PL182601B1

PL182601B1 - Sposób otrzymywania antybiotyków antracyklinowych

Info

Publication number: PL182601B1
Application number: PL96315311A
Authority: PL
Inventors: Waldemar Priebe; Izabela Fokt; Grzegorz Grynkiewicz; Jan Ramza; Wiesław Szelejewski
Original assignee: Waldpharm Sp Z Oo
Priority date: 1996-07-17
Filing date: 1996-07-17
Publication date: 2002-02-28
Also published as: PL315311A1

Abstract

1. Sposób otrzymywania antybiotyków antracyklinowych podstawionych grupą aminowąwpozycji 3' i/lub 4'reszty cukrowej poprzez reakcję aglikonu z donorem glikozylowym, znamienny tym, że aglikon z ewentualnie zabezpieczoną grupą OH w pozycji 14 poddaje się reakcji z odpowiednio zabezpieczonym donorem glikozylowym podstawionym w pozycji odpowiednio 3 i/lub 4 grupą azydkową, a następnie redukuje się grupy azydkowe, i ewentualnie usuwa się grupy zabezpieczające.

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania antybiotyków antracyklinowych podstawionych grupą aminową w pozycji 3' i/lub 4' reszty cukrowej.

Antybiotyki antracyklinowe, charakteryzujące się układem tetrahydrotetracenochinonowym związanym w pozycji 7 wiązaniem glikozydowym z resztą cukrową podstawioną grupą aminową znajdują zastosowanie jako środki przeciwnowotworowe.

Znane sposoby otrzymywania glikozydów polegają na łączeniu części cukrowej z aglikonem (glikozydowaniu)( w typowych warunkach glikozylowania, przy użyciu jako odczynników glikozydujących (donorów glikozylowych) 1-pochodnych gliozylowych: halogenków glikozylowych, estrów glikozylowych, eterów 1-O-sililowych cukrów oraz glikali, w obecności odpowiednich reagentów aktywujących, takich jak na przykład sole metali ciężkich, kwasy Lewisa, katalizatory przeniesienia fazowego, etc. Typowe warunki glikozylowania przy użyciu różnego rodzaju donorów glikozylowych oraz stosowane aktywatory opisane są na przykład w artykule przeglądowym K. Toshima i K. Tatsuta, „Recent Progress in O-Glycosylation Methods and its Application to Natural Product Synthesis”, Chem. Rev., 1993, 93, 1503-1531.

182 601

W znanych sposobach otrzymywania antybiotyków antracyklinowych podstawionych grupą aminową w części cukrowej, do glikozy do wania stosuje się donory glikozylowe, podstawione w odpowiedniej pozycji grupą aminową, odpowiednio zabezpieczoną przez acylowanie, najczęściej kwasem trifluorooctowym, a następnie usuwa się zabezpieczające grupy acylowe przez hydrolizę wodorotlenkiem sodu (na przykład niemiecki opis patentowy nr 3943029). Usuwanie grupy zabezpieczającej grupę aminową przebiega w warunkach, w których w znaczącym stopniu zachodzi destrukcja cząsteczki antybiotyku antracyklinowego. Ponadto metodą tą nie można otrzymać antybiotyków antracyklinowych podstawionych w pozycji 14 grupą OH, której obecność jest przyczyną rozkładu antybiotyków antracyklinowych w obecności zasad. Antracykliny podstawione w pozycji 14 grupą OH otrzymuje się z odpowiednich antracyklin niepodstawionych w pozycji 14 przez bromowanie z wytworzeniem odpowiedniej pochodnej 14-bromo, a następnie jej hydrolizę w środowisku zasadowym (na przykład opis patentowy nr EP 381989).

Stosowane w znanych sposobach odczynniki glikozydujące zawierające grupę aminową otrzymuje się w kilkuetapowej, pracochłonnej syntezie poprzez odpowiednie związki zawierające grupę azydkowąjako prekursor grupy aminowej.

Celem wynalazaku jest uzyskanie sposobu otrzymywania antybiotyków antracyklinowych podstawionych grupą aminową w części cukrowej, pozwalającego na uniknięcie opisanych powyżej niedogodności związanych z usuwaniem grupy zabezpieczającej grupę aminową, oraz stosowaniem jako materiałów wyjściowych, trudnych do otrzymania donorów glikozylowych podstawionych grupą aminową, znajdującego zastosowanie do otrzymywania szerokiego zakresu antybiotyków antracyklinowych, w tym również podstawionych w pozycji 14.

Okazało się, że możliwe jest zastosowanie do reakcji glikozylowania bezpośrednio odczynnika glikozydującego zawierającego grupę azydkową, bez pracochłonnego przeprowadzania go w pochodną aminową, a następnie przeprowadzenie grupy azydkowej w aminową już w cząsteczce sprzęgniętej.

Sposób otrzymywania antybiotyków antracyklinowych postawionych grupą aminową w pozycji 3' i/lub 4' reszty cukrowej według wynalazku polega na tym, że aglikon z ewentualnie zabezpieczoną grupą OH w pozycji 14 poddaje się reakcji z odpowiednio zabezpieczonym donorem glikozylowym podstawionym w pozycji odpowiednio 3 i/lub 4 grupą azydkową, a następnie redukuje się grupy azydkowe, i ewentualnie usuwa się grupy zabezpieczające.

Sposób według wynalazku jest sposobem uniwersalnym, o szerokim zastosowaniu do różnych antybiotyków antracyklinowych. W szczególności sposobem tym otrzymuje się antybiotyki antracyklinowe przedstawione wzorem ogólnym 1, w którym X oznacza atom wodoru, atom fluoru, grupę OH lub grupę OCH₃; Y oznacza atom wodoru, grupę OH, grupę O-sililową lub grupę (Cj-C₁₈)alkilokarbonyloksylową, oba podstawniki R, i R₂ oznaczają atomy wodoru lub jeden z podstawników R] i R₂ oznacza atom H, a drugi oznacza atom F, Cl, Br, I, grupę hydroksylową, grupę (C|-C₁₆)alkoksylową, grupę OCOCH₂C1, lub grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową, R₃ oznacza grupę NH₂, grupę hydroksylową, grupę (CpC^jalkoksylową, grupę OCOCH₂C1 lub grupę (CpC^jalkilokarbonyloksylową, R₄ oznacza atom wodoru, grupę hydroksylową, grupę NH₂, grupę OCOCH₂C1, grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową, grupę (C^C^jalkoksylową, grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową, R₅ oznacza atom wodoru, grupę hydroksylową, grupę (C]-C|₆)alkilokarbonyloksylową, grupę OCOCH₂C1, grupę (C_rC₁₆)alkoksylową, grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową. W tym celu reakcji glikozylowania poddaje się aglikon o wzorze ogólnym 2, w którym X oznacz atom wodoru, atom fluoru, grupę OH lub grupę OCH₃; Y oznacza atom wodoru, grupę O-sililową lub grupę (CpC^jalkilokarbonyloksylową, stosując jako donor glikozylowy związek o wzorze 3, w którym Q oznacza atom chlorowca, grupę (C^C^jalkilokarbonyloksylową, lub grupę O-sililową; oba podstawniki R₍ i R₂ oznaczają atomy wodoru, lub jeden z podstawników Rj i R₂ oznacza atom H a drugi oznacza atom F, Cl, Br, I, zabezpieczoną grupę hydroksylową, grupę (C|-C₁₆)alkoksylową, grupę OCOCH₂C1 lub grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową, R₃ oznacza grupę N₃, grupę (C]-C₁₆)alkoksylową, grupę OCOCH₂C1 lub grupę

182 601 (C|-C|₆)alkilokarbonyloksylową R₄ oznacza atom wodoru, grupę N₃, grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową grupę OCOCH₂C1, grupę (Ci-C^jalkoksylową grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową R₅ oznacza atom wodoru, grupę hydroksylową grupę OCOCH₂C1, grupę (CpC^jalkilokarbonyloksylową grupę (C^C^jalkoksylową grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową albo glikal o wzorze 3A, w którym R₃, R₄ i R_s mają znaczenie podane powyżej dla wzoru 3, otrzymując po redukcji grup azydkowych antybiotyk antracyklinowy o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza atom wodoru, atom fluoru, grupę OH lub grupę OCH₃; Y oznacza atom wodoru, grupę OH, grupę O-sililową lub grupę (C]-C_l8)alkilokarbonyloksylową oba podstawniki R, i R₂ oznaczają atomy wodoru lub jeden z podstawników R] i R₂ oznacza atom H a drugi oznacza atom F, Cl, Br, I, grupę hydroksylową grupę (C]-C₁₆)alkoksylową grupę OCOCH₂C1 lub grupę (C₁-Ci₆)alkilokarbonyloksylową R₃ oznacza grupę NH₂, grupę hydroksylową grupę (C]-C₁₆)alkoksylową grupę OCOCH₂C1 lub grupę (C,-Ci₈)alkilokarbonyloksylową R₄ oznacza atom wodoru, grupę hydroksylową grupę NH₂, grupę OCOCH₂C1, grupę (Cj-C^jalkilokarbonyloksylową grupę (C]-C₁₆)alkoksylową grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową oznacza atom wodoru, grupę hydroksylową grupę OCOCH₂C1, grupę (C^C^jalkilokarbonyloksylową (C]-C_I6)alkoksylową grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową.

W szczególności sposobem według wynalazku otrzymuje się następujące związki:

związek o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza grupę OCH₃, Y oznacza atom wodoru, R_ls R₂ i R₄ oznaczają atomy wodoru, R₃ oznacza grupę NH₂, a R₅ oznacza grupę OH (znany pod nazwą daunomycyna);

związek o wzorze ogólnym 1, w którym X i Y oznaczają atom H, R_b R₂ i R₄ oznaczają atomy wodom, R₃ oznacza grupę NH₂, a R₅ oznacza grupę OH (znany pod nazwą idarubicyna);

związek o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza grupę OCH₃, Y oznacza grupę hydroksylową R_h R₂ i R₅ oznaczają atomy wodom, R₃ oznacza gmpę NH₂, a R₄ oznacza grupę OH (znany pod nazwą epimbicyna).

W korzystnej postaci wynalazku redukcję gmp azydkowych przeprowadza się działając organicznym związkiem fosfom na stopniu utlenienia 3 w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, a następnie hydrolizując tak utworzoną gmpę azafosforanową wodnym, alkoholowowodnym lub alkoholowym roztworem zasady. Jako obojętny rozpuszczalnik organiczny może być stosowany taki rozpuszczalnik jak etery, na przykład tetrahydrofuran lub dioksan, chlorowcowane węglowodory, takie jak dichlorometan lub chloroform. Korzystnie stosuje się tetrahydrofuran.

Korzystnie jako organiczny związek fosfom stosuje się fosforyn lub fosfinę, zwłaszcza trifenylofosfinę.

W korzystnej postaci sposobu hydrolizę pochodnej azafosforanowej prowadzi się roztworem amoniaku lub wodorowęglanu sodu w metanolu lub mieszaninie metanol/woda.

Również korzystnie redukcję gmpy azydkowej do grupy aminowej prowadzi się chlorkiem cyny II w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, wybranym z gmpy alkoholi alifatycznych, eterów, estrów i chlorowcopochodnych węglowodorów alifatycznych lub ich mieszanin.

Zastosowane w korzystnych odmianach sposobu metody redukcji gmpy azydkowej do gmpy aminowej nie naruszają wrażliwych na redukcję gmp funkcyjnych antybiotyku (wiązanie glikozydowe, gmpa ketonowa w pozycji 13).

Reakcję glikozylowania prowadzi się dowolną ze znanych metod glikozylowania, przy użyciu jako odczynnika glikozydującego halogenku glikozylowego, estm glikozylowego, eteru 1-O-sililowego albo glikalu, w obecności odpowiednich reagentów aktywujących takich jak sole metali ciężkich, kwasy Lewisa, katalizatory przeniesienia fazowego lub kwasy protonowe. Typowe warunki glikozylowania opisane są na przykład w artykule przeglądowym K. Toshima i K. Tatsutą „Recent Progress in O-Glycosylation Methods and its Application to Natural Product Synthesis”, Chem. Rev., 1993, 93,1503-1531.

182 601

Przykładowo reakcję glikozylowania można prowadzić przy użyciu związku o wzorze 3, w którym Q oznacza grupę O-sililową w obecności triflatu trimetylosililowego. Reakcja glikozylowania może być prowadzona także w ten sposób, że jako odczynnik glikozylujący stosuje się związek o wzorze 3, w którym Q oznacza atom chlorowca, zwłaszcza brom, otrzymany in situ z odpowiedniej pochodnej O-sililowej.

Wyjściowe aglikony o wzorze 2 mogą być stosowane zarówno w postaci racemicznej jak i w formie pojedynczych enancjomerów.

Grupy zabezpieczające mogą być wprowadzane i usuwane znanymi sposobami.

Sililową grupę zabezpieczającą korzystnie usuwa się działając roztworem kwasu mineralnego lub organicznego w mieszaninie wody i rozpuszczalnika organicznego mieszającego się z wodą, takiego jak tetrahydrofuran, lub roztworem związku będącego źródłem jonów fluorkowych w mieszaninie wody i rozpuszczalnika organicznego mieszającego się z wodą. Jako kwas mineralny korzystnie stosuje się kwas chlorowodorowy. Jako źródło jonów fluorkowych mogą być stosowane fluorki metali alkalicznych, na przykład fluorek sodu lub fluorki tetralkiloamoniowe.

Sposobem według wynalazku mogą być również otrzymywane antybiotyki antracyklinowe posiadające w pozycjach 2', 4' i/l.ub 14 podstawniki hydrolizowalne lub rozkładające się w warunkach zasadowych, takie jak grupy estrowe, węglanowe, amidowe oraz antybiotyków zawierających w pozycji 14 grupą hydroksylową, której obecność jest przyczyną rozkładu antybiotyków antracyklinowych w obecności zasad.

Przykład I. Chlorowodorek epiruibicyny (wzór 1; X=OMe, Y=OH, R_b R₂, R₅=H, R₃=NH₂xHCl, R₄=0H)

A. 7-O-(3-Azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-araóbło-heksopiranozylo)-14-O-tórt-butylodifenylosililoadriamycynon (wzór l;X=OMe, Y=OSiPh>^tBu, R_b R₂, R₅=H, R₃=N₃, R₄=OCOCH₂C1)

Substrat cukrowy 1 -O-terl-butylo(dimetylo)sililo-3-azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-araZuno-heksopiranozę (wzór 3; R_b R₂, R₅=H, R₃=N₃, R4=OCOCH₂C1), (1 mmol) rozpuszczono w chlorku metylenu (35 ml) i dodano TMSBr (1.5 mmol). Mieszano w temperaturze pokojowej do wyczerpania substratu (kontrola przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej - toluen/aceton = 5:1), a następnie odparowano do sucha. Tak otrzymany półprodukt rozpuszczono w chlorku metylenu (2 ml) i dodano do przygotowanej poprzednio i mieszanej przez 1 godzinę w temperaturze pokojowej mieszaniny 14-O-ZerZ-butylodifenylosililoadriamycynonu (wzór 2; X=OMe, Y^SiPh^u) (0.5 mmol), HgBr₂ (325 mg), HgO (1.3 g), chlorku metylenu (15 ml) i sit molekularnych 4A (1 g). Całość mieszano w temperaturze pokojowej do wyczerpania aglikonu (kontrola przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej toluen(aceton = 5:1). Odsączono sita molekularne i pozostałe sole nieorganiczne i przesącz rozcieńczono chlorkiem metylenu (120 ml). Po przemyciu 10% wodnym KJ i wodą roztwór osuszono i odparowano. Pozostałość po odparowaniu poddawano chromatografii kolumnowej (eluent:chlorek metylenu/aceton = 100:0 -> 95:5) otrzymując produkt z wydajnością 86%, tt = 105-108°C, [a]D25 = 267.6° (c=0.059, chloroform).

Analiza elementarna:

obliczono: C: 61.11; H: 5.24; N:4.75;

znaleziono: C: 61.21; H:5.26; N:4.79;

Ή NMR, (CDC1₃, TMS) 5: 14.00; 13.21 (2s, 2xlH, fenol OH), 8.03, (d, 1H, J=7.28 Hz, H-l), 7.79 (t, 1H, J=8 Hz, H-2), 7.73-7.70 (m, 4H, fenyl), 7.48-7.38 (m, 6H, fenyl), 5.43 (d, 1H, J_r2a,=3.48 Hz, H-l'), 5.19 (t, 1H, J=3.12 Hz, H-7), 4.89 (ABq, 2H, 14CH₂), 4.66 (t, 1H, J₄-₅,=J₄-₃,=9.7 Hz, H-4'), 4.14 (s, 1H, 9-OH), 4.08 (s, 3H, OMe) 4.05 (ABq, 2H, C1CH₂CO), 3,80 (dq, 1H, J₄-₅,=9.82 Hz, H-5'), 3.58 (td, 1H, J₄,₃,=9.80 Hz, J_2a-₃-=12.44 Hz, J_2e-₃-=4.89 Hz, H-3), 3.02 (d, 1H, J=18.98 Hz, H-10), 2,82 (d, 1H, J=18.95, H-1Ó), 2.14 (dd, lH,’j_2a-_2e-=13.8 Hz, J_2e-₃-=5.0 Hz, H-2e), 2.08 (d, 2H, J=2.95, H-8), 1.64 (td, 1H, J_2a,_2e,=J_2a.₃.13’.38 Hz, J_2a, _r=4.07 Hz, H^a), 1.13 (s, 9H, tBu), 1.04 (d, 3H, J₅- ₆-=6.26 Hz, H-ó). ’ ’

182 601

B. Chlorowodorek epirubicyny

Do roztworu otrzymanego w przykładzie IA 7-O-(3-azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-araómo-heksopiranozylo)-14-O-/err-butylodifenylosililoadriamycynonu (wzór 1; X=OMe, Y=OSiPh₂ ^lBu, Rls R2, R5=H, R3=N3, R^OCOCHjCl) (1 mmol) w chlorku metylenu (20 ml) dodano metanol (20 ml), a po ochłodzeniu roztworu do 0°C dodano K2CO3 (1 g). Mieszano intensywnie w tej temperaturze do wyczerpania substratu (kontrola przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej - toluen/aceton = 3:2). Mieszaninę zoobjętniono przy pomocy IN HC1, rozcieńczono chlorkiem metylenu (50 ml) i przemyto wodą do odczynu obojętnego. Fazę organiczną osuszono i odparowano. Pozostałość po odparowaniu poddawano chromatografii kolumnowej (eluent: chlorek metylenu(aceton = 100:0 -> 95:5), otrzymując, po zatężeniu, produkt, który rozpuszczono w THF (3 ml) i dodano Ph3P (524 mg). Roztwór pozostawiono w temperaturze pokojowej aż do wyczerpania substratu (kontrola przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej - toluen/aceton = 3:2). Dodano 2N NH3, w metanolu (1 ml) i mieszano przez 15 min. Następnie mieszaninę rozcieńczono chloroformem (50 ml) i przemyto wodą do odczynu obojętnego. Fazę organiczną osuszono i odparowano. Pozostałość po odparowaniu poddawano chromatografii kolumnowej (eluent: chlorek metylenu/metanol = 95:5), otrzymując po odparowaniu, produkt, który rozpuszczono w THF (37.5 ml) i dodano IN HO (25 ml). Roztwór pozostawiono w temperaturze pokojowej aż do wyczerpania substratu (kontrola przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej : chlorek metylenu/metanol/2N NH3 w metanolu = 9:1:0.5). Przemyto chloroformem (3 x 25 ml), a następnie zobojętniono przy pomocy NaHCO3. Zobojętnioną fazę wodną ekstrahowano chloroformem aż do odbarwienia, a połączone roztwory chloroformowe osuszono i odparowano. Pozostałość po odparowaniu rozpuszczono w metanolu (5 ml), dodano IN HC1 w metanolu (2 ml) i eter etylowy (25 ml). Otrzymany osad odsączono, przemyto eterem etylowym i wysuszono. Osad rozpuszczono powtórnie w metanolu (5-7 ml) i produkt wytrącono ponownie przez dodanie eteru etylowego (25 ml). Po odsączeniu i wysuszeniu otrzymano chlorowodorek epirubicyny z wydajnością 60-90%, tt=l 84-185°C, ^A6[a]D^2S = 274° (c = 0.01, metanol).

Przykład II. 7-O-(3-Amino-4-O-acetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-araZ>z>?o-heksopiranozylo)-14-O-tert-butylodifenylosililoadriamycynon (wzór 1; X=OMe, Y=OSiPh₂ ^tBu, R_bR₂, R₅=H, R₃=NH₃, R₄=OCOCH₃)

Do roztworu 7-O-(3-azydo-4-O-acetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-arańmo-heksopiranozylo)-14-O-tert-butylodifenylosililoadriamycynonu (wzór 1; X=OMe, Y=OSiPh₂ ^tBu, R_b R₂, R₅=H, R₃=N₃, R₄=OCOCH₂C1) otrzymanego jak w przykładzie IA (0.41 mmol) w chlorku metylenu (10 ml) i metanolu (4 ml) dodano SnCl₂ x 2 H₂O (1.35 g). Mieszano w temperaturze pokojowej do wyczerpania substratu (kontrola przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej - toluen/aceton = 3:2). Do mieszaniny dodano nasycony roztwór NaHCO₃ (25 ml) i chloroform (100 ml). Całość mieszano intensywnie przez 15 min., odsączono powstały osad i rozdzielono fazy. Fazę wodną przemyto kilkakrotnie wodą, wysuszono (Na₂SO₄) i odparowano. Pozostałość po odparowaniu poddawano chromatografii kolumnowej (eluent: chloroform/metanol = 100:0 -> 95:5) otrzymując po zatężeniu, produkt z wydajnością90.1%.

Przykład III. 7-O-(4-O-Acetylo-3-azydo-2,3,6-trideoksy-a-L-arańmo-heksopiranozylo)-14-O-tórr-butylodifenylosililo-4-demetoksyadriamycynon (wzór 1; X=H, Y^SiP^Eu, R_b R₂, R₅=H, R₃=N₃, R₄=OCOCH₃)

Mieszaninę 14-O-tórZ-butylodifenylosililo-4-demetoksyadriamycynonu (wzór 1; X=H, Y=OSiPh₂ ^tBu) (1 mmol) i l-O-terr-butylo(dimetylo)sililo-4-O-acetylo-3-azydo-2,3,6-trideoksy-a-L-arańmoheksopiranozy (wzór 3; R_b R₂, R₅=H, R₃=N₃, R₄=OCOCH₃), (2 mmol) i chlorku metylenu (20 ml) mieszano z sitami molekularnymi 4A (1 g) przez 1 godzinę w temperaturze pokojowej. Po tym czasie ochłodzono do -20°C i dodano TMSOTf (3 mmol) i kontynuowano mieszanie w temperaturze poniżej 0°C. Po całkowitym wyczerpaniu aglikonu (kontrola przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej - toluen/aceton = 5:1) dodano trój ety loaminę (0.5 ml) i chlorek metylenu (80 ml) i odsączono sita molekularne. Przesącz przemyto wodą do odczynu obojętnego i po wysuszeniu odparowano.

182 601

Pozostałość po odparowaniu poddawano chromatografii kolumnowej (eluent : chlorek metylenu/aceton = 100:0 —> 95:5) otrzymując produkt z wydajnością 80%, tt = 128-130°C, Md²⁵ ~ 125.35° (c=0.066, chloroform),

Ή NMR, (CDC1₃, TMS) δ: 13.61; 13.28 (2s, 2xlH, fenol OH), 8.38-8.34, (m, 2H, H-l, H-4), 7.87-7.83 (m, 2H, H-2, H-3), 7.73-7.70 (m, 4H, fenyl), 7.48-7.38 (m, 6H, fenyl), 5.43 (d, 1H, J_r2a-=3.57 Hz, H-O, 5.19 (t, 1H, >3.48 Hz, H-7), 4.92 (ABq, 2H, 14CH₂), 4.63 (dt, 1H, J_4>5.=J₄.3,=9.68 Hz, H-43, 4.21 (s, 1H, 9-OH), 3.77 (dq, 1H, J₄,₅,=6.3, J₆,₅,=6.14 Hz, H-5'), 3.57 (td, 1H’, J₄,3-=9.72 Hz, J_2a-₃,=12.51 Hz, J_2e<3,=4.76 Hz, H-3’), 3.06 (d, 1H, >19.22 Hz, H-10), 2,86 (d, 1H, >19.07, H-1Ó), 2.11 (dd, lH,J_2a,_2e.=13.65 Hz, J_2e,₃,=5.28 Hz, H-2e'), 2.10 (s, 2H, H-8), 2.04 (s, 3H, OAc), 1.73 (td, 1H, 13.29 Hz, J_2a/_r=4.06 Hz, H^, 1.13 (s, 9H, tBu), 1.04 (d, 3H, J₅,₆,=6.26 Hz, H-6'). ’ ’ ’

Przykład IV. 7-O-(3-Azydo-4-O-acetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-ZifaO-heksopiranozylo)-14-O-terrbutylodifenylosililo-4-demetoksyadriamycynon (wzór 1; X=H, Y=OSiPh₂Bu, R_b R₂, R4=H, R₃=N₃, R₅=OCOCH₃)

Reakcję przeprowadzono tak jak w przykładzie I, używając substratów: 14-O-/erZ-butylodifenylosililo4-demetoksyadriamycynonu (wzór 2; X=H, Y^SiPł^Thi) (1 mmol) i l-O-teri-butylo(dimetylo)-sililo-3-azydo-4-0-acetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-Zzfeo-heksopiranozy (wzór 3; R_b R₂, R₄=H, R₃=N₃, R₅=OCOCH₃), (2 mmol). Otrzymano produkt z wydajnością 90%, tt = 194-196°C, Md^{25 =} 60.13° (c=0.083, chloroform),

Analiza elementarna:

obliczono: C: 64.45; H: 5.53; N:5.12;

znaleziono: C: 64.96; H: 5.79; N: 4.94;

Ή NMR, (CDCI3, TMS) δ: 13.6; 13.27 (2s, 2xlH, fenol OH), 8.38-8.34, (m, 2H, H-l, H-4), 7.87-7.83 (m, 2H, H-2, H-3), 7.73-7.70 (m, 4H, fenyl), 7.49-7.39 (m, 6H, fenyl), 5.53 (d, 1H, J_r2a-=3.43 Hz, H-l'), 5.21 (t, 1H, >3.16 Hz, H-7), 5.09 (bs, 1H, H-4'), 4.86 (ABq, 2H, >19.7 Hz, 14CH₂), 4.17 (s, 1H, 9-OH), 3,98 (q, 1H, J_6>5-6.44 Hz, H-5'), 3.54 (dq, 1H, J₄.3-=3.05 Hz, J_2a,₃,= 12.9 Hz, J_2e,3,=4.71 Hz, H-3'), 3.06 (d, 1H, >19.04 Hz, H-10), 2,89 (d’ 1H, >19.12,’ H-10), 2.18 (s, 3H, OAc), 2.09-2.06 (m, 2H, H-8), 2.05 (td, 1H, J₂a,_2e,=J_2a·3-=13.1 Hz, J_2a, _r=3.96 Hz, 1.90 (d, 1H, ^-=13.2 Hz, J_2e-₃,=4.91 Hz, H-2e'), 1.02 (s, 9H, tBu), 1.0 (d,’3H, J₅,₆^6.64 Hz, H-ó¹). ’ ’

Przykład V. 7-O-(3-Azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-ZZAso-heksopiranozylo)-14-0-Zeri-butylodifenylosililo-4-demetoksyadriamycynon (wzór 1; X=H, Y=OSiPh₂ ^tBu, R_b R₂, R₄=H, R₃=N₃, R₅=OCOCH₂C1)

Reakcję przeprowadzono tak jak w przykładzie I, używając substratów: 14-0-te^butylodifenylosililo-4-demetoksyadriamycynonu (wzór 2; X=H, Y=OSiPh₂ ^tBu) (1 mmol) i l-O-rerr-butylo(dimetylo)-sililo-3-azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-/zfoo-heksopiranozy (wzór 3; R_b R₂, R^H, R₃=N₃, R₅=OCOCH₂C1), (2 mmol). Otrzymano produkt z wydajnością 80%, tt = 142-144°C, [a]o = 48.4° (c=0.0915, chloroform),

Analiza elementarna:

obliczono: C: 61.86; H: 5.19; N: 4.92;

znaleziono: C: 61.77; H: 5.22; N: 4.89;

Ή NMR, (CDCI3, TMS) δ: 13.61; 13.27 (2s, 2xlH, fenol OH), 8.38-8.34, (m, 2H, H-l, H-4), 7.88-7.83 (m, 2H, H-2, H-3), 7.73-7.70 (m, 4H, fenyl), 7.49-7.39 (m, 6H, fenyl), 5.53 (d, 1H, 1^,=3.32 Hz, H-l'), 5.21 (t, 1H, >2.93 Hz, H-7), 5.14 (bs, 1H, H-49, 4.85 (ABq, 2H, 14CH₂), 4.18 (s. 2H, CH₂C1), 4.11 (s, 1H, 9-OH), 4.0 (q, 1H, J₆,_s,=6.88 Hz, H-5'), 3.63 (dq, 1H, J₄,₃,=2.83 Hz, J_2a,₃,=12.7 Hz, J_2e-₃-=4.9 Hz, H-3'), 3.07 (d, 1¾ >19.2 Hz, H-10), 2,90 (d, 1H, >19.11, H-10),’2.08 (d, 2H,’>1.77 Hz, H-8), 2.02 (td, 1H, J_2a-_2e.=J_2a.₃-l3.2 Hz, J_2a. _r=3.9 Hz, H^, 1.93 (dd, 1H, J_2a,_2e,=l3.2 Hz, J_2e,₃.=5.0 Hz, H-2e^, 1.13 (s, 9H, tBu), 1.02 (d, 3H, J₅<₆.=6.45 Hz, H-ó'). ’ ’

182 601

Przykład VI. 7-O-(3-Azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-/żAso-heksopiranozyl)-14-O-ter/-butylodifenylosililo-adriamycynon (wzór 1; X=OMe, Y=OSiPh₂'Bu, R,, R₂, R4=H, R₃=N₃, R₅=OCOCH₂C1)

Reakcję przeprowadzono tak jak w przykładzie I, używając substratów: 14-O-terributylodifenylosililo-adriamycynon (wzór 1; X=OMe, Y=OSiPh₂ ^lBu) (1 mmol) i l-O-tcri-butylo(dimetylo)sililo-3-azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-MTO-heksopiranozę (wzór 3; R_b R₂, R₄=H, R₃=N₃, R₅=OCOCH₂C1), (2 mmol). Otrzymano produkt z wydajnością 80%, tt = 131-132°C, [a]_D ²⁵ = 103.12° (c=0.106, chloroform),

Analiza elementarna:

obliczono: C: 61.11; H: 5.24; N: 4.75;

znaleziono: C: 61.20; H: 5.29; N: 4.73;

Ή NMR, (CDC1₃, TMS) δ: 13.99; 13.21 (2s, 2xlH, fenol OH), 8.03 (d, 1H, J=7.38 Hz, H-l), 7,79 (t, 1H, J=8.15 Hz, H-2), 7.72-7.70 (m, 4H, fenyl), 7,49-7.38 (m, 6H, fenyl), 5.53 (d, 1H, J_r2a,=3.42 Hz, H-l'), 5.20 (t, 1H, J=2.97 Hz, H-7), 5.12 (bs, 1H, H^, 4.85 (ABq, 2H, J=19.69 Hz, HCHJ, 4.16 (ABq, 2H, J=15.12 Hz, C1CH₂CO), 4.09 (s, 1H, 9-OH), 4.08 (s, 3H, OMe), 3.98 (q, 1H, J₆,₅.=6.27 Hz, H-59, 3.61 (dq, 1H, J₄,₃,=2.83 Hz, J_2a,₃,=12.74 Hz, J_2e,₃,=4.8 Hz, H-39, 3.02 (d, 1H, J=19.0 Hz, H-10), 2,84 (d, 1H, )=19.0, H-10),2.06 (ABq, 2H, H-8), 1.99 (td, 1H, J_2a._2e-=J2a-3'⁼13.2 Hz, J_2a,_r=3.9 Hz, H-2a'), 1.89 (dd, 1H, J_2a,_2e,=13.2 Hz, J_2e'₎₃-=5.0 Hz, H-2cŻ), 1.09 (s, 9H, tBu), 1.0 (d, 3H, J₅,₆,=6.7 Hz, H-6'). ’

Przykład VII. 7-O-(3-Azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-/żłso-heksopiranozylo)-4-demetoksydaunomycynon (wzór 1; X=H, Y, R_b R₂, R₄=H, R₃=N₃, R₅=OCOCH₂C1, racemat o konfiguracji względnej 7,9-cis) i 7-O-(3-azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-/z‘Łso-heksopiranozylo)-4-demetoksy-7(R)-9(R)-daunomycynon (wzór 1; X=H, Y, R_b R₂, R4=H, R₃=N₃, R₅=OCOCH₂C1)

Reakcję przeprowadzono tak jak w przykładzie I, używając racemicznego 4-demetoksydaunomycynonu (wzór 2; X=H, Y=H) (1 mmol) i l-O-Zer/-butylo(dimetylo)sililo-3-azydo-4-O-chloroacetylo-2,3,6-trideoksy-a-L-ZzAso-heksopiranozę (wzór 3; R_b R₂, R₄=H, R₃=N₃, R₅= OCOCH₂C1), (2 mmole). Otrzymano mieszaninę diastereoizomerycznych produktów z wydajnością 80%, którą rozdzielono przez chromatografię kolumnową.

182 601

0 OH :qcXo Γ Ir r X 0 ₍ OH Ó T r₃ γ r₅ ³ r₂ Wzór 1 0 OH coce X O OH ( Wzór 2 i R3' 1 r₅ r₂ Wzór 3

O ** Z CH₂Y OH 'i 0 \<^CH2Y ] ''OH DH _R4 ^h^^7 \Afcór3A

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz.

Cena 2,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób otrzymywania antybiotyków antracyklinowych podstawionych grupą aminową w pozycji 3' i/lub 4' reszty cukrowej poprzez reakcję aglikonu z donorem glikozylowym, znamienny tym, że aglikon z ewentualnie zabezpieczoną grupą OH w pozycji 14 poddaje się reakcji z odpowiednio zabezpieczonym donorem glikozylowym podstawionym w pozycji odpowiednio 3 i/lub 4 grupą azydkową a następnie redukuje się grupy azydkowe, i ewentualnie usuwa się grupy zabezpieczające.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że poddaje się reakcji aglikon o wzorze ogólnym 2, w którym X oznacza atom wodoru, atom fluoru, grupę OH lub grupę OCH₃; Y oznacza atom wodoru, grupę O-sililową lub grupę (C]-C₁₈)alkilokarbonyloksylową z donorem glikozylowym o wzorze 3, w którym Q oznacza atom chlorowca, grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową lub grupę O-sililową; oba podstawniki Rj i R₂ oznaczają atomy wodoru lub jeden z podstawników R] i R₂ oznacza atom H, a drugi oznacza atom F, Cl, Br, I, zabezpieczoną grupę hydroksylową, grupę OCOCH₂C1, grupę (C_rC₁₆)alkoksylową lub grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową R₃ oznacza grupę N₃, grupę (C₁-C₁₆)alkoksylową grupę OCOCH₂C1, lub grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową R₄ oznacza atom wodoru, grupę N₃, grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową grupę OCOCH₂C1, grupę (C]-C₁₆)alkoksylową grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową R₅ oznacza atom wodoru, grupę hydroksylową grupę OCOCH₂C1, grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową grupę (C]-C₁₆)alkoksylową grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową albo z glikalem o wzorze 3A, w którym R₃, R₄ i R₅mają znaczenie podane powyżej dla wzoru 3, otrzymując po redukcji grup azydkowych antybiotyk antracyklinowy o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza atom wodoru, atom fluoru, grupę OH lub grupę OCH₃; Y oznacza atom wodoru, grupę OH, grupę O-sililową lub grupę (C,-C₁₆)alkilokarbonyloksylową oba podstawniki R] i R₂ oznaczają atom wodoru lub jeden z podstawników R] i R₂ oznacza atom H, a drugi oznacza atom F, Cl, Br, I, grupę hydroksylową grupę OCOCH₃C1, grupę (C]-C₁₆)alkoksylową lub grupę (C]-C_l6)alkilokarbonyloksylową R₃ oznacza grupę NH₂, grupę hydroksylową grupę OCOCH₂C1, grupę (C^C^jalkoksylową lub grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową R₄ oznacza tom wodoru, grupę hydroksylową grupę NH₂, grupę OCOCH₂C1, grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową grupę (C_rC₁₆)alkoksylową grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową R₅ oznacza atom wodoru, grupę hydroksylową grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową grupę OCOCH₂C1, (C]-C|₆)alkoksylową grupę benzyloksylową lub grupę alliloksylową.
3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że w przypadku otrzymywania antybiotyku antracyklinowego o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza grupę OCH₃, Y oznacza atom wodoru, R_b R₂ i R₄ oznaczają atomy wodoru, R₃ oznacza grupę NH₂, a R₅ oznacza grupę OH, poddaje się reakcji aglikon o wzorze ogólnym 2, w którym X oznacza grupę OCH₃; Y oznacza atom wodoru, z donorem glikozylowym o wzorze 3, w którym Q oznacza atom chlorowca, grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową lub grupą O-sililową oba podstawniki R] i R₂ oznaczają atomy wodoru, R₃ oznacza grupę N₃, R₄ oznacza atom wodoru, R₅ oznacza grupę hydroksylową albo z glikalem o wzorze 3 A, w którym R₃, R4 i R₅ mają znaczenie podane powyżej dla wzoru 3, a następnie redukuje się grupę azydkową.
4. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że w przypadku otrzymywania antybiotyku antracyklinowego o wzorze ogólnym 1, w którym X i Y oznaczają atom wodoru, R_b R₂ i R, oznaczają atomy wodoru, R₃ oznacza grupę NH₂, a R₅ oznacza grupę OH, poddaje się reakcji aglikon o wzorze ogólnym 2, w którym X oznacza atom wodoru; Y oznacza atom wodoru, z donorem glikozylowym o wzorze 3, w którym Q oznacza atom chlorowca, grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową lub grupę O-sililową oba podstawniki R, i R₂ oznaczają

182 601 atomy wodoru, R₃ oznacza grupą N₃, R₄ oznacza atom wodoru, R₅ oznacza grupę hydroksylową, albo z glikalem o wzorze 3 A, w którym R₃, R₄ i R₅ mają znaczenie podane powyżej dla wzoru 3, a następnie redukuje się grupę azydkową.
5. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że w przypadku otrzymywania antybiotyku antracyklinowego o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza grupę OCH₃, Y oznacza grupę hydroksylową, R„ R₂ i R₅ oznaczają atomy wodoru, R₃ oznacza grupę NH₂, a R₄ oznacza grupę OH, poddaje się reakcji aglikon o wzorze ogólnym 2, w którym X oznacza grupę OCH₃; Y oznacza grupę O-sililową z donorem glikozylowym o wzorze 3, w którym Q oznacza atom chlorowca, grupę (C]-C₁₆)alkilokarbonyloksylową lub grupę O-sililową; oba podstawniki Rj i R₂ oznaczają atomy wodoru, R₃ oznacza grupę N₃, R₄ oznacza grupę (C]-C₁₆)alkoksylową R_s oznacza atom wodoru, albo z glikalem o wzorze 3A, w którym R₃, R₄ i R₅ mają znaczenie podane powyżej dla wzoru 3, a następnie redukuje się grupę azydkową.
6. Sposób według zastrz. 1 albo 2, albo 3, albo 4, albo 5, znamienny tym, że redukcję grupy azydkowej do grupy aminowej prowadzi się działając organicznym związkiem fosforu na 3 stopniu utlenienia w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, korzystnie tetrahydrofuranie, a następnie hydrolizując tak utworzoną grupą azafosforanową wodnym, alkoholowo-wodnym lub alkoholowym roztworem zasady.
7. Sposób według zastrz. 6, znamienny tym, że jako organicznym związek fosforu stosuje się fosforyn lub fosfinę, zwłaszcza trifenylofosfinę.
8. Sposób według zastrz. 1 albo 2, albo 3, albo 4, albo 5, znamienny tym, że redukcję grupy azydkowej do grupy aminowej prowadzi się chlorkiem cyny II w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, wybranym z grupy alkoholi alifatycznych, eterów, estrów i chlorowcopochodnych węglowodorów alifatycznych lub ich mieszanin.
9. Sposób według zastrz. 6, znamienny tym, że hydrolizę pochodnej azafosforanowej prowadzi się roztworem amoniaku lub wodorowęglanu sodu w metanolu lub mieszaninie metanol/woda.
10. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że sililową grupą zabezpieczającą usuwa się działając roztworem kwasu mineralnego lub organicznego w układzie rozpuszczalnik organiczny mieszający się z wodą/woda lub jonami fluorkowymi w rozpuszczalniku organicznym wybranym z grupy alkoholi alifatycznych, eterów, estrów i chlorowcopochodnych węglowodorów alifatycznych lub ich mieszanin lub w układzie rozpuszczalnik organiczny mieszający się z wodą/woda.
11. Sposób według zastrz. 10, znamienny tym, że stosuje się roztwór fluorku potasu lub sodu w układzie rozpuszczalnik organiczny mieszający się z wodą/woda, korzystnie tetrahydrofuran/woda.

* * ♦