Pierwszenstwo: Zgloszenie ogloszono: 30.09.1973 Opis patentowy opublikowano: 10.09.1975 78152 KI. 39a3, 23/12 MKPB29d 23/12 Twórcy wynalazku: Tadeusz Burkiewicz, Witold Szydlowski, Roman Dembczynski Uprawniony z patentu tymczasowego: Politechnika Gdanska, Gdansk (Polska) Urzadzenie do formowania duzych rur z tworzywa sztucznego Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do formowania duzych rur z tworzywa sztucznego. Wynalazek przeznaczony jest do stosowania w szczególnosci w zakladach produkujacych duze elementy cylindryczne jak zbiorniki, silosy, beczki, rury kanalizacyjne, wodociagowe oraz kanaly wentylacyjne.Znane dotychczas urzadzenia wykorzystuja do zaformowania duzych rur trzpien o srednicy równej sred¬ nicy wewnetrznej rury. Trzpien jest osadzony jednym koncem w dwóch lozyskach. Ruch srubowy na po¬ wierzchni trzpienia realizuje sie poprzez stalowa tasme bez konca owijana na powierzchnie trzpienia powracajaca potem jego srodkiem. Elementem napedzajacym jest tasma stalowa, która wracajac od swobodnego konca trzpienia srodkiem przechodzi przed owinieciem na trzpien przez napedzajacy ja system rolek.Równorzedna metoda jest zainstalowanie na powierzchni trzpienia równolegle do jego osi kilku gasienic, których przesuw liniowy wraz z ruchem obrotowym trzpienia daje w wyniku ruch srubowy. Gasienice sa napedzane od wewnatrz trzpienia.Wada dotychczasowych urzadzen jest duzy koszt maszyn, skomplikowana ich budowa, oraz dlugi czas przezbrajania trzpieni do produkcji fur o innej srednicy.Celem wynalazku jest opracowanie urzadzenia do formowania duzych rur z tworzywa sztucznego, pozba¬ wionego wyzej opisanych niedogodnosci.Cel ten zostal osiagniety przez skonstruowanie urzadzenia, które jest wyposazone w przenosnik rozpiety na matrycy i co najmniej trzech rolkach osadzonych na wspornikach oraz zamocowanych do stolu zaopatrzonego w szczeline, usytuowana korzystnie równolegle do osi rury, przy czym wsporniki dwóch rolek posiadaja mechanizmy zaciskajace te rolki oraz mechanizmy do regulacji katów, zawartych miedzy osiami rolek a osia zwijanej rury, zas jedna z rolek wyposazona jest w zespól napinajacy przenosnik.Zaleta wynalazku jest to, ze budowa urzadzenia jest prostsza i tansza oraz umozliwia szybsze pizezbrojenie do produkcji elementów cylindrycznych o innej srednicy.Przedmiot wynalazku pokazany jest w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schematycznie urzadzenie do formowania rur w widoku z boku, a fig. 2 — fragment tego urzadzenia w widoku z góry.2 78 152 Urzadzenie posiada stól 1, który mozna przesuwac w kierunku pionowym po prowadnicach rurowych. Do stolu sa przykrecone wsporniki dolnej prowadzacej rolki 2 i górnej prowadzacej rolki 3, oraz wspornik matrycy 4 posiadajacy dwie oprawy lozyskowe lozysk matrycy 4. Matryca 4 ma ksztalt walca i chlodzona jest od wewnatrz plaszczem wodnym. W stole 1 znajduje sie szczelina równolegla do osi matrycy 4, przez która przechodzi przenosnik 5. Napedowa rolka 6 przenosnika 5 zainstalowana jest wraz z zespolem napedowym na saniach, osadzonych przesuwnie na rurowych prowadnicach. Do przesuwania san sluzy mechanizm srubowy.Wsporniki dolnej prpwadzacej rolki 2 i górnej prowadzacej rolki 3 posiadaja mechanizm zaciskajacy te rolki w zadanej odleglosci od stolu 1, oraz srubowy mechanizm do regulagi katów E i F, zawartych miedzy osiami rolek 2 i 3 oraz rury 7 zwijanej z tasmy 8 tworzywa.Dzialanie urzadzenia do formowania rur (fig. 1 i fig. 2) polega na tym, ze tasma 8 tworzywa wchodzi na formujacy stól 1, gdzie dostaje sie w szczeline wytworzona miedzy matryca 4 a przenosnikiem 5, który jest rozpiety miedzy napedzajaca rolka 6, górna prowadzaca rolka 3 i dolna prowadzaca rolka 2.Tasma 8 tworzywa (fig. 2) jest prowadzona do urzadzenia pod katem A w stosunku do prostopadlej osi rury 7, który oblicza sie z zaleznosci sin A = ^JTf)»gdzie B jest szerokoscia tasmy a D jest srednica rury.Zmieniajac katy E i F zawarte miedzy osiami rolek prowadzacych 2 i 3 a osia rury 7, dokonuje sie zmiany skoku linii srubowej przenosnika 5 prowadzonego przez te rolki. Zmiany srednicy rury 7 dokonuje sie przez zmiane matrycy 4 i regulacje wysokosci górnej prowadzacej rolki 3 od powierzchni formujacego stolu 1, oraz przez zmiane odleglosci miedzy osia rury 7 i osia napedzajacej rolki 6. Ilosc matryc o róznych srednicach równa sie liczbie srednic wewnetrznych z zakresu wytwarzanych rur. Formujacy stól 1 porusza sie pionowo po prowadnicy rurowej umozliwiajac tym samym ustalenie odleglosci osi produkowanej rury 7 od podlogi hali i w konsekwencji wspólprace urzadzenia z innymi maszynami, przez które rura ta przechodzi. PL PL