PL87623B1 - - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest selektywny srodek chwastobójczy zwlaszcza do zwalczania - chwastów i niepozadanych roslin w kulturach roslin upraw¬ nych, który jako substancje czynna zawiera co naj¬ mniej jeden nowy 4-cyjanofenoksyacetonitryl o ogól¬ nym wzorze 1, w którym* symbole Xx i X2 ozna¬ czaja jednakowe lub rózne atomy chlorowca ewen¬ tualnie razem z innym znanym srodkiem chwasto¬ bójczym. ¦-* . • ~ Dotychczas znane benzonitryle zawierajace jako .podstawniki atomy • chlorowca, jak np. omówiony w niomiieekim opisie patentowym mr 1 266 563 3,5- -dwujodo-4-hydroksybenzonitryl sa stosowane jako srotdkii chwastobójcze zwlaszcza do zwalczania chwa¬ stów w uprawach zibóz. Zwiazki te, jak i ich po¬ chodne charakteryzuja sie jednak ta wada, ze wy¬ kazuja albo brak selektywnosci lub niedostateczna selektywnosc wobec innych roslin uprawnych.Srodek wedlug wynalazku charakteryzuje sie ta zaleta, ze wskazuje selektywne dzialanie chwasto¬ bójcze równiez w innych kulturach roslin upraw¬ nych, a zwlaszcza takich roslin jak marchew jadal¬ na, sorgo, groch, lucerna, orzech ziemny nie powo¬ dujac zadnego uszkodzenia roslin uprawnych.Srodek wedlug wynalazku wykazuje aktywnosc chwastobójcza wobec szeregu licznych chwastów, jak np. stellairia media, senecio vulgairis, matricaria chamomilla, amium amplexicaule, centaurea cya- nus, amaranthus retroflexus, galium aparine, chry- siainlhemuim segetuim i pomea purpuirea, pottygomum lapathifolium, sinapis ssp. und solanum ssp.Srodek wedlug wynalazku stosuje sie z reguly po wzejsciu roslin, w ilosciach zaleznych od zadanego zakresu i rodzaju zwalczanych chwastów, zazwy¬ czaj wynoszacych 1—5 kg substancji czynnej na hektar.Subsitamcja czynna srodika wedlug wynalaiziku w mieszaninie z innymi zwiazkami chwastobójczymi wykazuje czesto dynergizm, co stanowi jej dodatko¬ wa zalete. Jako zwiazki chwastobójcze w mieszani¬ nie, z którymi wystepuje synergizm substancji czyn¬ nej srodka wedlug wynalazku nalezy wymienic, np. odpowiednie kwasy karboksylowe i ich pochodne, jak kwas 2,3,6-trójchlorobenzoesowy i jego sole, kwas 2-metoksy-3,6^dwuchlorobenzoesowyi jego sole, kwas 2-metoksy-3,6-dwuchlorobenzoesowy i jego sole, i estry, kwas 2-metylo-4-chlorofenylo-a-propionowy oraz jego sole i estry, kwas 2,2-dwuchloropropiono- wy oraz jego sole i estry; pochodne kwasu karba¬ miLnowego, jak karbaminian N-metylo, N-(3,4-dwu- chlorofenylu), fenole, jak dwunitro-C-(IlHrzed-buty- lo)-fenol i jego sole; podstawiony mocznik, jak 1- -[3'-(N-metylo-N-fenylokarbamoiloksy)-fenylol-3,3- -dwumetylo-mocznik; podstawione triazyny, jak 2- chloro-4-etyloamino-6-izopropyloamlno-s-triazyna; pochodne eteru dwufenylowego, jak eter 2,4-dwu- chloro-4'-nitrofenylowy; anilidy, jak amid kwasu N- -(4-chlorofenylo)-c?,a-dwumeLylowalerianowego; ura¬ cyl, jak 3-cykloheksylo-4,5-trójmetyleno 87 62387 623 3 tryle, jak 2,6ndwuchlorobenzonitryl, jak i organicz¬ ne zwiazki chwastobójcze oparte na hydrazydzie kwasu maleinowego, 3-ammo^l,2,4-(fcriazol, N-(l,l- -dwiumetyilo^2ipi^ NJN- dwu^dn^wopylo)-2,6-dwuM1iro-4-1iró^uoi^^ anjlina, kwas 4-aindno-3i,5,6jtxójchloiropikolinowy i sole l,l'-dwumetylo-4,4,Hdwupirydyniowe.W zaleznosci od celu zastosowania srodek wedlug wynalazku moze (równiez zawierac inne substancje, jak np. takie nietoksyczne dla roslin zwiazki, które w polaczeniu z substancja chwastobójcza powoduja zwiekszenie efektu synergiamu, jak np. srodki po- wierzchniowo-czynne, emulgatory, rozpuszczalniki, dodatki oJeiste**-ifule. ^u^jjs^ncja? czynna~ srodka wedlug wynalazku lub jej irhieszaniny mozna stosowac w postaci prepa¬ raty, zawierajacego, ciekly i/lub staly nosnik lub razcienczafrtife jat i ewentualnie srodek powierzch- niowo-czynny, srodek nadajacy przyczepnosc, emul¬ gujacy i/lub dyspergujacy. Jako odpowiednie ciekle nosniki wymienia sie np. wode, alifatyczne i aro¬ matyczne weglowodory, jak 'benzen, .toluen, cyklo- heksanon, izoforon, a takze frakcje olejów mine¬ ralnych.Jako nosniki stale odpowiednie sa substancje po¬ chodzenia mineralnego, takie jak np. tonsil, zel krzemionkowy, talk, kaolin, glinka, attaclay, kamien wapienny, kwas krzemowy i produkty roslinne, ta¬ kie jak np. maczki.Jako substancje powierzchniowo-czynne nalezy wymienic np. sól wapniowa kwasu ligninosulfono- wego, eter oktylofenolowy polioksyetylenu, kwasy naftalenosulfonowe, kwasy fenolosulfonowe, produk¬ ty kondensacji formaldehydu, siarczany alkoholi tluszczowych i kwasne sole metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych.Ilosc substancji czynnej w wyzej wymienionych preparatach moze sie wahac w szerokich granicach i np. srodek wedlug wynalazku moze zawierac —80% wagowych substancji czynnej, okolo 80— %wagowych, cieklego lub stalego nosnika, jak i ewentualnie do 20% wagowych substancji po- wierzchniowo-czynnej.Srodek wedlug wynalazku stosuje sie w znany sposób, np. ptsy uzycaiu wody jafao notailka w posfoa- ci cieczy do opryskiwania w ilosci 100—1000 li¬ trów/ha. W celu uzyskania calkowitego wyniszcze¬ nia chwastów ilosc cieczy mozna zwiekszyc do po¬ wyzej 1000 litrów/ha. Srodek wedlug wynalazku mozna równiez stosowac wedlug tak zwanej metody ultraHnisko-objetosciowej, jak i w postaci mikro- granulatów.Substancje czynna srodka wedlug wynalazku sta¬ nowiaca nowy zwiazek mozna wytworzyc np. przez poddanie reakcji zwiazku o ogólnym wzorze 2, w którym Xx i X2 maja wyzej podane znaczenie, ewentualnie w postaci soli metalu alkalicznego, np. soli potasowej lub sodowej, ze zwiazkiem o ogól¬ nym wzorze Hal—CH2—ON, w którym Hal oznacza atom chlorowca, korzystnie takim jak chloroaceto- jak np. aceton lub dwumetylosulfotlenek korzystnie nitryl, w srodowisku organicznego rozpuszczalnika, w obecnosci akceptora kwasu wywiazujacego sie w tej reakcji, jak np. weglan potasu lub weglan sodu. 4 Preparaty zawierajace substancjeczyiinaj srodka wedlug wynalazku wytwarza sie wedlug" ogólnie znanych metod, np. w procesie mieszania d mielenia.W pewnych przypadkach poszczególne skladniki srodka wedlug wynalazku, miesza sie ~w odpowied¬ nich mieszalnikach dopiero przed uzyciem srodka do stosowania. ; " , Wynalazek wyjasniaja nizej podane przyklady, z których przyklady I, li i Iii ilustruja sposób wy- io twarzania substancji czynnej, a przyklad IV ilu¬ struje aktywnosc chwastobójcza w kulturze upraw¬ nej rosliny.Przyklad I. Wytwarzanie (2,6-dwu|odQ*4-cy- janofenoksy)-acetonitrylu (wzór- 3, w którym Y oznacza J). Mieszanine 37,1 g (0,1 Tpp, ^6-dwujodo- -4-cyjanofenolu, 9,82 g (0,13 M) chidroacetonitrylu, 13,82 g (0,1 M) weglanu potasu i 150 ml dwume- tylosulfotlenku miesza sie w ciagu 12 godzin w temperaturze 80*C. Mieszanine poreakcyjna wlewa sie do lodowatej wody i ekstrahuje chloroformem.Ekstrakt suszy sie siarczanem magnezu, po czym odparowuje pod obnizonym cisnieniem do sucho¬ sci Sutrowy proldiukt tratotulje die eterem izopmoipy- lowym po czym krystalizuje z metanolu. Otrzymuje sie 25,7 g produktu co odpowiada 63% wydajnosci teoretycznej. Produkt ten topnieje w temperaturze 153-h154*C.Przyklad II. Wytwarzanie (2,6-dwubromo-4- -cyja/nofenoksy)-acetonitrylu (wzór 4). Mieszanine 13,85 g (0,05 M) 2,6 dwubromo-4-cyjanofenolu, 15,2 g (0,2 M) chloroacetonitrylu, 7,9 g (0,056 M) weglanu potasu i 100 ml acetonu miesza sie w ciagu 12 go- dzin przy utrzymywaniu mieszaniny reakcyjnej w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna. Mie¬ szanine poreakcyjna saczy sie, a przesacz odparo¬ wuje do suchosci pod obnizonym cisnieniem. Otrzy¬ many osad krystalizuje sie' z metanolu i uzyskuje 40 12,1 g produktu eo odpowiada 7^% wydajnosci teo¬ retycznej. Otrzymany zwiazek topnieje w tempera¬ turze 126—129°C.Przyklad III. Wytwarzanie t2,6-dwuchloro-4- 45 -cyjanofenoksy)-acetonitrylu {wzór 5). Mieszanine ,2 g (0,028 M), 2,6-dwuchloro-4-cyjanofenolu, 11,4 g (0,15 M) chloroacetonitrylu, 4,6 g (0,033 M) wegla¬ nu potasu i 50 ml acetonu, mieszajac, utrzymuje «ie w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrot- 50 na w ciagu 16 godzin. Mieszanine poreakcyjna sa¬ czy sie, przesacz odparowuje do suchosci pod chlod¬ nica zwrotna o otrzymana pozostalosc krystalizuje sie z metanolu. Otrzymuje sie 3,6 g produktu co odpowiada 58% wydajnosci teoretycznej. Zwiazek 55 ten topnieje w temperaturze 111—112°C. W podob¬ ny sposób wytwarza sie 2-chloro-6-jodo-4-cyjano- fenoksy-acetonitryl o temperaturze topnienia 137— 138°C; 2-chloro-6-bromo-4-cyjanofenoksyacetonitryl o temperaturze topnienia 115^116°C i 2-bromo-6- 60 -jodo-4-cyjanófenoksyacetonitryl o temperaturze topnienia 119—121°C.Zwiazki czynne srodka wedlug wynalazku sa w ogólnosci praktycznie bezbarwnymi, bezwonnymi i ferystaUcznymi substancjami. Zwiazki te sa prak- 65 tycznie nierozpuszczalne w wodzie i w benzynie87623 a mniej lub wiecej rozpuszczalne w acetonie, te- trahydrofuranie, cykloheksanonie, izoforonie i dwu- metyloformamidzie. Produkty wyjsciowe stosowane do wytwarzania substancji czynnej sa zwiazkami znanymi lub jesli sa nowe, wówczas mozna je uzy¬ skac wedlug ogólnie znanych metod.Przyklad IV. Badanie aktywnosci chwasto¬ bójczej substancji czynnej srodka wedlug wynalaz¬ ku. Srodkiem wedlug wynalazku w postaci prepa¬ ratu stanowiacego wodna zawiesine równomiernie spryskano. Kultury roslin uprawnych wymienio¬ nych w nizej podanej tablicy, zachwaszczone rosli¬ nami wymieniony w tej tablicy srodek stosowano w ilosci 1 kg substancji czynnej na 1 ha przy uzy¬ ciu 500 litrów zawiesiny wodnej srodka na 1 ha, przy czym apayskfrwainde przepfowadaono po wzej- saiu irosllin. Po uipiywie 14 idni od momentu spry¬ skania przeprowadzano ocene aktywnosgr substan-z cji wedlug skali 0—10, gdzie wartosc liczbowa 0 oznacza calkowite zniszczenie roslin a wartosc 10 oznacza ze roslina nie ulegla Uszkodzeniu. Otrzy¬ mane wyniki podano w nizej przytoczonej tablicy, gdzie w kolumnie I nr 1—6 dotycza zwiazków sta¬ nowiacych substancje czynna srodka wedlug wy¬ nalazku a nr 7 • i 8 okreslaja znane substancje chwastobójcze, pnzy czym nr 9 ddtyczy rdslin kon¬ trolnych nie traktowanych. PL PL

Claims (7)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Selektywny srodek chwastobójczy zwlaszcza do zwalczania chwastów i niepozadanych roslin w kul¬ turach roslin uprawnych, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera co najmniej jeden 4-cy- janofenoksyacetonitryi o ogólnym wzorze 1, w któ¬ rym symbole XL i X2 oznaczaja jednakowe lub róz¬ ne atomy chlorowca, ewentualnie razem z innym znanym srodkiem chwastobójczym.

2. Selektywny srodek wedlug zasitrz. 1, znamien¬ ny tym, ze jako substancje czynna zawiera 2,6-diwu- jodo-4-cyjanofenoksyacetonitryl.

3. Selektywny srodek wedlug zastrz. 1, znamien¬ ny tym, ze jako substancje czynna zawiera 2,6- -dwubromcy4-cyjanofenoksyacetonitryl.

4. Selekhywny srodek wedlug zastrz. 1, znamien¬ ny tym, ze jako substancje czynna zawiera 2,6- r4lwucyioro-4-cyjanóM!noksyacetonitryl.

5. Selektywny srodek wedlug zastirz. 1, znamien¬ ny tym, ze ro-6-jodo-4-cyjanofenoksyacetonitryl.

6. Selektywny srodek wedlug zastrz. 1, znamien¬ ny tym,- ze jaJfco substancje czynna zawiera 2-chlo- ro-6-bromo-4-cyjanoffenoksyacetoinitryl.

7. Selektywny srodek wedlug zastrz. 1, znamien¬ ny tym, ze jako substancje czynna zawiera 2-bro- mo—6-jodo-4rcyjanofenoksyacetonitryl. -d #t tó jNlr Substancja czynna ¦N ? \ ien i •"3 10 10 10 K) - 10 10 10 10 10 '•¦.. ; ni \ eni Psz r 1- 10 10 10 10 10 10 10 10 10 & 0 :JK — 10 10 — 10 10 5 8 10 •¦'¦•; * cd c »—1 cd T3 cd •1—» 1 1 I] o 10 10.f 10 10 10 10 0 2 10-:| 03 i s S? O cg ' 3 2*6^dwubromo- -4-cyjanofeno- ksyacetonitryl 2,6-cfewujodo-4- -cyjanofenoksy- aceftonitril 2,6-dwuchloro-4- cyjanofenoksy- acetonitril 2-chloro-6-joda- 4-cyjanofenok£yr^ acetonitril ; ; 2-chloro-6-bri- mo-4-cyjanole- noksy-acetojii- ¦¦ - ¦. tril i^ 2-bromo-6-jodb- -4-cyjanofeno- ksy-acetonitril srodek porów¬ nawczy 3,5-dwubromo- -4-hydroksy- benzonitril 3,5^dwujodo-4- -hydroksy-ben- zonitril Rosliny kon¬ trolne — nie- traktowane 10 10 10 ' \9 !"10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 | 10 — 10 — — — - 3 10 '"* 10 10 10 10 10 10 - 7 10 H 10 10 10 10 10 10 8 — 10 0 0 0 1 2 0 2 0 10 0 0 0 0 0 0 0 0 10 0 0 0 0 0 1 0 1 10 0 0 0 0 5 0 0 0 10 0 1 0 0 0 0 0 0 10 0 0 0 1 0 0 0 0 10 0 0 0 - 0 — 0 0 10 0 0 0 0 0 1 0 0 10 | 1087 623 Ji NC-O-O-CHj- CN NcO°H Wzór i Wzór 2 Y NC-O^O-CHg-CN Y Wzór 3 Br NC^Vo-CH2CN Wzór 4 CL W-^V0CH2CN a Wzór 5 PZG Bydg., zam. 2963/76, makl. 105 + 20 Cena 10 zl PL PL