Opublikowano: 31.Y.1967 53330 KI. 53 e, 3/02 MKP A23b AZZ^ihjoc UKD Twórca wynalazku: mgr inz. Stanislaw Kieniewicz Wlasckiel patentu: Instytut Przemyslu Miesnego, Warszawa (Polska) Sposób wytwarzania oslonek bialkowych do wedlin Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia oslonek bialkowych do wedlin z materialu po¬ chodzenia zwierzecego, zwlaszcza z dwoiny bydle¬ cej.Znane sposoby wytwarzania oslonek z materia¬ lów pochodzenia zwierzecego polegaja na tym, ze surowiec, na przyklad dwoine bydleca, poddaje sie obróbce chemicznej w celu rozluznienia jej struk¬ tury i otrzymany material o wlóknach specznia- lych i rozluznionych obrabia dalej mechanicznie celem rozwlóknienia go i przeprowadzenia w pla¬ styczna imase o konsystencji ciastowatej.Mase te miesza sie, ugniata, przeciska przez sita i powstala wlóknista mape kolagenowa, zawiera¬ jaca 86 — 92% wody przechowuje kilka dni w wa¬ runkach chlodniczych i nastepnie wytlacza w spo¬ sób ciagly przez specjalna glowice, zakonczona pierscieniowa szpara, z której wychodzi surowa oslonka w postaci weza- Oslonke te suszy sie równiez w sposób ciagly, prowadzac ja za pomoca ruchomych elementów transportujacych przez to¬ ry suszarnicze o odpowiedniej^dlugosci.Wysuszona oslonka nie ma jednak koniecznej wytrzymalosci mechanicznej i odpornosci na dzia¬ lanie wody, zwlaszcza wody goracej, pod której wplywem ulega zzelatynowaniu i rozpuszczaniu.W celu usuniecia tych wad sucha, surowa oslonke poddaje sie procesowi utrwalania przez garbowa¬ nie srodkami wiazacymi sie z bialkowym tworzy¬ wem oslonki. 10 15 20 25 do a Znane sposoby utrwalania polegaja na tym, ze oslonke w czasie jej przebiegu przez tory suszar- ¦niieze polewa sie kilka do kilkunastu razy- ciecza zawierajaca substancje utrwalajace. Jako substan¬ cje utrwalajaca najczesciej stosuje sie odpowiednio oczyszczony destylat, uzyskiwany przez kondensa¬ cje w wodzie skladników dymu, powstajacego przy spalaniu drewna, zwlaszcza drewna swierkowego.Spalanie drewna, przewaznie w postaci trocin o od¬ powiedniej wilgotnosci, prowadzi sie w specjalnie skonstruowanych generatorach, przy wlasciwie d-¬ branym doplywie powietrza, z reguly nie umozli¬ wiajacym pelnego spalania.Ulatniajace sie produkty spalania chlodzi sie *r specjalnych chlodnicach, otrzymane skropli ny oczyszcza przez destylacje \ czysty destylat po roz¬ cienczeniu woda stosuje jako ciecz utrwalajaca su¬ rowe osjoniki. Destylat ten zawiera wiele zwiazków chemicznych, jak aldehydy, ketony, fenole, weglo¬ wodory, lotne kwasy i inne, przy czym wiekszosc tych sulblstancji dziala na oslonke bialkowa gar¬ bujaco.Wytwarzanie tego preparatu z produktów desty¬ lacji drewna jest jednak kosztowne, gdyz wymaga odrebnego dzialu produkcyjnego z odpowiednia aparatura. Sklad chemiczny preparatu zalezy od warunków spalania i rodzaju drewna oraz innych czynników, totez trudno jest ujednolicic otrzymy¬ wany preparat. Poza tym przy wielokrotnym pole¬ waniu oslonki tym destylatem w czasie suszenia, 5333053330 na skutek róznej szybkosci wiazania jego skladni¬ ków przez material oslonki, nastepuje zmiana skladu chemicznego cieczy stosowanej do polewa¬ nia, co odbija sie niekorzystnie na równomiernosci przebiegu procesu utrwalania. 5 Kontrolowanie skladu chemicznego tego prepa¬ ratu i 'uzupelnianie skladników szybciej wyczerpy¬ wanych nastrecza w praktyce bardzo duze trudno¬ sci. Poza tym pomiedzy poszczególnymi zabiegami polewania oslonka powinna byc wysuszona, a prze- 10 to odparowywany w czasie suszenia preparat ulat¬ nia sie w pomieszczeniu suszarniczym. Poniewaz zas zawiera on wiele skladników wysoce szkodli¬ wych dla zywych organizmów, przeto praca w su¬ szami jest niebezpieczna dla zdrowia i uciazliwa 15 dla obslugujacych ten dzial.W celu unikniecia niedogodnosci, zwiazanych z wytwarzaniem i stosowaniem wspomnianego pre¬ paratu, otrzymywanego przez destylacje drewna proponowano do utrwalania surowych oslonek sto- 20 sowac inne srodki garbujace, majace charakter je¬ dnorodnych substancji, a mianowicie aldehyd mrówkowy, aldehyd octowy, glioksal, pirogallol, hydrochinon i inne, w postaci ich wodnych roztwo¬ rów. Pozwala to wprawdzie na unikniecie koszto- 25 wnej instalacji do spalania drewna i ulatwia kon¬ trole procesu utrwalania, ale nie umozliwia upro¬ szczenia samego zabiegu, utrwalania.Zarówno bowiem, destylat ze spalania drewna, jak i 'wszystkie inne znane srodki do utrwalania * oslonek dzialaja na kolagenowe tworzywo silnie garbujace i z tego wzgledu nie moga byc dodawa¬ ne do masy kolagenowej przed uformowaniem oslonki, lecz nalezy je stosowac jako ciecz do po¬ lewania oslonki w trakcie jej suszenia. Dodanie 35 tych substancji do masy kolagenowej przed tlo¬ czeniem powoduje chemiczne wiazanie sie ich z bialkowym tworzywem, wywolujace twardnienie masy, która w tym stanie nie nadaje sie do wytla¬ czania. 40 Utrwalanie zas oslonek przez polewanie ich wy¬ mienionymi srodkami ma te powazna wade, ze wy¬ maga stosowania dlugich dróg suszarniczych do¬ chodzacych do 2000 m, przy wielokrotnym zawra¬ caniu oslonki na kolejne tory. Jak wspomniano 45 bowiem, miedzy poszczególnymi zabiegami polewa¬ nie ciecza utrwalajaca nalezy oslonke wysuszyc, gdyz w przeciwnym razie proces utrwalania nie przebiega nalezycie. Zmusza to do stosowania dlu¬ gich dróg suszarniczych i powoduje straty ciepla. 50 Dalsza, powazna wade znanych sposobów wy¬ twarzania bialkowych oslonek stanowi koniecznosc poddawania utrwalonej oslonki zabiegom wykon¬ czeniowym; majacym na celu usuniecie z niej nad¬ miaru wchlonietych srodków utrwalajacych, któ- 55 rych pozostawienie w oslonce powodowaloby ob¬ nizenie jej jakosci i przydatnosci do produkcji we¬ dlin parzonych. Te wykonczeniowe zabiegi polega¬ ja na odkwaszaniu oslonki przez przeprowadzanie jej przez kapiel ze slabego roztworu wodnego 60 kwasnego weglanu sodowego, a nastepnie przez ka¬ piel wodna, po czym dopiero pocieta na odcinki oslonke rozwiesza sie pionowo w suszarniach ko¬ morowych lub wiezowych i suszy, a nastepnie w ciagu kilku godzin poddaje dzialaniu wilgotnej pa- 65 ry wodnej o niskiej temperaturze w celu lekkiego nawilgocenia oslonki i nadania jej wiekszej ela¬ stycznosci. Te zabiegi wykonczeniowe zwiekszaja oczywiscie koszty produkcji bialkowych oslonek.Wynalazek umozliwia usuniecie wszystkich opi¬ sanych wad znanych sposobów wytwarzania bial¬ kowych oslonek w odniesieniu do ich utrwalania i wykanczania i pozwala na wytwarzanie oslonek bialkowych o wysokiej jakosci przy uzyciu apa¬ ratury uproszczonej i przy powaznym ogranicze¬ niu niezbednych pomieszczen produkcyjnych, jak równiez w warunkach nie stanowiacych zagroze¬ nia dla personelu obslugujacego urzadzenia pro¬ dukcyjne.Sposób wedlug wynalazku opiera sie na spo¬ strzezeniu, ze urotropina, nie bedaca jak wiadomo srodkiem garbujacym, moze byc korzystnie stoso¬ wana jako srodek utrwalajacy oslonki bialkowe.Wedlug wynalazku, do rozdrobnionego w znany siposób materialu zwierzecego, zwlaszcza dwoiny bydlecej, w dowolnej fazie jego mechanicznej ob¬ róbki poprzedzajacej proces tloczenia, a najkorzy¬ stniej w procesie ugniatania, dodaje sie urotropine.Masa z dodatkiem urotropiny z jednej strony *iie traci plastycznosci i pelnej przydatnosci do tlocze¬ nia przy przechowywaniu jej w ciagu kilku dni w warunkach chlodniczych, to jest w temperatu¬ rze 5—G°C, zas z drugiej strona oslonki z tej masy wytloczone i wysuszone ulegaja utrwaleniu przy umieszczeniu ich na okres co-najmniej 24 godzin, korzystnie na .przeciag 2—5 dni, w pomieszczeniu o temperaturze 20—<50°C i wilgotnosci wzglednej 80—100%.Ilosc urotropiny dodawanej do masy zalezy od stopnia zadanego utrwalenia oslonki, przy czym najlepsze wyniki osiaga sie dodajac urotropine w ilosci 0,2 — 1,0% w stosunku wagowym do suchej masy rozdrobnionego materialu. Najdogodhiej jest dodawac urotropine w postaci jej wodnego roztwo¬ ru, którego stezenie dobiera sie tak, aby zawarta w nim woda pozwolila^ na doprowadzenie zawar¬ tosci wody w masie do 86—92% w stosunku wago¬ wym.Odmiana sposobu wedlug wynalazku polega na tym, ze zamiast dodawac urotropine do masy przed wytloczeniem jej w pestaci cslonki, istosuje sie kilkakrotne polewanie surowej oslonki wodnym roztworem urotropiny lub przeprowadza sie kilka¬ krotnie oslonke przez wodny roztwór urotropiny, suszac miedzy poszczególnymi zabiegami zrasza¬ nia. Mozna tez stosowac spesób kombinowany, to znaczy czesc urotropiny niezbednej do utrwalenia oslonki dodawac do ma^y przed jej wytloczeniem i surowa oslonke poddawac odpowiedniej liczbie zabiegów zraszania roztworem urotropiny, suszac ja miedzy tymi zabiegami.Sposób wedlug wynalazku, zwlaszcza w jego po¬ staci zasadniczej daje szereg powaznych korzysci w porównaniu ze znanymi sposobami wytwarza¬ nia oslonek bialkowych. Umozliwia on bowiem unikniecie kosztownego instalowania i eksploato¬ wania oddzialu spalania drewna i przygotowywa¬ nia destylatu, a równoczesnie pozwala na bardzo znaczne skrócenie torów suszarniczych. Przy doda¬ waniu urotropiny w calosci do masy przed formo-53330 5 waniem oslonek dlugosc torów suszaniiczych wy¬ nosi tylko 25—30% dlugosci torów stosowanych przy uzyciu znanych sposolbów, zas przy stosowaniu polewania surowych oslonek roztworem urotropi¬ ny dlugosc niezbednych torów suszarniczych jest $ o polowe mniejsza niz przy uzyciu znanych metod.Ze wzgledu na to, ze urotropina nie podwyzsza kwasowosci oslonki, co ma miejsce przy uzyciu wielu znanych srodków utrwalajacych, a zwlasz¬ cza destylatu ze spalania drewna, przeto przy sto- io sowaniu urotropiny zbedne staje sie odkwaszanie oslonki i zwiazane z tym dodatkowe zabiegi plu¬ kania, koncowego suszenia i parowania. Poza tym przy suszeniu oslonek utrwalonych urotropina, równiez i przez zraszanie surowych oslonek roz- 15 tworem urotropiny i suszenie, nie powstaja szko¬ dliwe dla zdrowia opary.Wynalazek jest iblizej opisany w podanych poni¬ zej przykladach.Przyklad I. Dwoine bydleca poddaje sie 2o znanym zabiegom przygotowawczym przez mocze¬ nie w ciagu 6 tygodni w 20%-owym mleku wa¬ piennym, plukanie w holendrach, kwaszenie w beb¬ nie 1,5%-owym roztworem kwasu solnego w ciagu 5 godzin, rozdrabnianie w tak zwanym wilku oraz 25 rozwlóknianie na rowkowanych walcach. Otrzy¬ mana mase ugniata sie w ugniatarce i dodaje wodny roztwór urotropiny o takim stezeniu i w takiej ilosci, alby zawartosc wody w gotowej ma¬ sie stanowila 88% w stosunku wagowym, a za- 30 wartosc urotropiny wynosila 6,7 czesci wagowych na 100 czesci wagowych w przeliczeniu na sucha mase. Ugnieciona mase przeciska sie przez meta¬ lowe sita i przechowuje 2 ^ioby w pomieszczeniu o temperaturze 5—6°C. 35 Nastepnie mase przetlacza sie w sposób ciagly przez znana glowice z pierscieniowa szpara, for¬ mujac oslonke o srednicy 60 mm i grubosci scian¬ ki 0,06—0,07 mm. Oslonke w postaci weza wypel¬ nionego powietrzem suszy sie w znanej suszarni 40 z ruchomymi elementami transportujacymi, w tem¬ peraturze 35—40*0 i po nawinieciu w stanie splaszczonym na kola magazynowe umieszcza ha przeciag 3 dni w komorze magazynowej o tem¬ peraturze 409C i wilgotnosci wzglednej powietrza 45 95%. Tak przygotowana oslonka wykazuje nalezyta odpornosc mechaniczna i nie jest wrazliwa na dzia¬ lanie goracej wody.Przyklad II. Postepujac w sposób opisany w przykladzie I przygotowuje sie rozwlókniona M mase kolagenowa z dwoiny bydlecej i w ugniatar¬ ce dodaje tyle wodnego roztworu urotropiny, aby zawartosc wody w masie wynosila 90% w stosun¬ ku wagowym, a zawartosc urotropiny 0,3 czesci wagowych na 100 czesci wagowych w przeliczeniu 55 na sucha mase. Po wytloczeniu przez dysze suro¬ wa oslonke o grubosci scianek 0,04—0,05 mm 6 w trakcie suszenia polewa sie dwukrotnie 1,2%- owym roztworem wodnym urotropiny, suszac po kazdym natrysku, a nastepnie wykancza sie pro¬ ces jak podano w przykladzie I. Otrzymuje cie oslonke o nalezytych wlasciwosciach mechanicz¬ nych i odporna na dzialanie goracej wody.Przyklad III. Postepujac w sposób opisany w przykladzie I przygotowuje sie rozwlókniona mase kolagenowa z dwoiny bydlecej i w ugniatar¬ ce dodaje do niej tyle wody, aby jej zawartosc w masie wynosila 90"% w stosunku wagowym.Z masy tej formuje sie oslonke i w czasie susze¬ nia polewa sie ja czterokrotnie wodnym roztwo¬ rem urotropiny o stezeniu l,3°/o, suszac po kaz¬ dym natrysku. Pozostale zaibiegi wykonczeniowe prowadzi sie jak podano w przykladzie I. Otrzy¬ muje sie oslonke odporna na dzialanie goracej wo¬ dy i majaca nalezyta odpornosc mechaniczna. PL