Uprawniony z patentu: Farbwerke Hoechst Aktiengesellschaft vormals Meister Lucius und Bruning, Frankfurt n/Menem (Republika Federalna Niemiec) Termoplastyczne tloczywo na podstawie polioksymetylenu Przedmiotem wynalazku jest termoplastyczne tloczywo, wytworzone na podstawie polioksyme- tylenu.Wiadomo, ze polioksymetylen ma silna sklonnosc do krystalizacji i przy nieznacznym nawet prze- chlodzeiniu jego stopów obserwuje sie szybki wzrost sferolitów, które przewaznie sa wieksze niz dlugosc fali swietlnej i powoduja w znacznym stopniu nieprzezroczystosc tworzywa. Poza tym, na skutek procesu krystalizacji wewnatrz tworzywa i na jego powierzchni powstaja liczne, mikroskopijnej wiel¬ kosci pekniecia oraz wewnetrzne naprezenia, wply¬ wajace niekorzystnie na mechaniczne wlasciwosci ksztaltek, np. ksztaltek wtryskowych z polioksyme- tyllenu. Wady te wystepuja tym silniej, im wietoze sa poszczególne sferolity.Wiadomo równiez, ze dodajac do wielkoczastecz¬ kowych polioksymetylenów 0,0001—0,5% wagowych talku i rozdzielajac równomiernie w organicznym materiale nieorganiczny srodek stanowiacy zarodki krystalizacyjne, mozna ujednolicic budowe krysta¬ liczna ksztaltek wtryskowych i od budowy z grub¬ sza sferolitycznej o przecietnej srednicy sferolitów wynoszacej 100 mikronów dojsc do homogenicznych struktur o srednicy sferolitów 4—8 mikronów (patrz wylozony opis patentowy Niemieckiej Republiki Federalnej nr 1247645). Podane wyzej wielkosci od¬ nosza sie do próbek z tworzywa wtryskowego, pod¬ danych krystalizacji pod cisnieniem, w tempera¬ turze 50—100°C. 10 15 20 30 Przedmiotem wynalazku jest termoplastyczne tlo¬ czywo na podstawie polioksymetylenu, zawierajace polioksymetylen o zredukowanej lepkosci wlasci¬ wej wynoszacej 0,07—2,5 dl. g_1 i o temperaturze topnienia krystalitu 150—J180°C oraz nieorganiczny srodek inicjujacy krystalizacje w ilosci 0,0005— —1,0% wagowego w przeliczeniu na calkowita ilosc mieszaniny. Cecha tloczywa wedlug wynalazku jest to, ze srednica sferolitów polioksymetylenu wytwo¬ rzonych podczas izotermicznej krystalizacji tloczy¬ wa pod cisnieniem 1 at w temperaturze 150°C wynosi 30—250 mikronów, korzystnie 50—150 mi¬ kronów.Tloczywo wedlug wynalazku wytwarza sie ko¬ rzystnie w ten sposób, ze polimeryczne skladniki tloczywa miesza sie najpierw ze stosowanymi zwykle stabilizatorami utleniania, stabilizatorami cieplnymi i swietlnymi oraz z nieorganicznym srodkiem stanowiacym zarodki krystalizacji, stosu¬ jac do tego celu szybkoobrotowy mieszalnik (1000— —2000 obrotów/minute), po czym za pomoca wytla¬ czarki przerabia sie w temperaturze 140—240°C, korzystnie 170—220°C, na granulaty.W celu oznaczenia wielkosci sferolitów polioksy¬ metylenu, z otrzymanego granulatu wytwarza sie w okreslonych warunkach blone (patrz przyklad I).Badajac te blone za pomoca mikroskopu polary¬ zacyjnego oznacza sie przecietna wielkosc sferoli¬ tów polioksymetylenu i jezeli nie lezy ona w gra¬ nicach ustalonych wedlug wynalazku, to zmieniajac 8093480934 ilosc i/lub uziarnienie srodka stanowiacego zarodki krystalizacji i/lub stosujac inne urzadzenie do mie- - szania, doprowadza sie wielkosc sferolitów do za¬ danych granic. Na przyklad, w celu zwiekszenia sferolitów mozna zmniejszyc stezenie nieorganicz¬ nego srodka stanowiacego zarodki krysztalów lub tez zastosowac srodek o wiekszych czastkach, pod¬ czas gdy w celu zmniejszenia sferolitów mozna odpowiednio zwiekszyc stezenie srodka inicjujacego krystalizacje lub zmniejszyc wielkosc jego czastek.We wspomnianej wyzej blonie mozna tez ewen¬ tualnie za pomoca mikroskopu z kontrastem fazo¬ wym okreslic wielkosc czastek polimeru zdysper- gowan£go»%w poliofl^yimetylenie. Wielkosc* czastek fazy jexJyspengowane£ równiez zalezy od wielu para¬ metrów, np. od rodzaju I stezenia polimerów, które maja^ byc zmieszane, dd temperatury, w której odbywa "^lmieszanfe,no4 lepkosci stopu polimerów i od eharakteysl^Lrmie«zalnika. Stwierdzono prze¬ to, ze korzystnie jest sledzic przebieg procesu mieszania i regulowac go w oparciu o obserwacje mikroskopowe tak, aby uzyskac warunki opty¬ malne.Fakt, ze wielkosc sferolitów danego polioksyme- tyienu zalezy w znacznej mierze od cisnienia i tem¬ peratury podczas krystalizacji, wykazuje tablica 1, w której podano wielkosc sferolitów kopolimeru z 9G°/§ wagowych metaformaldehyidu i 2*/» wago¬ wych tlenku etylenu o zredukowanej lepkosci wlas¬ ciwej wynoszacej 0,73 dl. g-1 w zaleznosci od warunków krystalizacji.Tablica 1 Srodek stanowiacy zarodki krystalizacji rodzaj srodka talk talk /£Losc w •/• wagowych 0,005 0,01 Wielkosc sferolitów w mikronach po krystali¬ zacji w temperaturze i pod cisnieniem 150°C 1 at 410 (125 88 80°C, 50 at 124 39 27 Pod okresleniem polioksymetylenów wedlug wy¬ nalazku rozumie sie homopolimery lub kopolimery aldehydu mrówkowego lub jego cyklicznego oligo¬ meru, korzystnie "trioksanu. Jako homopoliimery ro¬ zumie sie przy tym takie polimery aldehydu mrów¬ kowego lub jego cyklicznego oligomeru, których koncowe grupy wodorotlenowe sa na drodze che¬ micznej, np. przez estryfikacje lub eteryfikacje, zabezpieczone przed rozpadem.Zgodnie z wynalazkiem, jako polioksymetyleny stosuje sie zwlaszcza kopolimery otrzymane z me- taformaldehydu i cyklicznych eterów o 3-^5 czlo¬ nach pierscienia, korzystnie z epoksydów i/lub cyk¬ licznych acetali o 5—11, zwlaszcza o 5—8 czlonach pierscienia i/lub liniowych poliformadi, np. poli- dwuoksolanu. Jako komonomery dla metaformal- dehydu stosuje sie przede wszystkim zwiazki o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza atom wo¬ doru, alifatyczny rodnik alkilowy o 1—6, korzystnie o 1—3 atomach wegla lub rodnik fenylowy, X ozna¬ cza liczbe calkowita 1—3, gdy y oznacza zero, y 10 15 20 26 oznacza liczbe calkowita 1—3, gdy x oznacza zero, a z oznacza 2, zas z oznacza liczbe calkowita 3—6, korzystnie 3 lub 4, gdy x oznacza zero, a y ozna¬ cza 1. Jako cykliczny eter szczególnie odpowiedni jest tlenek etylenu, ale równiez nadaje sie tlenek styrenu, tlenek propylenu i epkhlorohydryna.Jako cykliczne acetale stosuje sie szczególnie korzystnie gMkoloformal (1,3-diokisolan), butainodio- lofonmaa (1,3-diokseipan) i dwug^kolofortmal (1,3,6- -trioksokan), jak (równiez 4-chlorometylo-l,3-diok- solan i szescriodfioloforftial (l,3-diok)sonan). Kopo¬ limery metaformaldehydu zabezpiecza sie przed roz¬ kladem pod wplywem ciepla, rozkladajac je hydro- litycznie tak, ze w pozycjach koncowych zawieraja pierwszorzedowe grupy alkoholowe.Zredukowana lepkosc wlasciwa polioksymetyle¬ nów stosowanych zgodnie z wynalazkiem, mierzona w roztworze polioksymetylenu w butyrolaktonie z dodatkiem 2Vo wagowych dwufenyloaminy w temperaturze 140°C przy stezeniu 0,5 g/100 ml, wynosi 0,07—2,50, korzystnie 0;i4—1,20 dl. g_1, tem¬ peratura topnienia ich krystalitu wynosi 150—180°C, korzystnie 150—170°C. Ciezar wlasciwy stosowa¬ nych wedlug wynalazku polioksymetylenów, mie¬ rzony zgodnie z norma DIN 53470, wynosi 1,40— —1,45 g. ml-i.Jako sladniki modyfikujace (faza dyspersyjna) tloczywa wedlug wynalazku stosuje sie polimery, których temperatura mieknienia jest nizsza od tern- . 30 peratury topnienia krystalitu danego polioksyme¬ tylenu i wynosi korzystnie 50—160oC, a tempera¬ tura krzepniecia wynosi od —120 do 30°C, ko¬ rzystnie od —80 do 0°C.Przede wszystkim stosuje sie homopolimery i ko- 35 polimery olefinowo nienasyconych zwiazków o ogól¬ nym wzorze 2, w którym Ri oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, a R* oznacza atom wodoru, grupe karboksylowa, grupe alkilokarboksylowa o 2—10, korzystnie o 2-^5 atomach wegla, grupe 40 acyloksylowa o 2—5, korzystnie 2 lub 3 atomach wegla lub rodnik winylowy. Przykladami tych ho- mopolimerów i kopolimerów sa nastepujace zwiariri: homopolimery i kopolimery a-olefin, np. polietylen, kopolimery etylenu i propylenu, etylenu i estrów kwasu akrylowego, etylenu i estrów kwasu meta¬ krylowego, etylenu i kwasu akrylowego, a zwlasz¬ cza polietylen oraz kopolimery etylenu z octanem winylu i kopolimery etylenu z estrami kwasu akry¬ lowego o 4—12, korzystnie o 4—7 atomach wegla, w których zawartosc etylenu wynosi 40—00, ko¬ rzystnie 50—80% wagowych; homopolimery i ko¬ polimery dienów-1,3 o 4 lub 5 atomach wegla, np. polibutadien, poliizopren, kopolimery butadienu i styrenu lub butadienu i akrylonitrylu; homopo¬ limery i kopolimery estrów winylowych, np. poli¬ octan winylu, polipropionian winylu i polimaslan winylu oraz homopolimery i kopolimery estrów kwasu akrylowego i kwasu metakrylowego, np. poliakrylan etylu, poliakryian butylu, polimeta¬ krylan butylu, polimetakrylan heksylu, polimeta¬ krylan 2-etyloheksylu i polimetakrylan oktylu.Jako modyfikujace komponenty mieszane stosuje sie takze polietery i poliestry. Pod okresleniem polieterów rozumie sie homopolimery i kopolimery cyklicznych eterów, np. tlenek polietylenu, tlenek 45 50 59 6080934 polipropylenu, poli-3,3-dwumetyloksyetan. Szczegól¬ nie korzystnie stosuje sie kopolimery tlenku ety¬ lenu z tlenkiem propylenu i policzterowodorofuran.Pod okresleniem poliestrów rozumie sie zwiazki dwuzasadowych kwasów karboksylowych i dioli.Dobrze nadaja sie zwlaszcza poliestry liniowych, alifatycznych kwasów dwukarboksylowych o 4—12 atomach wegla z a, co-diolami o 2—8, korzystnie 2—4 atomach wegla, np. poliestry kwasu sebacy- nowego z glikolem etylenowym lub poliestry kwa¬ su sebacynowego z butanodiolem.Ciezary czasteczkowe polmerycznych komponen¬ tów mieszanych moga sie wahac w szerokich gra¬ nicach. Nadaja sie produkty o ciezarze czastecz¬ kowym 1000—1 000 000, korzystnie 1000—300 000.Szczególnie dobre wyniki otrzymuje sie stosujac komponenty mieszane o ciezarze czasteczkowym 5000—150 000. Dodawane polimery stosuje sie w ilosci 0,1—IW* wagowych, korzystnie 0,1—5f/* wa¬ gowych. Szczególnie dobre wyniki otrzymuje sie stosujac mieszaniny zawierajace 0,3—3% wagowych polimeru.Srednica czastek fazy dodawanej, dyspersyjnej, wynosi 0,1—5 mikronów, korzystnie 0,1—3 mikro¬ nów, a najkorzystniej 0,2.—2 mikronów.Jako nieorganiczne srodki stanowiace zarodki krystalizacyjne stosuje sie zwiazki, które nie top¬ nieja w temperaturze, w której przerabia sde tlo¬ czywa polioksymetylenowe, nie rozpuszczaja sie w tych tloczywach i przy ochlodzeniu stopu tworza zarodki krystalizacji. Srodki te nie powinny byc silnie kwasne ani silnie alkaliczne, gdyz moglyby powodowac rozklad polimeru i/lub zabarwic zbyt silnie tloczywo. Jako srodki inicjujace krystalizacje stosuje sie zwlaszcza krzemiany magnezu i krze¬ miany glinu, np. talk, enstatyt, antygoryt, mont- morylonit i kaolinit, a takze podwójny weglan wapnia i magnezu (dolomit) oraz azotek boru, tlenek magnezu, siarczek magnezu, tlenek cynku, siarczek cynku i dwutlenek tytanu. Szczególnie dobre wyniki uzyskuje sie stosujac jako srodek stanowiacy zarodki krystalizacji azotek boru i talk oraz mieszanine talku z weglanem wapnia i mag¬ nezu, korzystnie w stosunku wagowym 1:1.Szczególne znaczenie dla osiagniecia optymalnej wielkosci sferolitów polioksymetylenu ma nie tylko rodzaj srodka inicjujacego krystalizacje, ale takze ilosc i uziarnienie tego srodka, jak równiez cha¬ rakterystyka urzadzenia, w którym odbywa sie mieszanie. Srodki inicjujace krystalizacje miesza sie z polioksymetylenem w ilosci 0,0005—^(P/t, ko¬ rzystnie 0,005—O^/© wagowych w stosunku do ilosci calej mieszaniny. Ze wzrostem stezenia srodka inic¬ jujacego krystalizacje maleje wielkosc sterolitów polioksymetylenu (patrz tablica 4). W celu osiag¬ niecia takiej samej wielkosci sferolitów, w przy¬ padku srodka inicjujacego krystalizacje majacego mniejsza srednice ziaren trzeba stosowac mniejsze stezenie tego srodka niz w przypadku srodka o wiekszych czastkach (patrz tablica 5).Rozdzial srodka inicjujacego krystalizacje w sto¬ pionym tloczywie polioksymetylenowym, a tym sa¬ mym jego skutecznosc, zalezy w znacznej mierze od rodzaju uzytego urzadzenia do mieszania. Przy stosowaniu wytlaczarki jednoslimakowej o malej skutecznosci ugniatania, w pozostalych warunkach procesu takich samych, przy takiej samej ilosci i takim samym uziarnieniu srodka inicjujacego krystalizacje, otrzymuje sie sferolity wieksze niz 5 przy stosowaniu wytlaczarki dwuslimakowej o bar¬ dzo duzym skutku mieszania (patrz tablica 3).Do tloczywa wedlug wynalazku mozna podczas mieszania skladników dodawac stabilizatory uod¬ porniajace na dzialanie ciepla, tlenu i swiatla. Jako io stabilizatory cieplne nadaja sie np. poliaimfldy, amidy wielozasadowych kwasów kairbóksylowych, amidy- ny, hydrazyny, moczniki i polilafctahiy N-winylu.Jako stabilizatory przeciwdzialajace utlenianiu sto¬ suje sie fenole, zwlaszcza dwufenole i aminy aro- 15 matyczne. Jako stabilizatory swietlne stosuje sie pochodne a-hydroksybenzofenonu i benzotriazolu, przy czym laczna ilosc stabilizatorów wynosi 0,1— —10, korzystnie 0,5—5% w stosunku wagowym do ilosci mieszaniny. 20 Ksztaltki wykonane z polioksymetylenów zawie¬ rajacych zgodnie z wynalazkiem srodek inicjujacy krystalizacje róznia sie od ksztaltek z polioksyme¬ tylenu nie zawierajacych tego srodka lepsza twar¬ doscia w stopniach Brinella i lepsza wytrzymaloscia • na skrecanie, a zwlaszcza znacznie zwiekszona udarnoscia, mierzona próba na spadek (patrz tabli¬ ca 2). Przy stosowaniu polioksymetylenów o wiel¬ kosci sferolitów ponizej 30 mikronów lub powyzej 2150 mikronów udarnosc badanej ksztaltki w po- 30 równaniu z udarnoscia ksztaltki z polioksymety¬ lenu nie zawierajacego dodatku srodka inicjujacego krystalizacje jest niewiele lepsza, natomiast przy wielkosci sferolitów 30—250 mikronów wzrasta sko¬ kowo (patrz tablica 4). 36 W przypadku polioksymetylenów zawierajacych zgodnie z wynalazkiem dodatek srodka inicjujacego krystalizacje i modyfikowanych przez dodanie in¬ nych polimerów o okreslonej wielkosci czastkach w postaci zdyspergowanej, srodek inicjujacy krys- 40 talizacje w mniejszym stopniu powoduje poprawe i tak juz dobrej udamosci, natomiast powoduje znaczne zwiekszenie twardosci w stopniach Brinella i lepsza wytrzymalosc na skrecanie w porównaniu z tloczywem nie zawierajacym dodatku tego srodka « (patrz tablica 6 i 7).Tloczywo wedlug wynalazku mozna rozdrabniac mechanicznie, np. przez rabanie lub mielenie, otrzymujac granulat, wióry, klaczki lub proszek.Mozna je tez przerabiac termoplastycznie, np. przez bo odlewanie wtryskowe lub wytlaczanie, otrzymujac np. sztaby, prety, plyty, blony, tasmy i rury.Wynalazek jest blizej wyjasniony w nastepuja¬ cych przykladach, a których podane procenty, o ile nie zaznaczono inaczej, oznaczaja procenty wagowe.« Przyklad I. a) Kopolimer z £#•/• trioksanu i 2^/t tlenku etylenu, majacy ciezar wlasciwy 1,41 g/ml, zredukowana lepkosc wlasciwa 0,73 dl/g, wskaznik plynnosci 9,0 g/10 min i temperature topnienia krystalitu 1G6°C, miesza sie z 0,5*/* dwu- «o -<2-hydroksy-3-III^rzed.biKylo-5-metylofenylo)-me- tanu i 0,1% dwucyjanodwuamidu oraz z róznymi ilosciami mieszaniny talku z dolomitem (stosunek wagowy 1 :1) i homogenizuje w wytlaczarce jedno¬ slimakowej w temperaturze 200°C. Czas pozosta- «8 wania w cylindrze wynosi okolo 4 min. Srodek80934 8 inicjujacy krystalizacje ma czastki o nastepujacej wielkosci: 1 mikron i mniejsze 2 mikrony 3 mikrony 4 mikrony - 43% — 38% - 10%, - 2% 5 mikronów i wieksze — 7% b) W otrzymanych produktach mierzy sie wiel¬ kosc sferolitów w ten sposób, ze z granulowanego polioksymetylenu, przez stapianie pomiedzy dwiema plytkami szklanymi w temperaturze 180°C i pod cisnieniem 200 kG/cm2 i nastepnie krystalizacje w temperaturze 150°C pod cisnieniem atmosferycz¬ nym, wytwarza sie blone o grubosci okolo 10 mi¬ kronów i bada ja pod mikroskopem.Próbki w postaci plytek o wymiarach 60X60X2 mm do badania udarnosci za pomoca próby na spadek wytwarza sie przez wtryskanie tloczywa o temperaturze 200°C i w temperaturze formy 80°C.Bada sie w ten sposób, ze plytke umocowana w ramie wystawia sie na uderzenia kafarkiem spado¬ wym o okreslonym ciezarze, opadajacym z róznych wysokosci. Miara udarnosci jest wysokosc, z której spadajac kafarek powoduje zniszczenie plytek w 50°/*, przy czym ustala sie wynik sredni z 40 prób. 10 15 20 25 szacym 10 sekund, stosujac próbne ksztaltki otrzy¬ mane wtryskowo. Wytrzymalosc na skrecanie ozna¬ cza sie wedlug DIN 53447 na plytkach prasowa¬ nych o lubosci 2 mm, w temperaturze 120°C i przy czasie obciazenia 60 sekund.Mechaniczne wlasciwosci polioksymetylenu nie zawierajacego srodka inicjujacego krystalizacje i zawierajacego ten srodek sa podane w tablicy 2.Zaleznosc wielkosci sferolitów polioksymetylenu od rodzaju zastosowanego urzadzenia do mieszania uwidoczniono w tablicy 3.Przyklad II. a) Postepujac w sposób analo¬ giczny do opisanego w przykladzie I, kopolimer z 98% metaformaldehydu i 2% tlenku etylenu, ma¬ jacy ciezar wlasciwy 1,41 g/ml, zredukowana lepkosc wlasciwa 0,68 dl. g_1 i temperature topnienia krys¬ talitu 164°C, miesza sie ze stabilizatorami i srod¬ kiem inicjujacym krystalizacje, ale zamiast mie¬ szaniny talku 2 dolomitem stosuje sie sam talk.Uziarnienie srodka inicjujacego krystalizacje jest nastepujace: 10 mikronów i mniej — 53% 20 mikronów — 14% 30 mikronów — 10% 40 mikronów — 7% 50 mikronów i wiecej — 16% Tablica 2 Srodek inicjujacy krystalizacje rodzaj dolomit i talk 1 (1 : 1) ilosc w % wagowych 0,2 0,3 | Wielkosc sferolitów w mikro¬ nach 493 69 49 Twardosc w stopniach Brinella (kG. cm"2) 1400 1470 1490 Wytrzyma¬ losc na skrecanie (kG. cm-2) 1290 1670 1650 Wysokosc spadku kafarka 100 g w cm 23 130 115 | Wskaznik plynnosci mierzy sie wedlug normy DIN 53735 w temperaturze 190°C i przy obciazeniu 2,16 kg. Twardosc w stopniach Brinella oznacza sie wedlug VDE 0302 przy czasie obciazenia wyno- b) Zaleznosc wielkosci sferolitów, mierzonej w 35 sposób podany w przykladzie Ib i udarnosci polio¬ ksymetylenu od ilosci srodka inicjujacego krystali¬ zacje podano w tablicy 4 na nastepnej stronie.Tablica 3 Srodek inicjujacy krystalizacje 1 rodzaj dolomit i talk (1:1) ilosc w % wagowych 0,1 0,2, Wielkosc sferolitów przy stosowaniu wytlaczarki jednoslimakowej 500 mikronów 90 mikronów 69 mikronów wytlaczarki dwuslimakowej 500 mikronów 30 mikronów 25 mikronów80034 Tablica 4 10 Srodek inicjujacy krystalizacje rodzaj talk - talk talk talk | talk | talk I talk ilosc w % wagowych 0,005- 0,01 0,05 0,1 0,3 0,5 1,0 Wielkosc sferoli- tów w mikronach 490 171 129 137 61 22 19 20 | Wysokosc spadku kafarka 100 g w cim 14 198 235 232 177 92 . 84 35 | Przyklad III. a) Postepujac w sposób opisa¬ ny w przykladzie I, kopolimer z 98% metaformal- dehydu i 2% tlenku etylenu, o ciezarze wlasci¬ wym 1,41 g/ml, o zredukowanej lepkosci wlasciwej 0,75 dl. g_1 i o temperaturze topnienia krystalitu 166°C, miesza sie ze stabilizatorami i talkiem o róznym uziarnieniu jako srodkiem inicjujacym krys¬ talizacje. 15 20 sie polioksymetylen z róznymi modyfikujacymi komponentami, stabilizatorami i róznymi srodkami inicjujacymi ' krystalizacje, majacymi nastepujace uziarnienie: Wlasoiwosoi poszczególnych komponentów i o- trzymanego tloczywa, okreslone sposobami poda¬ nymi w przykladzie I, podano w tablicy 7.Przyklad XIV. Postepujac w sposób analo- Rodzaj talk talk talk talk Tabli c a 5 Srodek inicjujacy krystalizacje ilosc w % wagowych 0,05 0,05 0,1 0,1 wielkosc ziaren w mikronach jak w przykladzie Ha ponizej 1 jak w przykladzie Ha ponizej 1 Wielkosc sferolitów w mikronach 142 89 50 30 | b) Wplyw ilosci i wielkosci ziaren srodka inicju¬ jacego krystalizacje na wielkosc sferolitów polio- ksymetylenu, mierzona po krystalizacji w tempe¬ raturze 150°C pod cisnieniem 1 at, podano w ta¬ blicy 5.Przyklad IV—XIII. Postepujac w sposób analogiczny do opisanego w przykladzie I, miesza Wielkosc ziaren 1 mikron i mniej 2 mikrony 3 mikrony 4 mikrony 5 mikronów i wiecej talk 2S% 15% 13% 12% 35% Mieszanina talku i dolomitu (1:1) 35% 18% 14% 15% 18% 35 40 45 50 giczny do opisanego w przykladzie I, mieszanine zawierajaca 98,5% kopolimeru z 98% metaformal- dehydu i 2% tlenku etylenu, majaca ciezar wlasci¬ wy, zredukowana lepkosc wlasciwa, temperature topnienia krystalitu i wspólczynnik plynnosci i2 takie jak mieszanina opisana w przykladzie I i 1,5% kopolimeru z 68% etylenu i 32% octanu winylu, majaca wspólczynnik plynnosci i2 mierzony wedlug DIN 53735 w temperaturze 190°C wynoszacy 24 g/10 minut, miesza sie ze stabilizatorami i róznymi ilos¬ ciami mieszaniny talku i weglanu wapnia i mag¬ nezu (stosunek wagowy 1 : 1). Uziarnienie srodka inicjujacego krystalizacje jest takie, jak podano w przykladach IV—XIII. Srednica czastek fazy dyspersyjnej wynosi 0,2—2,0 mikrony.Zaleznosc twardosci i udarnosci oraz wielkosci sferolitów, okreslonych w sposób opisany w przy¬ kladzie I, podano w tablicy 6.| Ilosc srodka inicju- 1 jacego krystalizacje w % wagowych 0,05 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 1,0 Tablica 6 Twardosc kG. cm-2 1505 1510 1525 1535 1545 1545 1550 1545 Wysokosc spadku kafarka 500 g w cm 120 123 135 127 130 102 71 39 Wielkosc sfe¬ rolitów w mi¬ kronach 438 270 143 101 53 32 17 9 180934 IJOBUOJ^ -TUI /*. lAC%J{02 -ajs c$o:ln3TA\.I UIO M B^JBJ 3 M. BSfJBJ -B3f JBZ^p ,-uio *oii 3|UB3^J3[S BU CSOfBUIiCZJlAAt ,-UID 'OSI OSOpJBAl} II -I lIOiCMOgBM •/, M 9SOIT PB^S 11 1^ s 9 S CM »9 O O o o o § 3 s s 1. 3 O -Sc, § I 3 $ U.0BU -tezo psoaiidTM i i i i i iioAmoSbm i 00 B|D^yudazj3t BiruBiadraa; -BZO JBZ^p * 8 ujra oi/8 T9Souu£ld s; 3? A o -o o ce m 3 * Ii 11 al i?§ o o go* o£ g uS l o* a ujui oi/S psouuAfd ^JUUiCzOJCdSM -SBfM CS03[d3I BUBMo^npajz ! u.ojCmo3bm pBtH^ZJd co" g W o OS u o Ii o 0 Sr OS H cli "Sr <; iQ O 8 d$* O o d^ US Qoo\ OS X o O S X 5s os Xl 280934 13 Przyklady porównawcze A, Bi C. W sposób podany w przykladzie I oznacza sie mechaniczne wlasciwosci tloczyw: A) z bomiopolilmerii formalde¬ hydu wedlug przykladu IV, B) z kopolimeru meta- formaldehydu wedlug przykladu VI i C) z kopoli¬ meru metaformadehydu wedlug przykladu XII.Wyniki podano w tablicy 7.Przyklady porównawcze D i E. W sposób podany w przykladzie I mierzy sde mechanicznie wlasci¬ wosci tloczyw: D) z kopolimeru metaformaldehydu i komponentu mieszanego wedlug przykladu VI i E) z kopolimeru metaformaldehydu i komponentu mieszanego wedlug przykladu XI. Wyniki podano w tablicy 7.Skróty uzyte w rbaibdtey 7 maja nastepujace zna¬ czenie: Cop. oznacza kopolimer TO oznacza trioksan EO oznacza tlenek etylenu DO oznacza 1,3-dioksolan Vina oznacza octan winylu EA oznacza akrylan etyilu PO oznacza tlenek propylenu AN oznacza akrylonitryl 10 15 14 PL PL