Opublikowano: 15.X.1972 66040 KI. 47£i, 19/02 MKP F161 19/02 Wspóltwórcy wynalazku: Tadeusz Walter, Stanislaw Labonski, Stani¬ slaw Kardys, Henryk Miczko Wlasciciel patentu: Glówny Instytut Górnictwa, Katowice (Polska) Zlacze do wysokocisnieniowych przewodów hydraulicznych Przedmiotem wynalazku jest zlacze samoczyn¬ nie zamykajace sie i uniemozliwiajace przeplyw czynnika hydraulicznego bedacego pod cisnieniem w momencie rozlaczenia przewodów wysokocisnie¬ niowych.Znane jest automatyczne, samozamykajace sie zlacze do wysokocisnieniowych wezy hydraulicz¬ nych zaopatrzone we wkrecany do tulei pierscien z uszczelka i w osadzony przesuwnie w tym pier¬ scieniu suwak, w którym sa wykonane otwory promieniowe dla przeplywu czynnika hydraulicz¬ nego. Suwak ten z jednej strony ma wkrecone oporowe nakretki, a z drugiej strony ma wykona¬ ne odsadzenie ustalajace wielkosc przesuwu suwa¬ ka w pierscieniu.Inne znane samozamykajace sie zlacze jest za¬ opatrzone w dwa pierscienie polaczone ze soba rozlacznie za pomoca lacznika oraz w osadzone przesuwnie wewnatrz tych pierscieni dwa suwaki wyposazone w osiowe wydrazenia, zamkniete z jednej strony i w otwory promieniowe dla prze¬ plywu czynnika hydraulicznego. Oba pierscienie maja wewnatrz osadzone uszczelki o przekroju ko¬ lowym, przy czym odleglosc tych uszczelek od odsadzenia pierscienia jest mniejsza od drogi po¬ suwu suwaków.Oba wymienione wyzej samozamykajace sie zla¬ cza dzialaja w nastepujacy sposób. W celu pola¬ czenia dwóch koncówek wezy wysokocisnienio¬ wych, lacznik jednej z nich wkreca sie na pier- 10 15 scien drugiej z koncówek. Wówczas suwaki w obu koncówkach przesuwaja sie do tylu tak, ze ich otwory promieniowe znajduja sie poza odsadze¬ niem pierscieni. Takie polozenie suwaków umoz¬ liwia przeplyw czynnika hydraulicznego z jednej koncówki do drugiej, który poplynie przez otwory promieniowe i wydrazenie jednego suwaka, a na¬ stepnie przez wydrazenie i otwory promieniowe drugiego suwaka do koncówki drugiej.W momencie odkrecenia lacznika z koncówki, pod wplywem cisnienia czynnika hydraulicznego, nastepuje ruch suwaków do przodu tak dlugo, az opra sie one nakretkami o odsadzenia pierscieni, a ich otwory promieniowe znajda sie po stronie zewnetrznej uszczelki osadzonej wewnatrz pier¬ scieni. Zasadnicza wada obu wyzej wymie¬ nionych zlacz jest to, ze zamykanie przeplywu czynnika hydraulicznego nastepuje w nich za po¬ moca uszczelki na powierzchni cylindrycznej po¬ miedzy pierscieniem i suwakiem. Wymaga to sto¬ sowania bardzo dokladnej obróbki tych powierz¬ chni, a poza tym w przypadku dostania sie drob¬ nych zanieczyszczen nastepuje zatarcie suwaka i zlacze nie zamyka przyplywu czynnika hydrau¬ licznego. Przypadki takie sa dosc czeste, zwlasz¬ cza przy niezbyt dokladnym oczyszczeniu czynni¬ ka hydraulicznego oraz w ciezkich warunkach pra¬ cy urzadzen hydraulicznych, jakie istnieja w pod¬ ziemiach kopaln. Inna istotna wada znanych samo¬ zamykajacych sie zlacz jest stosunkowo duza bez- 66 04066 3 wladnosc suwaków, które zbyt wolno zamykaja koncówke, przez co powoduja znaczne straty czyn¬ nika hydraulicznego.Celem wynalazku jest usuniecie wyzej wymie¬ nionych wad i niedogodnosci.Cel ten zostal osiagniety dzieki temu, ze w jed¬ nym z pierscieni jest umieszczona koncówka wy¬ posazona w czesci przedniej w pierscien uszczel¬ niajacy o przekroju kolowym. W koncówce tej jest osadzony przesuwnie tloczek, o zabkowanej po¬ wierzchni zewnetrznej, z uszczelka o przekroju ko¬ lowym, dociskana do powierzchni czolowej kon¬ cówki za pomoca sprezyny. Natomiast w drugim z pierscieni jest równiez osadzony suwliwie tlo¬ czek z uszczelka i sprezyna. Poza tym oba pier¬ scienie i koncówka sa zaopatrzone w otwory cy¬ lindryczne dla przeplywu czynnika hydrauliczne¬ go. Wewnatrz koncówki jest umieszczona tulejka dystansowa, która wraz z powierzchnia czolowa tej koncówki ogranicza wielkosc posuwu tloczka.W drugiej koncówce wielkosc te ograniczaja od¬ sadzenie przewodu i powierzchnia czolowa pier¬ scienia.Okazalo sie, ze dzieki takiej wlasnie konstrukcji zlacza wyeliminowano w nim trace sie powierz¬ chnie cylindryczne, przez co uproszczono znacznie technologie wykonania zlacza. Natomiast przez zastosowanie tloczków z uszczelkami dociskanych do powierzchni czolowych sprezynami, uzyskano bardzo szybkie oraz szczelne zamykanie sie kon¬ cówek i to niezaleznie od wielkosci cisnienia oraz zanieczyszczenia czynnika hydraulicznego. Zaleta zlacza wedlug wynalazku jest równiez to, ze w koncowej fazie zamykania sie koncówki, wskutek zmniejszania sie szczeliny pomiedzy powierzchnia czolowa i tloczkiem, w szczelinie tej czynnik hy¬ drauliczny przeplywa z bardzo duza predkoscia uniemozliwiajaca tym samym zatrzymywanie sie w niej jakiegokolwiek zanieczyszczenia, jak to mialo miejsce w znanych dotychczas zlaczach sa¬ mozamykajacych sie. Dodatkowa zaleta tak skon¬ struowanego zlacza jest duza pewnosc jego dzia¬ lania oraz niewrazliwosc na ciezkie warunki pracy.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladzie wykonania na rysunku, który przedstawia zlacze w przekroju osiowym, przy czym na górnej czesci rysunku pokazane jest zla¬ cze w stanie zlaczonym, a na czesci dolnej w sta¬ nie rozlaczonym.Jak uwidoczniono na rysunku, odcinki rurowych przewodów 1 i 2 sa zaopatrzone w zewnetrzne pierscienie 3 i 4 polaczone ze soba rozlacznie za pomoca lacznika 5, osadzonego obrotowo na pier¬ scieniu 4. Wewnatrz tego pierscienia jest zamoco¬ wana koncówka 6, wyposazona w czesci przedniej w uszczelniajacy pierscien 7 o przekroju kolowym, w której jest przesuwnie osadzony tloczek 8. Na powierzchni zewnetrznej tloczek 8 ma wykonane zabki umozliwiajace przeplyw czynnika hydrau¬ licznego, a z przodu tloczka 8 jest umieszczona uszczelka 9 o przekroju kolowym, która dociska srubowa sprezyna 10 do czolowej powierzchni 6a koncówki 6. W drugiej koncówce zlacza jest osa- 040 4 dzony tloczek 11 z uszczelka 9 dociskana sprezy¬ na 12 do czolowej powierzchni 3* pierscienia 3.Wewnatrz koncówki 6 jest równiez umieszczona dystansowa tulejka 13. Poza tym pierscienie 3 14 oraz koncówka 6 sa wyposazone w cylindryczne otwory 3b, 4a i 6b dla przeplywu czynnika hy¬ draulicznego.Zlacze wedlug wynalazku dziela w nastepujacy sposób. Laczenie ze soba dwóch odcinków wysoko¬ cisnieniowych przewodów hydraulicznych odbywa sie przez wkrecenie lacznika 5 na pierscien 3.Wówczas tloczki 8 i 11 opieraja sie o siebie swoi¬ mi powierzchniami czolowymi i zaczynaja przesu¬ wac sie do tylu sciskajac przy tym sprezyny 10 i 12. Odsuniecie sie tloczków do tylu powoduje przeplyw czynnika hydraulicznego z przestrzeni „a", poprzez wyciecie na powierzchni zewnetrznej tloczka 11, szczelina miedzy tloczkiem 11 i czolo¬ wa powierzchnia 3a i otwór 3b do otworu 6b i da¬ lej poprzez szczeline miedzy tloczkiem 8 i czolowa powierzchnia 6a oraz otwór 4a do przestrzeni „b", lub w kierunku odwrotnym. Rozlaczenie dwóch odcinków przewodu wysokocisnieniowego nastepu¬ je przez odkrecenie lacznika5. Wówczas pod dzia¬ laniem scisnietych sprezyn 10 i 12 tloczki 8 11 przesuwaja sie w kierunku 14 i przylegajac usz¬ czelkami 9 do czolowych powierzchni 3a i 6a szczelnie zamykaja przeplyw czynnika hydraulicz¬ nego. Wielkosc przesuwu S tloczka 8 ograniczaja z jednej strony dystansowa tulejka 13, a z dru- 3 giej strony czolowa powierzchnia 6a koncówki 6 Natomiast przesuw S tloka 11 ogranicza odsa¬ dzenie 2a przewodu 2 i czolowa powierzchnia 3a pierscenia 3. 35 PL