Przedmiotem wynalazku jest sposób podawania plastyfikatu do szczeliny scinania przy wytwarzaniu wyrobów plaskich z tworzyw sztucznych, zwlasz¬ cza takich jak blon, folii, tasm lub plyt, przy czym jedna wzdluzna krawedz szczeliny scinania tworzy ogrzewany walec obrotowy, a druga — element sta¬ ly lub równiez walec, ale obracajacy sie z inna predkoscia obwodowa.Przedmiotem wynalazku jest równiez urzadzenie do podawania plastyfikatu do szczeliny scinania przy wytwarzaniu wyrobów plaskich z tworzyw sztucznych.Jest znane, ze urzadzenia do wytwarzania blon, pasm, folii lub plyt z termoplastycznych i duro- plastycznych tworzyw sztucznych, wlacznie z elasto¬ merami, skladaja sie z walca i odpowiedniej sztyw¬ nej stalej czesci, lezacej naprzeciw walca lub z kil¬ ku walców, miedzy którymi wstepnie splastyfiko- wane tworzywo sztuczne zostaje nadtopione, prze- tloczone i zhomogenizowiane, przy czym wyrób fi¬ nalny, zwlaszcza w postaci foezkoncowego pasma zdejmuje sie z ostatniego walca. Do takich urza¬ dzen zalicza sie sklejarki, w których ma walcach laczy sie w sposób trwaly tasme nosna i folie z tworzywa sztucznego. Zasadniczym zespolem ta¬ kiego urzadzenia jest uklad elementów, miedzy któ¬ re podawany jest plastyfikat. Przewaznie jest to tak zwana „szczelina scinania", przy czym nazwa ta wynika z zasady dzialania i ksztaltu tworzacych ja czesci. Uklad taki tworzy klinowata, ostrzem skie- rowana ku dolowi kotline, której dlugosc robocza odpowiada w zasadzie szerokosci wytwarzanego pa¬ sma. Jedna krawedz wzdluzna 'kotliny tworzy obro¬ towy ogrzewany walec, którego powierzchnia ob¬ wodowa w obszarze szczeliny scinania, biegnie ku dolowi i dzieki temu zabiera do szczeliny okreslona ilosc stopionego lub zmiekczonego tworzywa sztucz¬ nego. Druga krawedz wzdluzna moze byc utworzo¬ na przez nieruchoiny klin, stope, pret lub drugi walec o innej predkosci obwodowej. Wskutek róz¬ nych predkosci obwodowych walców powstaje zja¬ wisko zgniatajaco-scinajace masy tworzywa sztucz¬ nego. Przebieg procesu w szczelinie scinania wply¬ wa na wlasnosci produktu finalnego.Znany jest sposób podawania materialu do szcze¬ liny miedzywaicowej poprzez zasilanie materialami nie plastyfikowanymi jak granulat, proszek, bloki i pasty. Taki sposób podawania znajduje zastoso¬ wanie w zasadzie przy tak zwanym sposobie upla¬ stycznienia na walcach, przy czym tworzywo sztucz¬ ne zostaje doprowadzone z zasobnika poprzez stenc wane urzadzenie dozujace do szczeliny walcowania.Jednak zakres stosowania tego sposobu jest ograni¬ czony ze wzgledu na koniecznosc prowadzenia dru¬ giego procesu termicznego do wytwarzania granu¬ latu. Znany jest równiez sposób podawania gora¬ cego termoplastycznego tworzywa sztucznego, przy czym stosuje sie tutaj swoistego rodzaju wstepna plastyfikacje, w zasadzie przy uzyciu urzadzen ka¬ landrowych. Wstepna przeróbka i plastyfikacja ter- 8516185161 moplastycznego tworzywa sztucznego odbywa sie w zgniatarce stemplowej, po czym przenosnik ta¬ smowy dostarcza material na stanowisko walco- wania. Nastepnie na stanowisku wakowania splasty- fikowany material zostage pociety, zwiniety i po¬ dany na waiLce. iFroces jest nieciagly, podawanie nieregularne, a zasilanie nierównomierne. Wskutek tego 'tworzywo sztuczne w szczelinie waicowaniav ma rózna lepikosc, co utjrudnia wytworzenie wyro¬ bów finailnych o jednorodnej strukturze, albo je wrecz uniemozliwia. Znajny jest itakze sposób poda¬ wania plastyfikatu za pomoca wysiegnika wahadlo¬ wego. W tym przypadki* plastyfiikatt w postaci pa4 sma jest najpierw wytwarzany w wytlaczatiee, a na¬ stepnie podawany na walce iza pomoca wprowadza¬ nego w" ruch wahadlowy wysiegnika. Niedogodno¬ scia tego sposobu jest ibj ze przy wahaidlowym ru¬ chu • wysiegnika podajacego nie mozna eiapewnic równomiernego podawania pasm pilastyfikatu na ca¬ lej dlugosci walców, .lecz pasma te podawane sa skosnie i z rózna predkoscia. Kolejnym ogranicze¬ niem stosowania tego sposobu jest 'to, ze termopla¬ styczne tworzywa sztuczne tyilko w okreslonym ob¬ szarze topnienia maja odpowiednia lepkosc. Wyste-* pujace róznice pod wzgledem lepkosci tworzywa w szczelinie walcowania oraz róznice temperatury miedzy walcem i podawanym tworzywem w szcze¬ linie walcowania maja ujemny wplyw ma jakosc gotowego produktu. Ten many sposób podawania materialu szczególnie niekorzystny jest w przypad¬ ku dwu- i trójwaleowych kalandrów.Znany jest ponadto sposób podlaczenia wytla¬ czarki do gladzdarki luib sklejarka, przy czyni mate¬ rial z wytlaczarki do szczeliny walcowania prze¬ nosi sie za pomoca wahadlowo napedzanej tasmy.Wytlaczane .pasmo zostaje pociete na krótkie od¬ cinki, które podaje sie wahadlowym przenosnikiem do szczetay walcowania. W tym sposobie wystepu¬ ja podobne itiTUdnosci jak przy zastosowaniu uprzed¬ nio opisanego sposobu z podawaniem materialu z wytlaczarki aa pomoca wysiegnika wahadlowego.W innym znanym sposobie podaje sie material z wytlaczarki za pomoca rozpylacza szczelinowego.Splastyfikowany w wytlaczarce material przetlacza¬ ny jest przez dytee szczelinowa, a wytworzona blo¬ ne doprowadza sie do szczeliny walcowania.Wada takiego rozwiazania jest to, ze grubosc, a takze szerokosc i przepustowosc urzadzenia do podawania sa zbyt ograniczone. Dalsze ograniczenia wynikaja z doboru zastosowanego tworzywa sztucz¬ nego i scislego przestrzegania instrukcji technolo¬ gicznych. Przy zmianie koloru przerabianego two¬ rzywa nalezy przeprowadzic klopotliwy zabceg oczyszczania urzadzenia. Takze niepozadanym zja¬ wiskiem sa dlugie czasy przyigotowawczo-zakoncze- niowe, co znacznie zmniejsza wydajnosc urzadzenia.Poza tym ustalono, ze taki sposób podawanda sprzy¬ ja destrukcja termoplastów, zwlaszcza w obrebie krawedzi dyszy. Szczególnie wyraznie wystepuja te wady przy przeróbce twardego PCW. Szerokosc dy¬ szy nie jest regulowana, a Wiec dla kazdej szero¬ kosci blony jest potrzebna specjalna dysza szczeli¬ nowa, a to zwieksza naklady inwestycyjne i wydlu¬ za czas przygatowawczoHzakonczeniowy.Celem wynalazku jest wyeliminowanie wymie¬ nionych niedogodnosci i opracowanie sposobu oraz urzadzenia do podawania plastyfikatu do szczeliny scinajacej, który to sposób i urzadzenie heda spel- niac wymagania, takie jak wypelnianie calej dlu¬ gosci szczeliny scinajacej materialem wyjsciowym, uzyskanie jednakowej lepkosci materialu wyjscio¬ wego, uzyskanie stalej sredniej wysokosci wypelnia¬ nia szczeliny scinajacej oraz zwiekszenie wydajnosci lt* urzadzenia i polepszenia jakosci gotowego wyrobu.Ponadto urzadzenie wedlug wynalazku bedzie pro¬ ste w konstrukcji i 'niezawodne w dzialaniu.Zgodnie z wynalazkiem cel ten osiagnieto dzieki temu, ze surowiec wstepnie splastyfiikowany poda- wany jest wahadlowo do szczeliny przetlaczania w postaci jednego luib kilku odcinków pasma, któ¬ rych dlugosc odpowiada w zasadzie szerokosci ro¬ boczej maszyny, przy czym pasmo wprowadza sie na calej szerokosci szczeliny scinajacej w zasadzie równoczesnie. Szczeline scinania tworza dwa obok siebie zamontowane, przeciwbiezne walce, w któ¬ rych jeden obraca sie z wieksza predkoscia obwo¬ dowa oraz ma wyzsza temperature powierzchni ze¬ wnetrznej od drugiego, przy czym tworzywo sztucz- ne przechodzac przez szczeline scinania opasuje walec o wiekszej predkosci obwodowej, skad zdej¬ muje sde je w postaci Iblony, pasma lub plyty.Wstepnie splastyfikowane pasmo przesuwane jest równolegle clo szczeliny scinania, a po osiagnieciu aa okreslanego polozenia jest odcinane i wprowadzone do szczeliny, przy zachowaniu równoleglosci pasma wzgledem szczeliny scinania. Przy obróbce twarde¬ go PCW, wstepnie splastyifikowane pasmo jest ogrze¬ wane do temperatury od 150 do 200°C, korzystnie 170 do 180°C. Przy obróbce miekkiego PCW doda¬ je sie plastyfikator w ilosci od 10 do 50%, korzyst¬ nie od 15 do 35%, a powierzchnie walców ogrzewa sie do temperatury od 120 do 220°C, korzystnie od 160 do 180°C, 49 Sposób wedlug wynalazku nie tylko usuwa nie¬ dogodnosci znanych sposobów i zapewnia osiagnie¬ cie zakladanych wymagan, lecz (takze daje takie dodatkowe korzysci, ze obsluga kalandra luib wal¬ carki plastyfikacyjnej jest nadzwyczaj prosta, przy 48 czym zmniejsza sie czas przygotowawczonzakoncze- niowy i radykalnie zmniejszaja sie straty materia¬ lowe. Zmiana przerabianego tworzywa sztucznego, zwlaszcza zmiana koloru jest bardzo ulatwiona i przyspieszona. Calosc urzadzenia izajmuje malo 54 miejsca i pozwala na zaoszczedzenie energii. Wy¬ twarzane wyroby na calej dlugosci i szerokosci ma¬ ja jednorodna strukture i techniczne wlasnosci, optycznie ladny wyglad. Zjawisko przegrzewania i zwiazany z tym rozpad termiczny w obrebie kra- 66 wedzi zostaja wyeliminowane, gdyz czas przeby¬ wania materialu w szczelinie jest w zasadzie jed¬ nakowy. Mozliwosc ustalenia malej stalej,, sredniej wysokosci progu twcinzywowego gwarantuje staly i krótki caas przebywania tworzywa sztucznego 60 w szczelinie scinajacej. Nastepna korzystna cecha jest stala lepkosc przerabianego tworzywa. Dzieki temu uzyskuje sie wyzsza wydajnosc produkcji i lepsza jakosc Wyrobów finalnych. Sposób poda¬ wania wedlug wynalazku .pozwala w kalandrach wr na wyeliminowanie jednej szczeliny walcowniczej85161 6 lub pozwala na znaczne podniesienie wydajnosci produkcji.W sposobie wedlug wynalazku naprezenie ugina¬ jace powierzchni ograniczajacych szczeline scinania jest male i dlatego otrzymujemy folie o stalej gru¬ bosci na calej szerokosci roboczej. Male sily wy¬ stepujace na powierzchniach ograniczajacych •szcze¬ line scinania pozwalaja na budowanie maszyn o du¬ zej szerokosci roboczej i/luib niskich kosztach wy¬ twarzania. Znany jest fakt, ze w obszarze krawe¬ dzi walców nastepuje spadek temiperatuiry, co wply¬ wa na odchylki grubosci profilu poprzecznego wy¬ robu finalnego. Przez podawanie odcinków pasma o mniejszej dlugosci od szerokosci roboczej reguluje sie wyplywfci splastyfikowanego tworzywa sztucz¬ nego w obróbce krawedzi, a dzieki obnizeniu lep¬ kosci materialu zmniejsza sie efekt zgrubienia w obrebie krawedzi. Poza tymi niezmienna wyso¬ kosc wypelnienia ma wplyw na to, ze zapobiega tworzeniu sie pecherzyków powietrza jak równiez tworzeniu sie zimnych miejsc powyzej zgrubien ma¬ terialu. Wynalazek pozwala na oszczedzanie ener¬ gii, gdyz wydajnosc napedu urzadzen pracujacych na zasadzie walcowania splastyfikowanego tworzy¬ wa zalezy glównie od sil wystepujacych w szcze¬ linie scinania, a wynalazek wplywa na zmniejsze¬ nie tych sil. Wymóg, ze dlugosc odcinków pasma powinna odpowiadac szerokosci roboczej jest w kazdymi przypadku spelniony. Takze wymóg rów¬ noczesnego wprowadzenia calej dlugosci odcinka pasma do szczeliny nie jest przez to ograniczony, ze odcinek pasma we wszystkich fazach ruchu prze¬ biega równolegle do szczeliny scinania i równocze^ snie opada i styka sie we wszystkich punktach z powierzchnia ograniczajaca szczeline. Jest do¬ puszczalne takze takie rozwiazanie, gdzie os poda¬ wanego odcinka pasma nie przebiega prostoliniowo i/lub chwilowo przebiega pod malym katem wzgle¬ dem szczeliny scinania. Wewnatrz szczeliny scinania odcinek pasma uklada sie automatycznie równolegle do jej (powierzchni ograniczajacych. Sposób poda¬ wania wedlug wynalazku nadaje sie do zastosowa¬ nia do wszystkich urzadzen, w których wystepuje szczelina scinania. Sposób wedlug wynalazku moze byc wykorzystany takze przy urzadzeniach, w któ¬ rych zastosowano dodatkowe walce do wytlaczania wzoru na powierzchni wyrobu. Sposób podawania wedlug wynalazku nie ogranicza sie jedynie do po¬ dawania pojedynczych odcinków pasma do szczeli¬ ny scinania, lecz 'bardzo czesto sluzy do równocze¬ snego podawania kilku odcinków pasma. Przy czym czesc odcinków pasma moze miec inny kolor lub moze skladac sie z róznych materialów, co pozwala na przyklad na uzyskanie róznych efektów kolo¬ rystycznych w wyrobach finalnych. Pojedyncza tasma moze skladac sie z warstw róznokolorowych, które róznia sie miedzy soba kolorem i rodzajem tworzywa sztucznego.Sposób wedlug wynalazku jest jednakowo ko¬ rzystny dla wszystkich tworzyw sztucznych, z któ¬ rych wytwarza sie wyroby plaskie i pozwala na rozszerzenie gatunków tych tworzyw. Urzadzenie do podawania plastyfikatu do szczeliny scinania przy wytwarzaniu wyrobów plaskich z ^tworzyw sztucz¬ nych jest pokazane w przykladzie-wykonania na ry¬ sunku, na którym fig. 1 przedstawia widok perspek¬ tywiczny podstawionych czesci (kalandra w pola¬ czeniu z urzadzeniem plastyfikujacym, a fig. 2 — widok perspektywiczny urzadzenia z przestrzennie oddzielonym urzadzeniem plastyfikujacym, transpor¬ terem i wyrzutnikiem.Urzadzenie do plastyfikacji 1 sklada sie z wy¬ tlaczarki 2 i slimaka 3. Zasobnik, otwór do napel¬ niania i naped wytlaczarki dla zachowania przejrzy¬ stosci zostaly na rysunku pominiete. Ponizej wyci¬ skanego z wytlaczarki 2 pasma 4 znajduje sie prze¬ nosnik tasmowy 5, posiadajacy nosna tasme 6. Os slimaka 3 wytlaczarki 2 i kierunek ruchu prze¬ nosnika 5 tasmowego sa wzgledem siebie równole¬ gle. Do wytlaczarki 2 jest podlaczone urzadzenie 7 do odcinania, którego praca steruja impulsy z na¬ dajnika 8, przy czym nadajnik 8 impulsów ma po¬ stac wylacznika krancowego. Nadajnik 8 impulsów jest umieszczony przesuwnie na szynie 9 nosnej, która jest zamocowana powyzej i równolegle do przenosnika tasmowego 5 sluza, nie pokazane na ry- na 9 aiosna opiera sie na podporach bramowych i XL Elementy 7 i 8 tworza wspólne tak zwane „uradzenie do odcinania na okreslona dlugosc". Po przecieciu pasma 4 tworzywa sztucznego powstaje odcinek pasma 12. Poniewaz predkosc przenosnika tasmowego 5 jest nieznacznie wieksza od predkosci wypychanego z wytlaczarkii 2 pasma 4 tworzywa- sztucznego, miedzy pasmem 4 i odcinkiem pasma 12 powstaje odstep 13. Dla wyireguiowania predkosci przenosnika tasmowego 5 sluza nie (pokazane na ry¬ sunku, walce zwrotne z regulowanym napedem 14.Na szynie nosnej 9 znajduje sie drugi nadajnik 15 impulsów, który ma takze postac wylacznika kran¬ cowego i jest wyposazony w dzwignie 16. Dolny ¦koniec dzwigni 16 znajduje sie na drodze przeno¬ szonego na przenosniku tasmowym 5 odcinka pa¬ sma 12, które przesuwa sie w kierunku oznaczonym strzalka. Z boku i równolegle do odcinka pasma 12 znajduje sie umieszczony na szynie nosnej 9 spy¬ chacz 17 o ksztalcie tasmy blaszanej. Szyna nosna jest obrotowa w stosunku do podpór bramowych i 11 i dzieki temu spychacz 17 moze wykonywac ruchy wahadlowe. Do wprowadzania w ruch tego urzadzenia sluzy naped 18 pneumatyczny, którego praca steruje nadajnik 15 impulsów. Impuls steru¬ jacy jest podawany w momencie dotkniecia odcin¬ ka pasma 12 do dzwigni 16. Z boku, powyzej prze¬ nosnika tasmowego 5, znajduje sie urzadzenie poda¬ jace 19 z prowadnica, na która spada odcinek pasma 12 po zadzialaniu spychacza 17. Prowadnica ma ksztalt równi pochylej, której dolna krawedz znaj¬ duje sie w kotlinie walców 20 lub powyzej szcze¬ liny 21 scinania 21. W tym przypadku szczeline sci¬ nania 21 stanowia dwa przeciwbiezne walce 22 i 23, obracajace sie z róznymi predkosciami i ogrzane do róznych temperatur. Czesci 15—19 stanowia wspólne urzadzenie podajace. Kierunek ruchu przenosnika tasmowego 5, jak równiez osie odcinka pasma 12 i walców 22 i 23 sa wzgledem siebie równolegle.Podczas przesuwania sie odcinka pasma 12 po pro¬ wadnicy zostaje w zasadzie zachowana równoleglosc odcinka pasma do pozostalych czesci urzadzenia.W urzadzeniu pokazanym na fig. 2 urzadzenie 1 do plastyfikacji jest przestrzennie oddzielone ' od 40 45. 50 : 55 60$H0l » przenosnika tasmowego 5, jarzy czyim przenosnik 24 zabezpiecza ta?ansDort pasma 12 tworzywa z urza¬ dzenia 1 plastyfikacji Jdo wlasciwego przenosnika tasmowego 5. Ptrzenosnik tasmowy 21 posiada nosna tasme 25. Bezstopniowo napedzana para rolek 26 sluzy do prowadzenia pasma 4 tworzywa sztuczne¬ go. Para rolek 26 jest wlaczona przez urzadzenie 7 tnace, które jest sterowane impiuJlsami, przy czym impulsy sa wytwarzane przez nadajnik 8 impulsów.Przenosnik 25 moze byc uksztaltowany w formie szala lub rynny.Przyklad I. Znany kalander o dlugosci robo¬ czej walców 1350 mm zostal wyposazony w urza¬ dzenie ido podawania plastyfikatu wedlug wyna¬ lazku (fig. 1), przy czym do wytlaczarki majacej slimaki do odgazowywania i wytlaczania wprowa¬ dzano mieszanke skladajaca sie z 80% PCW i okolo % ftalanu dwudktylowego z dodatkiem 2% epo¬ ksydu, 1,6% stabilizatora na bazie Cd oraz 0,7% srodka zmiekczajacego, po czym w wyniku wytla¬ czania otrzymano uformowane pasmo, którego tem¬ peratura na wyjsciu 'wynosila 170°C Uformowane pasmo tworzywa sztucznego posiadalo srednice mm, przy predkosci wytlaczania 8 m/mdn. Wy¬ dajnosc wynosila 230 kg/godz. Pasmo bylo przecina¬ ne na odcinki o dlugosci 135 cm. Szczelina miedzy wailcaimi 22 i 23 wynosila 0,15 mm. Walce 22 i 23 mialy srednice 350 mm, przy czym pierwszy obracal sie z predkoscia 7,2 obr./min., a drugi 9 obr./min.Walec o nizszych obrotach byl ogrzewany do tem¬ peratury 175°C, a drugi o wyzszych obrotach do temperatury 177°C. W przypadku podawania takie¬ go samego, lecz zimnego surowca w postaci granu¬ latu wydajnosc wynosila 120 kg/godz., a wiec mniej niz polowe. W opisany sposób mozna pociac pasmo na odcinki o dokladnej dlugosci, które urzadzenie podajace spycha w okreslonej dokladnie pozycji do szczeliny miedzywalcowej lub do szczeliny scinania.Cylindryczna forma pasma tworzywa sztucznego zo¬ staje zachowana az do wejscia miedzy walce. Po¬ przez równomierne dozowanie mozna osiagnac stala wysokosc wypelniania na calej szerokosci roboczej, szczeliny miedzywalcowej, przy czym stopiona ma¬ sa tworzywa sztucznego bedzie miala jednakowa lep¬ kosc. Ponizej szczeliny walców, wychodzaca blona na szybciej obracajacym sie walcu kalandra moze byc polaczona z bawelniana tasma nosna za po¬ moca walców dociskowych, ptrzy czym otrzymany produkt jest gladki i posiada jednakowa grubosc i wysoka jakosc.Przyklad II. W urzadzeniu opisanym w przy¬ kladzie I bylo przerabiane 74 kg/godz. poliuretanu.Szybciej obracajacy sie walec z predkoscia obwodo¬ wa 11 m/min. ogrzewano do temperatury 180°C.Szerokosc pasma wynosila 1,4 m, przy ciezarze 80 g/m2. Otrzymuje sie jednorodna folie.Przyklad III. Na urzadzeniu tego samego ro¬ dzaju jak w przykladzie II byl przerabiany iden¬ tyczny surowiec, jednak z ta róznica, ze zrezygno¬ wano z podawajnia pasma wedlug wynalazku, a w miejsce tego podawano granulat konwencjonalnym sposobem. Maksymalna wydajnosc wynosila 33,5 kg/godz., a wdec wydajnosc spadla ponizej polowy uzyskiwanej w przykladzie II.Przyklad IV. Kalander z przykladu I zostal zastapiony przez taki sam 'kalander, lecz o dlugosci szczeliny miedzywalcowej równej 165 om. W ana¬ logiczny sposób jak w przykladzie II zostaje prze- robione 67 kg/godz. poliuretanu. Predkosc obwo¬ dowa szybciej obracajacego sie walca wynosila m/min. i walec ten byl ogrzewany do tempera¬ tury 180°C, a wolniej obracajacy sie walec — do temperatury 160°C. Szerokosc pasma wynosija 1,6 m, io a ciezar 70 g/m2. Otrzymano jednorodna folie.Przyklad V. Na urzadzeniu jak w przykla¬ dzie IV przerobiono taki sam surowiec, lecz z ta róznica, ze zrezygnowano z podawania pasma we¬ dlug wynalazku, a maszyne zasilano konwencjonal- mym granulatem. Maksymialina wydajnosc wynosila 40 kg/godz., a wiec nieco wiecej niz polowe wy¬ dajnosci z przykladu IV. PL