Wynalazek niniejszy dotyczy toczaka, zaopatrzonego w powierzchnie sciernia, na której mozna ostrzyc noze. Nóz podczas o- strzenia winien byc przytrzymywany rów¬ nomiernie pod okreslonym katem wzgledem powierzchni sciernej, aby ostrze otrzymalo z obydwóch stron prawidlowy kat ciecia.Jak wiadomo, jest rzecza bardzo trudna u- trzymajnie prawidlowego i równomiernego kata ciecia, jezeli trzyma sie nóz swobod¬ nie w reku, wskutek czego nóz nie moze byc prawidlowo naostrzony i w dodatku u- lega na swych bocznych powierzchniach podrapaniu, co jest szkodliwe zwlaszcza w przypadku ostrzenia chromowanych nozy, wypolerowanych do silnego polysku.Wedlug wynalazku niedogodnosci te sa usuniete przy ostrzeniu nozy na toczaku dzieki temu, ze przed powierzchnia scierna znajduje sie rowek prowadniczy na grzbiet noza. Dzieki temu nie ma potrzeby utrzy¬ mywania kata ostrzenia swobodna reka, gdyz po wlozeniu grzbietu noza do rowka prowadniczego prawidlowy kat ostrzenia nastawia sie i utrzymuje sie samoczynnie, wskutek czego nawet niewprawna osooa moze dokladnie wyostrzyc nóz na toczaku.W szczególnosci nie jest mozliwe przy tym podrapanie bocznych powierzchni noza. O- strzenie odbywa sie samoczynnie i tylko tuz przy ostrzu, wskutek czego chromowa¬ ne powierzchnie boczne noza nie ulegaja zupelnie uszkodzeniu przy ostrzeniu. Dno rowka prowadniczego lub tez powierzchnia boczna, zwrócona do powierzchni sciernej scianki bocznej, ograniczajacej rowek, jest(najlepiej) wypukla, np. wzniesiona po srodku, aby grzbiet noza, nawet gdy jest wygiety, opieral sie podczas ostrzenia tyl¬ ko w jednym miejscu i mógl posuwac sie latwo w jedna i druga strone. Ponadto pod¬ czas przesuwania noza po wypuklosci dna rowka nóz nieco podnosi sie i opuszcza stykajac sie z róznymi czesciami powierzch¬ ni sciernej znajdujacymi sie na tym samym poziomie, dzieki czemu toczak zuzywa sie bardziej równomiernie. Powierzchnia scier¬ na moze byc nip. oselka albo tez podloze drewniane lub inne pokryte karborundem lub innym srodkiem. Powierzchnia scierna moze byc np. osadzona przechylnie na osi wskutek czego mozna ja ustawiac pod róz¬ nymi katami zmieniajac przez to kat ostrze¬ nia wzglednie dostosowujac ostrzenie do specjalnych warunków. Aby przy ostrzeniu zarówno szerokich, jak i waskich nozy, kat ostrzenia byl mozliwie jednakowy, mozna wygiac powierzchnie ostrzenia wzdluz lu¬ ku kolowego lub luku okreslonej krzywej.Najlepiej jest, jezeli stosuje sie odcinek spirali logarytmicznej. Dwie powierzchnie scierne moga byc umieszczone symetrycz¬ nie wzgledem siebie i przylegac grzbietami, a przed kazda iz nich moze byc umieszczo¬ ny rowek prowaidiniczy tak, iz otrzymuje sie toczak, na którym z prawej strony moizna ostrzyc jeden bok ostrza noza, a z lewej — drugi. Dwie powierzchnie scierne moga byc umieszczone wraz ze swymi rowkami syme¬ trycznie na wprost siebie, przy czym jako przegroda pomiedzy dwoma rowkami moze sluzyc swobodnie wystajace w góre zebro.Mozna równiez z obydwóch stron jednego rowka, prowadniczego umiescic po jednej powierzchni sciernej. Szczególnie proste u- rzadzenie otrzymuje sie wtedy, gdy z kaz¬ dej strony powierzchni sciernej umieszcza sie po jednym rowku prowadniczym. Po¬ wierzchnie scierne moga byc odejmowalne, aby mozna byloi je wymieniac lub odwracac albo tez przestawiac w kierunku podluz¬ nym lub poprzecznym. Do tego celu sluzy np. przykrywajaca^ toczak z góry listwa przytrzymujaca lub tez listwa, nasuwana pod albo na toczak, przy czym listwa ta u- mozliwia przede wszystkim nastawianie to¬ czaka w kierunku pionowym. Obok po¬ wierzchni sciernej z jednej lub z obydwóch jej stron moze znajdowac sie powierzchnia przytrzymujaca, przy pomocy której mozna przytrzymywac toczak w jednej rece lub przymocowac go sruba do plyty stolu.Na rysunku przedstawiono' kilka przy¬ kladów wykonania przedmiotu wynalazku, przy czym fig. 1 przedstawia w widoku z przodu wzglednie w przekroju toczak do ostrzenia nozy, skladajacy sie z powierzch¬ ni sciernej i umieszczonego przed nia row¬ ka do prowadzenia grzbietu noza, fig. 2 — toczak, którego powierzchnia scierna jest osadzona odchylnie, w widoku z przodu Y/zglednie w przekroju, fig. 3 — toczak z wklesla powierzchnia scierna w widoku z przodu wzglednie w przekroju, przy czym linia kreskowana i linia przerywana zazna¬ czono symetryczne polaczenie kilku takich toczaków w jedna calosc, fig. 4 — toczak w przekroju wzdluz linii A — B na fig. 3, fig. 5 — w widoku z przodu toczak, skla¬ dajacy sie z dwóch powierzchni sciernych i umieszczonego pomiedzy nimi wspólnego rowka prowadniczego, fig. 6 — w widoku z przodu wzglednie w przekroju toczak, skladajacy sie z jednej powierzchni scier¬ nej i z dwóch rowków prowadniczych, u- mieszczonych po obydwóch jej stronach, a fig. 7 i 8 przedstawiaja w widoku z przodu wzglednie w przekroju i w czesciowym wi¬ doku z góry toczak, skladajacy sie z dwóch powierzchni sciernych oraz dwóch umiesz¬ czonych przed niimi rowków prowadni¬ czych, przy czym z jednej strony toczak jest poszerzony w celu przytrzymywania go lub umocowywania.Toczak w swej najprostszej postaci jest uksztaltowany w postaci pionowej scianki 1, która z jednej strony jest wyzlobiona w ksztalcie skrzynki na oselke 2 (fig. 1). — 2 -Scianka 1 tworzy u góry listwe zamykaja¬ ca 6, a u dolu podstawe 3, w której wycie¬ ty jest rowtók prowadniczy 4. Podstawa jest umocowania na plycie podstawowej 8, która z jednej strony lub z obydwóch stron jest tak dluga, iz mozna trzymac toczak w reku lub umocowac go na stole.Wedlug fig. 2 scianka / jest osadzona przechylnie na poziomej osi 5, aby mozna bylo nastawiac powierzchnie scierna pod rózhymi katami w celu zmiany kata ostrze¬ nia.Aby kat ostrzenia pozostawal jednako¬ wy niezaleznie od szerokosci ostrzonego noza, powierzchmiai scierna 7 (fig. 3) jest wklesla, a mianowicie wedlug spirali loga¬ rytmicznej. Dno- rowka 4 na fig. 3 i 4 jest wypukle, aby grzbiet noza opieral sie tylko w jednym miejscu i mógl byc latwiej pro¬ wadzony nawet wtedy, gdy jest wygiety.Wskutek wypuklosci dna rowka nóz pod¬ czas ostrzenia opuszcza sie i podnosi, al po- wierzchnia scierna sciera sie bardziej rów¬ nomiernie. Toczak, przedstawiony na fig. 3, moze byc wykonany jako toczak podwójny, przy czym wszystkie poszczególne czesci moga byc roizmiesizczone symetrycznie wzgledem linii a — a, wskutek czego po¬ wstaje dodatkowa symetryczna powierzch¬ nia scierna z drugiej strony scianki 1. W ten sposób otrzymuje sie toczak, na którym z prawej strony mozna ostrzyc lewa strone ostrza noza, a % lewej strony — prawa strone ostrza noza. Gdy wszystkie czesci wedlug fig. 3 sa symetrycznie powtórzone wzgledem linii b — 6 (jak zaznaczono linia przerywana) tak, iz powstaje dodatkowo druga symetryczna powierzchnia ostrzenia 7, rowek prowadniczy 4 i podstawa 3, to i w tej postaci urzadzenia mozna ostrzyc o- strze noza z obydwóch stron. Pomiedzy o- bydwoma rowkami prowadniczymi 4 znaj¬ duje sie wówczas listwa prowadnicza 16.Jak przedstawiono na fig. 5 dwa rowki pro¬ wadnicze 4 moga byc zastapione pojedyn¬ czym rowkiem 15, którego dno1 podobnie jak dno rowka 4 na fig. 4 moze byc wypu¬ kle. Oselki moga byc wówczas nastawiane rozmaicie co do swej wysokosci w ten spo¬ sób, ze listwy 18, wpuszczone u dolu, moz¬ na wyjac, a obydWie powierzchnie scierne mozna przesunac odpowiednio glebiej, po czym listwy te mozna wlozyc powyzej o- selek.Na fig. 6 toczak sklada sie tylko z po¬ wierzchni sciernej 7 i dwóch rowków pro¬ wadniczych 19 i 20, umieszczonych z oby¬ dwóch stron tej powierzchni.W przykladzie wykonania wedlug fig. 7 oselki z wkleslymi powierzchniami 7 sa u- mieszezone na kadlubie, wytloczonym z jednego kawalka zywicy sztucznej, np. ba¬ kelitu lub podobnego materialu, i zaopa¬ trzonym w rowki 26. Oselki moga byc wy¬ jete i odwrócone oraz przesuniete dzieki temu, ze listwa przykrywajaca 23 jest przy¬ mocowana odlaczalnie za pomoca sruby 22.Z jednej strony kadlub toczaka jest zaopa¬ trzony w wystep 25, który moze sluzyc jak rekojesc lub tez do umocowywania toczaka na stole. Jak wynika z fig. 8, scianki bocz¬ ne, które ograniczaja rowki 26 z zewnatrz, moga byc wypukle ku wewnatrz, aby grzbiet noza opieral sie tylko w jednym miejscu, a ostrze noza przesuwalo sie pod¬ czas ostrzenia nieco w kierunku pionowym. PL