z niefitotoksycznym olejem, takim jak Agri-Oil Plus lub Sun Oil 11E.Substancje (a) i (b) mozna mieszac bezposrednio przed uzyciem. Jednakze, jest rzecza pozadana, by byly one zmieszane juz wczesniej.Srodek wedlug wynalazku stosuje sie zwykle po wzejsciu chwastów. W przypadku zwalczania chwastów znajdujacych sie w uprawach, np. w uprawach buraka cukrowego, srodek wedlug wynalazku mozna stosowac przed wysiewem upraw (mozna wówczas ewentualnie stosowac srodek doglebowo), lecz korzystniej jest stosowac go po wzejsciu upraw.Mozna tu równiez zastosowac sposób obejmujacy równoczesnie oraz kolejne stosowanie substancji (a) i (b).Tak wiec na przyklad substancje (a) stosuje sie po wysiewie, a przed wzejsciem upraw, natomiast po wzejsciu upraw stosuje sie równoczesnie substancje (a) i (b).W srodku wedlug wynalazku mozna oprócz substancji (a) i (b), stosowac równiez i kine srodki chwastobój¬ cze. Zwykle, stosunek wagowy substancji (a) do innych herbicydów wynosi od 1 :10 do 10 :1, a korzystnie od 1 :3 do 3 :1. W jednym ze srodków wedlug wynalazku substancje (b) miesza sie z fenemedifamem w stosunku wagowym np. od 1 :3 do 3 :1, np. w stosunku 1 :1. Do herbicydów, które mozna stosowac w srodku wedlug wynalazku naleza kwasy fenoksyalifatyczne (np. kwas 2,4-dwuchlorofenoksyoctowy MCPA, kwas 2,4,5-trójchlo- rofenoksyoctowy, 2,4-DB, MCPB i CMPP) oraz ich czynne pochodne, pochodne mocznika (np. 3-(p-chlorofenylo} J-1,1-dwumetylomocznik, 3-(3,4-dwuchlorofenylo)-1,1-dwumetylomocznik, 1-n-butylo-3-(3,4-dwuchlorofenylo)- 1-metylomocznik, monolinuron, linuron, 3-fenylo-1,1-dwumetylomocznik i benzotiazuron), trójazyny (np. sima- zyna, atrazyna, tratazyna i prometryna), 4,6-dwunitro-o-krezol, PCP, joksynil, bromoksynil, dwuchlobenil,92 411 3 dikwat, parakwat, kwas 2,3,6-trójchlorobenzoesowy, endotal, dalapon, dikamba, kwas trójchlorooctowy, chloro- profam, barban, N,N-dwu-n-propylotiolokarbaminian etylu, butylan, dwuallanina, allidochlor, propachlor, broma- cyl, lenacyl, hydrazyd kwasu maleinowego, sole kwasu metanoarsonowego (na przklad CH3AsO(ONa)2), kwas kakodylowy, aminotriazol, pikloram, trójfluralin, S,S,S-trójbutylotrójtiofosforan, 3-(1-)etoksyamino(propylide- no)-6-etylo- 2H-pirano-2,4(3H)-dion, fenmedifam, azolamid, trójallanina, cyklan, propamid, karbetamid, dwufen- amfcJ, pebulan, benfluralina, metobromuryna, pirazon eter etylowy N~(chloroacetylo)-N- (2,6-dwuetylofenylo)gli- cyny lub N-(fosfonometylo)glicyny, zwlaszcza zas femmedifam, lenacyl, pirazon, dalapon, kwas trójchloroocto¬ wy lub cyklan. Preferowane srodki chwastobójcze zawieraja zwiazki (a) i (b) oraz, korzystnie feumedifan, lenacil, pirazon lub dalapon.Oprócz herbicydów mozna, wraz z podstawowymi srodkami chwastobójczymi, stosowac nawozy lub pestycydy.Srodkiem wedlug wynalazku mozna obrabiac rosliny, glebe, obszary ladowe lub wodne. Srodek wedlug wynalazku korzystnie jest stosowac do selektywnego tepienia chwastów, szczególnie w miejscach w których wschodza lub—co jest mniej korzystne — maja wschodzic uprawy, np. buraka cwiklowego (Beta vulgaris), a zwlaszcza buraka cukrowego (Beta vulgaris).Na 1 hektar stosuje sie zwykle 0,2—8 kg, korzystnie 0,5—4 kg, a zwlaszcza 1—4 kg zwiazków (a) i b) (sumarycznie).Niniejszy wynalazek ilustruja podane ponizej przyklady.Przyklady, I—IV. Poletka doswiadczalne buraka cukrowego wysianego do p;aszczysto-gliniastej gleby (wktórej czesc organiczna stanowi 3,3%) poddaje sie —46dni po wysiewie, tj. po wschodzie upraw —obróbce porównawczej zgodnie z zamieszczona nizej tabela. Srodki chwastobójcze miesza sie z woda i rozpyla w typowy sposób. Mieszanki takie przygotowuje sie w zbiorniku, mieszajac aktywne skladniki z woda bezposrednio przed rozpylaniem. Nastepnie 9 dnia po opryskaniu upraw ocenia sie dzialanie chwastobójcze zwiazków wedlug wynalazku na pokrzywe (Polyganum pensylwanicum). Stosuje sie nastepujaca skale ocen: 0,0 — brak objawów dzialania zwiazku ,0 — calkowite zniszczenie chwastów Znaczenie stosowanych symboli: (a) metanosulfonian 2-etoksy-2,3-dwuwodoro-3,3-dwumetylobenzofuranylowy-5, (b) N-fenylokarbaminian 3-etoksykarbonyloaminofenylowy.Wyniki zestawiono w tablicy I.Przyklady V—VIII. Poletka doswiadczalne upraw buraka cukrowego wysianego do piaszczysto-glinias- tej gleby (w której czesc organiczna stanowi 2,1%) opryskuje sie — 31 dni po wysianiu, tj. po wschodzie — mie¬ szankami srodków chwastobójczych z woda. Mieszanki takie przygotowuje sie bezposrednio przed rozpylaniem, mieszajac aktywne skladniki w zbiorniku z woda. Nastepnie, 22 dni po opryskaniu upraw ocenia sie chwastobój¬ cze dzialanie zwiazków wedlug wynalazku na komose biala (Chenopodium album).Stosuje sie nastepujaca skale ocen: 0,0 — brak objawów dzialania zwiazku ,0 — calkowite zniszczenie chwastów Symbole (a) i (b) maja znaczenie jak w przykladach I—IV.Wyniki przeprowadzonych badan zestawiono w tablicy II.Przyklady IX-X. W przykladach tych srodek chwastobójczy stosuje sie po wschodzie roslin wymie¬ nionych w podanej nizej tabeli. Rosliny opryskuje sie w typowy sposób mieszankami wymienionymi w tabeli srodków chwastobójczych z woda. Mieszanki takie przygotowuje sie bezposrednio przed rozpylaniem, mieszajac aktywne skladniki w zbiorniku z woda. W tabeli podane sa oceny skutecznosci dzialania chwastobójczego zastosowanego srodka. Stosuje sie nastepujaca skale ocen: 0 — brak objawów dzialania zwiazku 100 — calkowite zniszczenie rosliny Symbole (a) i (b) maja znaczenie jak w przykladach I—IV.Wyniki przeprowadzonych badan zestawiono w tablicy III.Przyklad XI. Do piaszczysto-gliniastej gleby (w której czesc organiczna stanowi 3,3%) poletek doswiadczalnych wprowadza sie cyklan (S-etylo-N-etylo-cykloheksylotiolokarbaminian) w ilosci 4,5 kg/ha, a nas¬ tepnie, tego samego dnia, wysiewa sie burak cukrowy. Po 46 dniach, tj. po wschodzie buraka cukrowego, uprawy spryskuje sie równoczesnie: 2-etoksy-2,3-dwuwodoro-3,3- dwumetylobenzofuranylosulfonianem-5 metylu (w ilosci 2,2 kg/ha), N-fenylokarbaminianem 3-etoksykarbonyloaminofenylu (w ilosci 0,8 kg/ha) oraz niefitotok- sycznym olejem Sun Oil 11E (w ilosci 9,4 l/ha). Nastepnie, 9 dni po opryskaniu upraw ocenia sie dzialanie zwiazków na pokrzywe, stosujac nastepujaca skale ocen: 0,0 - brak objawów dzialania zwiazków ,0 — calkowite zniszczenie chwastów4 92 411 W tym przypadku ocena wynosila 10,0.Srodki chwastobójcze rozpyla sie typowym sposobem, jako mieszanki herbicydów z olejem i woda.Mieszanki takie uzyskuje sie przez zmieszanie kazdego z herbicydów z olejem i woda bezposrednio przed rozpylaniem.Przyklad XII. Prowadzac doswiadczenia w sposób analogiczny jak w przykladzie XI wprowadza sie do gleby cyklan w ilosci 4,5 kg/ha, a nastepnie, tego samego dnia, wysiewa burak cukrowy, po czym, równiez tego samego dnia, spryskuje sie uprawy 2-etoksy-2,3-dwuwodoro-3,3-dwumetylobenzofuranylosulfonianem-5 metylu w ilosci 2,2 kg/ha. Po 46 dniach, tj. po wschodzie buraka cukrowego, uprawy spryskuje sie N-fenylokar- baminianem 3-etoksykarbonyloaminofenylu w ilosci 0,8 kg/ha. Nastepnie, 9 dni po opryskaniu upraw ocenia sie dzialanie zwiazków na pokrzywe, stosujac nastepujaca skale ocen: 0,0 — brak objawów dzialania zwiazków ,0 — calkowite zniszczenie chwastów W tym przypadku ocena wynosila?! 10,0.Kazdy z wymienionych herbicydów stosuje sie w typowy sposób, w postaci mieszanki z woda do rozpyla¬ nia.Przyklady XIII—XVIII. Poletka doswiadczalne upraw buraka cukrowego wysianego do gleby piasz- czysto-gliniastej (w której czesc organiczna stanowi 2,1%) spryskuje sie zaraz po wysiewie (tego samego dnia) 2-etoksy-2,3-dwuwodoro-3,3- dwumetylobenzofuranylosulfonianem-5 metylu w ilosci 2,2 kg/ha, oraz sola sodo¬ wa kwasu trójchlorooctowego w ilosci 6,7 kg/ha. Srodki te stosuje sie w znany sposób, jako mieszanki z woda do rozpylania, które uzyskuje sie przez zmieszanie kazdego z herbicydów w zbiorniku z woda bezposrednio przed stosowaniem. Po 31 dniach tj. po wschodzie buraka, rozpyla sie w znany sposób zestawione w tablicy IV zwiazki jako substancje czynne, w podanych ilosciach. W przypadku, gdy w tablicy IV podane jest uzycie mieszaniny herbicydów, to mieszanine taka sporzadza sie bezposrednio przed stosowaniem. 22 dni po opryskaniu upraw ocenia sie dzialanie uzytych srodków na komose biala, stosujac nastepujaca skale ocen: 0,0 — brak objawów dzialania zwiazków ,0 — calkowite zniszczenie chwastów W kazdym przykladzie ocena wynosila 10,0.Przyklady XIX-XXIV. Postepujac zgodnie ze sposobem podanym w przykladach XIII—XVIII, stosuje sie przed wschodem 3,4 kg/ha 2-etoksy-2,3-dwuwodoro-3,3-dwumetylobenzofuranylosulfonian-5 metylu i 6,7 kg/ha soli sodowej kwasu trójchlorooctowego. Ilosci oraz rodzaje substancji stosowanych po wschodzie podane sa w tablicyV. ' W kazdym przykladzie ocena wynosila 10,0.Przyklady XXV-XXVI. Do piaszczysto-gliniastej gleby (w której czesc organiczna stanowi 2,1%) poletek doswiadczalnych wprowadza sie cyklan (S-etylo-N-etylo-cykloheksylotiolokarbaminian) w ilosci 3,3 kg/ha, a nastepnie, tego samego dnia, wysiewa burak cukrowy, po czym, równiez tego samego dnia, czesc upraw spryskuje sie 2-etoksy-2,3-dwuwodoro-3,3-dwumetylobenzofuranylosulfonianem-5 metylu w ilosci 2,2 kg/ha, N-fenylokarbaminianem 3-etoksykarbonyloaminoferiylu w ilosci 0,8 kg/ha oraz niefitotoksycznym olejem Sun Oil 11E w ilosci 9,4 l/ha, a druga czesc 2-etoksy-2,3 ianem-5 metylu w ilosci 2,2 kg/ha.' Po 31 dniach, tj. po wschodzie buraka, druga czesc upraw spryskuje sie N-feny4 lokarbaminianem-3-etoksykarbonyloaminofenylu w ilosci 0,8 kg/ha. Po 22 dniach w obu czesciach upraw ocenia sie stan komosy bialej stosujac nastepujaca skale ocen: 0,0 — brak objawów dzialania zwiazków ,0 — calkowite zniszczenie chwastów W obu czesciach upraw ocena wynosila 10,0.Srodki chwastobójcze stosuje sie w typowy sposób jako mieszanki herbicydów z olejem i woda do rozpylania. Mieszanki takie uzyskuje sie przez zmieszanie kazdego z herbicydów z olejem i woda bezposrednio przed rozpylaniem.92 411 5 . co o o CN O ^ c\ <-.^ CN t-92 411 Tablica V Przyklad XIX XX XXI XXII XXIII XXIV Substancja (b) (b) Olej Pirazo n (b) Olej (b) Endotal (b) Endotal Olej Fenmedifan (b) Ilosc 0,8 kg/ha 0,56 kg/ha 9,4 l/ha 2,2 kg/ha OB kg/ha 9,4 l/ha 03 kg/ha 0,56 kg/ha 03 kg/ha 0,56 kg/ha 9,4 l/ha 0,56 kg/ha 0,56 kg/ha Prac. Poligraf. UP PRL naklad 120+18 Cena 10 zl PL