Wynalazek niniejszy dotyczy sposobu powlekania farba, zwlaszcza weglowa far¬ ba do kopjowania, niektórych miejsc arku¬ sza papieru.Sposób wedlug wynalazku polega w za¬ sadzie na zastosowaniu do powlekania far¬ ba pewnych tylko miejsc arkusza papieru sposobu drukarskiego, to jest na uzywaniu kliszy do nakladania farby na papier, a za¬ razem na przesuwaniu jej wzgledem papie¬ ru w ten sposób, zeby podczas zetkniecia sie kliszy z papierem slizganie sie ich trwa¬ lo przynajmniej przez czesc okresu nakla¬ dania farby na papier, * Urzadzenie do wykonywania sposobu wedlug wynalazku posiada walec z przy¬ mocowana do niego klisza, oraz narzady do nakladania farby na te klisze, uzywane po¬ wszechnie w drukarstwie, przyczem urza¬ dzenie jest zbudowane tak, ze podczas dru¬ kowania zachodzi slizganie sie kliszy po papierze.Prócz tego zasadniczego urzadzenia wy¬ nalazek dotyczy równiez innego urzadze¬ nia, stosowanego jednoczesnie z pierwszem.Sposób wedlug wynalazku i urzadzenie do wykonywania tego sposobu stosuje sie do wytwarzania zadrukowanych lub nieza-drukowanych arkuszy L miejscami do ko¬ pjowania po stronie odwrotnej lub przed¬ niej, a nawet na obydwóch stronach.Urzadzenie wedlug wynalazku zawiera, jak kazda maszyna drukarska, narzady, doprowadzajace papier do miejsca, w któ- rem odbywa sie nakladanie farby, narzady do przenoszenia farby az do walca kliszo¬ wego oraz narzady do przesuwania papieru po zaopatrzeniu tegoz w warstwe farby do kopjowania.Poza tern jezeli urzadzenie to ma wy¬ twarzac miejsca, pokryte farba do kopjo¬ wania, przy pomocy farby stalej na zimno a plynnej na goraco, jakiej uzywa sie do wyrobu papieru weglowego, to najlepiej jest, aby walec kliszowy, jak równiez wszystkie narzady, znajdujace sie nad tym walcem, a wiec i farba, z która narzady te sie stykaja, mialy temperature, wyzsza od walca skrajnego, Cel ten osiaga sie z latwo¬ scia przez zastosowanie, jak dotychczas, przyrzadów do ogrzewania materjalu far- bierskiego na przestrzeni od kadzi az (przy¬ najmniej) do linji zetkniecia sie walca skrajnego i walca kliszowego tak, aby dru¬ kowanie odbywalo sie w stosownej tempe¬ raturze zaleznie od rodzaju farby, od pa¬ pieru, liczby przeznaczonych do zadruko¬ wania arkuszy, koloru arkuszy i t, d,, oraz przyrzadów do chlodzenia przedniej stro¬ ny arkusza, powleczonego juz w pozada¬ nych miejscach farba do kopjowania, w ce¬ lu zapobiezenia przechodzeniu farby przez papier nawskros.Walec kliszowy jest wykonany jak na¬ stepuje.Na miedzianej plycie, stanowiacej kli¬ sze, rytuje sie podobnie jak przy wytwa¬ rzaniu heljograwjur przez zlobkowanie ry¬ sunek siatkowy, biorac pod uwage wymiary miejsc, pokrywanych farba do kopjowania, jakie sie zamierza otrzymac po odwrotnej stronie arkusza; nitki siatki sa skierowane w dwóch prostopadlych do siebie kierun¬ kach, ¦ . * Prz£2 wyzlobienie rysunku siatkowego otrzymuje sie przegródki, których krawe¬ dzie znajduja sie dokladnie na powierzchni miedzianej plyty, stanowiacej klisze, i ko¬ mórki, wglebione wzgledem kliszy.Dobrze jest wytwarzac siatke przez ulo¬ zenie obok siebie bardzo dokladnie wyko¬ nanych i wzajemnie równoleglych brózd, biegnacych wzdluz tworzacych powierzch¬ ni cylindrycznej, jaka ma posiadac klisza) brózdy te sa zapelnione czesciowo w nie¬ których miejscach przegródkami, które maja przeszkadzac zbyt latwemu splywa¬ niu farby wzdluz brózd wówczas, gdy grabki slizgaja sie po kliszy.Siatke taka mozna otrzymac z latwo¬ scia przez wystawienie na silne z poczat¬ ku dzialanie slonca sieci pierwszych kre¬ sek równoleglych, ulozonych wzdluz two¬ rzacych powierzchni cylindrycznej, t. j, tak zwanej „siatki linjowej" i poddanie drugiego ukladu kresek równoleglych, od¬ dalonych od siebie np. tak samo jak po¬ przednie, przyczem kreski te przecinaja pierwsze (np. prostopadle), dalszemu nie¬ co slabszemu dzialaniu slonca, a wreszcie przez nagryzienie kliszy, dzieki któremu pierwsze kreski pozostaja nienaruszone, a drugie zostaja tylko lekko naruszone, a wiec wytwarzaja w brózdach, oddzielaja¬ cych pierwsze kreski, przegródki, których krawedzie sa lekko cofniete w stostinku do powierzchni cylindrycznej kliszy, które jednak ograniczaja mikroskopijne komór¬ ki, zdolne do zatrzymywania farby.Taka siatka posiada te zalete, ze ula¬ twia slizganie sie pomiedzy klisza a papie¬ rem i zmniejsza niebezpieczenstwo rozdar¬ cia papieru, W ten sposób rytowana plyte miedzia¬ na umieszcza sie na powierzchni bocznej walca, przymocowujac ja zapomoca kla¬ mer, sztabek lub innych narzadów i za¬ bezpieczajac nalezyte stykanie sie kliszy z walcem, przez co uzyskuje sie gotowy do uzytku walec kliszowy, lub tez zamiast — 2 —1* i przymocowywac plyte miedziana, która stanowi klisze, do walca, umieszcza sie na nim oslone miedziana, otaczajaca calkowi¬ cie walec i ryje sie bezposrednio na niej jeden lub kilka rysunków siatkowych, co mozna zreszta wykonac w sposób bezpo¬ sredni i prosty, np. przez zwykly zabieg galwanoplastyczny.Obok wspomnianego walca kliszowego, a mianowicie zprzodu, umieszcza sie grace, o ile moznosci ruchoma, która opiera sie oczywiscie tylko o krawedzie brózd rysun¬ ku siatkowego i przed kazdorazowem dru¬ kowaniem pozbawia farby cala te czesc kliszy, która odpowiada na odwrotnej stronie arkusza strefom, nie majacym sta¬ nowic miejsc, pokrytych farba do kopjo¬ wania; graca pozostawia ostatecznie farbe jedynie w komórkach wyrytowanego ry¬ sunku siatkowego, przyczem ilosc farby jest zalezna oczywiscie od ksztaltu i gle¬ bokosci komórek, a te znowu zaleza od plynnosci farby, jakosci papieru, sposobu reprodukcji i t, d., które to dane uzysku¬ je sie latwo doswiadczalnie.Walec kliszowy ma szybkosc obwodo¬ wa, rózna od szybkosci odwijania sie pa¬ pieru, przyczem szybkosc ta moze byc wieksza lub mniejsza od szybkosci odwi¬ jania sie papieru, np. o 10 — 20%. Naped walca kliszowego moze byc dowolny.Urzadzenie posiada równiez walec, slu¬ zacy, do przyciskania papieru do walca kliszowego, przyczem docisk mozna regu¬ lowac. Walec dociskajacy jest umieszczo¬ ny tak, ze papier owija sie okolo niego wzdluz duzego luku kola, wynoszacego np. 180 — 240°. Walec ten moze byc urucho¬ miony zapomoca odpowiednich narzadów lub tez poprostu zapomoca samego pa¬ pieru.Jezeli pewna prostokatna strefa dru¬ kujaca, której dwa boki sa równolegle do tworzacych walca kliszowego, opisuje w czasie zetkniecia sie z papierem droge dluzsza o 5 cm od drogi przebytej w tym samym czasie przez papier, to nalezy tej prostokatnej strefie kliszy nadac szerokosc wieksza o 5 cm od szerokosci zabarwionej strefy na papierze. Oczywiscie naodwrót, jezeli szybkosc obwodowa walca kliszo¬ wego jest mniejsza od szybkosci papieru, to nalezy strefom drukujacym nadac sze¬ rokosc mniejsza od szerokosci strefa po¬ krytych farba do kopjowania, jakie sie za¬ mierza otrzymac.Oczywiscie w kazdym poszczególnym wypadku i niezaleznie od formy stref, po¬ wlekanych farba, jakie sie ma otrzymac, mozna okreslic ksztalt, jaki nalezy nadac obrysiu stref kliszy, powlekanych farba, a ewentualnie nadac specjalna wartosc ru¬ chowi poslizgowemu.Niezaleznie od kierunku wzglednego przesuwania sie kliszy wzgledem papieru, tarcie, powstajace miedzy niemi, powoduje lepsze przyleganie warstwy farby do ko¬ pjowania, dzieki rozplaszczeniu tej ostat¬ niej podczas wspomnianego ruchu wzgled¬ nego, gdy papier przylega do walca kli¬ szowego.Inna zalete stanowi, ze rozplaszczenie warstwy farby do kopjowania nadaje tej warstwie powierzchnie bardziej zwarta, niz wówczas, gdyby slizganie sie nie mialo miejsca; fakt ten zapobiega ukazywaniu sie na tej warstwie kresek, odpowiadajacych siatce kliszy, o ile klisza ta posiada taka siatke, i powoduje naogól bardziej jedno¬ stajne rozmieszczenie farby.Jak wspomniano wyzej, mozna sie ogra¬ niczyc do powlekania arkuszy zadrukowa¬ nych juz na przedniej stronie na dowolnej maszynie drukarskiej z czcionkami i do- wolnemi znakami, a odwrotna strone wspo¬ mnianych arkuszy zaopatrzyc w okreslo^ nych miejscach 'w strefy, powleczone farba do kopjowania o dowolnej postasci. Mozna jednak równiez stosowac arkusze nieza¬ drukowane i w ciagu tego samego zabiegu drukarskiego mozna jednoczesnie druko¬ wac na przedartej strome napisy i linje liafe - 3figury, nalezace do pewnego tekstu* jaka¬ kolwiek odpowiednia metoda (metoda ty- pografji, litografji, druku offsetowego, swiatlodruku i t. d.) oraz do umieszczenia na drugiej stronie arkuszy zapomoca opi¬ sanej poprzednio metody miejsc dowolne¬ go ksztaltu, powleczonych farba do kopjo- wania.Nietrudno jest utworzyc przyrzad, od¬ powiadajacy temu podwójnemu celowi i to z odbiorem recznym lub samoczynnym w stosach lub tez przystosowany do ruchu ciaglego.W ostatnio wymienionym przypadku wszystkie walce sa równolegle do siebie; papier zostaje najpierw zadrukowany przy¬ najmniej czesciowo po jednej lub po oby¬ dwóch stronach tekstami, czcionkami, figu¬ rami i t. d. wedlug dowolnej metody dru¬ karskiej, a nastepnie zostaje nan nalozona w pozadanych miejscach warstwa farby do kopjowania.Rozumie sie samo przez sie, a prócz te¬ go wynika z poprzednich wywodów, ze wy¬ nalazek nie ogranicza sie do opisanych spo¬ sobów zastosowania, jak równiez wykona¬ nia poszczególnych jego czesci, lecz obej¬ muje wszelkie mozliwe odmiany, a miano¬ wicie: urzadzenia, w których slizganie sie miedzy klisza a papierem zachodzi jedynie podczas czesci tego okresu, w ciagu którego czesci te stykaja sie z soba, a wiec np. u- rzadzenia, w których walec kliszowy wy¬ konywa ruch nieregularny lub nieciagly; dalej urzadzenia, w których przy naklada¬ niu farby z zastosowaniem slizgania sie sto¬ sowane sa inne sposoby niz druk wglebio¬ ny, np, stosowanie klisz wypuklych, podob¬ nie jak w topografji; dalej tak zwane ,,sten- cils", a nawet urzadzenia, w których nakla¬ danie farby odbywa sie przy pomocy wal¬ ca przedrukowego, np. z kauczuku lub po¬ dobnego materjalu, podobnie jak to dzieje sie przy metodzie offsetowej; nastepnie u- rzadzenia, w których drukowanie odbywa $ie przy pomocy klisz plaskich, a wreszcie urzadzenia, w których opisana metoda i i aparaty sa uzywane do wyrobu papieru weglowego, zabarwionego na calej po¬ wierzchni, ewentualnie z wyjatkiem nie¬ wielkich stref, które maja ulatwiac zabiegi.W tym szczególnym przypadku mozna ewentualnie nie uzywac walca dociskaja¬ cego. PL