Pierwszenstwo: Zgloszenie ogloszono: 30.05.1973 Opis patentowy opublikowano: 09.12.1974 73265 KI. 60a,15/06 MKP F15b 15/06 Twórcywynalazku: Ryszard Gajewski, Wieslaw Kleszcz Uprawniony z patentu tymczasowego: Biuro Projektów Przemyslu Metali Niezelaznych „Bipromet", Katowice (Polska) Silownik obrotowy Przedmiotem wynalazku jest obrotowy silownik tlokowo-srubowy napedzany hydraulicznie lub pneuma¬ tycznie. Silowniki obrotowe sa stosowane do sterowania zaworów obrotowych oraz do napedu zasuw, przepustnic, klap, pokryw itp. roboczych urzadzen technicznych, wymagajacych impulsu w postaci obrotu o ograniczony kat.Znane silowniki obrotowe, napedzane hydraulicznie lub pneumatycznie, maja konstrukcje tlokowo-srubo- wa i sa urzadzeniami o dzialaniu dwustronnym. Skladaja sie one z trzech zespolów konstrukcyjnych: nierucho¬ mego korpusu, walka obrotowego i zespolu tlokowo-nakretkowego wykonujacego ruch posuwisto-zwrotny.Korpus ma postac podluznej obudowy, której srodkowa czesc spelnia funkcje cylindra, a czesci czolowe sluza do ulozyskowania walka. Czopy walka znajduja sie na jego koncach. Natomiast miedzy czopami, tzn. wzdluz calej srodkowej czesci walka, jest naciety gwint o duzym skoku. Wokól nagwintowanej czesci walka jest zabudowany zespól tlokowo-nakretkowy, który ma postac krótkiego walca z podluznym osiowym otworem.Zewnetrzna obwodowa czesc zespolu pelni funkcje tloka, natomiast jego otwór jest nagwintowany i pelni funkcje nakretki napedowej. Przed obrotem zespól tlokowo-nakretkowy jest zabezpieczony za pomoca prowadnic, które przebiegaja wzdluz tworzacych wewnetrznej powierzchni cylindra i stanowia integralna czesc korpusu. Zespól tlokowo-nakretkowy wykonuje ruch posuwisto-zwrotny wzdluz osi silownika pod wplywem naporu cieklego lub gazowego czynnika energetycznego, który jest doprowadzony do wnetrza cylindra kanalami znajdujacymi sie w czolowych sciankach korpusu. Dzieki polaczeniu zespolu tlokowo-nakretkowego z walkiem za pomoca gwintu zespól ten przesuwajac sie wzdluz osi silownika wprawia walek w ruch obrotowy. Ruch ten jest przenoszony z walka do napedzanego urzadzenia roboczego za pomoca kola zebatego lub korby, albo innego znanego lacznika osadzonego na jednym z konców walka silownika.Znane silowniki obrotowe maja te niedogodnosc, ze w praktyce nie mozna uzyskac prawidlowego uszczelnienia zespolu tlokowo-nakretkowego wokól nagwintowanej czesci walka, na skutek czego funkcjonowa¬ nie silowników obrotowych jest malo sprawne.Celem wynalazku jest zwiekszenie sprawnosci silowników obrotowych. Zagadnienie techniczne polega na konstrukcyjnym rozwiazaniu problemu uszczelnienia tloka wokól walka.2 73 265 Zalozony cel osiagnieto przez skonstruowanie silownika obrotowego, którego zespól tlokowo-nakretko- wy ma postac wydluzona. Tlok znajduje sie na jednym koncu zespolu, natomiast nakretka na koncu drugim.Walek silownika ma w przestrzeni pomiedzy lozyskami dwie czesci: jedna czesc nagwintowana, a druga cylindryczna gladka. Nakretka jest zabudowana na nagwintowanej czesci walka, a tlok na czesci gladkiej.Silownik obrotowy wedlug wynalazku ma te zalete, ze jego tlok jest zabudowany na gladkiej czesci walka, dzieki czemu istnieje mozliwosc latwego otrzymania skutecznego uszczelnienia tloka na walku.W zwiazku z tym silowniki wedlug wynalazku maja duza sprawnosc.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedsta¬ wia przekrój podluzny silownika, a fig. 2 przekrój poprzeczny w plaszczyznie przechodzacej przez nakretke.W czolowych sciankach korpusu 1 jest zabudowany obrotowo i szczelnie walek 2 za pomoca lozysk 3 i 4.Jeden koniec walka jest wyprowadzony poza korpus. Koniec ten jest przystosowany do osadzenia na nim kola zebatego. Walek 2 ma na dlugosci miedzy lozyskami 3 i 4 dwie zróznicowane wzgledem siebie czesci: nagwintowana czesc 5 oraz cylindryczna gladka czesc 6. Na nagwintowanej czesci 5jest zabudowana przesuwnie napedowa nakretka 7, która przed mozliwoscia obracania sie wokól walka 2 zabezpieczaja prowadnicowe wystepy 8 zabudowane suwliwie w prowadnicowych rowkach 9 korpusu 1. Wokól gladkiej czesci 6 walka 2 jest zabudowany przesuwnie tlok 10, który jest uszczelniony zarówno w stosunku do cylindrycznej wewnetrznej powierzchni korpusu 1, jak i w stosunku do gladkiej czesci 6 walka 2. Napedowa nakretka 7 i tlok 10 sa polaczone w sztywny uklad tlokowo-nakretkowy za pomoca perforowanego cylindrycznego lacznika 11.Kanaly 12 i 13 sluza do doprowadzania czynnika hydraulicznego do wnetrza silownika i odprowadzania tego czynnika z wnetrza silownika.Silownik obrotowy wedlug wynalazku dziala w nastepujacy sposób. Po doprowadzeniu czynnika hydra¬ ulicznego do wnetrza korpusu 1 kanalem 12 lub 13 wprawia sie w ruch posuwisty tlok 10 i sprzezona z nim za pomoca lacznika 11 napedowa nakretke 7, która dzieki gwintowemu polaczeniu wprawia walek 2 w ruch obrotowy. Ruch ten jest przenoszony do napedzanego urzadzenia roboczego za posrednictwem kola zebatego, które jest osadzone na koncu walka 2 wyprowadzonym poza korpus 1. W przypadku doprowadzenia czynnika hydraulicznego do wnetrza obudowy po drugiej stronie tloka 10, opisane powyzej ruchy beda mialy kierunki przeciwne. PL