PL80086B1 - - Google Patents

Description

Srodek do regulowania wzrostu i przemiany materii roslin i Przedmiotem wynalazku jest srodek do regu¬ lowania wzrostu i przemiany materii roslin, prze¬ znaczonych zwlaszcza do regulowania ich bilansu wodnego.Od dluzszego czasu znane sa substancje nie bedace srodkami odzywczymi, które moga regu¬ lowac wzrost roslin. Sa to hormonalnie czynne srodki chwastobójcze, jak np. kwas 2,4-dwuchlo- rofenoksyoctowy. Inna grupe tak zwanych regu¬ latorów wzrostu stanowia takie zwiazki, jak chlo¬ rek chlorocholihy, które reguluja wzrost roslin, np. pszenicy w ten sposób, ze zdzbla zboza sa krótsze i mocniejsze, co podwyzsza ich statecznosc.Ostatnio znaleziono substancje, kwas decenylobur- sztynowy, który nadaje potraktowanym nim ros¬ linom uprawnym wieksza odpornosc na posuche i na mróz, oraz podwyzsza przenikalnosc wody do korzeni.Stwierdzono, ze alifatycznie podstawione w po¬ lozeniu a kwasy jedno i dwukarboksylowe wy¬ wieraja wplyw na wzrost i przemiane materii roslin, zwlaszcza dzialaja na ich bilans wodny w ten sposób , ze przy traktowaniu roslin tymi zwiazkami wzrasta plon roslin, jak równiez ich odpornosc na czynniki srodowiskowe, np. na su¬ sze. Przyczyny takiego oddzialywania moga lezec z jednej strony w zmniejszonym przerobie wody przez rosline przy obnizeniu transpiracji, z drugiej strony w podwyzszeniu zdolnosci przyswajania wody traktowanych roslin. 10 15 25 30 Przedmiotem wynalazku jest srodek do regu¬ lacji wzrostu i przemiany materii roslin, prze¬ znaczonych zwlaszcza do regulowania ich bilansu wodnego, zawierajacy jako skladnik biologicznie czynny alifatyczne kwasy karboksylowe o ogólnym wzorze CnH2n+1*X'COOH, w którym n oznacza li¬ czbe calkowita 5—8, a X oznacza grupe =C =0, = CH—OH, =CH—NH2, —C—(OH) (COOH)— lub —C—(NH2) (COOH) ewentualnie w postaci soli, estrów lub amidów, albo mieszaniny tych zwiaz¬ ków i/lub plynne lub stale napelniacze, rozcien¬ czalniki i/lub zwilzacze.Jako zwiazki o wzorze CnH2n+rX-COOH mozna wymienic kwas a-hydroksykaprylowy, kwas a-keto- kaprylowy, kwas a-hydroksyenantowy, kwas a-ami- nokaprylowy, kwas a-aminokaprynowy, kwas a-aminoenantowy, kwas a-hydroksy-a-heksyloma- lonowy i kwas a-amino-a-heksylomalonowy. Moga byc równiez stosowane mieszaniny tych kwasów, np. mieszanina kwasu a-hydroksypelargonowego i kwasu a-hydroksykaprynowego.Zwiazki o wzorze CnH2n+rX-COOH moga po¬ siadac prosty lub rozgaleziony lancuch alifatyczny.Srodek wedlug wynalazku mozna stosowac za¬ równo w postaci plynnej, jak i w stalej, przy czym regulacja wzrostu roslin nastepuje zarówno podczas pobierania srodka przez rosline, jak i przez glebe. Srodek mozna stosowac nie tylko po wzejsciu roslin, ale z równym powodzeniem przed wzejsciem wprowadzajac go do gleby. 80 08680 086 10 Przy stosowaniu srodka w postaci plynnej, np. w postaci wodnego roztworu srodka do spryskiwania, zaleznie od rozpuszczalnosci i uzywanych urzadzen do spryskiwania skladnik biologicznie czynny srodka przeprowadza sie w stanie zawiesiny, emulguje lub rozpuszcza, przy czym w pierwszym przypadku zaleca sie stosowanie srodka dysper¬ gujacego, takiego jak np. sulfonian ligniny, a w drugim przypadku stosowanie emulgatora, np. sulfonianu alkiloarylowego w polaczeniu z nie- jonotwórczym srodkiem powierzchniowo czynnym, np. polioksyetylenosorbitanem. W pewnych przy¬ padkach, zwlaszcza wtedy, gdy srodek dostarcza sie poprzez liscie, korzystnie dziala dodatek srod¬ ka zwilzajacego, np. eteru alkilofenylopolietyleno- 15 wego, który poprawia zwilzalnosc lisci. Jako obo¬ jetnego nosnika w postaci stalej mozna uzyc kaz¬ dego stalego nieaktywnego napelniacza, jak np. drobno zmielone gatunki gliny, kaolinu lub talku.Srocfek wedlug wynalazku mozna stosowac w po¬ staci stalego lub plynnego srodka do zaprawiania ziarna przed wysiewem. Ilosc srodka moze ulegac znacznym wahaniom i dobiera sie ja w zaleznosci od warunków. Z reguly stosuje sie srodek w ilosci 0,5—15 kg skladnika biologicznie czynnego na hektar.We wszystkich rodzajach zastosowania substan¬ cja biologicznie czynna moze byc zawarta w srod¬ ku wedlug wynalazku w postaci wolnych kwasów, soli, estrów lub amidów tych kwasów. Jako sole, obok soli metali alkalicznych i soli amonowych nalezy przede wszystkim wymienic sole zasad organicznych, takie jak sole trójmetyloaminowe, dwuetanoloaminowe i trójetanoloaminowe. Jako estry poza estrami nizszych alkoholi alifatycz¬ nych, takie jak estry metylowe, etylowe i buty- lowe, mozna stosowac równiez estry z alkoholami, które w grupie pochodzacej z alkoholu posiadaja dalsze grupy hydroksylowe. Jako amidy mozna równiez wykorzystywac te, które przy azocie amidowym posiadaja jedna lub dwie grupy alki¬ lowe.Srodek wedlug wynalazku mozna stosowac nie tylko samoistnie, ale równiez w polaczeniu z inny- 45 mi substancjami, takimi jak nawozy organiczne 20 25 35 40 lub nieorganiczne, srodki ochrony roslin, regu¬ latory wzrostu i/lub srodki do poprawiania struk¬ tury gleby. Substancja, która nadaje sie szcze¬ gólnie do stosowania jako skladnik srodka za¬ wierajacego skladnik biologicznie czynny jest siarczan amonowy i/lub mocznik, przy czym np. 100 kg nawozu moze zawierac 1,5—2 kg sklad¬ nika biologicznie czynnego srodka wedlug wyna¬ lazku. Ten preparat zlozony moze byc stosowany jako nawóz poglówny. Oczywiscie mozliwe jest równiez kazde polaczenie ze zwyczajnymi nawo¬ zami fosforowymi lub fosforowo-potasowymi.Srodek wedlug wynalazku i jego dzialanie na rosliny ilustruja blizej ponizsze przyklady.Przyklad I. Do garnków z tworzywa sztucz¬ nego, napelnionych 400 g ziemi kompostowej wlo¬ zono 4 ziarna Vicia faba. Po ukazaniu sie kiel¬ ków zmniejszono ilosc roslin w garnku do dwóch.Rosliny te nastawiono na pojemnosc wodna 45%.Po 5 tygodniach, gdy rosliny rozwinely calkowicie dwie pary listków i osiagnely wysokosc 6—8 cm, opryskano 30 roslin wodnym roztworem kwasu a-ketokaprylowego o stezeniu 10°, 10_1 i 10_2%, wzglednie wprowadzono na glebe po 0,5 i 0,25 g tego skladnika na 30 roslin. Dalsze 30 roslin po¬ zostawiono jako kontrolne.Po nastepnych dwóch tygodniach, gdy rosliny rozwinely 6—7 par listków i osiagnely wysokosc 27—30 cm oznaczono oddawanie wody przez ros¬ liny. Pomiary przeprowadzono w szklarni przy równych w przyblizeniu warunkach zewnetrznych, a mianowicie w dni pogodne i bezchmurne o tej samej porze dnia. Miara transpiracji byla tran- spiracja wzgledna w °/o obliczona wedlug wzoru transpiracja wzgledna = _ transpiracja powierzchniowa mg/dcm2x min odparowanie mg/dcm2 x min Xl00% W tym wzorze transpiracja powierzchniowa ozna¬ cza ulatnianie sie wody z wilgotnej powierzchni zywej tkanki roslinnej, podczas gdy odparowanie, czyli ulatnianie sie wody z nawilgoconych zielo¬ nych tarcz z bibuly (plytki Piche'go).Wyniki zestawiono w tablicy 1 Tablica 1 Stezenie roztworu kwasu a-ketokapry¬ lowego 10"2%/ traktowanie 10-i°/a/lisci 10°% 0,25g/ traktowanie 0,5g/ gleby kontrolne Transpiracja powierzch¬ niowa mg/dcm2/min 4,0 3,3 2,7 4,4 1,6 5,6 Odparowanie mg/dcm2/min 40,6 38,2 38,8 31,2 33,3 20,3 Transpiracja wzgledna % 11,1 8,8 6,4 14,3 4,7 27,980 086 Podane liczby sa wartosciami srednimi otrzy¬ manymi z dwóch oznaczen ciezaru listków. Oka¬ zalo sie zarówno przy natryskiwaniu, jak i przy traktowaniu gleby kwasem a-ketokaprylowym, ze nastepuje hamowanie transpiracji.Przyklad II. Garnki z tworzywa sztucznego napelniono ziemia lakowa w ilosci po 400 g, a nastepnie wlozono po 4 ziarna Vici faba. Po wzejsciu liczbe roslin zmniejszono do 2 na jeden garnek. Po 8 dniach, po wytworzeniu przez ros¬ liny dwóch par listków i po osiagnieciu przez nie 10 wysokosc 5—6 cm, spryskano grupy po 30 ros¬ lin wodnymi roztworami kwasu a-hydroksykapry¬ lowego o stezeniu 10-2, 10_1, 10°°/o, albo potrak¬ towano glebe 0,25 i 0,5 g tego kwasu na 30 roslin, a 30 roslin pozostawiono bez traktowania jako kontrolne.W tydzien po potraktowaniu oznaczono wzgled¬ na transpiracje w sposób podany w przykladzie I.Rosliny posiadaja do tego czasu rozwiniete 3 pary listków i srednia wysokosc 18—20 cm.Wyniki zestawiono w tablicy 2 Stezenie roztworu kwasu a-ketokapry- lowego lO-^/o/ traktowanie lO-io/o/ lisci 10°%/ 0,25 g/ traktowanie 0,5 g/ gleby kontrolne Tablica 2 Transpiracja powierzch¬ niowa mg/dcm2/min 17,5 18,5 22,1 15,6 17,8 12,7 Odparowanie mg|/dcm2/mm 47,0 42,7 42,7 42,5 42,5 23,0 Transpiracja wzgledna 37,1 43,4 51,9 36,8 41,9 55,3 1 Podane liczby przedstawiaja wartosci srednie z wazenia najmlodszej pary lisci jednej rosliny.Zarówno przy traktowaniu lisci, jak i gleby kwasem a-hydroksykaprylowym wystapilo hamo¬ wanie transpiracji.Przyklad III. Kapuste glabiasta zasadzo¬ no w naczyniach Mitscherlicha. Po wzejsciu roz¬ rzedzono sadzonki do 3 roslin na jedno naczy¬ nie. Po osiagnieciu przez rosliny wysokosci 20 cm potraktowano je róznymi ilosciami dawek kwasu a-hydroksykaprylowego, mianowicie 25 mg, 50 mg i 100 mg kwasu a-hydroksykaprylowego na na¬ czynia spryskujac liscie. Naniesione ilosci sub¬ stancji biologicznie czynnej wynosily 0,5—12 kg/ha.Spryskiwanie przeprowadzono stosujac wode w 25 30 35 ilosci 400 l/ha z uwagi na to, ze zdolnosc zwil¬ zania kapusty glabiastej byla tylko nieznaczna, dodano jako srodek zwilzajacy eter alkilofenylo- polietylenowy, O ile przed traktowaniem wszyst¬ kie naczynia byly równomiernie zaopatrywane w wode w ten sposób, ze pokryte bylo 70% zdolnosci nawodnienia gleby, o tyle po potraktowaniu srod¬ kiem otrzymano cztery rózne stopnie zaopatrze¬ nia w wode, a mianowicie 40% pojemnosci wodnej, 50% pojemnosci wodnej, 60% pojemnosci wodnej i 70%pojemnosci wodnej. Zuzycie wody w pojedyn¬ czych naczyniach ustalono przez codzienne wazenie.Po 16 tygodniowym wzroscie brano próbki i oce¬ niano plony i wzgledne zuzycie wody.Otrzymano wówczas nizej podane wyniki.Ciezar swiezej kapusty glabiastej (wartosc srednia w gramach na naczynie) Traktowanie Kontrolne 25 mg kwasu a-hydroksykaprylo¬ wego 50 mg kwasu a-hydroksykaprylo¬ wego 100 mg kwasu a-hydroksykaprylowy Pojemnosc wodna gleby 40% 217,5 229,03 228,79 244,01 | 50% 217,71 248,53+ 261,38+++ 266,66+++ 60% 296,88 348,19 f++ 338,54+++ 327,48+ lWo 389,84 393,26 405,13 394,91 | W zestawieniu tym poszczególne stopnie zaopatrzenia w wode oznaczono krzy¬ zykami, z których += slabo zabezpieczone, + + = zabezpieczone, a + + + = bardzo dobrze zabezpieczone.Zuzycie wody przez kapuste glabiasta (wartosc srednia w cm3/naczynie minus ulatnianie sie nad gleba Traktowanie Kontrolne 25 mg kwasu a-hydroksy¬ kaprylowego 50 mg kwasu a-hydroksy¬ kaprylowego 100 mg kwasu a-hydroksy¬ kaprylowego Pojemnosc wodna gleby 40% 8423,75 7817,50 7587,50 8127,50 50% 9190,75 9170,00 10089,50+ 10057,00 60% 11166,13 11488,25+ 12187,00++ 12247,00 . 70% 13739,00 13077,75 13529,00 13281,50 | W zestawieniu tym poszczególne stopnie zaopatrzenia w wode oznaczono rów¬ niez krzyzykami, z których: += slabo zabezpieczone, + + = zabezpieczone, a + + + = bardzo dobrze zabezpieczone.80 086 Wspólczynnik transpiracji = zuzycie wody na g suchej substancji roslinnej Traktowanie Kontrolne 25 mg kwasu a-hydroksy- kaprylowego 50 mg kwasu a-hydroksy¬ kaprylowego 100 mg kwasu a-hydroksy- | kaprylowego Pojemnosc wodna gleby 40% 244,09 215,36 201,90 222,12 50% | 60% | '70% 245,94 232,97 247,66 226,20 225,53 220,55 235,04 230 55 Z przytoczonych doswiadczen wynika, ze czes- 15 ciowo osiaga sie bardzo dobre podwyzszenia plo¬ nów, przede wszystkim w srednich stopniach za¬ opatrzenia w wode. Z uwagi na to, ze równo¬ czesnie w tych grupach wzroslo równiez zuzy¬ cie wody, przeto nalezy przyjac, ze na skutek 20 traktowania srodkiem poprawiono zdolnosc przy¬ swajania wody przez rosliny.Przyklad IV. Zasiano pszenice ozima ga¬ tunku „Hubertus" w naczyniach Mitscherlicha 25 i pozostawiono do przezimowania. Zastosowano 1,0 g azotu jako nawozu zasadniczego oraz kazdora¬ zowo 0,5 g azotu jako nawozu poglównego na wio¬ sne i przy klosieniu. Po osiagnieciu przez rosliny wysokosci 15 cm potraktowano je róznymi daw- 30 kami kwasu a-hydroksykaprylowego a mianowi¬ cie 25 mg, 50 mg, 100 mg kwasu a-hydroksy¬ kaprylowego na naczynie. Zgodnie z doswiadcze¬ niem dawki te odpowiadaja ilosci substancji bio¬ logicznie czynnej 0,5—12 kg/ha.Stosowano spryskiwanie w ilosci wody 400 l/ha z dodatkiem eteru alkilofenylopolietylenowego jako zwilzacza. Po spryskaniu zastosowano dwa stopnie zaopatrzenia w wode. Jedna grupe podlewano co¬ dziennie tak, ze gleba byla zaopatrywana w 40°/o wody, a druga w 70% wody. Zuzycie wody w pojedynczych naczyniach bylo ustalone i utrzy¬ mane przez codzienne wazenie. Na koncu próby oznaczono ciezar ziarna, slomy i calkowity plon pszenicy, ustalono calkowite zuzycie wody na naczynie i oznaczono z tego wspólczynnik tran¬ spiracji.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicy $ Tablica 3 Ciezar plonów i zuzycie wody przez pszenice ozima Traktowanie Pojemnosc wodna gleby 40% Kontrolne 25 mg kwasu a-hydroksyka¬ prylowego 50 mg kwasu a-hydroksyka¬ prylowego 100 mg kwasu a-hydroksyka¬ prylowego Pojemnosc wodna gleby 70% Kontrolne 25 mg kwasu a-hydroksyka¬ prylowego 50 mg kwasu a-hydroksyka¬ prylowego 1 100 mg kwasu a-hydroksy¬ kaprylowego Plon ziar¬ na w g (ciezar substancji suchej) 45,20 50,26++ 51,58++ 51,42++ 78,10 76,02 69,96+++ 73,66 Plon calkowity w g (ciezar substancji suchej) 95,64 105,80+++ 103,88+++ 104,50+++ 169,04 173,30 169,78 169,88 Zuzycie wody w cm3 22,615 24,811+ 24,921+ 25,373++ 43,520 44,588 13,248 43,578 Wspólczynnik transpiracji w zuzyciu wody na g odniesiony do plonu calkowitego 236,46 234,51 239,90 242,80 257,45 257;29 254,94 256,52 ziarna 500,33 493,51 483,15 493,45 557,23 586,53 618,70 591,61 1 Zaopatrzenie w wode jest w tabeli 3 oznaczone 55 krzyzykami, z których: + = slabo zabezpieczono, + + = zabezpieczono, a+ + + = bardzo dobrze zabez¬ pieczono.Okazalo sie, ze przy zaopatrzeniu w wode opty¬ malny plon pszenicy ozimej moze byc polepszony przez potraktowanie kwasem a-hydroksykaprylo- wym. W plonie ziarna osiagnieto przez to zapew¬ nienie, a w plonie calkowitym bardzo dobre za¬ pewnienie wzrostu. Z uwagi na to, ze równoczes¬ nie wzroslo zuzycie wody, wspólczynnik transpi- 6) 65 racji traktowanych roslin byl równy wspólczyn¬ nikowi roslin kontrolnych w granicach bledu.Dlatego tez nalezy przyjac, ze w wyniku trak¬ towania kwasem a-hydroksykaprylowym polep¬ szona zostala zdolnosc przyswajania wody.Przyklad V. Kapuste glabiasta zasadzono w naczyniach Mitscherlicha. Po wzejsciu rozrzedzono sadzonki do 3 roslin na naczynie. Po osiagnieciu przez rosliny wysokosci 20 cm potraktowano je róznymi dawkami (3,75 kg/ha, 7,50 kg/ha i 15,00 kg/ha) skladnika biologicznie czynnego przez spry-80 086 skiwanie lisci stosujac wode w ilosci 400 l/ha. W celu osiagniecia lepszej zwilzalnosci dodano zwil- zacz eter alkilofenylopolietylenowy.Po potraktowaniu naczynia utrzymano w stanie 10 niskiego zaopatrzenia w wode <50°/o pojemnosci gleby badanej). Po okresie wzrostu wynoszacym 16 tygodni zebrano plony, których ciezar zesta¬ wiono ponizej.Ciezar substancji suchej w g/ naczynie | Traktowanie kontrolne kwas a-hydroksyaheksy- lomalonowy kwas a-aminokaprylowy kwas a-hydroksykapry- lowy amid kwasu a-hydroksykaprylowego — 36,02 — — — — 3,75 kg/ha — 39,43 40,50 39,50 40,02 7,50 kg/ha — 42,02 39,65 40,12 40,87 15,00 kg/ha 1 44,65 44,28 40,08 40,73 Ocena analityczna przeprowadzona rachunkiem wariacyjnym wykazala, ze powyzsze wzrosty plo¬ nów o 10—20°/< sa dobrze zapewnione. 35 PL PL

Claims (5)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Srodek do regulowania wzrostu i przemiany ma¬ terii roslin, przeznaczony zwlaszcza do regulowa- 40 nia ich bilansu wodnego, znamienny tym, ze jako skladnik biologicznie czynny zawiera alifatyczne kwasy karboksylowe o ogólnym wzorze CnHan+r •X-COOH, w którym n oznacza liczbe calkowita 5—8, a X oznacza grupe =C=0, =CH —OH, 45 =CH —NH2, -C-i(OH) (COOH)-lub-C-{NH2) (COOH) ewentualnie w postaci soli, estrów lub amidów, albo mieszaniny tych zwiazków i plynne lub sta¬ le napelniacze, rozcienczalniki i/lub zwilzacze.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako skladnik biologicznie czynny zawiera alifa¬ tyczny kwas a-keto lub a-hydroksykarboksylowy ewentualnie w postaci soli lub estrów.

3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako napelniacze zawiera powszechnie uzywane nawozy organiczne lub nieorganiczne, takie jak saletra amonowa i/lub mocznik.

4. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako napelniacze zawiera srodki ochrony roslin i/lub substancje regulujace wzrost.

5. Srodek wedlug zastrz. 1, 3 lub 4, znamienny tym, ze jako napelniacze zawiera skladniki po¬ prawiajace strukture gleby. CZYTELNIA Ur-edo Polemlowago PL PL