PL186904B1

PL186904B1 - Nośnik danych, sposób wytwarzania nośnika danych i zastosowanie nośnika danych

Info

Publication number: PL186904B1
Application number: PL97323456A
Authority: PL
Inventors: Wittich Kaule; Reinhard Plaschka
Original assignee: Giesecke & Devrient Gmbh
Priority date: 1996-03-22
Filing date: 1997-03-20
Publication date: 2004-03-31
Also published as: KR19990021894A; BG102120A; DE19611383A1; EP0827457A1; DE59700819D1; HUP9901769A3; HU222697B1; UA44781C2; ATE187394T1; ES2139449T3; HUP9901769A2; BG63003B1; RU2156698C2; US6036232A; PL323456A1; CN1063136C; CA2221713C; BR9702227A; CA2221713A1; CN1193300A

Abstract

1 . Nosnik danych, zwlaszcza banknot, papier wartosciowy, legitymacja lub tym po- dobny, posiadajacy element zabezpieczajacy umieszczony na jego powierzchni, znamienny tym, ze nosnik danych (1) jest zaopatrzony co najmniej na czesci powierzchni w warstwe podstawowa (3) posiadajaca co najmniej jedna ceche swiadczaca o autentycznosci, a element zabezpieczajacy (2, 8) czesciowo pokrywa te warstwe podstawowa (3), przy czym warstwa podstawowa (3) jest uformowana tak, ze nie jest calkowicie zakryta przez element co naj- mniej w jednym kierunku. Fig. 1 PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest nośnik danych, sposób wytwarzania nośnika danych, i zastosowanie nośnika danych, a zwłaszcza nośnik danych taki jak banknot, wartościowy, legitymacja lub tym podobny, posiadający element zabezpieczający umieszczony na jego powierzchni, sposób jego wytwarzania i jego zastosowanie.

W celu ochrony nośników danych, zwłaszcza zabezpieczanych dokumentów, zapewnia się ochronę tych dokumentów za pomocą dodatkowych elementów zabezpieczających przeznaczonych z jednej strony do uwydatnienia autentyczności tych nośników danych, a z drugiej strony do ochrony przed nie upoważnionym reprodukowaniem nośników danych. Na równi z pewną ilością elementów, które są wytwarzane przez drukowanie lub za pomocą innych procesów produkcyjnych, ostatnio szczególnie rozpowszechniło się stosowanie w takich nośnikach danych elementów optycznie zmiennych.

Dla zapewnienia ustalalności autentyczności dokumentu posiadającego element zabezpieczający w postaci hologramu odblaskowego składającego się z lakierowej warstwy deseniowej i odblaskowej warstwy metalowej zaproponowano np. w WO 94/11203, aby warstwa przylepna stosowana jako optyczny element zabezpieczający dokumentu była zaopatrzona w substancję fluorescencyjną. Dla zapewnienia ustalalności autentyczności dokumentu ta substancja fluorescencyjna może być nanoszona na dokument razem z optyczną cechą zabezpieczającą. Jednakże substancja fluorescencyjna jest dostrzegalna tylko wówczas, gdy w warstwie metalowej elementu zostaną przewidziane szczeliny, przez które substancja fluorescencyjna jest widoczna. Alternatywnie zaproponowano w WO 94/11203, aby materiał

186 904 dokumentu był przezroczysty, tak aby warstwa przylepna niosąca substancję fluorescencyjną była widoczna od strony przeciwnej do optycznego elementu zabezpieczającego.

Wadę lepiszcza fluorescencyjnego znanego zWO 94/11203 stanowi to, że może ono być stosowane tylko w dokumentach lub optycznych elementach zabezpieczających, które spełniają specjalne warunki graniczne skoordynowane z lepiszczem. Albo materiał dokumentu musi być przezroczysty albo optyczny element zabezpieczający, który ma być użyty, musi zapewniać widoczność co najmniej części powierzchni leżącej poniżej fluorescencyjnej warstwy przylepnej. Ponadto element może zostać oddzielony i przyklejony do fałszywego dokumentu bez możliwości rozpoznania nadużycia, ponieważ część fluorescencyjnej warstwy przylepnej jeszcze przywiera do elementu po oddzieleniu, a więc zapewnia poprawny jakościowo znak autentyczności, chociaż jest on ilościowo za słaby wskutek małej intensywności. Gdy jest szybko sprawdzana autentyczność elementu wówczas są brane pod uwagę tylko jego cechy jakościowe, takie jak obecność fluorescencji lub długość jej fali, tak że niedostateczna intensywność znaku nie jest brana pod uwagę przy podejmowaniu decyzji czy dokument jest czy nie jest autentyczny.

Ponadto, z opisu patentowego US 4523777 znana jest karta identyfikacyjna posiadająca wielobarwny kod. Powierzchnia tej karty zaopatrzona jest w kilka, usytuowanych jedna na drugiej, kolorowych warstw. Wielobarwny kod wytwarza się, usuwając wybrane fragmenty kolorowych warstw za pomocą wiązki laserowej tak, że odpowiednie części warstw leżących poniżej zostają odsłonięte i stają się widoczne.

Natomiast w opisie patentowym US 5298922 ujawniono kartę identyfikacyjną, która, również, zaopatrzona jest w liczne, usytuowane jedna nad drugą, kolorowe warstwy do grawerowania laserowego. Pod zewnętrzną kolorową warstwą usytuowana jest termicznie usuwalna warstwa, która absorbuje energię wiązki lasera tak, że wraz z usunięciem termicznie usuwałnej warstwy również najbardziej zewnętrzna kolorowa warstwa zostaje usunięta.

Celem wynalazku jest zaproponowanie dokumentu z elementem zabezpieczającym, w którym element zabezpieczający w dokumencie może być chroniony skutecznej od zewnątrz dokumentu lub elementu zabezpieczającego mającego spełniać specjalne wymagania.

Nośnik danych, zwłaszcza banknot, papier wartościowy, legitymacja lub tym podobny, posiadający element zabezpieczający umieszczony na jego powierzchni, według wynalazku charakteryzuje się tym, że nośnik danych jest zaopatrzony co najmniej na części powierzchni w warstwę podstawową posiadającą co najmniej jedną cechę świadczącą o autentyczności, a element zabezpieczający częściowo pokrywa tę warstwę podstawową, przy czym warstwa podstawowa jest uformowana tak, że nie jest całkowicie zakryta przez element co najmniej w jednym kierunku.

Korzystnie, elementem zabezpieczającym jest element optycznie zmienny, który wywiera różne wrażenia optyczne, gdy jest oglądany pod co najmniej dwoma kątami patrzenia.

Korzystnie, element zabezpieczający jest zastosowany na całej powierzchni warstwy podstawowej.

Korzystnie, warstwa podstawowa składa się z co najmniej dwóch stref o różnych właściwościach fizycznych.

Korzystnie, różne strefy są umieszczone tuż obok siebie, jedna nad drugą lub częściowo zachodząc jedna na drugą.

Korzystnie, pod warstwą podstawową są umieszczone dalsze warstwy.

Korzystnie, warstwa podstawowa zawiera co najmniej jedną cechę świadczącą o autentyczności w postaci substancji metalowych, magnetycznych, przewodzących prąd elektryczny lub zmiennych optycznie pigmentów.

Korzystnie, ilość materiału warstwy podstawowej na jednostkę powierzchni zmniejsza się wraz z odległością od elementu zabezpieczającego.

Korzystnie, stężenie substancji tworzącej cechę świadczącą o autentyczności na jednostkę powierzchni zmniejsza się wraz z odległością od elementu zabezpieczającego.

Korzystnie, w warstwie podstawowej jest obecny czytelny wzrokowo i/lub mechanicznie element informacyjny.

186 904

Korzystnie, element informacyjny posiada identyczną treść jak jedna lub więcej części elementów informacyjnych na nośniku danych i/lub na elemencie zabezpieczającym.

Korzystnie, części elementów informacyjnych uzupełniają treść jednej lub więcej części elementów informacyjnych na nośniku danych i/lub na elemencie zabezpieczającym.

Korzystnie, element informacyjny w warstwie podstawowej ma postać kodowania.

Sposób wytwarzania nośnika danych według wynalazku charakteryzuje się tym, że co najmniej część powierzchni nośnika danych zaopatruje się w warstwę podstawową zawierającą co najmniej jedną cechę świadczącą o autentyczności, a element zabezpieczający nanosi się na tę warstwę podstawową tak, że częściowo zachodzi na tę ostatnią, lecz nie zakrywa jej całkowicie.

Korzystnie, element zabezpieczający nanosi się na całą powierzchnię warstwy podstawowej.

Korzystnie, stosuje się warstwę podstawową składającą się z co najmniej dwóch stref o różnych właściwościach fizycznych.

Korzystnie, różne strefy umieszcza się tuż obok siebie, jedną nad drugą lub jako częściowo zachodzącąjedną na drugą.

Warstwę podstawową nadrukowuje się lub nanosi się elektrochemicznie.

Warstwę podstawową można nanosić metodą druku sitowego lub metodą druku fleksograficznego.

Korzystnie, warstwę podstawową nanosi się metodą fotograwiury półtonowej.

Korzystnie, stosuje się element zabezpieczający obecny w warstwie nośnika danych w pierwszej kolejności warstw i nakłada się go na nośnik danych z warstwą nośnika lub bez warstwy nośnika, tak by był obecny na nośniku danych w drugiej kolejności warstw, odwrotnej do pierwszej kolejności warstw.

Korzystnie, optycznie zmienny element zabezpieczający wytwarza się na nośniku danych przez zetknięcie materiału nośnika danych z warstwą deseniową lakieru i utwardzenie tego ostatniego w czasie zetknięcia.

Korzystnie, optycznie zmienny element zabezpieczający wytwarza się przez drukowanie optycznie zmienną farbą drukarską.

Korzystnie, optycznie zmienny element zabezpieczający wytwarza się przez wytłaczanie w nośniku danych.

Zastosowanie nośnika danych, posiadającego element zabezpieczający umieszczony na jego powierzchni, według wynalazku charakteryzuje się tym, że nośnik danych zaopatrzony co najmniej na części powierzchni w warstwę podstawową posiadającą co najmniej jedną cechę świadczącą o autentyczności, przy czym element zabezpieczający częściowo pokrywa tę warstwę podstawową, zaś warstwa podstawowa jest uformowana tak, że nie jest całkowicie zakryta przez element zabezpieczający co najmniej w jednym kierunku, jest stosowany jako papier antyfalsyfikacyjny.

Według wynalazku element zabezpieczający chroni się przez wykonanie specjalnej obróbki wstępnej powierzchni materiału dokumentu, na której ma być naniesiony ten element. Wprowadza to powiązanie dokumentu z elementem, które umożliwia ochronę przed próbą fałszerstwa lub co najmniej szybkie wykrycie go. W najprostszym wykonaniu obróbka wstępna obejmuje zastosowanie warstwy podstawowej zaopatrzonej w wykrywalne wzrokowo i/lub mechanicznie substancje cechujące i takie naniesienie elementu na warstwę podstawową, aby co najmniej część jej powierzchni nie była zakryta przez element a więc była swobodnie dostępna z zewnątrz. Substancje cechujące można więc łatwo wykrywać na niezakrytej powierzchni warstwy podstawowej bez potrzeby wykonywania specjalnych pomiarów struktury warstwy elementu lub specjalnych materiałów dokumentu.

Ponadto substancje cechujące mogą zawierać informację o autentyczności materiału dokumentu ponieważ nie są one połączone z elementem i strukturą jego warstwy. Gdy np. do warstwy podstawowej zostanie domieszana substancja luminescencyjna, wówczas można bardzo łatwo stwierdzić fałszerstwo polegające na skopiowaniu materiału dokumentu i autentycznego elementu ponieważ substancja fluorescencyjna nie może zostać przedstawiona przez barwnik kopiujący a przynajmniej nie może zostać oddana tak wiernie jak oryginał. Daje to

186 904 możliwość nie tylko lepszej ochrony przed fałszowaniem lub podrabianiem dokumentów lecz także stwierdzania oryginalności produktów a więc zwiększenia stopnia ich zabezpieczenia.

Mechaniczne testowanie elementu jest także ułatwione przez będące przedmiotem wynalazku połączenie obróbki wstępnej materiału dokumentu z zastosowaniem elementu zabezpieczającego o kształcie pokrywającym powierzchnię poddawaną obróbce wstępnej. Za pośrednictwem warstwy podkładowej zaopatrzonej w cechę wykrywalną mechanicznie można łatwo zlokalizować powierzchnię, na której powinien być umieszczony element. Jeżeli cecha znamienna jest dodatkowo cechą, która jest zasłaniana przez element, można równocześnie określić z zasięgu powierzchniowego substancji cechującej czy elementu całkowicie brakuje czy jest on w znacznym stopniu uszkodzony.

W ten sposób można np. ustalić czy banknot zaopatrzony w hologram nadaje się do obiegu. Gdy warstwa podstawowa zawiera np. substancję fluorescencyjną, której pobudzanie i emisja są chronione przez warstwę metalu zlokalizowaną wewnątrz struktury warstwy holograficznej, wielkość powierzchni fluorescencyjnej rośnie, gdy zaczyna brakować części warstwy metalu a więc i struktury warstwy elementu. Promieniowanie fluorescencyjne przenika także przez pęknięcia w warstwie metalu, tak że występowanie fluorescencji na powierzchni elementu stanowi miarę stanu w jakim znajduje się element i jego działanie optyczne. Może to być także użyte do ustalenia sprawdzianu decyzyjnego przydatności banknotów do obiegu.

Gdy materiałem dokumentu jest papier o dużej szorstkości taki jak papier banknotowy, wówczas korzystnie pod całym elementem umieszcza się podkład z warstwy podstawowej, przy czym rozciągłość powierzchniowa warstwy podstawowej jest większa co najmniej w jednym kierunku niż wielkość elementu optycznie zmiennego naniesionego na tej powierzchni. To nie tylko stanowi dodatkową ochronę przed sfałszowaniem dokumentu, lecz równocześnie umożliwia uniknięcie osłabienia wrażenia optycznego wywieranego przez element wskutek szorstkości powierzchni. Złej jakości powierzchni materiału dokumentu można uniknąć przez wygładzenie mechaniczne pewnych powierzchni lub przez wygładzenie warstwy podstawowej.

Warstwę podstawową można także nanieść na jedną lub więcej warstw już obecnych na dokumencie, np. na warstwy podkładowe. Ponadto może ona składać się z różnych substancji cechujących stanowiących różne strefy. Te strefy mogą także zachodzić na siebie, tak że gdy np. zostaną użyte substancje o różnej luminescencji wówczas powstają strefy o mieszanych luminescencjach. Warstwę podstawową można nanieść elektrochemicznie, przez natryskiwanie za pomocą dysz lub przez drukowanie dowolną metodą.

Dodawanymi substancjami cechującymi są korzystnie pigmenty luminescencyjne. Mają one tę zaletę, ze nie mogą być odtwarzane przez kopiowanie lub nie tak wiernie jak oryginał a więc są bardzo skutecznymi środkami ochrony przed fałszowaniem przy użyciu maszyn do kopiowania kolorowego. Ponadto pigmenty luminescencyjne można łatwo wykrywać za pomocą standardowych detektorów a więc sprawdzać autentyczność dokumentów. Gdy długość emitowanych fal leży w zakresie widma widzialnego, wówczas pigmenty luminescencyjne mogą także służyć jako wizualna cecha autentyczności i mogą być szybko i łatwo wykrywane przez oświetlanie odpowiednim źródłem pobudzającym.

Możliwe jest jednak także zaopatrzenie warstwy podstawowej w inne cechy świadczące o autentyczności. Można w tym celu używać zwłaszcza pigmenty metalowe, słabe barwniki pastelowe lub pigmenty nadające warstwie podkładowej kolor mało różniący się od koloru papieru. Można także używać substancje magnetyczne, przewodzące prąd elektryczny, radioaktywne lub absorbujące w widzialnym albo niewidzialnym zakresie widma jak również pigmenty warstw interferencyjnych lub pigmenty ciekłokrystaliczne.

Przedmiot wynalazku w przykładach wykonania uwidoczniono na załączonym rysunku, na którym fig. 1 pokazuje nośnik danych według wynalazku, fig. 2 - w powiększeniu szczegół nośnika danych według wynalazku w strefie elementu optycznie zmiennego, fig. 3 - drugi przykład wykonania nośnika danych według wynalazku jako powiększony szczegół w strefie elementu optycznie zmiennego, fig. 4 - szczegół nośnika danych według wynalazku w strefie naniesienia elementu optycznie zmiennego, fig. 5 - inny przykład wykonania nośnika danych według wynalazku na po186 904

Ί większonym szczególe w strefie elementu optycznie zmiennego, fig. 6 - kolejny przykład wykonania nośnika danych według wynalazku w strefie elementu w przekroju poprzecznym.

Figura 1 pokazuje nośnik danych 1 w postaci banknotu posiadającego pasek optycznie zmienny, stanowiący element zabezpieczający 2, umieszczony w banknocie jako element bez końca. Jako materiał nośnika danych 1 może być użyty papier, tkanina z naturalnych i/lub syntetycznych włókien lub folia z tworzywa sztucznego. Pasek optycznie zmienny czyli element zabezpieczający 2 został naniesiony na powierzchni strefy banknotu, która w tym przypadku jest uformowana jako warstwa podstawowa 3 pod całym elementem optycznie zmiennym. Ta strefa nie może zostać reprodukowana za pomocą kopiarki ponieważ warstwa podstawowa 3, która korzystnie jest warstwą lakieru posiadającą domieszkę substancji luminescencyjnych, nie może zostać przeniesiona na kopię za pomocą technologii kopiowania a więc zabraknie jej na kopii. Gdy sprawdza się autentyczność banknotu np. za pomocą lampy nadfioletowej lub czujnika autentyczności, który może rozpoznać włączoną substancję luminescencyjjią. wówczas nieobecność tej cechy można stwierdzić natychmiast nawet wtedy, gdy zostanie wykonana reprodukcja optycznie zmiennego elementu zabezpieczającego 2 lub element zabezpieczający 2 zostanie przeniesiony na kopię banknotu.

Zamiast dodawania substancji luminescencyjnych, które mogą emitować w widzialnym i/lub niewidzialnym obszarze widma, można także wzbogacić warstwę podstawową w inne substancje, które zapobiegają prawidłowemu reprodukowaniu banknotu za pomocą kopiarki. Obejmują one np. pigmenty emitujące lub absorbujące podczerwień. Oprócz tego można stosować substancje magnetyczne lub przewodzące. Szczególnie odpowiednie jest stosowanie substancji termochromowych i fotochromowych oraz substancji do radioaktywnego znakowania warstw podkładowych.

Mimo że warstwę podstawową można nanosić zasadniczo wszystkimi znanymi metodami, to jednak szczególnie korzystne jest nanoszenie jej metodą druku sitowego, druku fleksograficznego lub fotograwiury półtonowej. Za pomocą tej technologii najpierw dostosowuje się bardzo dokładnie kontury warstwy podstawowej 3 do żądanych wymagań. Następnie drukuje się warstwę podstawową 3 w taki sposób, aby wytwarzała ona dodatkowy efekt optyczny.

Figura 2 pokazuje przykład tego, obejmujący tylko szczegół nośnika danych 1 według wynalazku. Optycznie zmienny element zabezpieczający 2 zakrywa strefę nośnika danych 1, która jest zakryta całkowicie przez warstwę podstawową 3. Ilość materiału warstwy podstawowej naniesionego na jednostkę powierzchni maleje blisko skraju 4 warstwy podstawowej 3 oznaczonego punktami w pewnym oddaleniu od optycznie zmiennego elementu zabezpieczającego 2, kończąc się stopniowo zredukowanym brzegiem deseniu. Można to wykonać całkiem łatwo przez drukowanie sitowe, progresję wykonywaną jako punktowa progresja sitowa, wierszowa progresja sitowa lub progresja deseniowa, w której ilość deseni drukowanych na jednostce powierzchni maleje wyraźnie blisko skraju. Pokrywanie warstwy podstawowej można zmniejszać w sposób ciągły lub stadiowo. Alternatywnie można także utrzymywać stałą ilość materiału warstwy podstawowej 3 w całej strefie i zmieniać tylko stężenie substancji cechującej.

Figura 3 pokazuje inny przykład wykonania nośnika danych 1 według wynalazku jako powiększony szczegół w strefie elementu optycznie zmiennego. Optycznie zmienny element zabezpieczający 2 jest ponownie paskiem holograficznym zawierającym element informacyjny 7 w postaci dyfrakcyjnej struktury reliefowej, która jest widoczna pod co najmniej jednym kątem patrzenia. W niniejszym przykładzie element informacyjny 7 składa się z liter „GD”. Tak jak w przykładzie na fig. 4 pasek holograficzny został naniesiony na warstwę podstawową 3, która ma strukturę ze zredukowanym brzegiem. Jednak warstwa podstawowa 3 została nadrukowana tak, że element informacyjny 7 obecny w pasku holograficznym ukazuje się ponadto w warstwie podstawowej 3 na zewnątrz paska holograficznego, czyli elementu zabezpieczającego 2.

Rozmiar i deseń elementu informacyjnego 6 jest swobodnie wybieralny. W przykładzie pokazanym na fig. 3 litery „GD” zostały powtórzone w mniejszym formacie, lecz rozmieszczenie i kształt pisma są przypadkowe i mogą być dostosowane do szczególnych potrzeb. Element informacyjny 6, czyli to pismo może być włączone w warstwę podstawową 3 metodą

186 904 pozytywową lub negatywową. W metodzie negatywowej warstwa podstawowa 3 jest cięta w lewo w obszarze pisma, czyli elementu informacyjnego 6, tak że specjalna właściwość fizyczna warstwy podstawowej 3 jest nierozpoznawalna w tym miejscu. Kolor warstwy podstawowej 3 korzystnie nie powinien różnić się znacznie od kolom powierzchni nośnika danych 1. Jeżeli więc substancje luminescencyjne zostaną domieszane do materiału warstwy podstawowej 3, wówczas tylko ona stanie się dostrzegalna pod działaniem wzbudzającego źródła światła i przy braku skądinąd obecności luminescencji w obszarze pisma, czyli elementu informacyjnego 6, tak że pismo staje się łatwe do rozpoznania na tle luminescencyjnego podłoża.

W celu pozytywowego przedstawienia pisma, czyli elementu informacyjnego 6 można zastosować dodatkowe drukowanie na warstwie podstawowej 3. Drukowanie może wymagać użycia drugiego kolom luminescencyjnego różniącego się od kolom warstwy podstawowej 3. Możliwe sąjednak także inne kombinacje, według których stosuje się do drukowania np. magnetyczne lub inne odpowiednie wyżej wymienione pigmenty albo dodatki. Pismo można także dmkować przezroczystą lub nieprzezroczystą farbą zakrywającą co najmniej częściowo znajdującą się poniżej substancję fluorescencyjną. Daje to w efekcie różnorodne możliwości kombinowania dla specjalisty zajmującego się projektowaniem warstwy podstawowej 3, do której dostosowuje on element optycznie zmienny i następnie nanosi go za pomocą druku jako zabezpieczenie. Pozytywowe przedstawianie pisma, czyli elementu informacyjnego 6 można także wykonywać różnie. Tak więc wyobrażalne jest opuszczanie warstwy podłoża w obszarze danego żądanego kształtu, np. w formie prostokąta, i przedstawianie pisma na tej wolnej powierzchni za pomocą takiego samego materiału z jakiego jest wykonana otaczająca warstwa podstawowa 3 lub za pomocą innego materiału.

Szczególną zaletę postaci wykonania pokazanej na fig. 3 stanowi to, że tą techniką można zapewnić zgodność informacyjną miedzy nośnikiem danych 1 i optycznie zmiennym elementem zabezpieczającym 2 naniesionym na nośniku danych 1, umożliwiając w ten sposób identyfikację optycznie zmiennego elementu zabezpieczającego 2 z nośnikiem danych 1.

W tym celu można np. także dostosować element informacyjny 7 w optycznie zmiennym elemencie zabezpieczającym 2 do odpowiedniego uzupełniającego elementu informacyjnego 5, umieszczonego na nośniku danych 1 na dowolnym miejscu. Szczególnie korzystnym przykładem dla banknotów jest wielkość nominału, nazwa urzędu emitującego lub inne elementy graficzne skoordynowane z pewnymi wartościami waloru. Można także stosować trzykrotne podawanie informacji przez powtarzanie elementu informacyjnego 5 w różnych miejscach dokumentu, np. wielkości nominału, w warstwie podstawowej 3 i w elementach informacyjnych 6, 7.

Według dalszego wariantu można także wprowadzić zgodność informacji widocznej z wszystkich kierunków patrzenia umieszczonej w warstwie metalu optycznie zmiennego elementu zabezpieczającego 2 z dodatkowym elementem informacyjnym 6 w warstwie podstawowej 3. Element informacyjny 7 obecny w warstwie metalu można wykonać np. przez odmetalizowanie, informację przedstawioną jako szczeliny lub poza tym jako posiadającą charakter metaliczny w odmetalizowanej strefie. Ta informacja może być powtórzona w warstwie podstawowej 3.

Alternatywnie, można połączyć części elementów informacyjnych 6 i 7 łub element informacyjny 6 i element informacyjny 5 na nośniku danych 1, tak że uzupełniają się one wzajemnie tworząc pełną informację. W ostatniej postaci wykonania, można włączyć element informacyjny 7 do informacji obecnej w elemencie zabezpieczającym 2. W tym celu, informację obecną w elemencie zabezpieczającym 2 można powtórzyć lub uzupełnić ją jedną albo kilkoma częściami informacji obecnej w warstwie metalu, w warstwie podstawowej lub w dokumencie, albo informacją pełną. W tej postaci wykonania, zgodność między elementem zabezpieczającym 2 i warstwą podstawową 3 lub między elementem informacyjnym 6 w warstwie podstawowej i elementem informacyjnym 5 na nośniku danych musi być tak duża, czyli spełniać tak wysokie wymagania, że ich wypełnienie jest praktycznie niemożliwe dla fałszerza.

186 904

Element informacyjny 6, stosowany dodatkowo lub opuszczany, na warstwie podstawowej 3 może także być wykonywany jako nadający się do przetwarzania automatycznego, względnie jako zgodny z zastosowanym optycznie zmiennym elementem zabezpieczającym 2. Element informacyjny 6 może więc być stosowany, nie jako litery „GD” pokazane na fig. 3, lecz w postaci kodu dwójkowego lub innego znaku nadającego się do przetwarzania automatycznego. Np. wielkość nominału banknotu obecna także w elemencie optycznie zmiennym może być stosowana jako element informacyjny 6 nadający się do przetwarzania automatycznego. Ponadto istnieją wszystkie wyżej opisane możliwości stosowania dodatkowej informacji. Szczególnie interesujące jest używanie kodu magnetycznego, który może być stosowany np. jako widoczny lub niewidoczny kod kreskowy.

Oprócz wyżej opisanych elementów optycznie zmiennych, które zwykle są przenoszone na dokument w postaci pasków bez końca za pomocą technologii przenoszenia, możliwe jest także stosowanie elementu optycznie zmiennego jako tak zwanego elementu pojedynczego. Elementy takie umieszcza się w odpowiednim miejscu na powierzchni nośnika danych nie stykającym się z obydwoma brzegami nośnika danych. Nie ma ograniczeń ich kształtu. W szczególności elementami tymi mogą być podstawowe figury geometryczne takie jak koła, prostokąty, wielokąty lub ich kombinacje. Kształt warstwy podstawowej korzystnie koordynuje się z kształtem elementu. Fig. 4 pokazuje przykład, w którym na powierzchni nośnika danych 1, pokazanego w powiększeniu, pojedynczy optycznie zmienny element zabezpieczający 8 jest naniesiony na częściowej powierzchni warstwy podstawowej 3 nośnika danych 1, który przy tym ma żądane właściwości. W zależności od kształtu i motywu optycznie zmiennego elementu zabezpieczającego 8, znajdująca się pod nim powierzchnia może być zaadoptowana do kształtu i wymiarów według specjalnych wymagań.

Element optycznie zmienny może być wytworzony także bezpośrednio na dokumencie. Np. w przypadku hologramu można go wykonać przez zetknięcie pokrytego lakierem wałka deseniowego z materiałem dokumentu i utwardzenie podczas zetknięcia. Ten lakier zaopatruje się następnie w warstwę metalu. Warstwę metalu można jednak także wytworzyć na wałku deseniowym i przenieść razem z warstwą lakieru. Brzegi obszaru odwrócone od elementu optycznie zmiennego mogą mieć takie same kształty jak brzegi elementu optycznie zmiennego lub mogą być zaprojektowane jako różne zgodnie ze specjalnymi wymaganiami. Ponadto brzegi elementu zabezpieczającego 2 lub 8 mogą być wykonane tak, aby wytwarzały dodatkowe, trudne do naśladowania efekty. W tym celu brzegi mogą być wykonane np. jako strefa warstwy podstawowej 3 tylko częściowo pokryta ząbkami 9 lub wzorami 10, jak pokazano na kilku przykładach na fig. 5.

Figura 6 pokazuje przykład wykonania, na której warstwa podstawowa 3 składa się z kilku stref 11, 12, 13. Strefy 11, 12, 13 różnią się głównie ich właściwościami fizycznymi. W różnych strefach 11, 12, 13 mogą więc znajdować się różne substancje luminescencyjne, tak że np. strefa 13 fluoryzuje gdy zostanie pobudzona w czerwonym obszarze widma a strefa 11 fosforyzuje w zieleni. Gdy pobudzenie zostanie wyłączone, emisja zieleni ze strefy 11 utrzymuje się jeszcze przez pewien czas, podczas gdy emisja substancji fluorescencyjnej w strefie 13 kończy się z chwilą wyłączenia pobudzania. Strefa środkowa 12 może zawierać dalszą substancję luminescencyjną lub inną substancję cechującą, która staje się wykrywalna np. tylko wówczas, gdy element zabezpieczający 2 ma już pewien stopień zużycia wskutek pęknięć. Strefa 12 może być także wolna od zawartości jakiejkolwiek substancji cechującej, jeżeli okaże się odpowiednia. Różne strefy 11, 12, 13 mogą także co najmniej częściowo zachodzić na siebie wytwarzając mieszane efekty.

Pod warstwą podstawową 3 można także rozmieszczać dalsze warstwy. Możliwe jest np. stosowanie warstwy podkładowej nie pigmentowanej substancją cechującą, w celu zapewnienia gładkości powierzchni, i pigmentowanej warstwy podkładowej tylko na małych częściach powierzchni, tak że następnie nanoszony element zakrywa warstwę podkładową lecz nie jest całkowicie na niej rozmieszczony'.

W wyżej opisanych przykładach warstwa podstawowa nie musi być rozmieszczona pod całym elementem. Powinna ona być swobodnie dostępna w co najmniej jednym miejscu.

186 904

Razem z hologramami można używać różnych elementów optycznie zmiennych, które przekazują rozmaite wrażenia optyczne pod co najmniej dwoma różnymi kątami patrzenia. Tak więc, w zakres wynalazku wchodzi także stosowanie farb optycznie zmiennych, folii cienkowarstwowych optycznie zmiennych, cinegramów, pixelgramów, stereogramów i innych wariantów hologramów jak również hologramów objętościowych, druków iriodynowych lub palichromów jak i filmów metalowych lub innych powłok metalowych o deseniowej strukturze lub bez takiej struktury. Można także stosować zwykłe deseniowanie substratów lub elementów optycznie zmiennych powodujących występowanie optycznie zmiennych efektów. W zakres możliwości wynalazku wchodzi także stosowanie farb brązowych lub polimerowych farb ciekłokrystalicznych.

Ponadto można stosować inne elementy zabezpieczające, np. takie które nie są optycznie zmienne, do nośnika danych według wynalazku a następnie zabezpieczać je sposobem według wynalazku.

Mimo że wynalazek został opisany zasadniczo w odniesieniu do nośników danych takich jak papiery wartościowe, zabezpieczające elementy optycznie zmienne według wynalazku są także odpowiednie do ochrony produktów, zwłaszcza produktów o dużej wartości. Element zabezpieczający według wynalazku może być stosowany np. do etykiet na towarach, CD (płytach kompaktowych) lub innych artykułach sprzedażnych, których oryginalność można stwierdzić za pomocą elementu zabezpieczającego według wynalazku. W znaczeniu wynalazku takie produkty należy także traktować jako nośniki danych.

186 904

Fig.4

186 904

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 4,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Nośnik danych, zwłaszcza banknot, papier wartościowy, legitymacja lub tym podobny, posiadający element zabezpieczający umieszczony na jego powierzchni, znamienny tym, że nośnik danych (1) jest zaopatrzony co najmniej na części powierzchni w warstwę podstawową (3) posiadającą co najmniej jedną cechę świadczącą o autentyczności, a element zabezpieczający (2, 8) częściowo pokrywa tę warstwę podstawową (3), przy czym warstwa podstawowa (3) jest uformowana tak, że nie jest całkowicie zakryta przez element co najmniej w jednym kierunku.
2. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że elementem zabezpieczającym (2,8) jest element optycznie zmienny, który wywiera różne wrażenia optyczne, gdy jest oglądany pod co najmniej dwoma kątami patrzenia.
3. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że element zabezpieczający (2, 8) jest zastosowany na całej powierzchni warstwy podstawowej (3).
4. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że warstwa podstawowa (3) składa się z co najmniej dwóch stref (11,12,13) o różnych właściwościach fizycznych.
5. Nośnik danych według zastrz. 4, znamienny tym, że różne strefy są umieszczone tuż obok siebie, jedna nad drugą lub częściowo zachodząc jedna na drugą.
6. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że pod warstwą podstawową (3) są umieszczone dalsze warstwy.
7. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że warstwa podstawowa (3) zawiera co najmniej jedną cechę świadczącą o autentyczności w postaci substancji metalowych, magnetycznych, przewodzących prąd elektryczny lub zmiennych optycznie pigmentów.
8. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że ilość materiału warstwy podstawowej (3) na jednostkę powierzchni zmniejsza się wraz z odległością od elementu zabezpieczającego (2).
9. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że stężenie substancji tworzącej cechę świadczącą o autentyczności na jednostkę powierzchni zmniejsza się wraz z odległością od elementu zabezpieczającego (2).
10. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że w warstwie podstawowej (3) jest obecny czytelny wzrokowo i/lub mechanicznie element informacyjny (6).
11. Nośnik danych według zastrz. 10, znamienny tym, że element informacyjny (6) posiada identyczną. treść jak jedna lub więcej części elementów informacyjnych (5, 7) na nośniku danych (1) i/lub na elemencie zabezpieczającym (2).
12. Nośnik danych według zastrz. 10, znamienny tym, że części elementów informacyjnych (6) uzupełniają treść jednej lub więcej części elementów informacyjnych (5, 7) na nośniku danych (1) i/lub na elemencie zabezpieczającym (2).
13. Nośnik danych według zastrz. 10 albo 11 albo 12, znamienny tym, że element informacyjny (6) w warstwie podstawowej (3) ma postać kodowania.
14. Sposób wytwarzania nośnika danych, znamienny tym, że co najmniej część powierzchni nośnika danych (1) zaopatruje się w warstwę podstawową (3) zawierającą co najmniej jedną cechę świadczącą o autentyczności, a element zabezpieczający (2, 8) nanosi się na tę warstwę podstawową (3) tak, że częściowo zachodzi na tę ostatnią, lecz nie zakrywa jej całkowicie.
15. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że element zabezpieczający (2, 8) nanosi się na całą powierzchnię warstwy podstawowej (3).
16. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że stosuje się warstwę podstawową (3) składającą się z co najmniej dwóch stref o różnych właściwościach fizycznych.

186 904
17. Sposób według zastrz. 16, znamienny tym, że różne strefy umieszcza się tuż obok siebie, jedną nad drugą lub jako częściowo zachodzącąjedną na drugą.
18. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że warstwę podstawową (3) nadrukowuje się.
19. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że warstwę podstawową (3) nanosi się elektrochemicznie.
20. Sposób według zastrz. 18, znamienny tym, że warstwę podstawową (3) nanosi się metodą druku sitowego.
21. Sposób według zastrz. 18, znamienny tym, że warstwę podstawową (3) nanosi się metodą druku fleksograficznego.
22. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że warstwę podstawową (3) nanosi się metodą fotograwiury półtonowej.
23. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że stosuje się element zabezpieczający (2, 8) obecny w warstwie nośnika danych (1) w pierwszej kolejności warstw i nakłada się go na nośnik danych (1) z warstwą nośnika lub bez warstwy nośnika, tak by był obecny na nośniku danych (1) w drugiej kolejności warstw, odwrotnej do pierwszej kolejności warstw.
24. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że optycznie zmienny element zabezpieczający (2, 8) wytwarza się na nośniku danych (1) przez zetknięcie materiału nośnika danych (1) z warstwą deseniową lakieru i utwardzenie tego ostatniego w czasie zetknięcia.
25. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że optycznie zmienny element zabezpieczający (2, 8) wytwarza się przez drukowanie optycznie zmienną farbą drukarską.
26. Sposób według zastrz. 14, znamienny tym, że optycznie zmienny element zabezpieczający (2, 8) wytwarza się przez wytłaczanie w nośniku danych (1).
27. Zastosowanie nośnika danych, posiadającego element zabezpieczający umieszczony na jego powierzchni, znamienne tym, że nośnik danych (1) zaopatrzony co najmniej na części powierzchni w warstwę podstawową (3) posiadającą co najmniej jedną cechę świadczącą o przy czym element zabezpieczający (2, 8) pokrywa trę warstwę podstawową (3), zaś warstwa podstawowa (3) jest uformowana tak, że nie jest całkowicie zakryta przez element zabezpieczający (2, 8) co najmniej w jednym kierunku, jest stosowany jako papier antyfalsyfikacyjny.