PL205309B1 - Narzędzie do osadzania ze środkami do kontroli operacji osadzania, głowica dla narzędzia do osadzania oraz sposób kontroli operacji osadzania, zwłaszcza operacji osadzania nitów, a także sposób kontroli nitu, zwłaszcza dla narzędzia do osadzania - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest narzędzie do osadzania ze środkami do kontroli operacji osadzania.

Przedmiotem wynalazku jest także głowica dla narzędzia do osadzania oraz sposób kontroli operacji osadzania, zwłaszcza operacji osadzania nitów, a także sposób kontroli nitu, zwłaszcza dla narzędzia do osadzania.

Narzędzia do osadzania, wyposażone w środki do kontroli operacji osadzania, są znane. Tak na przykład w DE 44 01 134 opisany jest sposób, w którym mierzy się składową siły na drodze suwu i porównuje się ją z krzywą zadaną . W ten sposób kontroluje się , czy przebieg osadzania przebiega prawidłowo. W EP 0 738 550 (US 5,666,710) ujawnione jest urządzenie do kontroli osadzania nitów jednostronnie zamykanych. Tutaj mierzy się siłę rozciągającą i położenie rozciąganego trzpienia. Za pomocą integratora wyznacza się przetworzoną energię i porównuje się ją z wartością zadaną.

Niekorzystne w tych znanych środkach kontroli przebiegów osadzania jest to, że wprawdzie można z pewnym prawdopodobieństwem stwierdzić, czy operacja osadzania mieści się w zadanych granicach tolerancji, nie można jednak stwierdzić przyczyny wystąpienia błędu. Podczas operacji osadzania może występować szereg błędów. Przykładowo są to błędy użytkownika, wynikające z krzywego przystawienia narzędzia, zbyt szerokie otwory, złe nity, wady samego nitu. Ponadto w przypadku nitów jednostronnie zamykanych zawsze istnieje niebezpieczeństwo, że nit chwyci tylko mocowany element, nie zaś element współpracujący.

Celem wynalazku jest zaproponowanie narzędzia do osadzania, które kontroluje przebieg osadzania, a przy tym rozpoznaje przyczynę występującego błędu. Ponadto celem wynalazku jest umożliwienie szerokiej kontroli różnych parametrów przebiegów osadzania.

Zadanie to rozwiązano zgodnie z wynalazkiem za pomocą narzędzia do osadzania ze środkami do kontroli operacji osadzania, z głowicą, zwłaszcza do umieszczenia nitu, urządzeniem do chwytania i/lub ciągnięcia i połączonym z urządzeniem do chwytania i/lub ciągnięcia urządzeniem wciągającym, które charakteryzuje się tym, że zawiera

- środki do pomiaru zmiennych wielkości występujących przy operacji osadzania, przy czym te środki zawierają środki do pomiaru wielu wartości pomiarowych otrzymanych w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej;

- urządzenie do porównywania wartości mierzonych z wartościami przechowywanymi w pamięci,

- urządzenie do określania przyczyny, zwłaszcza jednej przyczyny błędu, odchylenia wartości mierzonych od wartości przechowywanych w pamięci, z pewnej ilości przyczyn przechowywanych w pamię ci.

Korzystnie, wielkości mierzone obejmują wywierane przez urządzenie wciągające naprężenie rozciągające i/lub pozycję urządzenia wciągającego i/lub czas od początku danej operacji osadzania i/lub kąt względem powierzchni, do której jest przystawione narzędzie.

Korzystnie, w pamięci przechowywane są przyczyny błędów:

- narzę dzie nie jest przystawione pod prawidł owym ką tem; i/lub

- zastosowany jest zł y nit; i/lub nit jest uszkodzony; i/lub

- otwór przeznaczony pod nit jest zbyt szeroki lub zbyt wą ski; i/lub

- nie ma nitu w narzę dziu; i/lub

- nit nie chwyta obu łączonych elementów; i/lub

- narzę dzie jest uszkodzone.

Korzystnie dalej, urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawiera czujnik tensometryczny.

Korzystnie także, urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawiera czujnik piezoelektryczny.

Korzystnie, narzędzie zawiera czujnik pojemnościowy do pomiaru pozycji urządzenia wciągającego.

Zgodnie z wynalazkiem, kąt jest mierzony za pomocą co najmniej trzech czujników, umieszczonych na głowicy narzędzia.

Zgodnie dalej z wynalazkiem narzędzie zawiera środki do zapamiętywania danych i/lub ich dalszej obróbki.

Korzystnie, środki do zapamiętywania i dalszej obróbki danych są przywracalne do stanu pierwotnego, zwłaszcza przy serwisie narzędzia.

Zgodnie z wynalazkiem narzędzie zawiera chip do porównywania wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywania i dalszej obróbki danych.

PL 205 309 B1

Korzystnie, porównywanie wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywanie i dalsza obróbka danych odbywają się w narzędziu.

Zgodnie z dalszą cechą wynalazku, narzędzie zawiera niezależne źródło energii, zwłaszcza akumulator, dla środków do porównywania wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywania i dalszej obróbki danych.

Zgodnie z kolejną cechą wynalazku, narzędzie zawiera licznik, który zlicza cykle osadzania nitów i/lub błędy i/lub przyczyny błędów.

Korzystnie, narzędzie zawiera urządzenie do rejestrowania daty i/lub czasu zegarowego.

Zgodnie z jeszcze dalszą cechą wynalazku, narzędzie posiada urządzenie do przekazywania wartości mierzonych do jednostki zewnętrznej.

Korzystnie, urządzenie do przekazywania wartości mierzonych zawiera urządzenie do przekazywania sygnałów podczerwonych, ultradźwiękowych lub radiowych, zwłaszcza urządzenie typu „bluetooth”.

Korzystnie, przekazywanie danych odbywa się za pomocą światłowodu.

Korzystnie przy tym, jednostka zewnętrzna zawiera komputer.

Korzystnie także, jednostka zewnętrzna zawiera urządzenie końcowe radiotelefonii przenośnej.

Zgodnie z inną cechą wynalazku, narzędzie ponadto ma urządzenie do wyłączania narzędzia i/lub wskazywania przyczyny błędu jako reakcji na sygnał generowany w przypadku wadliwej operacji osadzania nitu.

Korzystnie, sygnał jest generowany przez jednostkę zewnętrzną.

Zgodnie z jeszcze inną cechą wynalazku, narzędzie ma urządzenie do podłączania do lokalnej sieci.

Korzystnie, w narzędziu urządzenie wciągające zawiera wrzeciono ciągnące, zaś urządzenie do chwytania trzonu nitu zawiera szczęki zaciskowe do zaciskania trzonu nitu.

Przy tym, korzystnie, urządzenie wciągające jest urządzeniem elektrycznym, zwłaszcza zaopatrzonym w akumulator, elektrohydraulicznym, hydraulicznym lub hydropneumatycznym.

Zgodnie z kolejną cechą wynalazku do narzędzia przyłączany jest jeden przewód do doprowadzania sprężonego powietrza lub prądu i co najmniej jeden następny przewód do przekazywania wartości mierzonych, przy czym następny przewód tworzy z pierwszym kabel z przyłączem.

Korzystnie, narzędzie jest zasilane wewnętrznym źródłem energii, zwłaszcza akumulatorem.

Korzystnie wreszcie, narzędzie zawiera urządzenie do przeprowadzania cyklu testowego po podłączeniu.

Narzędzie do osadzania, które może być narzędziem najróżniejszych rodzajów, na przykład narzędziem do osadzania nitów, narzędziem do osadzania zamykanych jednostronnie nitonakrętek, narzędziem do osadzania sworzni z pierścieniami formowanymi, jest zaopatrzone w czujniki. Za pomocą czujników można mierzyć różne parametry, jak na przykład pozycję urządzenia wciągającego, czas od początku danej operacji osadzania lub wywierane naprężenie rozciągające. Wartości mierzone porównuje się z wartościami przechowywanymi w pamięci. Wartości przechowywane w pamięci zawierają nie tylko krzywą wartości zadanych, których niedotrzymanie powoduje przeprowadzenie błędnej operacji osadzania, lecz także wartości charakterystyczne dla określonych błędów. Wartości te mogą mieć postać wartości pojedynczych lub zadanych krzywych o różnych parametrach, opisujących określony błąd. Ilość przechowywanych w pamięci przyczyn błędów obejmuje co najmniej jedną przyczynę, co dla niektórych zastosowań może już być wystarczające. Korzystnie jednak przechowuje się w pamięci pewną liczbę różnych przyczyn błędów. Poza błędami można jednak takż e wyznaczać przyczynę odchyleń, które wprawdzie mieszczą się w przedziale tolerancji, jednak nie są idealne. Narzędzie do osadzania jest przy tym wstępnie zaprogramowane na określoną operację, zdefiniowaną na przykład przez zastosowany nit, użyty materiał i jego grubość. Możliwe jest również zaprogramowanie na kilka różnych operacji osadzania.

Wynalazek umożliwia jak najszybsze wykrycie przyczyny błędu. Ponieważ wynalazek pozwala stwierdzać także błędy w obsłudze, narzędzie do osadzania nadaje się znakomicie także dla niewykwalifikowanych użytkowników. Wynalazek umożliwia kontrolę jakości każdej operacji osadzania. Jest to bardzo korzystne na przykład w technice lotniczej. Wprawdzie stosuje się tam nity podlegające kontroli rentgenowskiej, jednak tego czy sama operacja nitowania przebiegła prawidłowo, kontrola nie może stwierdzić. Wynalazek umożliwia teoretycznie nawet rezygnację z kosztownej kontroli rentgenowskiej, gwarantując przy tym trwałość połączenia nitowanego.

Za pomocą mierzonych wartości wielkości obejmujących naprężenie rozciągające, wywierane przez urządzenie wciągające, i/lub pozycję urządzenia wciągającego i/lub czas od początku danej

PL 205 309 B1 operacji osadzania i/lub kąt względem powierzchni, do której jest przystawione narzędzie, można postawić szczegółową diagnozę błędu. Może to się odbywać także poprzez przekształcanie wartości w krzywe lub wielowymiarowe pola charakterystyk.

Według wynalazku kontroluje się, czy narzędzie jest przystawione pod prawidłowym kątem. Użytkownicy często nie przystawiają narzędzia do osadzania pod właściwym kątem. Powoduje to obniżenie trwałości połączenia.

Korzystnie jest również kontrolowanie, czy nie został użyty zły nit. Istnieją bowiem także nity, które optycznie nie różnią się od pozostałych, jednak są wykonane z innego materiału i mają całkowicie odmienną wytrzymałość. Można to realizować na przykład poprzez przebieg naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające. W innej postaci wykonania kontroluje się, czy nit nie jest uszkodzony. Na przykład wady materiałowe nitu powodują inny przebieg siły.

Kontroluje się także, czy otwór przeznaczony pod nit nie jest zbyt szeroki lub zbyt wąski.

Także to, czy nit znajduje się w narzędziu według wynalazku, można łatwo sprawdzić, na przykład w drodze pomiaru wywieranego naprężenia rozciągającego.

Zaletą wynalazku jest kontrolowanie, czy nit chwyta oba łączone przedmioty. Właśnie w przypadku nitów jednostronnie zamykanych dochodzi często do tego, że nit nie chwyta obu łączonych przedmiotów. Użytkownik nie może tego sam skontrolować, ponieważ widzi on tylko przedmiot mocowany, nie widzi zaś drugiej strony. Jeżeli nit chwyta tylko mocowany przedmiot, wówczas naprężenie rozciągające, wywierane przez urządzenie wciągające, wzrasta później względnie przy większym suwie. Pozwala to łatwo wykryć błąd.

W innej postaci wynalazku kontroluje się , czy narzę dzie do osadzania nie jest uszkodzone. Wówczas na przykład poziom oleju w urządzeniu wciągającym może być zbyt niski. W następstwie tego urządzenie wciągające ciężko chodzi i nie pracuje z zadaną siłą rozciągającą. W idealnym przypadku w narzędziu zaprogramowanych jest więcej takich przyczyn błędów. Programowania narzędzia można dokonywać poprzez przeprowadzanie szeregu testów, w którym świadomie robi się błędy. Odchylenia wartości mierzonych, występujące przy danych błędach, można wówczas wprowadzić do pamięci narzędzia, a następnie porównywać z wartościami mierzonymi później. Możliwe jest nie tylko przeprowadzanie czystej kontroli błędów, lecz także porównywanie odchylenia operacji osadzania, mieszczącej się w danym przedziale tolerancji, z wartością idealną.

Narzędzie zgodne z wynalazkiem zawiera urządzenie do pomiaru pozycji urządzenia wciągającego i/lub do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające. Pozycja urządzenia wciągającego i wywierane naprężenie rozciągające stanowią dwa z najważniejszych parametrów, za pomocą których można określić cały szereg przyczyn błędów.

Jak przewidziano, naprężenie rozciągające, wywierane przez urządzenie wciągające, jest mierzone za pomocą czujnika tensometrycznego. Taki czujnik tensometryczny do pomiaru naprężeń jest niezawodny i tani. Naprężenie rozciągające jest w zasadzie proporcjonalne do siły rozciągającej, wywieranej przez urządzenie wciągające.

W alternatywnej postaci wykonania urzą dzenie do pomiaru naprężenia rozcią gają cego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawiera czujnik piezoelektryczny. Ten czujnik piezoelektryczny nie wymaga zasilania napięciowego.

Czujnik pojemnościowy do pomiaru pozycji urządzenia wciągającego jest znacznie dokładniejszy w porównaniu do często stosowanych czujników optycznych.

Kąt względem powierzchni, do której przystawione jest narzędzie do osadzania, jest mierzony za pomocą co najmniej trzech czujników, umieszczonych na głowicy narzędzia. Czujniki te stykają się z powierzchnią, do której przystawione jest narzędzie do osadzania, gdy kąt przystawienia jest prosty. Można wówczas wykryć częsty błąd obsługi.

Jeśli narzędzie do osadzania zawiera środki do zapamiętywania danych i/lub ich dalszej obróbki, pozwala to na statystyczną analizę mierzonych wartości. Użytkownik może na przykład dokładnie kontrolować, jak wiele operacji osadzania wykonano, jak wiele z nich było wadliwych i jakie przyczyny miały występujące błędy. Ponadto możliwa jest analiza wartości prawidłowo przeprowadzonych operacji osadzania, na przykład w takiej formie, że wprowadza się do pamięci i analizuje odchylenia wartości od wartości idealnych, co pozwala na dokładną kontrolę jakości.

Ze strony producenta narzędzia można kontrolować działanie narzędzi. Możliwe jest również rozwiązanie, w ramach którego klient nie płaci za samo narzędzie, lecz dostaje od producenta narzędzie do dyspozycji i płaci na przykład po wykonaniu pewnej liczby operacji osadzania. Również

PL 205 309 B1 z punktu widzenia fabrycznej gwarancji wyjątkowo korzystne jest, jeżeli producent może sam rozpoznać potencjalne błędy i ewentualnie je wykluczyć.

Dzięki temu, że środki do zapamiętywania i dalszej obróbki danych są przywracalne do stanu pierwotnego, zwłaszcza przy serwisie narzędzia, narzędzie po skasowaniu można na przykład wydać klientowi, jak nowe narzędzie.

Jeśli narzędzie zawiera chip do porównywania wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywania i dalszej obróbki danych, chip taki można dokładnie dostosować do wymagań narzędzia. Ponadto można w ten sposób osiągnąć możliwie najmniejsze wymiary narzędzia. W porównaniu do również stosowanego systemu EPROMS chip jest również o tyle korzystny, że jest nim trudniej manipulować.

Nowoczesna mikroelektronika pozwala na zintegrowanie całej analizy w ręcznym narzędziu, tak, że porównywanie wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywanie i dalsza obróbka danych odbywają się w narzędziu.

Dzięki temu, ze dla środków do porównywania wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywania i dalszej obróbki danych przewidziane jest niezależne źródło energii w narzędziu, zwłaszcza akumulator, przechowywane w pamięci wartości pomiarowe nie ulegają utracie, nawet przy dłuższej przerwie w dostawie prądu.

Licznik, który zlicza cykle osadzania nitów i/lub błędy i/lub przyczyny błędów umożliwia to, że samo narzędzie pozwala na przeprowadzenie statystycznej analizy błędów.

Jeśli narzędzie do osadzania zawiera urządzenie do rejestrowania daty i/lub czasu zegarowego, pozwala to przyporządkować operacje osadzania i możliwe błędy określonemu punktowi czasowemu. W ten sposób można później wyśledzić, kiedy, a co za tym idzie, często również gdzie miał miejsce określony błąd.

Narzędzie można wyposażyć w urządzenie do przekazywania wartości mierzonych do jednostki zewnętrznej. Jednostkę zewnętrzną może przykładowo stanowić system komputerowy, który pozwala na dalsze wprowadzanie do pamięci i analizę wartości pomiarowych, dostarczanych przez narzędzie do osadzania. Pojedyncze narzędzia do osadzania mogą być na przykład na podstawie swoich numerów przyporządkowane systemowi.

Jeśli urządzenie do przekazywania wartości mierzonych zawiera urządzenie do przekazywania sygnałów podczerwonych, ultradźwiękowych lub radiowych, zwłaszcza urządzenie typu „bluetooth”, zastosowanie technologii „bluetooth” pozwala wykorzystać tani i niezawodny standardowy podzespół do przekazu bezprzewodowego.

Alternatywnie względem powyższego jednostka zewnętrzna może zawierać urządzenie końcowe radiotelefonii przenośnej, co umożliwia przekaz bezprzewodowy nawet na dalekie odległości, na przykład do producenta narzędzia.

W przypadku narzędzia do osadzania zawierającego urządzenie do wyłączania narzędzia do osadzania nitów i/lub wskazywania przyczyny błędu jako reakcji na sygnał generowany w przypadku wadliwej operacji osadzania nitu, można na przykład w ogóle nie przeprowadzać operacji osadzania, gdy od początku wykazywany jest błąd. Jeżeli narzędzie nie jest przystawione pod kątem prostym, wówczas w ogóle nie zadziała. Podobnie jest, gdy w narzędziu nie ma nitu. Nawet jeżeli przy osadzaniu nitu jednostronnie zamykanego uchwycony zostanie tylko mocowany przedmiot, można przerwać operację osadzania po wykazaniu przyczyny błędu.

Sygnał może być przy tym generowany przez jednostkę zewnętrzną, na przykład podłączony komputer.

Jeśli narzędzie do osadzania zawiera urządzenie do podłączania do lokalnej sieci, umożliwia to szybkie przekazywanie i dalszą obróbkę danych. W ramach kolejnych etapów montażu, na przykład na taśmie produkcyjnej, szybkie zgłoszenie błędu jest szczególnie korzystne, aby cały proces montażu nie był na długo zatrzymany.

Urządzenie wciągające narzędzia do osadzania może być urządzeniem elektrycznym, zwłaszcza zaopatrzonym w akumulator, elektrohydraulicznym, hydraulicznym lub hydropneumatycznym. Można również zastosować całkowicie bezprzewodowe narzędzie z akumulatorem i bezprzewodowym przekazem danych.

W innej postaci, nie dotyczącej narzędzia bezprzewodowego, narzędzie do osadzania ma przewód do doprowadzania sprężonego powietrza lub prądu oraz co najmniej jeden następny przewód do przekazywania wartości mierzonych, przy czym następny przewód tworzy z pierwszym kabel z przyłączem. Dzięki temu do zasilania w energię i wymiany danych nie trzeba używać dwóch przewodów.

PL 205 309 B1

Można zastosować wtyczkę kombinowaną, na przykład z przewodem sprężonego powietrza i stykającymi się z nim przewodami do przesyłania danych.

Jeśli narzędzie do osadzania wykonuje po podłączeniu cykl testowy, jeszcze przed użyciem narzędzia można wykluczyć błędy, które dotyczą samego narzędzia. Aby przykładowo skontrolować, czy narzędzie jest w porządku pod względem mechanicznym, można po włączeniu automatycznie wysuwać i chować urządzenie wciągające. Jeżeli urządzenie wciągające ciężko chodzi, wówczas narzędzie pokazuje błąd.

Postawione przed wynalazkiem zadanie zostało rozwiązane także za pomocą sposobu kontroli operacji osadzania, zwłaszcza operacji osadzania nitów, zawierającego etapy: wstawiania osadzanego przedmiotu w narzędzie, korzystnie narzędzie do osadzania określone poprzednimi zastrzeżeniami;

przykładania siły rozciągającej do osadzanego przedmiotu za pomocą urządzenia wciągającego;

który charakteryzuje się tym, że mierzy się występujące wartości wielkości;

porównuje się wartości mierzone z ich wartościami przechowywanymi w pamięci;

określa się przyczynę, zwłaszcza przyczynę błędu, odchylenia wartości mierzonych od wartości przechowywanych w pamięci, z pewnej ilości przyczyn przechowywanych w pamięci, gdzie etap pomiaru wartości, które występują, zawiera etap pomiaru wielu wartości pomiarowych otrzymanych w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej.

Ponadto zadanie wynalazku rozwiązane zostało za pomocą głowicy dla narzędzia do osadzania opisanego rodzaju, która charakteryzuje się tym, że posiada: środki do pomiaru zmiennych wielkości występujących przy operacji osadzania, przy czym te środki zawierają środki do pomiaru wielu wartości pomiarowych otrzymanych w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej;

urządzenie do porównywania wartości mierzonych z wartościami przechowywanymi w pamięci, urządzenie do określania przyczyny, zwłaszcza przyczyny błędu, odchylenia wartości mierzonych od wartości przechowywanych w pamięci, z pewnej ilości przyczyn przechowywanych w pamięci.

Głowica ta rozwiązuje zadanie postawione przed wynalazkiem, podobnie jak narzędzie do osadzania. Głowica pozwala wyposażyć istniejące narzędzie do osadzania w funkcje według wynalazku.

Połączenia nitowane wykorzystuje się na różne sposoby w produkcji przemysłowej do łączenia elementów konstrukcyjnych. Zwłaszcza w przemyśle samochodowym i lotniczym, z uwagi na bezpieczeństwo, stawia się utworzonym w ten sposób podzespołom wysokie wymagania co do stabilności i wytrzymałości przy długotrwałym obciążeniu. Stabilność połączenia nitowanego zależy przy tym w decydującym stopniu od przebiegu operacji nitowania. Jeżeli na przykład kołek nitu jednostronnie zamykanego zerwie się zbyt wcześnie, wówczas zagrożona jest wytrzymałość i trwałość połączenia nitowanego, a przynajmniej nie jest ona optymalna. Podobna sytuacja ma miejsce przykładowo wówczas, gdy nity jednostronnie zamykane nie zostały wprowadzone prosto w otwór w blasze lub gdy otwór nie jest optymalnie dopasowany do nitu. To ostatnie dotyczy na przykład otworów nieokrągłych lub mających niewłaściwą średnicę.

Znane narzędzia do osadzania nitów pracują na wstępnie zadanych parametrach, na przykład przykładanej sile rozciągającej. W optymalnych warunkach operacja osadzania nitu może się powieść również przy użyciu takiego narzędzia, jednak nie wykrywa się przy tym odchyleń od parametrów zadanych, które to odchylenia mogą oddziaływać na wytrzymałość połączenia. Ma to szczególne znaczenie, ponieważ wadliwe połączenie nitowane przy oględzinach zewnętrznych może sprawiać wrażenie prawidłowo osadzonego nitu jednostronnie zamykanego lub nitonakrętki. Takie wadliwe połączenia oddziałują negatywnie na jakość wykonanych za ich pomocą zespołów konstrukcyjnych, zaś w dziedzinach szczególnie wymagających pod wzglę dem bezpieczeństwa, na przykład w budowie samolotów, mogą mieć nawet fatalne skutki.

Z EP 0 454 890 znane jest narzę dzie do osadzania nitów, zaopatrzone w przyrzą d do pomiaru siły, który sprawia, że narzędzie pracuje z zadaną siłą rozciągającą. Przyrząd do pomiaru siły zawiera czujnik tensometryczny.

Wadę takiego czujnika tensometrycznego stanowi to, że potrzebuje on zasilania napięciowego i nie przetwarza samodzielnie sił y rozcią gają cej w sygnał napię ciowy.

Dlatego też przed niniejszym wynalazkiem postawiono zadanie, polegające na ulepszeniu kontroli połączeń nitowanych przy osadzaniu nitów.

Zadanie to rozwiązano w nieoczekiwanie prosty sposób za pomocą narzędzia do osadzania ze środkami do kontroli operacji osadzania, zwłaszcza narzędzia do osadzania nitów, zawierającego

PL 205 309 B1 głowicę, zwłaszcza do umieszczenia nitu, urządzenie do chwytania i/lub ciągnięcia, zwłaszcza trzonu nitu oraz urządzenie wciągające, połączone z urządzeniem do chwytania i/lub ciągnięcia, zwłaszcza trzonu nitu, które charakteryzuje się tym, że posiada zawierające co najmniej jeden czujnik piezoelektryczny urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające i do pomiaru wielu wartości w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej.

Korzystnie, narzędzie posiada urządzenie do pomiaru pozycji urządzenia wciągającego.

Korzystnie także, urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawiera czujnik naciskowy, który korzystnie stanowi piezoelektryczny czujnik naciskowy.

Dalej zadanie wynalazku zostało rozwiązane za pomocą sposobu kontroli operacji osadzania, zwłaszcza operacji osadzania nitów, zwłaszcza operacji osadzania nitów przeprowadzanych przy użyciu narzędzia do osadzania, zwłaszcza narzędzia do osadzania nitów, określonego wyżej obejmującego etapy:

wstawiania osadzanego przedmiotu, zwłaszcza nitu, w otwór oraz przykładania siły rozciągającej do osadzanego przedmiotu, zwłaszcza trzonu nitu, za pomocą urządzenia wciągającego, charakteryzującego się tym, że podczas przykładania siły rozciągającej pozyskuje się co najmniej jedną wielkość pomiarową, którą wywołuje się lub na którą oddziałuje się siłą rozciągającą, przykładaną do osadzanego przedmiotu, zwłaszcza trzonu nitu, gdzie wiele wartości pomiarowych otrzymanych jest w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej.

Kolejne zadanie wynalazku zostało rozwiązane za pomocą głowicy dla narzędzia do osadzania, zwłaszcza dla narzędzia do osadzania określonego wyżej, charakteryzującej się tym, że posiada zawierające co najmniej jeden czujnik piezoelektryczny urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające.

Urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, pozwala wyznaczać i analizować wartości pomiarowe tego naprężenia. Okazało się, że pomiar przebiegu naprężenia rozciągającego podczas cyklu osadzania nitu zawiera szczegółowe informacje o operacji osadzania, w szczególności zaś przebieg naprężenia rozciągającego pozwala wykryć wadliwe operacje osadzania nitów.

Czujnik piezoelektryczny, użyty do pomiaru naprężenia rozciągającego, jest tani, dostarcza dokładnych wartości pomiarowych i zajmuje najmniejszą przestrzeń. Ponadto czujnik taki dostarcza sygnał napięciowy. W odróżnieniu od typowych czujników tensometrycznych (DMS) nie jest zatem potrzebne tutaj zasilanie napięciowe.

Wynalazek nadaje się do wszystkich typów narzędzi do obróbki nitów i narzędzi do osadzania, tak na przykład również do narzędzi do osadzania nitów, narzędzi do osadzania jednostronnie zamykanych nitonakrętek, narzędzi do osadzania trzpieni z formowanym pierścieniem i innych.

Do kontroli operacji osadzania można wykorzystać dodatkowe parametry. Korzystnie można na przykład wyznaczać chwilową pozycję urządzenia wciągającego za pomocą urządzenia do jej pomiaru, na przykład czujnika przemieszczenia, co pozwala analizować pary wartości, złożone z naprężenia rozciągającego i przemieszczenia.

W prosty sposób mo żna mierzyć naprężenie rozcią gają ce poś rednio za pomocą czujnika naciskowego, który mierzy na przykład siłę reakcji, wywieraną przez urządzenie wciągające na element narzędzia do osadzania nitów.

W szczególnoś ci dla zastosowań przemysł owych korzystne są urzą dzenia wciągają ce, pracują ce na zasadzie hydraulicznej, które pozwalają realizować szybkie cykle osadzania o powtarzalnych parametrach. Wynalazek obejmuje jednak także elektryczne, elektrohydrauliczne, hydrauliczne lub hydropneumatyczne urządzenia wciągające. Spośród elektrycznych urządzeń wciągających szczególnie korzystne jest bezprzewodowe narzędzie z wbudowanymi akumulatorem.

Korzystnie w celu rejestrowania i analizy wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego w narzędziu do osadzania umieszczone jest odpowiednie urządzenie. Ponadto w narzędziu do osadzania można umieścić licznik, zliczający cykle osadzania. Za pomocą licznika, który na podstawie wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego wykazuje liczbę wykonanych cykli osadzania, można przykładowo kontrolować okresy międzykonserwacyjne. Dodatkowo licznik można wykorzystać do tego, by - zwłaszcza w przypadku dużych zespołów o dużej liczbie nitów - kontrolować ewentualne pominięcie nitów.

PL 205 309 B1

Urządzenie do rejestrowania i analizy może także zawierać urządzenie do rejestrowania daty i/lub czasu zegarowego. Wyznaczanie daty pozwala przykładowo na sprawdzanie terminów gwarancyjnych i konserwacyjnych. Narzędzie może być przykładowo tak nastawione, żeby po pewnej liczbie cykli nitowania rozpoczynać na nowo odczyt daty, dzięki czemu na przykład przed uruchomieniem odczytu daty można przeprowadzić cykle próbne. Dodatkowy odczyt czasu zegarowego pozwala przykładowo określić później moment, w którym osadzono wadliwe nity.

Wartości pomiarowe naprężenia rozciągającego i/lub stany licznika można również, za pomocą odpowiedniego urządzenia do przekazywania wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego, przekazywać do jednostki zewnętrznej. Jednostkę tę może przykładowo stanowić komputer do analizy danych i/lub sterowania. Korzystnie przekazywanie sygnału może się odbywać za pomocą urządzenia do przekazywania sygnałów podczerwonych, ultradźwiękowych lub radiowych.

Ponadto dane można również przekazywać z wykorzystaniem sieci radiotelefonii przenośnej do urządzenia końcowego tej sieci. W ten sposób można przykładowo, celem postawienia zdalnej diagnozy przy wadliwym działaniu narzędzia, przekazywać dane bezpośrednio do działu utrzymania lub do producenta. Producent może dzięki temu również kontrolować, czy dotrzymywane są wymagane terminy konserwacji.

Korzystnie urządzenie do chwytania trzonu nitu zawiera ponadto szczęki zaciskowe, uruchamiane przez oprawkę, połączoną z wrzecionem ciągnącym. Naprężenie rozciągające jest przy tym przenoszone przez wrzeciono ciągnące.

Narzędzie do osadzania może być również, celem szybkiego rozprowadzania danych na kilka zewnętrznych jednostek analizujących, zaopatrzone w przyłącze do sieci lokalnej.

Zadanie wynalazku w aspekcie kontroli sposobu kontroli operacji osadzania, zwłaszcza operacji osadzania nitów, zwłaszcza operacji osadzania nitów przeprowadzanych przy użyciu narzędzia do osadzania, zwłaszcza narzędzia do osadzania nitów, określonego jednym z poprzednich zastrzeżeń obejmującego etapy: wstawiania osadzanego przedmiotu, zwłaszcza nitu, w otwór oraz przykładania siły rozciągającej do osadzanego przedmiotu, zwłaszcza trzonu nitu, za pomocą urządzenia wciągającego, zostało rozwiązane przez to, że podczas przykładania siły rozciągającej pozyskuje się co najmniej jedną wielkość pomiarową, którą wywołuje się lub na którą oddziałuje się siłą rozciągającą, przykładaną do osadzanego przedmiotu, zwłaszcza trzonu nitu, gdzie wiele wartości pomiarowych otrzymanych jest w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej.

W ten sposób można wyznaczyć przebieg przykładanej siły rozciągającej w czasie, otrzymując tym samym szczegółowe informacje o połączeniach nitowanych.

Szczególnie korzystne jest wykorzystanie danych pomiarowych, pozyskiwanych za pomocą piezoelektrycznego czujnika naciskowego. Przy dużych siłach rozciągających nawet bardzo mały czujnik dostarcza wystarczająco wysokie napięcia, które zapewniają precyzyjne i bezawaryjne pomiary.

Dalsze zadanie wynalazku zostało rozwiązane za pomocą głowicy dla narzędzia do osadzania, która to głowica jest zaopatrzona w zawierające co najmniej jeden czujnik piezoelektryczny urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające.

W tej głowicy urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego wraz z czujnikiem piezoelektrycznym jest kompletnie wbudowane w głowicę. Można zatem istniejące narzędzie do osadzania wyposażyć w głowicę z funkcją według wynalazku. Jest to o tyle korzystne, że nie trzeba tworzyć od nowa kompletnego narzędzia do osadzania. Głowicę można wyposażyć w odpowiednie przyłącza dla narzędzi do osadzania, pochodzących od różnych wytwórców. Na korzyść głowicy według wynalazku przemawia również fakt, że czujnik piezoelektryczny nie wymaga zasilania napięciowego.

Narzędzie do osadzania według wynalazku, opisane wyżej, jest przy porównywaniu wartości mierzonych, na przykład naprężenia rozciągającego w określonym punkcie czasowym operacji osadzania, zależne od jednolitości operacji osadzania. Niekorzystne są przy tym zwłaszcza nity, które mają zróżnicowane własności. Jeżeli własności są bardzo zróżnicowane, na przykład w wyniku różnic materiałowych lub tolerancji wykonawczych, wówczas narzędzie nie może zostać optymalnie zaprogramowane. Trzeba wówczas poszerzyć granice tolerancji dla operacji osadzania, co z kolei jest niekorzystne dla optymalnego wyniku osadzania. Dlatego też zadaniem wynalazku było również zaproponowanie nitu, który miałby w zasadzie stałe własności.

Ostatnie zadanie wynalazku w aspekcie sposobu kontroli nitu, zwłaszcza dla narzędzia do osadzania określonego na wstępie, zostało rozwiązane przez to, że do nitu przykłada się naprężenie rozciągające, mierzy się zmianę długości nitu i porównuje się z wartością zadaną, przy tym, korzystnie nit jest nitem jednostronnie zamykanym, zaś naprężenie rozciągające przykłada się do trzonu nitu.

PL 205 309 B1

Korzystnie, odrzuca się nity, które nie mieszczą się w zadanym przedziale tolerancji i korzystnie oznacza się trwale nity, które mieszczą się w zadanym przedziale tolerancji.

Odrzucanie może odbywać się automatycznie za pomocą urządzenia dokonującego kontroli.

W ten sposób wykonany test jakoś ciowy jest uwidoczniony na nicie, co wyklucza pomylenie go z niesprawdzonymi nitami.

Przedmiot wynalazku jest objaśniony w korzystnych przykładach wykonania na podstawie załączonego rysunku, na którym te same odnośniki odnoszą się do tych samych lub podobnych elementów. Na rysunku fig. 1 przedstawia schemat pierwszego przykładu wykonania, fig. 2 - wykresy naprężenia rozciągającego w funkcji czasu, fig. 3A do 3D - różne przykłady wykonania zewnętrznych urządzeń do odczytu i analizy wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego, fig. 4 - przykład wykonania wynalazku w schematycznym przekroju poprzecznym, fig. 5 - schemat głowicy narzędzia do osadzania z czujnikami, oraz fig. 6 - wykresy naprężenia rozciągającego dla różnych elementów osadzanych, w funkcji czasu.

Poniższy opis odnosi się przede wszystkim do operacji osadzania nitów. Opisane osadzanie nitów obejmuje przy tym jednak osadzanie nitów jednostronnie zamykanych, nitonakrętek, zwłaszcza zaś także osadzanie sworzni z pierścieniami formowanymi, nawet wówczas, gdy nie jest to wyraźnie powiedziane. Jeżeli w danym przykładzie wykonania potrzebna jest inna głowica, nasadka, oprawka lub inny uchwyt, wówczas specjalista może podjąć odpowiednie kroki celem dopasowania do aktualnych wymagań.

Na fig. 1 ukazany jest schemat pierwszego przykładu wykonania narzędzia do osadzania nitów według wynalazku. Narzędzie 1 do osadzania nitów ma głowicę 2 z regulowaną nakrętką 22 do umieszczenia nitów 20, część tylną 6 i uchwyt 16. Za pomocą uruchamianego ręcznie urządzenia zwalniającego 18 zwalnia się urządzenie wciągające wewnątrz narzędzia do osadzania nitów, połączone z urządzeniem do chwytania trzpienia lub trzonu nitu 20, wskutek czego kołek zostaje wciągnięty do narzędzia. Korzystnie urządzenie do chwytania trzpienia lub trzonu zawiera przy tym oprawkę z dwiema lub więcej szczękami zaciskowymi. Urządzenie wciągające jest wsparte na głowicy 2 narzędzia do osadzania nitów, w związku z czym wywierane na kołek nitu naprężenie rozciągające jest przekładane na nacisk, wywierany pomiędzy głowicą i urządzeniem wciągającym. Na głowicy 2 znajduje się jednostka czujnikowa 3, korzystnie z czujnikiem piezoelektrycznym, który mierzy nacisk, powstający pomiędzy głowicą 2 i urządzeniem wciągającym podczas ciągnięcia trzonu nitu. Czujnik wytwarza sygnał napięciowy, w zasadzie proporcjonalny do naprężenia rozciągającego. Napięcie to jest albo przekazywane bezpośrednio przez kabel 8 do zewnętrznego urządzenia 12 celem odczytu i analizy wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego, albo jest najpierw wzmacniane przez jednostkę czujnikową, przy czym wtedy przekazuje się sygnał wzmocniony.

Na części 14, zamocowanej na uchwycie, można poza tym umieścić odrębny elektroniczny układ analizujący 15, który zawiera przykładowo elektroniczny układ zliczający z funkcją daty i/lub czasu.

Przekazywanie do zewnętrznej jednostki analizującej może się również odbywać alternatywnie względem przekazywania połączeniami kablowymi za pomocą odpowiednich urządzeń do przekazywania i odbioru sygnałów podczerwonych, ultradźwiękowych lub radiowych. W szczególności narzędzie do osadzania nitów może być również dostosowane do tego, aby przekazywać sygnały przez sieć radiotelefonii przenośnej do urządzenia końcowego, co pozwala zrealizować duże odległości pomiędzy narzędziem do osadzania nitów i zewnętrzną jednostką analizującą.

Narzędzie 1 do osadzania nitów ma w tym przykładzie wykonania również czujnik przemieszczenia 4, który za pomocą urządzenia do pomiaru pozycji urządzenia wciągającego wyznacza chwilową pozycję urządzenia wciągającego i wysyła odpowiedni sygnał do zewnętrznego urządzenia 12 przez połączenie kablowe 10. W przypadku czujnika przemieszczenia może chodzić o czujnik optyczno-elektroniczny lub czujnik indukcyjny.

Na fig. 2 ukazany jest wykres naprężenia rozciągającego w funkcji czasu w trakcie cykli osadzania nitów. Krzywa 100 ukazuje przy tym typowy przebieg naprężenia rozciągającego w warunkach optymalnych. Krzywa ta wykazuje minimum naprężenia rozciągającego. Do osiągnięcia tego minimum siła rozciągająca, wywierana przez urządzenie wciągające narzędzia do osadzania nitów, powoduje ściskanie łba nitu. Następnie siła rozciągająca wzrasta aż do chwili zerwania trzonu nitu, gdy naprężenie rozciągające spada gwałtownie do zera.

Krzywe 101, 102 i 103 ukazują przebiegi naprężenia rozciągającego w warunkach nieoptymalnych. Krzywa 101 przedstawia przy tym przebieg naprężenia rozciągającego przy zbyt dużej średnicy

PL 205 309 B1 otworu. W tym przypadku minimum pomiędzy obydwoma maksimami nie jest tak niskie, jak w przypadku optymalnym, i występuje nieco później. Aż do chwili zerwania trzonu, w przypadku zbyt dużej średnicy otworu trzeba poza tym przyłożyć większe naprężenie rozciągające, zaś zerwanie następuje nieco później.

Krzywa 102 ukazuje przebieg naprężenia rozciągającego, gdy nity nie są całkowicie wprowadzone w otwór, zaś wykres 103 przedstawia operację nitowania bez materiału, to znaczy bez wkładania nitów w otwór w blasze. W obu przypadkach minimum naprężenia rozciągającego oraz punkt zerwania trzonu występują później w porównaniu do przebiegu krzywej dla warunków optymalnych.

Na podstawie tych wykresów widać wyraźnie, że przebieg naprężenia rozciągającego w czasie może zawierać szczegółową informacją o stanie osadzonego nitu.

Poniżej objaśnione są fig. 3A do 3D, na których ukazane są przykłady wykonania zewnętrznych urządzeń do odczytu i analizy wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego w ramach wynalazku.

Na fig. 3A widoczny jest schemat jednostki analizującej 24, połączonej za pomocą połączenia kablowego 8 z jednostką czujnikową 3 narzędzia 1 do osadzania nitów. Zamiast połączenia kablowego 8 do połączenia jednostki czujnikowej i jednostki analizującej można także zastosować urządzenie do nadawania/odbioru sygnałów podczerwonych, przy czym czujnik jest odpowiednio wyposażony w nadajnik i/lub odbiornik.

Jednostka analizująca 24 zawiera wskaźnik ciekłokrystaliczny 26 i elementy obsługowe 28. Na wskaźniku ciekłokrystalicznym wyświetlane są aktualne wyniki pomiarów, jak na przykład maksymalne osiągnięte naprężenie rozciągające. Wyniki pomiarów i analizy są wyznaczane za pomocą odpowiedniego elektronicznego układu pomiarowego w jednostce 24. Za pomocą elementów obsługowych można realizować różne funkcje, jak na przykład pomiar wartości odniesienia, wartości progowe dla sygnałów alarmowych lub obniżanie aktualnych wartości pomiarowych.

Na fig. 3B ukazane jest rozszerzenie tego systemu, przy czym do jednostki analizującej 24 podłączona jest za pomocą połączenia kablowego 30 drukarka 32. Przy użyciu drukarki 32 można drukować aktualne wartości pomiarowe i inne dane. Drukarką można sterować na przykład za pomocą elementów obsługowych 28.

Na fig. 3C ukazany jest przykład wykonania, w którym za pomocą połączenia kablowego 8 wartości pomiarowe z jednostki czujnikowej 3 narzędzia do osadzania nitów są przekazywane do komputera 34 jako jednostki analizującej. W tym celu komputer, korzystnie komputer stanowiskowy, może być zaopatrzony we wkładaną kartę, w której umieszczony jest elektroniczny układ analizujący dla przekazywanych wartości pomiarowych naprężenia. Przykładowo wartości pomiarowe naprężenia przetwarza się na wartości cyfrowe w regularnych odstępach czasowych za pomocą modułu analogowo-cyfrowego, co umożliwia ich dalszą obróbkę za pomocą odpowiedniego oprogramowania. Opracowane dane pomiarowe i wyniki analizy przedstawia się następnie na ekranie 36 komputera.

Na fig. 3D ukazany jest następny przykład wykonania, w którym kilka narzędzi do osadzania nitów jest podłączonych za pomocą połączeń kablowych 81, 82, 83 i 84 do jednostki analizującej 38. Przykład wykonania z fig. 4 dotyczy czterech narzędzi do osadzania nitów. Konstrukcję tę można jednak rozszerzyć na dowolną liczbę narzędzi. Każde narzędzie do osadzania nitów jest za pomocą połączeń kablowych podłączone do jednego z bloków 381 do 384 jednostki analizującej 38.

Jednostka analizująca 38 jest ze swej strony podłączona połączeniem 40 do węzła sieciowego 42, z którego można rozprowadzać dane do kilku komputerów 341 do 344.

Na fig. 4 ukazany jest w schematycznym przekroju poprzecznym przykład wykonania wynalazku, na podstawie którego można objaśnić zasadę przeprowadzania pomiaru naprężenia rozciągającego. W tylnej części 6 znajduje się cylinder hydrauliczny 50. W cylindrze 50 porusza się tłok hydrauliczny 52, na którym zamocowane jest wrzeciono ciągnące 54, które przenosi wywieraną przez tłok siłę na zamocowaną na nim oprawkę 56. Jeżeli tłok działa siłą w kierunku strzałki, wtłaczając w odcinek 51 cylindra odpowiedni płyn hydrauliczny, wówczas szczęki zaciskowe 58 są najpierw zaciskane przez cofającą się oprawkę 56 aż do uchwycenia i zaciśnięcia znajdującego się pomiędzy nimi trzonu nitu. Szczęki zaciskowe wciągają dalej kołek nitu w głowicę 2 narzędzia do osadzania nitów do chwili, gdy oderwie się on od łba nitu, przylegającego do regulowanej nakrętki 22. Tłok może także działać na zasadzie hydropneumatycznej, przy czym za pomocą następnego tłoka, działającego na zasadzie pneumatycznej, który można umieścić przykładowo na ukazanej na fig. 1, zamocowanej na uchwycie części 14, płyn hydrauliczny jest wtłaczany do cylindra hydraulicznego 50.

Siła wywierana przez oprawkę 56 powoduje nacisk na głowicę 2. Głowica 2 jest tak zamocowana na tylnej części 6, że nacisk nie jest przenoszony na tuleję głowicy 2 bezpośrednio, lecz poprzez

PL 205 309 B1 piezoelektryczny element 31, znajdujący się pomiędzy głowicą i tylną częścią. Powstające wskutek tego naprężenie piezoelektryczne można następnie za pomocą elektrycznych połączeń 60 i 62 przekazywać na odpowiednią wtyczkę przyłączeniową 64. Czujnik ciśnienia może być również połączony z odpowiednim elektronicznym układem pomiarowym i analizującym, wbudowanym w samo narzędzie do osadzania nitów.

Na fig. 5 ukazana jest w schematycznym widoku z góry głowica narzędzia do osadzania według wynalazku. Widoczna jest regulowana nakrętka 22 głowicy 2. Wokół regulowanej nakrętki 22 rozmieszczone są trzy czujniki 70. Gdy narzędzie zostaje przystawione, wówczas wszystkie trzy czujniki stykają się z mocowanym przedmiotem jedynie wówczas, gdy narzędzie jest ustawione pod kątem prostym do mocowanego przedmiotu. Dzięki temu można kontrolować, czy użytkownik robi błąd. Jeżeli narzędzie nie jest przystawione pod kątem prostym, wówczas układ elektroniczny powoduje jego zablokowanie, uniemożliwiając tym samym rozpoczęcie operacji osadzania.

Na fig. 6 ukazane są cztery krzywe, na których naniesiono przebieg naprężenia rozciągającego, jakie występuje przy operacji osadzania, w funkcji czasu, przy czym oś x oznacza czas, zaś oś y siłę. Krzywa 90 ukazuje przebieg siły w czasie przy osadzaniu nitonakrętki. Siła wzrasta tutaj początkowo znacznie w zakresie sprężystym, przechodzi w zakres plastyczny i pozostaje w przybliżeniu stała aż do końca operacji osadzania. Krzywe 91, 92 i 93 ukazują przebieg siły w czasie dla różnych nitów jednostronnie zamykanych. Tutaj siła wzrasta także w zakresie odkształcenia plastycznego aż do zerwania trzpienia nitu, po czym opada do zera. Widać, że krzywe zależności siły od czasu dla różnych nitów mają znacznie zróżnicowany przebieg. Dlatego też trzeba zaprogramować narzędzie na określone operacje osadzania. Na podstawie odchyleń od tych krzywych można już rozpoznać szereg przyczyn błędów. Jeżeli na przykład przy nitach jednostronnie zamykanych siła w zakresie sprężystym wzrasta później, wówczas nit jednostronnie zamykany chwyta jedynie osadzany przedmiot. Jeżeli otwór jest zbyt szeroki, wówczas krzywa w zakresie plastycznym ma bardziej płaski wzrost. W ten sposób na podstawie porównania z przechowywanymi w pamięci przyczynami błędów można rozpoznać cały szereg błędów. Możliwe jest również wyznaczenie krzywej siła-droga lub zarówno krzywej siła-czas, jak też krzywej siła-droga. W wyniku analizy przeprowadzonych operacji osadzania można dokładnie wyznaczyć wartości idealne i typowe odchylenia przy określonych przyczynach błędów. Analizę można przeprowadzić poprzez wyznaczanie różnych zadanych pól 94, 95, 96. Jeżeli krzywa mija pole 94 z prawej strony, wówczas nit jednostronnie zamykany chwyta jedynie mocowany przedmiot, jeżeli przejście z zakresu sprężystego do zakresu plastycznego nie następuje dokładnie w polu 95, wówczas otwór jest zbyt szeroki, lub jeżeli naprężenie rozciągające nie spada do zera w polu 96, wówczas zastosowany jest zły nit. Dokładna analiza błędów odbywa się przy użyciu wielu takich pól, przez które przechodzi się podczas operacji osadzania i które umożliwiają wykrycie przyczyny błędów. W wyniku uszeregowania poszczególnych pól przy zachowaniu wartości zadanych wyklucza się także określone przyczyny błędów. Jeżeli przykładowo spełnione zostaną warunki pola 94, wówczas wykluczone jest niechwycenie elementu współpracującego. Pozwala to na jednoznaczne przyporządkowanie różnych przyczyn błędów.

Claims (99)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Narzędzie do osadzania ze środkami do kontroli operacji osadzania, z głowicą, zwłaszcza do umieszczenia nitu, urządzeniem do chwytania i/lub ciągnięcia i połączonym z urządzeniem do chwytania i/lub ciągnięcia urządzeniem wciągającym, znamienne tym, że zawiera

   - środki do pomiaru zmiennych wielkości występujących przy operacji osadzania, przy czym te środki zawierają środki do pomiaru wielu wartości pomiarowych otrzymanych w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej;

   - urządzenie do porównywania wartości mierzonych z wartościami przechowywanymi w pamięci,

   - urządzenie do określania przyczyny, zwłaszcza jednej przyczyny błędu, odchylenia wartości mierzonych od wartości przechowywanych w pamięci, z pewnej ilości przyczyn przechowywanych w pamięci.
2. 2. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że wielkości mierzone obejmują wywierane przez urządzenie wciągające naprężenie rozciągające i/lub pozycję urządzenia wciągającego i/lub czas od początku danej operacji osadzania i/lub kąt względem powierzchni, do której jest przystawione narzędzie.

   PL 205 309 B1
3. 3. Narzę dzie wedł ug zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, ż e w pamię ci przechowywane są przyczyny błędów:

   - narzę dzie nie jest przystawione pod prawidł owym ką tem; i/lub

   - zastosowany jest zł y nit; i/lub

   - nit jest uszkodzony; i/lub

   - otwór przeznaczony pod nit jest zbyt szeroki lub zbyt wą ski; i/lub

   - nie ma nitu w narzę dziu; i/lub

   - nit nie chwyta obu łączonych elementów; i/lub

   - narzę dzie jest uszkodzone.
4. 4. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawiera czujnik tensometryczny.
5. 5. Narzę dzie według zastrz. 1, znamienne tym, że urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawiera czujnik piezoelektryczny.
6. 6. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że zawiera czujnik pojemnościowy do pomiaru pozycji urządzenia wciągającego.
7. 7. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że ką t jest mierzony za pomocą co najmniej trzech czujników, umieszczonych na głowicy narzędzia.
8. 8. Narzę dzie wedł ug zastrz. 1, znamienne tym, ż e zawiera ś rodki do zapamię tywania danych i/lub ich dalszej obróbki.
9. 9. Narzę dzie według zastrz. 8, znamienne tym, że środki do zapamiętywania i dalszej obróbki danych są przywracalne do stanu pierwotnego, zwłaszcza przy serwisie narzędzia.
10. 10. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że zawiera chip do porównywania wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywania i dalszej obróbki danych.
11. 11. Narzędzie według zastrz. 10, znamienne tym, że porównywanie wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywanie i dalsza obróbka danych odbywają się w narzędziu.
12. 12. Narzędzie według zastrz. 11, znamienne tym, że zawiera niezależne źródło energii, zwłaszcza akumulator, dla środków do porównywania wartości mierzonych i przechowywanych w pamię ci i/lub zapamię tywania i dalszej obróbki danych.
13. 13. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że zawiera licznik, który zlicza cykle osadzania nitów i/lub błędy i/lub przyczyny błędów.
14. 14. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że zawiera urządzenie do rejestrowania daty i/lub czasu zegarowego.
15. 15. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że posiada urządzenie do przekazywania wartości mierzonych do jednostki zewnętrznej.
16. 16. Narzędzie według zastrz. 15, znamienne tym, że urządzenie do przekazywania wartości mierzonych zawiera urządzenie do przekazywania sygnałów podczerwonych, ultradźwiękowych lub radiowych, zwłaszcza urządzenie typu „bluetooth”.
17. 17. Narzędzie według zastrz. 15, znamienne tym, że przekazywanie danych odbywa się za pomocą światłowodu.
18. 18. Narzędzie według zastrz. 15 albo 16, albo 17, przy czym jednostka zewnętrzna zawiera komputer.
19. 19. Narzędzie według zastrz. 18, znamienne tym, że jednostka zewnętrzna zawiera urządzenie końcowe radiotelefonii przenośnej.
20. 20. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że ponadto ma urządzenie do wyłączania narzędzia i/lub wskazywania przyczyny błędu jako reakcji na sygnał generowany w przypadku wadliwej operacji osadzania nitu.
21. 21. Narzędzie według zastrz. 20, znamienne tym, że sygnał jest generowany przez jednostkę zewnętrzną.
22. 22. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że ma urządzenie do podłączania do lokalnej sieci.
23. 23. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że urządzenie wciągające zawiera wrzeciono ciągnące, zaś urządzenie do chwytania trzonu nitu zawiera szczęki zaciskowe do zaciskania trzonu nitu.
24. 24. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że urządzenie wciągające jest urządzeniem elektrycznym, zwłaszcza zaopatrzonym w akumulator, elektrohydraulicznym, hydraulicznym lub hydropneumatycznym.

    PL 205 309 B1
25. 25. Narzędzie według zastrz. 24, znamienne tym, że przyłączany jest do niego jeden przewód do doprowadzania sprężonego powietrza lub prądu i co najmniej jeden następny przewód do przekazywania wartości mierzonych, przy czym następny przewód tworzy z pierwszym kabel z przyłączem.
26. 26. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że jest zasilane wewnętrznym źródłem energii, zwłaszcza akumulatorem.
27. 27. Narzędzie według zastrz. 1, znamienne tym, że zawiera urządzenie do przeprowadzania cyklu testowego po podłączeniu.
28. 28. Sposób kontroli operacji osadzania, zwłaszcza operacji osadzania nitów, zawierający etapy:

    - wstawiania osadzanego przedmiotu w narzędzie, korzystnie narzędzie do osadzania określone poprzednimi zastrzeżeniami;

    - przykładania siły rozciągającej do osadzanego przedmiotu za pomocą urządzenia wciągającego; znamienny tym, że mierzy się występujące wartości wielkości;

    - porównuje się wartoś ci mierzone z ich wartoś ciami

    - przechowywanymi w pamię ci;

    - określa się przyczynę, zwłaszcza przyczynę błędu, odchylenia wartości mierzonych od wartości przechowywanych w pamięci, z pewnej ilości przyczyn przechowywanych w pamięci, gdzie etap pomiaru wartości, które występują, zawiera etap pomiaru wielu wartości pomiarowych otrzymanych w regularnych odstę pach czasowych w czasie przykł adania sił y rozcią gają cej.
29. 29. Sposób według zastrz. 28, znamienny tym, że jako wartość wielkości mierzy się wywierane przez urządzenie wciągające naprężenie rozciągające i/lub pozycję urządzenia wciągającego i/lub czas od początku danej operacji osadzania i/lub kąt względem powierzchni, do której jest przystawione narzędzie.
30. 30. Sposób według zastrz. 28 albo 29, znamienny tym, ze ponadto określa się przechowywane w pamięci następujące przyczyny błędów:

    - narzę dzie nie jest przystawione pod prawidł owym ką tem; i/lub

    - zastosowany jest zł y nit; i/lub

    - nit jest uszkodzony; i/lub

    - otwór przeznaczony pod nit jest zbyt szeroki lub zbyt wą ski; i/lub

    - nie ma nitu w narzę dziu; i/lub

    - nit nie chwyta obu łączonych elementów; i/lub

    - narzę dzie jest uszkodzone.
31. 31. Sposób według zastrz. 29, znamienny tym, że naprężenie rozciągające, wywierane przez urządzenie wciągające, mierzy się za pomocą czujnika tensometrycznego.
32. 32. Sposób według zastrz. 29, znamienny tym, że naprężenie rozciągające, wywierane przez urządzenie wciągające, mierzy się za pomocą czujnika piezoelektrycznego.
33. 33. Sposób według zastrz. 28, znamienny tym, że pozycję urządzenia wciągającego mierzy się za pomocą czujnika pojemnościowego.
34. 34. Sposób według zastrz. 28, znamienny tym, że zlicza się cykle osadzania nitów i/lub błędy i/lub przyczyny błędów.
35. 35. Sposób według zastrz. 28, znamienny tym, że mierzy się datę i/lub czas zegarowy.
36. 36. Sposób według zastrz. 28, znamienny tym, że wartości mierzone i/lub błędy i/lub przyczyny błędów przekazuje się do jednostki zewnętrznej.
37. 37. Sposób według zastrz. 28, znamienny tym, że w przypadku błędnej operacji osadzania reaguje się na generowany sygnał, przez to, że wskazuje się przyczynę błędu i/lub wyłącza się narzędzie do osadzania.
38. 38. Głowica dla narzędzia do osadzania, zwłaszcza dla narzędzia do osadzania określonego zastrzeżeniami 1-27, znamienna tym, że posiada:

    - środki do pomiaru zmiennych wielkości wystę pujących przy operacji osadzania, przy czym te środki zawierają środki do pomiaru wielu wartości pomiarowych otrzymanych w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej;

    - urządzenie do porównywania wartości mierzonych z wartościami przechowywanymi w pamięci,

    - urządzenie do okreś lania przyczyny, zwłaszcza przyczyny błędu, odchylenia wartości mierzonych od wartości przechowywanych w pamięci, z pewnej ilości przyczyn przechowywanych w pamięci.
39. 39. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że wielkości obejmują wywierane przez urządzenie wciągające naprężenie rozciągające i/lub pozycję urządzenia wciągającego i/lub czas od początku danej operacji osadzania i/lub kąt względem powierzchni, do której jest przystawione narzędzie.

    PL 205 309 B1
40. 40. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że w pamięci przechowywane są następujące przyczyny błędów:

    - narzę dzie nie jest przystawione pod prawidł owym ką tem; i/lub

    - zastosowany jest zł y nit; i/lub

    - nit jest uszkodzony; i/lub

    - otwór przeznaczony pod nit jest zbyt szeroki lub zbyt wą ski; i/lub

    - nie ma nitu w narzę dziu; i/lub

    - nit nie chwyta obu łączonych elementów; i/lub

    - narzę dzie jest uszkodzone.
41. 41. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że ma urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawierające czujnik tensometryczny.
42. 42. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że ma urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawierające czujnik piezoelektryczny.
43. 43. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że zawiera czujnik pojemnościowy do pomiaru pozycji urządzenia wciągającego.
44. 44. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że kąt jest mierzony za pomocą co najmniej trzech, umieszczonych z przodu czujników.
45. 45. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że narzędzie do osadzania zawiera środki do zapamiętywania danych i/lub ich dalszej obróbki.
46. 46. Głowica według zastrz. 45, znamienna tym, że środki do zapamiętywania i dalszej obróbki danych są przywracalne do stanu pierwotnego, zwłaszcza przy serwisie narzędzia.
47. 47. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że zawiera chip do porównywania wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywania i dalszej obróbki danych.
48. 48. Głowica według zastrz. 47, znamienna tym, że porównywanie wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywanie i dalsza obróbka danych odbywają się w głowicy.
49. 49. Głowica według zastrz. 47 albo 48, znamienna tym, że dla środków do porównywania wartości mierzonych i przechowywanych w pamięci i/lub zapamiętywania i dalszej obróbki danych przewidziane jest niezależne źródło energii w głowicy, zwłaszcza akumulator.
50. 50. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że zawiera licznik, który zlicza cykle osadzania nitów i/lub błędy i/lub przyczyny błędów.
51. 51. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że zawiera urządzenie do rejestrowania daty i/lub czasu zegarowego.
52. 52. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że ma urządzenie do przekazywania wartości mierzonych do jednostki zewnętrznej.
53. 53. Głowica według zastrz. 52, znamienna tym, że urządzenie do przekazywania wartości mierzonych zawiera urządzenie do przekazywania sygnałów podczerwonych, ultradźwiękowych lub radiowych, zwłaszcza urządzenie typu „bluetooth”.
54. 54. Głowica według zastrz. 52, znamienna tym, że przekazywanie danych odbywa się za pomocą światłowodu.
55. 55. Głowica według zastrz. 52, przy czym jednostka zewnętrzna zawiera komputer.
56. 56. Głowica według zastrz. 55, znamienna tym, że jednostka zewnętrzna zawiera urządzenie końcowe radiotelefonii przenośnej.
57. 57. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że ponadto posiada urządzenie do wyłączania narzędzia i/lub wskazywania przyczyny błędu jako reakcji na sygnał generowany w przypadku wadliwej operacji osadzania nitu.
58. 58. Głowica według zastrz. 57, znamienna tym, że sygnał jest generowany przez jednostkę zewnętrzną.
59. 59. Głowica według zastrz. 38, znamienna tym, że ma urządzenie do podłączania do lokalnej sieci.
60. 60. Narzędzie do osadzania ze środkami do kontroli operacji osadzania, zwłaszcza narzędzie do osadzania nitów, zawierające głowicę, zwłaszcza do umieszczenia nitu, urządzenie do chwytania i/lub ciągnięcia, zwłaszcza trzonu nitu oraz urządzenie wciągające, połączone z urządzeniem do chwytania i/lub ciągnięcia, zwłaszcza trzonu nitu, znamienne tym, że posiada zawierające co najmniej jeden czujnik piezoelektryczny urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające i do pomiaru wielu wartości w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej.

    PL 205 309 B1
61. 61. Narzędzie według zastrz. 60, znamienne tym, że posiada urządzenie do pomiaru pozycji urządzenia wciągającego.
62. 62. Narzędzie według zastrz. 60 albo 61, znamienne tym, że urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawiera czujnik naciskowy.
63. 63. Narzędzie według zastrz. 62, znamienne tym, że czujnik naciskowy stanowi piezoelektryczny czujnik naciskowy.
64. 64. Narzędzie według zastrz. 60, znamienne tym, że urządzenie wciągające jest urządzeniem elektrycznym, zwłaszcza zaopatrzonym w akumulator, elektrohydraulicznym, hydraulicznym lub hydropneumatycznym.
65. 65. Narzędzie według zastrz. 60, znamienna tym, że posiada urządzenie do rejestrowania i analizy wartoś ci pomiarowych naprężenia rozcią gają cego.
66. 66. Narzędzie według zastrz. 65, znamienne tym, że urządzenie do rejestrowania i analizy wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego zawiera licznik, zliczający cykle osadzania nitów.
67. 67. Narzędzie według zastrz. 65, znamienne tym, że urządzenie do rejestrowania i analizy wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego zawiera urządzenie do rejestrowania daty i/lub czasu zegarowego.
68. 68. Narzędzie według zastrz. 60, znamienne tym, że posiada urządzenie do przekazywania wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego do jednostki zewnętrznej.
69. 69. Narzędzie według zastrz. 68, znamienne tym, że urządzenie do przekazywania wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego zawiera urządzenie do przekazywania sygnałów podczerwonych, ultradźwiękowych lub radiowych.
70. 70. Narzędzie według zastrz. 68, znamienne tym, że jednostka zewnętrzna zawiera komputer.
71. 71. Narzędzie według zastrz. 70, znamienne tym, że jednostka zewnętrzna zawiera urządzenie końcowe radiotelefonii przenośnej.
72. 72. Narzędzie według zastrz. 60, znamienne tym, że ponadto posiada urządzenie do wyłączania narzędzia i/lub wskazywania przyczyny błędu jako reakcji na sygnał generowany w przypadku wadliwej operacji osadzania nitu.
73. 73. Narzędzie według zastrz. 72, znamienne tym, że sygnał jest generowany przez jednostkę zewnętrzną.
74. 74. Narzędzie według zastrz. 60, znamienne tym, że ma urządzenie do podłączania do lokalnej sieci.
75. 75. Narzędzie według zastrz. 60 znamienne tym, że urządzenie wciągające zawiera wrzeciono ciągnące, zaś urządzenie do chwytania trzonu nitu zawiera szczęki zaciskowe do zaciskania trzonu nitu.
76. 76. Narzędzie według zastrz. 60, znamienne tym, że jest narzędziem do osadzania nitów.
77. 77. Sposób kontroli operacji osadzania, zwłaszcza operacji osadzania nitów, zwłaszcza operacji osadzania nitów przeprowadzanych przy użyciu narzędzia do osadzania, zwłaszcza narzędzia do osadzania nitów, określonego jednym z poprzednich zastrz., obejmujący etapy:

    - wstawiania osadzanego przedmiotu, zwłaszcza nitu, w otwór oraz

    - przykładania siły rozciągającej do osadzanego przedmiotu, zwłaszcza trzonu nitu, za pomocą urządzenia wciągającego, znamienny tym, że podczas przykładania siły rozciągającej pozyskuje się co najmniej jedną wielkość pomiarową, którą wywołuje się lub na którą oddziałuje się siłą rozciągającą, przykładaną do osadzanego przedmiotu, zwłaszcza trzonu nitu, gdzie wiele wartości pomiarowych otrzymanych jest w regularnych odstępach czasowych w czasie przykładania siły rozciągającej.
78. 78. Sposób według zastrz. 77, znamienny tym, że wartości pomiarowe pozyskuje się za pomocą czujnika piezoelektrycznego.
79. 79. Sposób według zastrz. 77, znamienny tym, że co najmniej jedną wartość pomiarową porównuje się z wartością zadaną.
80. 80. Sposób według zastrz. 79, znamienny tym, że w zależności od odchylenia co najmniej jednej wartości pomiarowej od wartości zadanej podaje się na wskaźniku komunikat o błędzie.
81. 81. Głowica dla narzędzia do osadzania, zwłaszcza dla narzędzia do osadzania określonego zastrzeżeniami 60-76, znamienna tym, że posiada zawierające co najmniej jeden czujnik piezoelektryczny urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające.
82. 82. Głowica według zastrz. 81, znamienna tym, że posiada urządzenie do pomiaru pozycji urządzenia wciągającego.

    PL 205 309 B1
83. 83. Głowica dla narzędzia do osadzania według zastrz. 81 albo 82, znamienna tym, że urządzenie do pomiaru naprężenia rozciągającego, wywieranego przez urządzenie wciągające, zawiera czujnik naciskowy.
84. 84. Głowica według zastrz. 83, znamienna tym, że czujnik naciskowy stanowi piezoelektryczny czujnik naciskowy.
85. 85. Głowica według zastrz. 81, znamienna tym, że posiada urządzenie do rejestrowania i analizy wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego.
86. 86. Głowica według zastrz. 85, znamienna tym, że urządzenie do rejestrowania i analizy wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego zawiera licznik, zliczający cykle osadzania nitów.
87. 87. Głowica według zastrz. 85 albo 86, znamienna tym, że urządzenie do rejestrowania i analizy wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego zawiera urządzenie do rejestrowania daty i/lub czasu zegarowego.
88. 88. Głowica według zastrz. 81, znamienna tym, że posiada urządzenie do przekazywania wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego do jednostki zewnętrznej.
89. 89. Głowica według zastrz. 88, znamienna tym, że urządzenie do przekazywania wartości pomiarowych naprężenia rozciągającego zawiera urządzenie do przekazywania sygnałów podczerwonych, ultradźwiękowych lub radiowych.
90. 90. Głowica według zastrz. 88, znamienna tym, że jednostka zewnętrzna zawiera komputer.
91. 91. Głowica według zastrz. 88, znamienna tym, że jednostka zewnętrzna zawiera urządzenie końcowe radiotelefonii przenośnej.
92. 92. Głowica według zastrz. 81, znamienna tym, że ponadto posiada urządzenie do wyłączania narzędzia do osadzania jako reakcji na sygnał generowany w przypadku wadliwej operacji osadzania nitu.
93. 93. Głowica dla narzędzia do osadzania według zastrz. 91 albo 92, znamienna tym, że sygnał jest generowany przez jednostkę zewnętrzną.
94. 94. Głowica według zastrz. 81, znamienna tym, że posiada urządzenie do podłączania do lokalnej sieci.
95. 95. Głowica według zastrz. 81, znamienna tym, że urządzenie wciągające zawiera wrzeciono ciągnące, zaś urządzenie do chwytania trzonu nitu zawiera szczęki zaciskowe do zaciskania trzonu nitu.
96. 96. Sposób kontroli nitu, zwłaszcza dla narzędzia do osadzania określonego zastrzeżeniami 1 do 27, znamienny tym, że do nitu przykłada się naprężenie rozciągające, mierzy się zmianę długości nitu i porównuje się z wartością zadaną.
97. 97. Sposób według zastrz. 96, znamienny tym, że nit jest nitem jednostronnie zamykanym, zaś naprężenie rozciągające przykłada się do trzonu nitu.
98. 98. Sposób według zastrz. 96 albo 97, znamienny tym, że odrzuca się nity, które nie mieszczą się w zadanym przedziale tolerancji.
99. 99. Sposób według zastrz. 96, znamienny tym, że oznacza się trwale nity, które mieszczą się w zadanym przedziale tolerancji.