PL168459B1 - Obrotowy zawór spustowy, zwlaszcza do odlewniczej kadzi zatyczkowej PL - Google Patents

Abstract

1 . Obrotowy zawór spustowy, zwlaszcza do odlewniczej kadzi zatyczkowej, zlozony z gniazda z otworem spustowym oraz z osadzonego w nim obrotowego zawieradla, którego grzybek jest zaopatrzony w powierzchnie robocza przylegajaca szczelnie do powierzchni roboczej gniazda oraz w otwór wlotowy, przez który w polozeniu otwartym zawieradla roztopiony metal wyplywa na zewnatrz kadzi, znamienny tym, ze w górnej czesci gniazda (16) zaworu znajduje sie wyciecie obustronnie ogra- niczone pionowymi sciankami (49) i tworzace kanal spustowy (99), polaczony z otworem spustowym (14) gniazda (16) i tak usytuowany, ze w polozeniu otwartym zaworu otwór wlotowy (44) zawieradla znajduje sie miedzy sciankami (49) kanalu (99), zas dolne obrzeze wyciecia tworzacego ten kanal (99) znajduje sie pod dolnym obrzezem otworu wloto- wego (44), przy czym powierzchnia robocza (36) górnej czesci grzybka (34) zawieradla, wspólpracu- jaca z powierzchnia robocza (32) gniazda (16), jest wypukla w plaszczyznie osi obrotu zawieradla. FIG. 5 PL

Description

Przedmiotem wynalazku z dziedziny odlewnictwa jest zawór służący do spustu ciekłego metalu z odlewniczej kadzi zatyczkowej.

W odlewnictwie staliwa i hutnictwie najczęstsze zastosowanie mają kadzie odlewnicze zatyczkowe, z których metal wylewa się przez otwór w dnie. Do regulacji przepływu metalu przez otwór spustowy służą najczęściej zawory spustowe zatyczkowe, przy czym zawieradłem takiego zaworu jest najczęściej żerdź zatyczkowa, której ruch pionowy nadaje ręczny mechanizm umieszczony na zewnątrz kadzi. Żerdź zatyczkowa, w tych znanych rozwiązaniach zaworów, stanowi metalowy pręt pokryty warstwą materiału ogniotrwałego i zaopatrzony w grzybek odpowiednio otwierający i zamykający otwór przepływowy metalu w gnieździe zaworu. Zasadniczą wadą tego znanego rozwiązania jest to, że żerdź po pewnym czasie używania ulega zniekształceniu, w wyniku czego strumień ciekłego metalu, wypływający z otworu spustowego, ulega w czasie wylewania rozpraszaniu pogarszając przez to jakość odlewu. Naprawa zniekształconej żerdzi, a zwłaszcza wymiana materiału ogniotrwałego jest stosunkowo kosztowna i długotrwała.

168 459

W dużych kadziach, zwłaszcza w przypadkach gdy ciekły metal rozdzielany jest na kilka zalewów, znalazły zastosowanie zawory przesuwne, w których zawieradło w celu otwarcia lub zamknięcia otworu spustowego wykonuje ruch prostoliniowy zwrotny. Z praktyki wiadomo jednak, że w przypadku gdy otwór spustowy jest wielokrotnie otwierany i zamykany, zaś między kolejnymi spustami występuje stosunkowo długi okres czasu, to w czasie zamykania zaworu w otworze spustowym nad zawieradłem powstają zakrzepłe bryłki metalu o nieregularnym kształcie, które uniemożliwiają prawidłową cyrkulację ciekłego metalu w kadzi. Niekiedy bryłki takie występują również na samym zawieradle, uniemożliwiając dalszą eksploatację zaworu. Zjawiska te występują zwłaszcza w przypadku gdy w kadzi znajduje się staliwo. Z tego powodu stosowanie zaworów przesuwnych dla kadzi zatyczkowych przeznaczonych dla staliwa staje się zbyt ryzykowane.

Z wydawnictw: WO88/05355 oraz WO90/14907 jak również z opisu patentowego Wielkiej Brytanii nr 222 62 63 znany jest zawór spustowy złożony z osadzonego w dnie kadzi gniazda zaworowego z otworem spustowym oraz współpracującego z tym gniazdem zawieradła obrotowego napędzanego ręcznie, przy czym w jednym położeniu zawieradła otwór spustowy jest zamknięty, w drugim zaś otwarty. W tym celu obrotowe zawieradło zaworu jest zaopatrzone w powierzchnię przylegania dopasowaną szczelnie do współpracującej z nią powierzchni gniazda zaworu, jak również w otwór, przez który w określonym położeniu zawieradła pokrywa się on z otworem w gnieździe zaworu umożliwiając wypływ ciekłego metalu z kadzi na zewnątrz. Usytuowanie zaworu obrotowego w kadzi powinno być takie, aby umożliwić cyrkulację ciekłego metalu wokół zamkniętego zaworu, eliminując przez to powstawanie zanieczyszczeń metalowych między kolejnymi zalewami.

Okazało się jednak, że opisane w stanie techniki spustowe zawory obrotowe do kadzi zatyczkowych umożliwiają powstanie martwych stref, w których krzepną zanieczyszczenia, a ponadto wypływający z kadzi strumień roztopionego metalu ma postać nie sprzyjającą uzyskaniu właściwej jakości odlewów. Ponadto okazało się, że na współpracujących powierzchniach zawieradła i gniazda tych znanych -zaworów spustowych, zwłaszcza w przypadku dużych przerw między kolejnymi zalaniami, tworzą się grudki metalu zakleszczające ruch obrotowy zawieradła.

Zadaniem wynalazku jest wyeliminowanie wspomnianych wyżej niedogodności i skonstruowanie takiego obrotowego zaworu spustowego, zwłaszcza do kadzi zatyczkowych, który umożliwiałby uzyskanie laminarnego wypływu roztopionego metalu przez układ otworów tworzących spust oraz wyeliminowałby zjawisko zakleszczania ruchu obrotowego zawieradła.

Obrotowy zawór spustowy według wynalazku jest wyposażony w gniazdo, w którego górnej części znajduje się wycięcie, tworzące kanał wylotowy obustronnie ograniczony pionowymi ściankami, połączony z otworem spustowym gniazda i tak usytuowany, że w położeniu otwartym zaworu otwór wlotowy zawieradła znajduje się między ściankami tego kanału, zaś dolne obrzeże wycięcia tworzącego kanał znajduje się pod dolnym obrzeżem tego otworu wlotowego. Dzięki temu uzyskuje się dogodne warunki wypływu ciekłego metalu, który bezpośrednio wpływa do otworu wlotowego przyczyniając się do utworzenia laminarnego przepływu przez spust. Przepływ taki zmniejsza również niebezpieczeństwo powstawania grudek zakrzepniętego metalu w okolicy zaworu. W celu wyeliminowania zakleszczania się obrotowego zawieradła w gnieździe zaworu, współpracujące ze sobą i przylegające do siebie powierzchnie, a mianowicie, wewnętrzna powierzchnia ścianki gniazda i część robocza zewnętrznej powierzchni grzybka zawieradła są wypukłe w płaszczyźnie osi obrotu zawieradła.

Doświadczenia, które doprowadziły do wynalazku wykazały, że laminarną strugę roztopionego metalu, wypływającego z otworu wylotowego trzpienia grzybka, można łatwo uzyskać przez zastosowanie wewnątrz tego otworu pionowych, promieniowych żeber, które zapobiegają rozpryskowi wypływającego strumienia metalu.

Doświadczenia eksploatacyjne wykazały również, że ścianki boczne obustronnie ograniczające kanał utworzony przez wycięcie w gnieździe zaworu najkorzystniej winny pokrywać się z promieniowymi płaszczyznami przechodzącymi przez oś obrotu zawieradła zaworu, tworzącymi kąt rozwarty.

W przypadku gdy grzybek zawieradła zaworu jest wyposażony w pojedynczy otwór wlotowy, wartość kąta środkowego między ściankami bocznymi 49 winna wynosić od 68° do 292°. Natomiast

168 459 w przypadku gdy grzybek zawieradła jest wyposażony w dwa otwory wlotowe, używane indywidualnie (jeden po drugim), wartość tego kąta środkowego winna być zawarta w granicach od 68° do 112°. Natomiast w przypadku gdy grzybek zawieradła jest wyposażony w dwa otwory wlotowe, używane jednocześnie (jednocześnie otwarte), to gniazdo 16 zaworu winno być wyposażone w dwa wycięcia tworzące dwa naprzeciwległe kanały 99, przy czym wartości kątów środkowych, zawartych między ściankami 49 każdego z tych kanałów 99, wynoszą od 68° do 112°.

Szczególnie korzystne pod względem technicznym jest takie rozwiązanie zaworu spustowego według wynalazku, w którym grzybek zawieradła zaworu jest wyposażony w dwa otwory wlotowe używane jeden po drugim. W przypadku gdy zawieradło będzie zawsze obracane w tym samym kierunku, zarówno w celu otwarcia jak i zamknięcia spustu roztopionego metalu, wówczas obydwa otwory wlotowe będą używane kolejno zmniejszając przez to zużycie zaworu, a zwiększając jego żywotność.

Ilość otworów wlotowych w grzybku zawieradła może być również większa niż dwa, w szczególności w przypadku odlewania takich metali jak żeliwo albo też materiałów niemetalicznych.

Wynalazek jest przykładowo wyjaśniony na rysunku, na którym fig. 1 - przedstawia obrotowy zawór spustowy, zwłaszcza dla odlewniczej kadzi zatyczkowej - w widoku z góry; fig. 2 - ten sam zawór - w widoku z boku; fig. 3 - zawór według fig. 2 z zawieradłem obróconym o kąt 90° - w przekroju V-V na fig. 2; fig. 4 - zawór według fig. 2 i fig. 3 - w widoku od dołu; fig. 5 - zawór według fig. 3 osadzony w kadzi odlewniczej wraz z mechanizmem obrotowym zawieradła - w osiowym przekroju pionowym; fig. 6 - zawór według fig. 5 - w widoku od dołu; fig. 7a,b,c - trzy różne warianty rozwiązań konstrukcyjnych obrotowego zawieradła zaworu - w widoku z góry; a fig. 8 -trzpień obrotowego zawieradła - w przekroju poziomym.

Obrotowy zawór spustowy przedstawiony na fig. 1-6 jest szczelnie osadzony w otworze 12 dna 8 zatyczkowej kadzi odlewniczej 2. Dna 8 kadzi jest połączone z jej ściankami bocznymi 6, przy czym metalowy korpus 4 kadzi jest wyposażony w wyłożenie ogniotrwałe 10. Obrotowy zawór spustowy, według wynalazku, składa się z gniazda 16, w którym jest osadzone obrotowo zawieradło złożone z górnej części 34 w postaci grzybka i dolnej części 40 w postaci trzpienia oraz z mechanizmu dociskającego gniazdo 16 do dna 8 kadzi i mechanizmu dociskającego oraz obracającego zawieradło 34, 40.

Gniazdo 16 zaworu ma kształt zewnętrzny w postaci stożka ściętego zaopatrzonego u dołu w kołnierz, u góry zaś w otwór spustowy 14 i jest szczelnie osadzone w otworze 12 dna 8 kadzi odlewniczej 2. Wewnętrzna powierzchnia górnej części 48 gniazda jest kulista i dopasowana do kulistej powierzchni górnej części grzybka 34 zawieradła, natomiast powierzchnia wewnętrzna dolnej części 46 gniazda jest stożkowa, przy tym kąt stożka jest tak dobrany, że między zewnętrzną powierzchnią grzybka 34 zawieradła i wewnętrzną powierzchnią części 46 gniazda utworzona jest wąska, lecz rozszerzająca się do dołu szczelina (fig. 3). Ponadto górna część 48 gniazda jest zaopatrzona w wycięcie, ograniczone pionowymi ściankami bocznymi 49 oraz łączącą je ścianką dolną, która powinna się znajdować pod dolnym obrzeżem otworu wlotowego 44 grzybka 34 zawieradła. Między ściankami 49 i dolną ścianką wycięcia utworzony zostaje kanał 99, połączony z górnym otworem spustowym 14 gniazda 16. Kanał ten w połączeniu otwartym zaworu pokrywa się z otworem wlotowym 44, utworzonym w grzybku 34 zawieradła, umożliwiając swobodny wypływ ciekłego metalu z kadzi przez ten kanał 99, a następnie przez otwór wlotowy 44 i otwór wylotowy 42 zawieradła 34,40 - na zewnątrz kadzi. Utworzona w ten sposób droga spustu płynnego metalu jest prosta, pozbawiona załamań umożliwiając laminarny wypływ metalu z kadzi. Ponadto zastosowanie stosunkowo szerokiego kanału 99 zmniejsza ryzyko utworzenia się martwej strefy nad zaworem, w której roztopiony metal mógłby osadzać się i krzepnąć.

Zawieradło zaworu składa się z części górnej, tworzącej grzybek 34 i części dolnej, tworzącej trzpień 40, przy czym w części górnej grzybka znajduje się otwór wlotowy 44 (fig. 1 i 2) lub dwa albo kilka otworów wlotowych 44 (fig. 3). Otwory wlotowe 44 mają korzystnie kształt wydłużony i łączą się z otworem wylotowym 42 w trzpieniu 40 zawieradła. Powierzchnia zewnętrzna grzybka 34 jest w górnej części powierzchnią zbliżoną do półkuli i ściśle dopasowaną do wewnętrznej powierzchni górnej części 48 gniazda 16 zaworu, natomiast w dolnej części powierzchnia grzybka 34 zawieradła jest stożkowa, przy czym kąt stożka grzybka jest nieco mniejszy od kąta stożka odpowiadającej mu

168 459 powierzchni wewnętrznej dolnej części 46 gniazda 16. Dzięki zastosowaniu wypukłej w płaszczyźnie osi obrotu powierzchni 36 górnej części grzybka 34 zawieradła oraz odpowiadającej jej powierzchni wewnętrznej 32 górnej części 48 gniazda 16 w istotny sposób zmniejsza się tendencję zakleszczania obrotowego zawieradła w gnieździe, występującego w przypadku stosowanych powszechnie powierzchni stożkowych zawieradła i gniazda.

Obrotowy zawór spustowy według wynalazku winien być osadzony w kadzi 2 w ten sposób, aby dolna ścianka wycięcia, tworzącego kanał 99, znajdowała się w przybliżeniu na poziomie powierzchni złożenia ogniotrwałego 10 dna 8 kadzi.

Mechanizm dociskający gniazdo 16 zaworu do dna 8 kadzi składa się z tarczy dociskowej 18, zaopatrzonej w trzy promieniowe ramiona 20, przy czym do końców tych ramion są przytwierdzone kołnierzowe tuleje 22. W otworach 24 kołnierzowych tulei 22 są osadzone przesuwnie trzpienie 26, wkręcone w gwintowane otwory w zgrubieniach dna 8 kadzi, przy czym w każdym trzpieniu znajduje się podłużny otwór 28 z osadzonym w nim (nie uwidocznionym na rysunku) klinem. Szczelne osadzenie gniazda 16 w otworze 12 dna 8 kadzi 2 uzyskuje się przez odpowiednie wbicie klinów w podłużne otwory 28 trzpieni 26 powodując dociśnięcie tarczy dociskowej 18 do kołnierza dolnej części gniazda 16.

Mechanizm 38 obrotu zawieradła 34, 40 składa się z tarczy 50 osadzonej na trzpieniu 40 zawieradła i zaopatrzonej w stożkowy wieniec zębaty 58, współpracujący ze stożkowym kółkiem zębatym napędowym 60, ułożyskowanym we wsporniku 62 i obracanym za pomocą kółka ręcznego 64. Pierścieniowa tarcza 50 jest zaopatrzona na obwodzie w kanałek 53 w kształcie leżącej litery V, z którym współpracują wchodzące w ten kanał dwustożkowe kółka rurkowe 52. Kółka 52 są osadzone na osiach 54 zamocowanych w tarczy dociskowej 18 i oddzielone od tej tarczy za pomocą tulei dystansowych 56. Połączenie, obracanej za pomocą wieńca zębatego 58, pierścieniowej tarczy 50 z zawieradłem uzyskuje się za pomocą tarczy dociskowej 68 zaopatrzonej w pierścieniowe gniazdo 72, na którym opiera się dolna powierzchnia 70 grzybka 34 zawieradła oraz w nie uwidocznione na rysunku zęby wchodzące w promieniowe wycięcia 66 na obwodzie górnej części trzpienia 40 zawieradła. Promieniowa tarcza 50 zaopatrzona w wieniec zębaty 58 jest połączona z tarczą dociskową 68 za pomocą sześciu sworzni 74, połączonych z tarczą dociskową 68 i osadzonych przesuwnie w podłużnych otworach tarczy 50. Sworznie te, znajdując się pod działaniem silnych sprężyn, dociskają tarczę dociskową 68 do dolnej powierzchni 70 grzybka 34 zawieradła, powodując dociśnięcie powierzchni 36 górnej części grzybka zawieradła do wewnętrznej powierzchni 32 górnej części gniazda 16, zapewniając dzięki temu szczelne zamknięcie zaworu. W celu nadania odpowiedniej odporności zaworu według wynalazku na działanie wysokich temperatur płynnego metalu zarówno gniazdo 16 zaworu jak i jego zawieradło 34, 40 wykonane są najkorzystniej z materiałów ogniotrwałych, zwłaszcza z grafityzowanego aluminium. Korzystnie jest formować te elementy zaworu metodą prasowania izostatycznego, które zapewnia odpowiednią dokładność ich wykonania.

Działanie opisanego wyżej obrotowego zaworu spustowego dla odlewniczej kadzi zatyczkowej jest następujące. W położeniu przedstawionym na fig. 1, 2, 3 i 5 zawór znajduje się w stanie otwartym, w którym kanał spustowy 99 utworzony między pionowymi ściankami 49 wycięcia gniazda 16 pokrywa się z otworem wlotowym 44 w grzybku 34 zawieradła zaworu. Roztopiony metal, znajduje się w kadzi 2, przepływa przez kanał 99 i otwór wlotowy 44 i wypływa z otworu wylotowego 42 zawieradła zaworu. Pionowe promieniowe usytuowanie ścianek 49 kanału 99 eliminuje możliwość zahamowań przepływu roztopionego metalu w trakcie gdy wpływa on do otworu wlotowego 44 w grzybku 34 zawieradła, przeciwdziałając gromadzeniu się zanieczyszczeń i bryłek zakrzepniętego metalu na obrzeżu tego otworu, zaś utworzona droga spustu metalu (99,44, 42) zapewnia laminarny wypływ strumienia metalu z otworu wylotowego 42. Obsługujący zawór ma również możliwość regulacji wielkości strumienia roztopionego metalu wypływającego z kadzi przez obrót zawieradła i częściowe przymykanie otworu wlotowego 44 przez jedną ze ścianek bocznych 49 kanału 99. Dalszy obrót zawieradła 34, 40 powoduje całkowite zamknięcie otworu wlotowego 44, w wyniku czego zawór znajduje się w położeniu zamkniętym.

W celu obrotu zawieradła 34, 40 pokręca się kółkiem ręcznym 64, które za pomocą napędowego koła zębatego 60 obraca stożkowy wieniec zębaty 58 i połączoną z nim pierścieniową tarczę 50, która prowadzona jest w położeniu poziomym za pomocą rolkowych kółek dwustożkowych 52.

168 459

Obrotowy ruch tarczy 50 przenoszony jest za pomocą sworzni 74 na tarczę dociskową 68, której zęby zazębiające się z promieniowymi wycięciami 66 trzpienia 40 zawieradła powodują obrót samego zawieradła. Równocześnie powierzchnia robocza 36 grzybka 34 zawieradła dociskana jest przez tarczę dociskową 68, znajdującą się pod działaniem siły dociskowej sprężyn działających na sworznie 74 - do powierzchni roboczej 32 gniazda 16 zaworu. W przypadku gdy grzybek 34 zaworu jest wyposażony w dwa otwory wlotowe 44 (fig. 3, 5 i 7c) używane indywidualnie, tzn. jeden po drugim, zawieradło winno być obracane zarówno w celu otwarcia jak i zamknięcia przepływu roztopionego metalu zawsze w tym samym kierunku. Dzięki temu używane po kolei otwory wlotowe 44 będą w odpowiednio krótszym czasie narażone na działanie wysokiej temperatury, zmniejszając zużycie zawieradła i zwiększając jego żywotność.

W zależności od rodzaju roztopionego metalu i sposobu zalewania, może okazać się celowe stosowanie zawieradła, którego grzybek jest wyposażony w pojedynczy otwór (fig. 7a) albo też w dwa otwory (fig. 7b i 7c). Badania eksploatacyjne wynalazku wykazały, że ścianki boczne 49 wycięcia gniazda 16 zaworu, tworzące kanał 99, zapewniają najkorzystniejsze ukształtowanie tego kanału gdy pokrywają się z promieniowymi płaszczyznami przechodzącymi przez oś obrotu zawieradła zaworu, przy czym w przypadku gdy grzybek 34 zawieradła zaworu jest wyposażony w pojedynczy otwór wlotowy, wartość kąta środkowego, zawartego między ściankami 49 kanału 99, może być zawarta w granicach od 68° do 292°. Natomiast w przypadku gdy grzybek 34 zawieradła jest wyposażony w dwa otwory wlotowe 44 używane jednocześnie, tzn. jednocześnie otwarte (fig. 7b), to gniazdo 16 jest wówczas zaopatrzone w dwa symetryczne nacięcia, tworzące dwa naprzeciwległe kanały 99, przy czym wartość kąta środkowego, zawartego między ściankami 49 każdego z tych kanałów 99, wynosi od 68° do 112°. W przypadku zaś gdy grzybek 34 zawieradła jest wyposażony w dwa otwory wlotowe 44 używane indywidualnie, tzn. jeden po drugim, wartość kąta środkowego, zawartego między ściankami 49 kanału 99, wynosi wówczas od 68° do 112°.

W przypadku stosowania obrotowego zaworu spustowego według wynalazku do żeliwa lub metali kolorowych, albo też roztopionych materiałów niemetalicznych, może się okazać celowe stosowanie więcej niż dwóch otworów wlotowych w grzybku, jak również odpowiednio odmiennych wartości kąta środkowego, zawartego między ściankami 49 kanału 99 w gnieździe 16 zaworu.

Badania eksploatacyjne zaworu według wynalazku wykazały, że znaczne zmniejszenie ryzyka rozprysku roztopionego metalu, wypływającego z otworu wylotowego 42 zaworu, można uzyskać przez zastosowanie we wnętrzu tego otworu 42 występów 101 (fig. 8). Występy te mają korzystnie postać promieniowych, równoległych do osi otworu żeber, których liczba jest zależna od rodzaju i temperatury roztopionego metalu w kadzi. Na fig. 8 przedstawiono przykładowo cztery żebra biegnące pionowo wzdłuż otworu wylotowego 42. Zastosowanie żeber w otworze wylotowym jest szczególnie celowe wówczas, gdy wielkość strumienia roztopionego metalu, wypływającego z otworu wylotowego zaworu, jest regulowana przez częściowe otwarcie otworu wlotowego grzybka zawieradła w zależności od wielkości wykonywanych odlewów.

Obrotowy zawór spustowy według wynalazku może znaleźć zastosowanie zwłaszcza w odlewnictwie i w hutnictwie.

FIG. 5

		..... h
I		T
	T	I

— 69

1698459

FIG. 7a

FIG. 7b

FIG. 7c

1οι

F&g

A .-64

O

FIG. 6

AG ^w l

FIG. 3

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 1,50 zł

Claims (7)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Obrotowy zawór spustowy, zwłaszcza do odlewniczej kadzi zatyczkowej, złożony z gniazda z otworem spustowym oraz z osadzonego w nim obrotowego zawieradła, którego grzybek jest zaopatrzony w powierzchnię roboczą przylegającą szczelnie do powierzchni roboczej gniazda oraz w otwór wlotowy, przez który w położeniu otwartym zawieradła roztopiony metal wypływa na zewnątrz kadzi, znamienny tym, że w górnej części gniazda (16) zaworu znajduje się wycięcie obustronnie ograniczone pionowymi ściankami (49) i tworzące kanał spustowy (99), połączony z otworem spustowym (14) gniazda (16) i tak usytuowany, że w położeniu otwartym zaworu otwór wlotowy (44) zawieradła znajduje się między ściankami (49) kanału (99), zaś dolne obrzeże wycięcia tworzącego ten kanał (99) znajduje się pod dolnym obrzeżem otworu wlotowego (44), przy czym powierzchnia robocza (36) górnej części grzybka (34) zawieradła, współpracująca z powierzchnią roboczą (32) gniazda (16), jest wypukła w płaszczyźnie osi obrotu zawieradła.
2. 2. Zawór według zastrz. 1, znamienny tym, że ścianki boczne (49) wycięcia gniazda (16) pokrywają się z promieniowymi płaszczyznami przechodzącymi przez oś obrotu zawieradła (34, 40) zaworu.
3. 3. Zawór według zastrz. 1 albo zastrz. 2, znamienny tym, że w przypadku gdy grzybek (34) zawieradła zaworu jest wyposażony w pojedynczy otwór wlotowy (44), wartość kąta środkowego między ściankami (49) wycięcia gniazda (16) zawarta jest w granicach od 68° do 292°.
4. 4. Zawór według zastrz. 1 albo zastrz. 2, znamienny tym, że w przypadku gdy grzybek (34) zawieradła zaworu jest wyposażony w dwa otwory wlotowe (44), używane indywidualnie, wartość kąta środkowego między ściankami (49) wycięcia gniazda (16), tworzącego kanał (99), jest zawarta w granicach od 68° do 112°.
5. 5. Zawór według zastrz. 1 albo zastrz. 2, znamienny tym, że w przypadku gdy grzybek (34) zawieradła zaworu jest wyposażony w dwa otwory wlotowe (44), jednocześnie otwarte lub jednocześnie zamknięte, gniazdo (16) jest zaopatrzone w dwa symetryczne nacięcia, tworzące dwa naprzeciwległe kanały spustowe (99), przy czym wartość kąta środkowego między ściankami (49) każdego z tych kanałów (99) wynosi od 68° do 112°.
6. 6. Zawór według zastrz. 1, znamienny tym, że otwór wylotowy (42) w trzpieniu (40) zawieradła jest zaopatrzony w występy (101).
7. 7. Zawór według zastrz. 6, znamienny tym, że występy (101) w otworze wylotowym (42) zawieradła mają postać promieniowych żeber, równoległych do osi otworu.