PL163599B1 - Środek do selektywnego zwalczania chwastów - Google Patents

Abstract

Środek do selektywnego zwalczania chwastów w uprawach roślin użytkowych, zawierający obok obojętnych nośników 1 dodatków substancję czynną, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera mieszaninę, składającą się z a) antagonistycznie względem herbicydu ' ' działającej ilości nowego N-acylosulfamoilofenylomocznika o ogólnym wzorze 1, w którym A oznacza rodnik o wzorze 10,11,12,13,141ub 16, Rroznacza atom wodoru, rodnik C1-6-alkilowy,C3-6-cykloalkilowy,C3-6-alkenylowy, C3-6-alkinylowy, grupę o wzorze 15 lub rodnik C1-4- alkilowy podstawiony grupą C1-4-alkoksylową lub fenylową, R2 oznacza atom wodoru lub rodnik C1-4-alkiIowy, Ra i R° niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, chlorowca lub rodnik C1-4-alkilowy, albo Ra i Rb razem tworzą mostek C4-alkadienylenowy, Rc we wzorze 10 oznacza atom wodoru, grupę metoksylową, rodnik fenylowy lub chlorometylowy, Rd i Re we wzorze 14 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub rodnik C1-4- alkilowy, albo Rd i Re razem tworzą mostek C4-alkilenowy, R9 i R we wzorze 10 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, chlorowca, grupę nitrową, rodnik trójfluorometylowy, C1-4-alkilowy, grupę C1-4-alkoksylową lub - COOH, a R’ we wzorze 15 oznacza atom wodoru lub rodnik C1-4-alkilowy, i z b) chwastobójczo czynnej ilości sulfonylomocznika o wzorze 2, w którym E oznacza grupęowzorze 17 lub 18, X oznacza grupę metoksylową, etoksylową lub dwufluorometoksylową, Y oznacza CHlub =N-, Z oznacza rodnik metylowy, grupę metoksylową, dwufluorometoksylową, rodnik cyklopropylowy lub grupę metyloaminową, a R4 we wzorze 17 oznacza grupę metoksyeioksylową, 2-chloroetoksylową, 3,3,3

Description

Przedmiotem wynalazku jest środek do selektywnego zwalczania chwastów w uprawach roślin użytkowych, zawierający obok obojętnych nośników i dodatków substancję czynną.

Wiadomo, że herbicydy z klasy sulfonylomoczników podczas stosowania w dawce skutecznej niekiedy obok zwalczanych chwastów uszkadzają w pewnym stopniu również rośliny uprawne. Dawkowanie nadmierne często następuje mimowoli i przypadkiem, gdy pokryją się strefy brzegowe podczas opryskiwania pasmami, czy to wskutek oddziaływania wiatru, czy wskutek błędnej oceny szerokości działania opryskiwacza. Mogą występować takie warunki klimatyczne lub takie właściwości gleby, że ilość herbicydu, zalecana dla warunków zwykłych, działa jak dawka nadmierna. Jakość materiału siewnego również może odgrywać rolę w tolerowaniu herbicydów. Dla przeciwstawienia się temu problemowi proponowano już różne substancje, które są zdolne do selektywnego wobec roślin uprawnych odpierania uszkadzającego działania herbicydów, tzn. do zabezpieczania roślin uprawnych bez wywierania zauważalnego wpływu na chwastobójcze działanie względem zwalczanych chwastów. Okazało się przy tym, że zaproponowane odtrutki zarówno odnośnie roślin uprawnych, jak i odnośnie herbicydu i ewentualnie też w zależności od sposobu aplikowania bardzo często oddziaływują swoiście, tzn. określona odtrutka często nadaje się tylko dla określonej rośliny uprawnej i dla kilku, nielicznych klas substancji chwastobójczych.

I tak brytyjski opis patentowy nr 1 277 557 przedstawia traktowanie roślin lub pędów pszenicy i sorgo pewnymi estrami kwasu oksamowego i amidami w celu zabezpieczenia przed atakiem Alachlor' u (N-metoksymetylo-N-chloroacetylo-2,6-dwuetyloaniliny). W opisie paten4

163 599 towym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4 618 331 omawia się pochodne benzoksazyny o działaniu zabezpieczającym przed chwastobójczym działaniem chlorowcoanilidów i sulfonylomoczników. W celu ochrony przed chwastobójczymi sulfonylomocznikami jako odtrutkę proponuje się w europejskim opisie EP-A-122 231 etery oksymu benzaldehydu, a w europejskim opisie EP-A-1473 365 oksym nitrylu kwasu fenyloglioksylowego, bezwodnik naftalenodwukarboksylowy, ester kwasu tiazolokarboksylowego oraz dwuchloroacetamidy. Nadto zgodnie z ogłoszeniowym opisem Republiki Federalnej Niemiec DE-OS nr 2402983 można rośliny kukurydzy chronić skutecznie przed uszkodzeniem przez chloroacetanilidy, jeżeli do gleby jako odtrutkę doprowadzi się N-dwupodstawiony dwuchloroacetamid. Tego rodzaju związki zgodnie z ogłoszeniowymi opisami DE-OS nr nr 2828 265 i 2 828 293 stosuje się jako odtrutki przeciwko chwastobójczym acetanilidom.

Stwierdzono, że nieoczekiwanie pewien zbór N-acylosulfamoilofenylomoczników znakominadaje się do zabezpieczenia roślin uprawnych przed uszkadzającym działaniem chwastobójczych chloroacetanilidów lub kwasów aryloksyfenoksypropionowych. Te N-acylosulfamoilofenylomoczniki dalej zwane są przeto środkami antagonistycznie czynnymi, odtrutkami lub środkami odtruwającymi.

Środek do selektywnego zwalczania chwastów w uprawach roślin użytkowych, zawierający obok obojętnych nośników i dodatków substancję czynną, wyróżnia się według wynalazku tym, że jako substację czynną zawiera mieszaninę, składającą się z a) antagonistycznie względem herbicydu działającej ilości nowego N-acylosulfamoilofenylomocznika o ogólnym wzorze 1, w którym A oznacza rodnik o wzorze 10,11,12,13,14 lub 16, Ri oznaczaatom wodoru, rodnik Ci-6-alkilowy, C3-6-cykloalkilowy, C3-6-alkenylowy, C3-6-alkinylowy, grupę o wzorze 15 lub rodnik C1 -4alkilowy podstawiony grupą C1- 4-alkoksylową lub fenylową, R² oznacza atom wodoru lub rodnik C1-4-alkilowy, R^a i R^b niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, chlorowca lub rodnik Ci-4-alkilowy, albo Ra i Rb razem tworzą mostek C4-alkadienylenowy, R^c we wzorze 10 oznacza atom wodoru, grupę metoksylową, rodnik fenylowy lub chlorometylowy, R^d i R^e we wzorze 14 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub rodnik C1-4-alkilowy, albo R^d i R^e razem tworzą mostek C4-alkilenowy, R⁹ i R^h we wzorze 10 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, chlorowca, grupę nitrową, rodnik trójfluorometylowy, C1-4-alkilowy, grupę C1-4-aloksylową lub -COOH, a R^x we wzorze 15 oznacza atom wodoru lub rodnik C1- 4-alkilowy, i z b) chwastobójczo czynnej ilości sulfonylomocznika o wzorze 2, w którym E oznacza grupę o wzorze 17 lub 18, X oznacza grupę metoksylową, etoksylową lub dwufluorometoksylową, Y oznacza CH- lub = N-, Z oznacza rodnik metylowy, grupę metoksylową, dwufluorometoksylową, rodnik cyklopropylowy lub grupę metyloaminową, a R⁴ we wzorze 17 oznacza grupę metoksyetoksylową, 2-chloroetoksylową, 3,3,3-trójfluoropropen-l-ylową lub metoksykarbonylową.

W definicjach tych pod określeniem chlorowiec należy rozumieć fluor, chlor, brom lub jod, korzystnie jednak fluor, chlor i brom, zwłaszcza chlor. W definicjach tych pod określeniem alkil należy rozumieć prostołańcuchowy lub rozgałęziony rodnik alkilowy, np. rodnik metylowy, etylowy, n-propylowy, izopropylowy oraz cztery izomery rodnika butylowego. Długołańcuchowe grupy alkilowe obejmują izomery rodnika pentylowego, heksylowego, heptylowego lub oktylowego, przy czym każdorazowo korzystnymi są rodniki nierozgałęzione. Pod określeniem grupa alkoksylowa należy rozumieć grupę metoksylową, etoksylową, n-propoksylową, izopropoksylową lub cztery izomeryczne grupy butoksylowe, zwłaszcza grupę metoksylową, etoksylową lub izopropoksylową. Podstawiony grupą alkoksylową rodnik alkilowy stanowi korzystnie rodnik metoksymetylowy, etoksymetylowy, metoksyetylowy i etoksyetylowy, zwłaszcza metoksyetylowy. Rodnik alkilowy, podstawiony przez ewentualnie podstawioną grupę fenylową, stanowi korzystnie pochodną rodnika fenyloetylowego lub benzylowego. Rodniki C3-C6-alkenylowy i C3-6-alkinylowy w definicji sybmoli R1 i R2 wyróżniają się tym, że nasyconym atomem węgla są połączone z wiążącym je atomem azotu. Typowymi rodnikami alkenylowymi i alkinylowymi są rodnik allilowy, 2-butenylowy, metyloallilowy, 3-butenylowy, propargilowy, 2-butynylowy, 3-butynylowy lub 2-pcntenylowy. Przykładami rodników cykloalkilowych są rodniki: cyklopropylowy,

163 599 5 cyklopentylowy, cykloheksylowy lub cykloheptylowy, korzystnie cyklopentylowy i cykloheksylowy.

Jeśli R^a i R^b razem stanowią mostek C4-alkadienylenowy, który może być podstawiony chlorowcem lub grupą C1- 4-alkilową, to wraz z pierścieniem fenylowym, z którym mostek jest związany, tworzą się układy dwupierścieniowe, takie jak naftalen, 2-metylonaftalen, 1-nbutylonaftalen, 2-etyIonaftalen lub 1-chloronaftalen.

Jeżeli podstawniki R^d i R^e stanowią razem mostek C4-alkilenowy, to wraz z wiążącym je układem pierścieniowym tworzą układy wielopierścieniowe, takie jak 2,3-czterometylenotiofen.

Ze względu na swe silne działanie korzystnymi jako substancje antagonistyczne wobec herbicydów są takie związki o wzorze 1, w którym a) Rb stanowi atom wodoru, lub b) grupa sulfamoilową zajmuje położenie-4 w pierścieniu fenylowym, lub c) R² stanowi atom wodoru, lub d) A stanowi grupę o wzorze 10.

Korzystny podzbiór nowych odtrutek tworzą związki o wzorze 1, w którym Rb oznacza atom wodoru, a grupa sulfamoilową zajmuje położenie-4 w pierścieniu fenylowym. Nadto korzystnymi są te związki o wzorze 1, w których R2 i Rb oznaczają atomy wodoru, a grupa sulfamoilową zajmuje położenie-4 w pierścieniu fenylowym.

Spośród związków z podzbioru d) są nadto korzystnymi te związki o wzorze 1, w którym R2 i Rb stanowią atomy wodoru, a grupa sulfamoilową zajmuje położenie-4 w pierścieniu fenylowym.

Szczególnie interesującymi spośród nowych odtrutek o wzorze 1 są związki objęte wzorem 9, w którym R¹, R^c, R⁹ i R^h mają znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1. Dalszym faworyzowaniem ze względu na swe działanie cieszą się związki o wzorze 9, w którym Rc oznacza atom wodoru. Dalszy podzbiór, który należy szczególnie wspomnieć, stanowią związki o wzorze 9, w którym R¹, Rg i Rh stanowią rodniki C1-4-alkilowe.

Konkretnymi odtrutkami o wzorze 1 są korzystnie następujące związki: 1-[4-(N-4-metylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3-metylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3metylomocznik, 1-[4-(N-4-III-rz.-butylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N3-trójfluorometylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-4-nitrobenzoilo-sulfamoilo)-fenyloj-3-metylomocznik, 1-[4-(N-2,3-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, l-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, l-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3,3-dwumetylomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)*fenylo]-3-etylomocznik, l-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-allilomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-fenylomocznik, 1-[4-(N-3,5-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwuchlorobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwumetoksybenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-2,4,5-trójmetoksybenzoilo-sulfamoilo)-fenyIoj-3-metylomocznik, 1-[4-(N-1-naftylokarbonylo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-2-furylokarbonylotSulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, l-[4-(N-2-furylokarbonylo-sulfamoilo)-fenylo]-3,3-dwumetylomocznik, 1-[4-(N-2tienylokarbonylo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-piperonyloilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3-metyIobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo']-3,3-dwumetylomocznik, 1-[4(N-3-trójfluorometylobenzoilotSulfamoilo)tfenylo]-3-cyklopropylomocznlk, ©^-(N^^-dwumetylobenzollotSulfamollo)tfenyIo]t3tnetylonocznik i 1-[3-(Nt2-furylokarbonylotSulfamoilo)-fenyt lo]t3,3-dwιlmetylonocznik.

Związki o wzorze 1, w którym R1 ma, z wyjątkiem atomu wodoru, znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a R2 oznacza atom wodoru, wytwarza się sposobem, polegającym na tym, że sulfamoiloamlinę o wzorze -, w którym A, R^a i Rb mają znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, poddaje się reakcji z izocyjanianem o wzorze 6, w którym R1 ma, z wyjątkiem atomu wodoru, znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1.

Na drodze reakcji ze środkami alkilującymi o wzorze Lg-R2, w którym Lg oznacza grupę ewakuowaną, taką jak atom chlorowca, grupa p-toluenosulfonowa, grupa C6H5-SO3-, a R2 ma, z wyjątkiem atomu wodoru, znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, można wytwarzać takie związki o wzorze 1, w którym R2 ma znaczenie inne niż atom wodoru. Reakcję pochodnej aniliny o wzorze - z izocyjanianem o wzorze 6 można przeprowadzać zarówno bez rozpuszczalnika, jak i w

163 599 obecności obojętnego, aprotonowego rozpuszczalnika organicznego. Reakcje te korzystnie prowadzi się w środowisku rozpuszczalnika, odpowiednimi rozpuszczalnikami są węglowodory, takie jak benzen, toluen, ksylen lub cykloheksan, czterochlorek węgla lub chlorobenzen, etery, takie jak eter etylowy, dwumetylowy eter glikolu etylenowego, dwumetylowy eter glikolu dwuetylenowego, tetrahydrofuran lub dioksan, nitryle, takie jak acetonitryl lub propionitryl, amidy, takie jak dwumetyloformamid, dwuetyloformamid lub N-metylopirolidynon. Reakcję korzystnie prowadzi się w temperaturze od -20°C do + 120°C. Reakcje procesu sprzęgania na ogół przebiegają słabo egzotermicznie i mogą być prowadzone w temperaturze pokojowej.

W celu skrócenia czasu trwania reakcji lub też w celu zapoczątkowania reakcji mieszaninę reakcyjną celowo ogrzewa się na chwilę do temperatury wrzenia. Czas trwania reakcji można również skrócić, dodając kilka kropli zasady jako katalizatora reakcji. Jako zasady są odpowiednie zwłaszcza aminy trzeciorzędowe, takie jak trójmetyloamina, trójetyloamina, chinuklidyna, N,Ndwumetyloaminopirydyna, pirydyna, l,4-diazabicyklo[2,2,2]oktan, l,5-diazabicyklo[4,3,0]nonen-5 lub l,8-diazabicyklo[5,4,0]undecen-7. Produkty końcowe o wzorze 1 można wyodrębniać bezpośrednio w postaci krystalizatu lub na drodze zatężania i/lub odparowania rozpuszczalnika oraz oczyszczać drogą przekrystalizowania lub rozcierania stałej pozostałości w rozpuszczalnikach, w których ona trudno rozpuszcza się.

Drugi sposób wytwarzania substancji czynnych o wzorze 1 polega na tym, że sulfamoilofenylomocznik o wzorze 7, w którym R¹, R², R^a i R^b mają znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, acyluje się halogenkiem kwasu karboksylowego o wzorze 8, w którym A ma znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Hal oznacza atom chloru lub bromu.

Reakcję sulfamoilofenylomocznika o wzorze 7 ze środkiem acylującym o wzorze 8 korzystnie przeprowadza się w obecności środka wiążącego kwasu i w środowisku rozpuszczalnika organicznego. Odpowiednimi rozpuszczalnikami są węglowodory, takie jak benzen, toluen, ksylen lub cykloheksan, czterochlorek węgla lub chlorobenzen, etery, takie jak eter etylowy, dwumetylowy eter glikolu etylenowego, dwumetylowy eter glikolu dwuetylenowego, tetrahydrofuran lub dioksan, nitryle, takie jak acetonitryl lub propionitryl, amidy, takie jak dwumetyloformamid, dwuetyloformamid lub N-metylopirolidynon. Reakcję korzystnie prowadzi się w temperaturze od -20°C do + 120°C. Reakcje procesu sprzęgania na ogół przebiegają słabo egzotermicznie i mogą być prowadzone w temperaturze pokojowej. W celu skrócenia czasu trwania reakcji lub też w celu zapoczątkowania reakcji mieszaninę reakcyjną celowo ogrzewa się na chwilę do temperatury wrzenia. Czas trwania reakcji można również skrócić dodając kilka kropli zasady jako katalizatora reakcji. Jako zasady są odpowiednie zwłaszcza aminy trzeciorzędowe, takie jak trójmetyloamina, trójetyloamina, chinuklidyna, N,N-dwumetyloaminopirydyna, pirydyna, 1,4-diazabicyklo[2,2,2]oktan, 1,5-diazabicyklo[4,3,0]nonen-5 lub 1,8-diazabicyklo[5,4,0]undecen-7. Jako zasady można też stosować zasady nieorganiczne, takie jak wodorki, np. wodorek sodowy lub wapniowy, wodorotlenki, np. wodorotlenek sodowy i potasowy, węglany, np. węglan sodowy i potasowy, albo wodorowęglany, np. wodorowęglany potasowy i sodowy. Zasady te można równocześnie wprowadzać jako środki wiążące kwas. Produkty końcowe o wzorze 1 można wyodrębniać bezpośrednio w postaci krystalizatu lub na drodze zatężania i/lub odparowania rozpuszczalnika oraz oczyszczać drogą przekrystalizowania lub rozcierania stałej pozostałości w rozpuszczalnikach, w których ona trudno rozpuszcza się.

Związki wyjściowe o wzorach 5, 6, 7 i 8 są ogólnie znane. Związki o wzorach 6 i 7 są po części dostępne w handlu. Związki o wzorach 5 i 8, dla których w literaturze jeszcze nie zostały opisane żadne korzystne sposoby wytwarzania, można wytwarzać według schematów 1-3, w warunkach zwykłych dla poszczególnych etapów reakcji.

Związki o wzorze 1 są w normalnych warunkach laboratoryjnych substancjami stabilnymi.

Nie rozkładają się one podczas przechowywania w temperaturze pokojowej.

Środki antagonistycznie czynne lub odtrutki o wzorze 1 można, zależnie od celu przeznaczenia, stosować do wstępnego zaprawiania materiału siewnego roślin uprawnych (zaprawianie nasion lub sadzonek) albo dodawać do gleby przed lub po siewie. Odtrutkę można też aplikować

163 599

Ί samą lub razem z herbicydem przed lub po wzejściu roślin. Traktowanie roślin lub materiału siewnego zatem zasadniczo może następować niezależnie od chwili aplikowania herbicydu. Traktowanie roślin może jednak następować też na drodze równoczesnego aplikowania herbicydu i odtrutki (mieszanka zbiornikowa). Traktowanie przed wzejściem obejmuje zarówno traktowanie powierzchni uprawowych przed wysianiem (ppi = pre plant incorporation) jak i traktowanie zasianych, lecz jeszcze nie porośniętych powierzchni uprawowych.

Dawkę odtrutki względem herbicydu dobiera się w znacznej mierze w zależności od sposobu stosowania. W przypadku traktowania polowego, podczas którego herbicyd i odtrutkę aplikuje się równocześnie (mieszanka zbiornikowa), stosunek ilości odtrutki do ilości herbicydu wynosi od 1:100 do 5:1. Z reguły osiąga się pełne działanie zabezpieczające przy ilościowym stosunku odtrutki do herbicydu równym od 5:1 do 1:50. W przypadku zaprawiania nasion i podobnych celowych zabiegów zabezpieczających potrzebne są znacznie mniejsze ilości odtrutki w porównaniu z na 1 ha powierzchni uprawnej stosowanymi ilościami herbicydu. Na ogół w przypadku zaprawiania nasion potrzeba 0,1-I0g odtrutki na 1kg nasion. Z reguły już za pomocą 0,1-5 g odtrutki na 1 kg nasion osiąga się pełne działanie zabezpieczające. Jeżeli odtrutka ma być aplikowana na krótko przed wysianiem przez pęcznienia nasion (seed soaking), tp celowo stosuje się roztwory odtrutki, które substancję czynną zawierają w stężeniu 1-10000 ppm. Pełne działanie zabezpieczające osiąga się z reguły za pomocą stężeń odtrutki 100-1000 ppm.

Z reguły między zabiegami zabezpieczającymi, takimi jak zaprawianie nasion i traktowanie sadzonek zielnych odtrutką o wzorze 1, a możliwym późniejszym traktowaniem na polu herbicydami występuje dłuższy okres czasu. Wstępnie traktowany materiał siewny i roślinny może później w rolnictwie, ogrodnictwie i w leśnictwie zetknąć się z różnymi chemikaliami. Środek do zabezpieczania roślin uprawnych zawiera według wynalazku nową odtrutkową substancję czynną o wzorze 1, w którym wszystkie symbole mają wyżej omówione znaczenie, wraz ze znanymi nośnikami. Środek do selektywnego zwalczania chwastów zawiera według wynalazku jeszcze dodatkowo te herbicydy, przed których działaniem odtrutka ma zabezpieczać rośliny uprawne. Według wynalazku odtrutkami o wzorze 1 wstępnie traktuje się materiał do rozmnażania roślin uprawnych, taki jak materiał siewny, rozsady lub sadzonki. W szczególności odpowiednimi są odtrutki o wzorze 1 do traktowania materiału siewnego zbóż, soi i korzystnie sorgo, kukurydzy i ryżu.

Jako rośliny uprawne wchodzą w rachubę przykładowo wszystkie gatunki zbóż, takie jak pszenica, żyto, jęczmień i owies, poza tym przede wszystkim ryż, owies uprawny, kukurydza i soja. Odtrutki o wzorze 1 korzystnie zabezpieczają sorgo, kukurydzę i ryż przed działaniem chwastobójczych acylocykloheksanodionów, sulfonylomoczników, chloroacetanilidów lub kwasów aryloksyfenoksypropionowych.

Znakomite działanie zabezpieczające przed chwastobójczymi sulfonylomocznikami obserwuje się w przypadku stosowania odtrutki o wzorze 1 w kukurydzy, sorgo i ryżu. W szczególności należy przy tym wspomnieć o korzystnym efekcie stosowania jako odtrutki 1-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznika.

Chwastobójcze sulfonylomoczniki, których uszkadzające działanie względem roślin uprawnych można skasować za pomocą nowych N-acylosulfamoilomoczników o wzorze 1, ostatnio stały się licznie znane. Z wielu publikacji, które są poświęcone ujawnieniu chwastobójczo czynnych pochodnych sulfonylomicznika, należałoby wspomnieć np. opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki US-PS nr 4 127 405 oraz publikacje europejskich zgłoszeń patentowych EP-A nr nr 7687, 30 142, 44807, 44808, 51466, 70802, 84020, 87780, 102925, 108 708, 120814, 136061, 184 385, 206995 i 237 292.

Wzorem 2 objęte są następujące konkretne substancje chwastobójczo czynne: N-(2-metoksykarbonylotienylo-3-sulfonylo)-N'-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazynylo-2)-mocznik,N-2-metoksykarabonylofenylosulfonylo)-N'-(4,6-bis-dwufluorometoksypirymidynylo-2)-mocznik, N-(2-metoksykarabonylofenylosulfonylo)-N'-(4-etoksy-6-metyloamino-1,3,5-triazynylo-2)-mocznik, N-[2(2-chloroetoksy)-fenylosulfonylo]-N'-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazynylo-2)-mocznik i N-[2-(2metoksyetoksy)-fenylosulfonylo]-N'-(4,6-dwumetoksy-1,3,5-triazynylo-2)-mocznik.

163 599

Odtrutka o wzorze 1 znakomicie nadaje się do zabezpieczania roślin uprawnych przed chwastobójczymi działaniami herbicydów o wzorze 2.

Środki agrochemiczne, które we wspólnej mieszaninie obok odtrutki o wzorze I zawierają chwastobójczy sulfonylomocznik, nadają się do stosowania jako selektywne środki chwastobójcze w uprawach roślin użytkowych. Chwastobójczy środek według wynalazku obok odtrutki o wzorze 1 zawiera sulfonylomicznik owzorze 2.

Stosowana ilość odtrutki, o ile nie zaprawia się nią nasion, waha się w zakresie około 0,01-5 części wagowych na 1 część wagową herbicydu. W praktyce określa się każdorazowo, od przypadku do przypadku, tzn. w zależności od stosowanego rodzaju herbicydu, jaki stosunek w odniesieniu do optymalnego działania jest najodpowiedniejszy dla danych roślin uprawnych.

Sposób selektywnego zwalczania chwastów w zespołach roślin uprawnych polega na tym, że zespoły roślin uprawnych, części roślin uprawnych lub powierzchnię uprawy roślin uprawnych traktuje się herbicydem i związkiem o wzorze 1 albo środkiem, zawierającym tę mieszaninę. Mieszaniny te stanowią środek chwastobójczy według wynalazku.

W przypadku zwalczanych chwastów może chodzić zarówno o chwasty jednoliścienne, jak i o chwasty dwuliścienne.

W celu stosowania związków o wzorze 1 lub je zawierających środków do zabezpieczania roślin uprawnych przed uszkadzającymi działaniami substancji agrochemicznych wchodzą w rachubę różne, niżej w punktach i)-iv) opisane metody i techniki.

i) zaprawianie nasion

a) Zaprawianie nasion za pomocą jako proszek zwilżalny sporządzonej substancji czynnej przez wstrząsanie w naczyniu aż do równomiernego rozproszenia na powierzchni nasion (zaprawianie na sucho). Stosuje się przy tym około 10-500 g substancji czynnej o wzorze 1 (w przypadku 25% preparatu: 40 g - 2 kg proszku zwilżalnego) na 100 kg nasion.

b) Zaprawianie nasion emulsyjnym koncentratem substancji czynnej o wzorze 1 lub wodnym roztworem jako proszek zwilżalny sporządzonej substancji czynnej o wzorze 1 metodą a) (zaprawianie na mikro).

c) Zaprawianie przez zanurzenie materiału siewnego w ciągu 1-72 godzin w brzeczce zawierającej 50-3200 ppm substancji czynnej o wzorze 1 i ewentualnie przez następne suszenie nasion (zaprawianie zanurzeniowe, nasiąkanie nasion).

Zaprawianie materiału siewnego lub traktowanie wykiełkowanych siewek są oczywiście korzystnymi metodami aplikowania, ponieważ traktowanie substancją czynną jest całkowicie skierowane na uprawę celową. Stosuje się z reguły 10-500 g, korzystnie 50-400 g, odtrutki na 100 g materiału siewnego, przy czym zależnie od metodyki umożliwiającej też dodawanie innych substancji czynnych lub mikronawozów, można odstąpić w górę lub w dół od omówionych stężeń granicznych (zaprawa wtórna).

ii) Aplikowanie mieszanki ze zbiornika

Stosuje się ciekły preparat z mieszaniny odtrutki i herbicydu (o wzajemnym stosunku ilościowym od 10:1 do 1:30), przy czym na 1 ha dawka herbicydu wynosi 0,001-10 kg. Taką mieszankę zbiornikową aplikuje się korzystnie przed lub po wysianiu lub zarabia się na głębokość 5-10 cm w jeszcze nie zasianej glebie.

iii) Aplikowanie w bruzdę siewną

Odtrutkę jako koncentrat emulsyjny, proszek zwilżalny lub jako granulat wprowadza się w otwartą zasianą bruzdę siewną, a następnie po przykryciu bruzdy siewnej aplikuje się w zwykły sposób herbicyd w postępowaniu przed wzejściem.

iv) Kontrolowane uwalnianie substancji czynnej

Substancję czynną nanosi się w roztworze na granulowany nośnik mineralny lub na spolimeryzowane granulaty (polimery mocznikwo-formaldehydowe) i pozostawia do wysuszenia. Ewentualnie można nanosić powlokę (granulaty powlekane), która umożliwia dozowane uwalnianie substancji czynnej w ciągu okieślonego czasu.

Związki o wzorze 1 stosuje się w niezmienionej postaci albo korzystnie razem z pomocniczymi substancjami rozpowszechnionymi w technice sporządzania preparatów i dlatego też pizetwarza

163 599 się je w znany sposób, np. do postaci koncentratów emulsyjnych, roztworów nadających się bezpośrednio do oprysku lub do rozcieńczania emulsji rozcieńczonych, proszków zwilżalnych, proszków rozpuszczalnych, środków do opylania, granulatów, a także kapsułek. Sposób rozprowadzania, taki jak opryskiwanie drobnokropliste, opryskiwanie mgławicowe, opylanie, rozsiewanie lub podlewanie, podobnie jak i rodzaj środka, dobiera się odpowiednio do zamierzonego celu i do danych warunków.

Preparaty te, tzn. środki, mieszanki lub zestawy zawierające substancję czynną i ewentualnie stałą lub ciekłą substancję pomocniczą, sporządza się w znany sposób, np. drogą starannego wymieszania i/lub zmielenia substancji czynnych z rozrzedzalnikami, takimi jak rozpuszczalniki, stałe nośniki i ewentualnie ze związkami powierzchniowo czynnymi (tensydami).

Jako rozpuszczalniki wchodzą w rachubę m.in. węglowodory aromatyczne, korzystnie frakcje o 8-12 atomach węgla, takie jak mieszaniny ksylenów lub podstawione naftaleny, estry kwasu ftalowego, takie jak ftalan dwubutylowy lub dwuoktylowy, węglowodory alifatyczne, takie jak cykloheksan lub parafiny, nadto alkohole i glikowe oraz etery i estry, takie jak etanol, glikol etylenowy, jednometylowy lub jednoetylowy eter glikolu etylenowego, ketony, takie jak cykloheksanon, rozpuszczalniki silnie polarne, takie jak N-metylo^-pirolidon, sulfotlenek dwumetylowy lub dwumetyloformamid, oraz ewentualnie epoksydowane oleje roślinne, takie jak epoksydowany olej koksowy lub sojowy, albo woda.

Jako nośniki stałe, np. dla środków do opylania lub dla proszków dyspergowalnych, z reguły stosuje się mączki ze skał naturalnych, takich jak kalcyt, talk, kaolin, montmorylonit lub attapulgit. W celu polepszenia właściwości fizycznych można też dodawać wysokodyspersyjną krzemionkę lub wysokodyspersyjne nasiąkliwe polimery. Jako uziarnione, adsorpcyjne nośniki granulatów wchodzą w rachubę tworzywa porowate, takie jak pumeks, rozdrobniona cegła, sepiolit lub bentonit, a jako nie sorpcyjne tworzywa nośnikowe wchodzą w rachubę kalcyt lub piasek. Ponadto można stosować cały szereg wstępnie zgranulowanych tworzyw pochodzenia nieorganicznego lub organicznego, takich właszcza jak dolomit lub rozdrobnione pozostałości roślinne.

Jako związki powierzchniowo czynne, w zależności od rodzaju przetwarzanej substancji czynnej o wzorze 1 wchodzą w rachubę niejonowe, kationowe lub anionowe substancje powierzchniowo czynne o silnych właściwościach emulgujących, dyspergujących i zwilżających. Pod określeniem substancji powierzchniowo czynnych należy rozumieć też mieszaniny substancji powierzchniowo czynnych.

Odpowiednimi anionowymi substancjami powierzchniowo czynnymi mogą być zarówno tzw. mydła rozpuszczalne w wodzie jak i rozpuszczalne w wodzie, syntetyczne związki powierzchniowo czynne.

Jako mydła należy wspomnieć sole litowców, sole wapniowców lub ewentualnie podstawione sole amoniowe z wyższymi kwasami tłuszczowymi o 10-22 atomach węgla, takie jak sole sodowe lub potasowe kwasu oleinowego lub stearynowego lub mieszanin naturalnych kwasów tłuszczowych, które można uzyskiwać np. z oleju kokosowego lub łojowego. Nadto należy wspomnieć o solach metylotauryny z kwasami tłuszczowymi.

Częściej jednak stosuje się tzw. syntetyczne substancje powierzchniowo czynne, zwłaszcza sulfoniany tłuszczowe, siarczany tłuszczowe, sulfonowane pochodne benzimidazolu lub alkiloarylosulfoniany.

Sulfoniany lub siarczany tłuszczowe z reguły występują jako sole litowców, sole wapniowców lub jako ewentualnie podstawione sole amoniowe i wykazują rodnik alkilowy o 8-22 atomach węgla, przy czym rodnik alkilowy obejmuje też część alkilową rodnika acylowego, np. występują jako sól sodowa lub wapniowa kwasu ligninosulfonowego, jednododecylowego estru kwasu siarkowego lub mieszaniny siarczanów alkoholi tłuszczowych, utworzonej z naturalnych kwasów tłuszczowych. Należę tu także sole estrów kwasu siarkowego i sole kwasów sulfonowych z adduktów alkohol tłuszczowy - tlenek etylenu. Sulfonowane pochodne benzimidazolu zawierają korzystnie dwie grupy sulfonowe i rodnik kwasu tłuszczowego o 8-22 atomach węgla. Alkiloarylosulfonianami są np. sole sodowe, wapniowe lub trójetanoloaminowe kwasu dodecylobenzenosulfonowego,

163 599 kwasu dwubutylonaftalenosulfonowego lub produktu kondensacji kwasu naftalenosulfonowego z formaldehydem.

Nadto w rachubę wchodzą też odpowiednie fosforany, takie jak sole estru kwasu fosforowego z adduktem p-nonylofenol - tlenek etylenu (w ilości 4-14 jednostek tlenku).

Do niejonowych substancji powierzchniowo czynnych zaliczają się przede wszystkim pochodne eterów glikolu polietylenowego z alifatycznymi lub cykloalifatycznymi alkoholami, z nasyconymi lub nienasyconymi kwasami tłuszczowymi i alkilofenolami, zawierające 3-30 grup glikoloeterowych i 8-20 atomów węgla w (alifatycznym) rodniku węglowodorowym i 6-18 atomów węgla w alkilowym rodniku alkilofenolu.

Dalszymi odpowiednimi, niejonowymi substancjami powierzchniowo czynnymi są rozpuszczalne w wodzie, 20-250 grup eterowych glikolu etylenowego i 10-100 grup eterowych glikolu propylenowego, zawierające poliaddukty tlenku etylenu z glikolem polipropylenowym, glikolem etylenodwuaminopolipropylenowym i glikolem alkilopolipropylenowym o 1-10 atomach węgla w łańcuchu alkilowym. Omawiane związki na jednostkę glikolu propylenowego zawierają zwykle 1-5 jednostek glikolu etylenowego.

Jako przykład niejonowych substancji powierzchniowo czynnych należy podać nonylofenylopolietoksyetanole, eter oleju rącznikowego z glikolem polietylenowym, addukty polipropylenopolietylenotlenkowe, trójbutylofenoksypolietoksyetanol, glikol polietylenowy i oktylofenoksypolietoksyetanol.

Dalej w rachubę wchodzą też estry kwasów tłuszczowych z polioksyetylenoanhydrosorbitem, takie jak trójoleinian polioksyetylenoanhydrosorbitu.

W przypadku kationowych substancji powierzchniowo czynnych chodzi przede wszystkim o czwartorzędowe sole amoniowe, które jako podstawnik azotu zawierają co najmniej jeden rodnik alkilowy o 8-22 atomach węgla, a jako dalsze podstawniki wykazują niższe, wewentuain ie hhlorowcowane rodniki alkilowe, benzylowe lub niższe rodniki hydrooksyalkilowe. Sole te występują korzystnie w postaci halogenków, metylosiarczanów lub etylosiarczanów, takich jak chlorek stearylotrójmetyloamoniowy lub bromek beazylodwu-2(-chloroetylo)-etyloamoniowy.

Substancje powierzchniowo czynne, rozpowszechnione w technice sporządzania preparatów są m.in. opisane w następujących publikacjach: „1985 Iateraatioaal Mc Cutcheon^ Emulsifiers and Detergents“, Gien Rock NJ, USA, 1985; H. Stache, „Tensid-Taschenbuch, wyd. 2, C. Hanser Verlag, Monachium, Wiedeń, 1981; M.J. Ash, „Encyclopedia of Surfactants, tom I-III, Chemical Publishing Co., Nowy Jork, 1980-1981.

Te preparaty agrochemiczne z reguły zawierają 0,1-95%, zwłaszcza 0,1-80% substancji czynnej o wzorze 1,1-99,9% stałej lub ciekłej substancji pomocniczej i 0-25%, zwłaszcza 0,1-25%, substancji powierzchniowo czynnej.

Korzystne preparaty mają zwłaszcza skład (% = procenty wagowe) omówiony niżej.

Koncentraty emulsyjne:

aktywna mieszanina substancji czynnej środek powierzchniowo czynny ciekły środek nośnikowy

Środki do opylania:

aktywna mieszanina substancji czynnej stały środek nośnikowy

Koncentraty zawiesinowe:

aktywna mieszanina substancji czynnej woda środek powierzchniowo czynny

1-20%, korzyssnie 5-10%, 5-30%, 10-20%,

50-94%, korzystnie

0,1-10-0 korzyrtme 0,1 -11% 999)--90/0, kc^zz^nie 99,9--90%

5-75*%, korzystnie 10-50%, 94-25%, korzystnie k-O-, korzystnie 2-30%,

163 599

U

Proszki zwilżalne:

aktywna mieszanina substancji czynnej środek powierzchniowo czynny stały środek nośnikowy

Granulaty:

aktywna mieszanina substancji czynnej stały środek nośnikowy

0,5-90%, korzystnie 1-80%, 0,5-20%, korzortnie i-15%, 5,0-05%, k orzystnie 1 5^0%.

0,5-30%, korzystnie 3-15%, 99,5-70%, koΓzyninie 99--35^a·

Aczkolwiek stężony preparat jest korzystny jako towar handlowy, to jednak ostateczny użytkownik z reguły stosuje środki rozcieńczone. Postacie użytkowe można rozcieńczać do zawartości 0,001% substancji czynnej. Dawki z reguły wynoszą 0,01-10 kg substancji czynnej (AS) na 1 ha, korzystnie 0,25-5 kg AS/ha.

Środki te mogą też zawierać dalsze dodatki, takie jak stabilizatory, substancje przeciwpieniące, środki konserwujące, regulatory lepkości, lepiszcza, środki polepszające przyczepność oraz nawozy syntetyczne lub inne substancje czynne dla uzyskania efektów specjalnych.

Podane niżej przykłady objaśniają bliżej wynalazek, nie ograniczając jego zakresu.

Przykład I. Wytwarzanie 1-[4-(N-3,4-dwumetnlobeezoilo-sulfamoilo)-feeylo]o3-metylomocznika o wzorze 21.

a) N-(4-sulfamoilofenylo)-kaΓbamieiae O-fenylowy

176 g 4-amieobenzenosulfznamidu przeprowadza się w stan zawiesiny w 750 ml dioksanu i zadaje za pomocą 79 g pirydyny. Do mieszaniny tej w temperaturze 15°C wkrapla się 160 g chlzrzmrówczanu fenylowego. Zawiesinę reakcyjną miesza się w ciągu 1 godziny w temperaturze 50°C, chłodzi i mieszając rozprowadza w 2 litrach wody. Wytrącony produkt oddziela się i suszy. Otrzymuje się 277 g N-(4-sulfamzilzfennlo)-karbamieianu O-fenylowego w temperaturze topnienia 220-223°C.

b) 1o(4-sulfamoilofenylo)-3-metylzmzcznik

Do zawiesiny 350 g N-(4-sulfamoilofenylo)-karbaminianu O-fenylowego w 1500 ml etanolu w temperaturze 80°C wkrapla się 330 ml 33% etanolowego roztworu metyloaminy. Z początkowo klarownego roztworu wykrystalizowuje produkt w ciągu 1,5 godziny. Po ochłodzeniu mieszaniny reakcyjnej oddziela się osad i suszy go. Otrzymuje się 256 g 1-(4-sulfamoilzfeenlo)o3-metyk>o mocznika o temperaturze 211-213°C.

c) Do zawiesiny 73,3 g 1-(4-sulfamoilofenylz)-3-metnlomoczeika w 600 ml acetonitrylu dodaje się 56,7 g chlorku 3,4-dwumetnlobenzoilu i 3,9 g 4-dwumetyloaminopirndnen. Do mieszaniny tej wkrapla się 98,1 g trójetnloaminy. Temperatura tej mieszaniny rośnie przy tym od pokojowej do temperatury 45°C, a dyspersyjne składniki przechodzą do roztworu. Po chwili rozpoczyna się krystalizacja. Po upływie dalszych 2,5 godzin mieszaninę rozprowadza się mieszając w 2,5 litra wody z lodem i 200 ml 2N kwasu siarkowego. Wytrącony produkt oddziela się, przemywa eterem etylowym i suszy. Otrzymuje się 114,4g 1o[4o(No3,4-dwumetylobeezoilo-sulfamzilo)-feeylo]o3metylomzczeik o temperaturze topnienia 236-238°C (z rozkładem).

Przykład II. Wytwarzanie 1-[3-(N-2-furylokarboenloosulfamoilo)-fenylo]-3,3-dwumetylomocznika o wzorze 22.

a) N-(3-sulfamoilofennlo)-karbaminian O-fenylowy

Do zawiesiny 125 g 3-amieobeezenosulfoeamidu i 57,9 g pirydyny w 500 ml dioksanu w temperaturze 15°C wkrapla się 113 g chloromrówczanu fenylowego. Mieszaninę tę miesza się w ciągu 1 godziny w temperaturze pokojowej i w ciągu 1 godziny w temperaturze 50°C, a następnie mieszając rozprowadza się w 2 litrach wody. Wytrącony produkt oddziela się i suszy. Otrzymuje się 201 g N-(3-sulfamzilzfeenlo)-karbamieianu O-fenylowego o temDeraturze topnienia 184-186°C (z rozkładem).

b) l-(3-sulfamoilzfenylo)o3,3-dwumetnlomoczeik

Mieszaninę 205 g N-(2-sulfamoilofenylo)-karbaminianu O-fenylowego i 158g 40% wodnego roztworu dwumetyloaminn ogrzewa się w ciągu 3 godzin w 500 ml etanolu w temperaturze wrzenia

163 599 wobec powrotu skroplin. Rozpuszczalnik oddestylowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość zadaje się wodą, a pozostały fenol odpędza się z parą wodną. Po ochłodzeniu kolby destylacyjnej oddziela się krystaliczną pozostałość, przemywa wodą i suszy. Otrzymuje się 136g 1-(3-sulfamoilofenylo)-3,3-dwumety1omocznik o temperaturze topnienia 193-194°C.

c) Do zawizsiny 10,1 g l-(3-suI3amoilofenyIo)-3l3-dwumetylomocznika w 60m6 0cetonitrylu dodaje się 6,1 g chlorku kwasu furanokarboksylowego-? i 0,1 g 4udwumetyloaminopir3dyn3. Do tej mieszaniny w temperaturze pokojowej wkrapla się 9,5 g trójetyloaminy. Mieszaninę reakcyjną miesza się w ciągu 15 godzin w temperaturze pokojowej i w ciągu 1 godziny w temperaturze 60°C. Po ochłodzeniu tej mieszaniny wkrapla się 4,5 g kwasu metanosulfonowego i ekstrahuje ją w 1 litrze wody. Wydzielony olej krystalizuje po chwili. Produkt krystaliczny oddziela się, przemywa metanolem i suszy. Otrzymuje się 11,3g 1-[3-(N-2-furylokarb3nylosulfamoilo)-fenyk>]uU,3-dmuu metylomocznik o temperaturze topnienia w 216-217°C (z rozkładem).

Przykład III. Wytwarzanie 1-[4-(N-3,4-dwumetyl3benzoilosulfamoilo)-fen3lo]-U-allilomocznika o wzorze 23.

Zawiesinę 12,2 g 4-(N-3,4-dwumetyIobenzoil3-sulfamoilo)-aniliny w 20 ml acetonitrylu zadaje się kroplami 4,1 g trójetyloaminy. Najpierw powstaje klarowny roztwór, z którego wytrąca się sól. Po dodaniu 4,6 g izocyjanianu allilu mieszaninę miesza się w ciągu 2 godzin w temperaturze pokojowej i w ciągu 2 godzin w temperaturze 70°C. Po ochłodzeniu mieszaniny ekstrahuje się ją w mieszaninie 1 litra wody z lodem i 4,5 g stężonego kwasu siarkowego. Powstały osad oddziela się, przemywa eterem etylowym i suszy. Otrzymuje się 15,1 g 1-[4-(N-3,4-dwumetyl3benzoilou sulfamoilo)-fenylo]-3-allilomocznika o temperaturze topnienia 194-201°C (z rozkładem).

Przykład IV. Wytwarzanie 1-[4-(N-2,3-dwuInet3lobenzoilo-sulfamoilo)-fenyl3]-3-metyl3mocznika o wzorze 24.

Zawiesinę 6,1 g 4-(N-2,3-dwumetylobenzoilo-sulfam3ilo)-aniliny w 50 ml acetonitrylu zadaje się za pomocą 2,8 g trójetyloaminy. Do mieszaniny tej wkrapla się 1,3 ml izocyjanianu metylu. Mieszaninę reakcyjną miesza się w ciągu 2 godzin w temperaturze pokojowej i w ciągu 6 godzin w temperaturze 50°C. Po ochłodzeniu do temperatury pokojowej mieszaninę tę ekstrahuje się w 200 ml wody z lodem i 15 ml 2N kwasu siarkowego. Wytrącony produkt oddziela się i suszy. Otrzymuje się --[4-(N-2,3-dmumetylobenzoilo-sulfam3ilo)-fen3lo]u3umetylom3Cznik o temperaturze topnienia 242-244°C.

Analogicznie otrzymuje się produkty pośrednie i końcowe, zestawione w niżej podanych tabelach 1-5. W tabeli skrót tt. oznacza temperaturę topnienia, a skrót (r.) oznacza z rozkładem.

Ta b e l a 1 Związki o wzorze 25

Związek nr:	R1R2N-	A	tt. (°C)
1	2	3	4
1.001	Metyloamino	Fenyl	237-238° (r.)
1 002	Metyloamino	2-Tolil	234-236° (r)
1 003	Metyloamino	3-Tolil	216-218° (r)
1 004	Metyloamino	4- Tolil	247^^^^^° (r )
1.005	Metyloamino	4-tert-But3l3fenyl	250-252° (r.)
1 006	Metyloamino	2-Chl3r3fenyl	239-241° (r.)
1 007	Metyloamino	3-Chlor3fenyl	222-224° (r.)
1 008	Metyloamino	4uChl3r3fen3l	246-247° (r.)
1.009	Metyloamino	2-Fluorofenyl	227-229° (r.)
1 010	Metyloamino	3-Flu3rofenyl	234-235° (r.)
1 011	Metyloamino	2-Bromofenyl	244-245° (r.)
1.012	Metyloamino	3-Trójflu3r3met3lofenyl	231-233° (r.)
1 013	Metyloamino	2-Metoksyfenyl	197-198° (r)
1 014	Metyloamino	4-Nitrofenyl	237-238°(r)
1 015	Metyloamino	2,3-dwumet3lofenyl	242-244° (r.)
1 016	Metyloamino	2,4-Dwumetylofenyl	239-241° (r.)
1 017	Metyloamino	2,5-Dwumetyl3fen3l	223-224° (r )
1 018	Amino	3,4-Dwumetylofenyl	151-153° (r)
1 019	Metyloamino	U,4-Dwumelyl3fen3l	236-238° (r)

163 599

1	2	3	4
1.020	Dwumetyloamino	3,4-Dwumetylofenyl	233-235° (r.)
1 021	Etyloamino	3,4-Dwumetylofenyl	230° (r.)
1.022	Propyloamino	3,4-Dwumetylofenyl	211-213° (r.)
1.023	Izopropyloamino	3,4-Dwumetylofenyl	235-236° (r)
1.024	Cyklopropyloamino 3,4-Dwumetylofenyl	229-231° (r.)
1.025	Butyloamino	3,4-Dwumetylofenyl	200-202° (r.)
1 026	Izobutyloaminę	3,4-Dwumetylofenyl	222-223° (r)
1.027	II-rz.-Butyloamino	3,4-Dwumetylofenyl	215-218° (r.)
1 028	III-rz.-Butyloamino 3,4-Dwumetylofenyl	223-225°(r)
1 029	Alliloamino	3,4-Dwumetylafenyl	194-201° (r)
1 030	Propargiloamino	3,4-Dwumetylofenyl	231-233° (r.)
1.031	Fenyloamino	3,4-Dwumetylofenyl	230-231° (r)
1 032	2-Metoksyetyloamino 3,4-Dwumetylofenyl	166-269° (r)
1 033	Benzyloamino	3,4-Dwumetylofenyl	234-236° (r )
1.034	Metyloamino	3,5-Dwumetylofenyl	240-242° (r)
1.035	Metyloamino	3,4-Dwuchlorofenyl	240-241° (r)
1.036	Metyloamino	3,4-Dwumetoksyfenyl	223-225° (r.)
1 037	Dwumetyloamino	3,4-Dwumetoksyfenyl	203-207° (r)
1 038	Metyloamino	2-Metylo-3-mtrofenyl	247-248°(r)
1039	Metyloamino	3,4,5-Trójmetoksyfenyl	238-239° (r.)
1040	Metyloamino	1-Naftyl	240-242°(r )
1 041	Metyloamino	2-Neftyl	234-235° (r.)
1 042	Metyloamino	2-Furyl	245-246° (r.)
1043	Dwumetyloamino	2-Furyl	246-247° (r.)
1044	Metyloamino	2-Tienyl	245-247° (r.)
1 045	Metyloamino	2,6-Dwuchloropirydynyl	138-139° (r.)
1 046	Metyloamino	Piperonyl	268-270° (r.)
1 047	Dwumetyloamino	3-Tolil	204-207° (r)
1 048	Cyklopropyloamino 3-Trójfluorometylofenyl	246-247° (r)
1 049	i-Propyloamino	3-Tolil	217-220° (r.)
1 050	Dwumetyloamino	3-Trójfluorometylofenyl	229-230°(r)
1051	Amino	4-Chtorofenyl	226-228°(r)
1.052	Metyloamino	2-Karboksyfenyl	181-183° (r)
1053	i-Propyloamino	2-Tolil	236-238° (r.)
1 054	Metyloamino	3-Bromo-3-metylofenyl	244-245° (r)
1055	i-Propyloamino	1-Naftyl	235-237° (r.)
1056	Alliloamino	1-Naftyl	218-219° (r.)
1057	Alliloamino	2-Tolil	195-198° (r. )
1.058	3-Toliloamino	2-Tolil	197-199° (r)
1.059	III-rz.-Butyloamino	2-Tolil	144-145° (r.)
1.060	III-rz -Butyloamino 2,4-Dwumetylofenyl	226-227° (r )
1 061	Propargiloamino	1-Naftyl	149-151° (r)
1062	II-rz.-Butyloamino	2,4-Dwumetylofenyl	230-232° (r.)
1 063	Propargiloamino	2,4-Dwumetylofenyl	191-192° (r)
1064	Metyloamino	2-Bifenylil	262-264° (r.)
1065	III-rz -Butyloamino 2,5-Dwumetylofenyl	208-210° (r.)
1066	Dwumetyloamino	2,4-Dwumetylofenyl	206-209° (r)
1 067	Dwumetyloamino	1-Naftyl	250° (r.)
1 068	Dwumetyloamino	2-Tolil	236-240° (r )
1 069	Propargiloamino	2,5-Dwumetylofenyl	198-200° (r.)
1 070	Metyloamino	4-Chlorometylofenyl	228-229° (r.)
1 071	Metyloamino	3-(2,3-Cztcrometylcno)-tienyl	250°
1.075	Metyloamino	3-(4,5-Dwumetylo)-tienyl	238-239°(r)

Tabela 2 Związki o wzorze 26
Związek nr·	r1r2n- A	tt (°C)
2 001	Metyloamino 3,4-Dwumctylofenyl	147-152° (r)
2 002	Dwumetyloamino 2-Furyl	216-217° (r.)

Tabela 3 Związki o wzorze 27

Związek nr	A	R	tt (°C)
3.001	4-Tolil	2-Fluor	258-260° (r.)
3 002	4-Tolil	3-Fluor	ca 270° (r.)
3 003	3,4-Dwumetylofenyl	2-Fluor	246-248° (r.)
3004	3,4-Dwumetylofenyl	3-Fluor	239-240° (r.)
3.005	3,4-Dwumetylofenyl	3-Chlor	223-224° (r.)
3 006	3,4-Dwumetylofenyl	3-Metyl	218-220° (r.)
3.007	2-Tolil	3-Fluor	236-238° (r.)
3 008	1-Naftyl	3-Fluor	131-133° (r.)
3.009	2,4-Dwumetylofenyl	2-Fluor	236-238° (r.)
3.010	2,4-Dwumetylofenyl	3-Fluor	233-234° (r.)
3011	1-Naftyl	2-Fluor	240-241° (r.)
3 012	2,3-DwumetyIofenyl	3-Fluor	227-230° (r.)
3.013	2,3-Dwumetylofenyl	2-Fluor	244-246° (r.)
3.014	2-Tolil	2-Fluor	236-237° (r)
3 015	3,5-Dwumetylofenyl	3-Fluor	198-200° (r.)
3 016	3,5-Dwumetylofenyl	2-Fluor	244-246° (r.)
3017	2,5-Dwumetylofenyl	3-Fluor	213-215° (r.)
3018	2,5-DwumetyIofenyl	2-Fluor	227-229° (r)
3 019	2-Tolil	3-Metyl	176°(r)
3 020	2-Tolil	3-Chlor	218-220° (r.)
3 021	1-Naftyl	3-Chlor	150° (r.)
3 022	1-Naftyl	3-Metyl	153-155° (r.)

Tabela 4 Związki o wzorze 3

Związek nr.	A	R°	Rb	tt (°C)
4 001	1-Naftyl	2-Metyl	6-Metyl	214-216° (r.)
4.002	3,4-Dwumetylofenyl	2-Metyl	6-Metyl	206-208° (r.)
4.003	2-Tolil	2-Metyl	6-Metyl	217-219° (r.)

Tabela 5 Związki o wzorze 4

Związek nr	A	Wzór 19	tt (°C)
5001	3,4-Dwumetylofenyl	Wzór 20	201-203° (r)
5.002	2-Tolil	Wzrór 20	184-186° (r) jako sól trójetyloaminy
5 003	1-Naftyl	Wzrór 20	138-140° (r.)

jako sól trójetyloaminy

Podane niżej przykłady V-XII omawiają skład w % wagowych preparatu zawierającego substancje czynne o wzorze 1 lub mieszaniny tych substancji czynnych z herbicydami.

Przykład V. Proszek zwilżalny

a) b) c)

substancja czynna nr 1.019	20%	60%	0,5%
ligninosulfonian sodowy	5%	5%	5%
siarczan laurylowo-sodowy	3%	-	-
dwuizobutylonaftalenosulfonian sodowy	-	6%	6%
eter oktylofenolu z glikolem polietylenowym
(o 7-8 molach tlenku etylenu	-	2%	2%
wysokodyspersyjna krzemionka	5%	27%	27%
kaolin	67%	-	-
chlorek sodowy	-	-	59,5%

Substancję czynną starannie miesza się z substancjami pomocniczymi i dokładnie miele w odpowiednim młynie. Otrzymuje się proszek zwilżalny, z którego, rozcieńczając wodą, sporządza się zawiesinę o każdym żądanym stężeniu.

163 599

Przykład VI. Środek do opylania.

a) b)

substancja czynna nr 1.019	01%	1%
talk	99,9%	-
kaolin	-	99%
Substancję czynną miesza się z	nośnikiem i miele	w odpowiednim młynie, otrzymując gotowy
do użytku środek do opylania.
Przykład VII. Granulat wytłaczany
	a)	b)
substancja czynna nr 1.004	100%	1%
ligninosulfonian sodowy	22^0	2%
karaboksymetyloceluloza	1%	1%
kaolin	887%	96%

Substancję czynną miesza się z substancjami pomocniczymi, miele i zwilża wodą. Mieszaninę wytłacza się, a następnie suszy w strumieniu powietrza.

Przykład VIII. Koncentrat zawiesinowy

a) b)

substancja czynna nr 1.019	40%	-%
glikol etylenowy	10%	10%
eter nonylofenolu z glikolem polietylenowym (o 1- molach tlenku etylenu)	6%	1%
ligninosulfonian sodowy	10%	-%
0arab0ssnetsloceluloza	1%	1%
37% wodny roztwór formaldehydu	0,2%	0,2%
olej silikonowy w postaci 75% emulsji wodnej	0,8%	0,8%
woda	32%	77%
Przykład IX. Proszek zwilżalny	a)	b)	c)
substancja czynna nr 1.019 w mieszaninie z N-[2-(2-metoksseto0ss)-fenylbsulfonylo]-N'^^-dwumetoksy)-1,3,--tΓiazynylbt2)-mocznlklem	20%	60	0,5%
ligninosulfonian sodowy	-%	-%	-%
siarczan laurylowo-sodowy	3%	-	-
dwuizoautslbnaftalenosulfbnian sodowy	-	6%	6%
eter b0tslbfenolu z glikolem polietylenowym (o 7-8 molach tlenku etylenu)		2%	2%
wysbkbdskpersjna krzemionka	-%	27%	27%
kaolin	67%	-	-
chlorek sodowy	-	-	-9,-%

Substancję czynną starannie miesza się z substancjami pomocniczymi i dokładnie miele w odpowiednim młynie. Otrzymuje się proszek zwilżalny, z którego, rozcieńczając wodą, sporządza

się zawiesinę o każdym żądanym stężeniu. Przykład X. Środek do opylania	a)	b)
substancja czynna nr 1.0H w mieskaainie	0,1%	1%
z Nt[2-(2-metokss,etdkss)-fenslbsulfbnsΊo]-Nt
^^-dwumetoksy-1,3,5-triazynytα-2)-moczmkiem	-
talk	99,9%	-
kaolin	-	99%

163 599

Substancję czynną miesza się z nośnikiem i miele w odpowiednim młynie, otrzymując gotowy do użytku środek do opylania.

Przykład XI. Granulat wytłaczany

a) b)

substancja czynna nr 1.004 w mieszaninie	109%	1%
z N-[2-(2-metoksyetoksy)-fenylosulfonylo]-N'-
(4,6-dwumetoksy-1,3,5-triazynylo-2)-mocznikiem	-
ligninosulfonian sodowy	22%	2%
karboksymetyloceluloza	1%	1%
kaolin	879%	96%

Substancję czynną miesza się z substancjami pomocniczymi, miele i zwilża wodą. Mieszaninę tę wytłacza się, a następnie suszy w strumieniu powietrza.

Drobno zmieloną substancję czynną równomiernie nanosi się w mieszarce na kaolin zwilżony glikolem polietylenowym. Tą drogą otrzymuje się niepylące granulaty powlekane.

Przykład XII. Koncentrat zawiesinowy	a)	D
substancja czynna nr 1.019 w mieszaninie	40%	5%
z 2-[4-(6-chlorobenzoksazolil-2-oksy)-fenoksy]
propionian etylowy
glikol etylowy	10%	10%
eter nonylofenolu z glikolem polietylenowym
(o 15 molach tlenku etylenu)	6%	1%
ligninosulfonian sodowy	10%	5%
karboksymetyloceluloza	1%	1%
39% wodny roztwór formaldehydu	0,2%	0,2%
olej silikonowy w postaci 75%	0,7%	0,7%
emulsji wodnej
woda	32%	77%

Zdolność związków o wzorze 1 do zabezpieczania roślin uprawnych przed fitotoksycznym działaniem silnych herbicydów można stwierdzić na podstawie niżej podanych przykładów XIIIXVI. W omówieniu prób związki o wzorze 1 określano jako odtrutki (środki antagonostycznie czynne lub odtruwające).

Ocena tej próby następuje w ten sposób, że po pierwsze podaje się w % działanie samego herbicydu, przy czym 100% działania odpowiada zniszczeniu roślin, a 0% działania oznacza brak działania, tak jak w przypadku nietraktowania roślin sprawdzianowych. Po drugie, działanie mieszaniny herbicyd-odtrutka określa się w taki sam sposób również w % działania herbicydowego. Różnicę tych obu otrzymanych liczb procentowych podaje się jako „działanie zabezpieczające w %“ w zestawieniu wyników tych prób.

Działanie mieszaniny herbicyd-odtrutka można oceniać zarówno w przypadku bezpośredniego równoczesnego aplikowania tych obu substancji w jednym jedynym procesie opryskiwania mieszanką zbiornikową, jak i w przypadku oddzielnego, a także w przypadku czasowo przesuniętego aplikowania, np. w przypadku zaprawiania nasion odtrutką i traktowania herbicydem po wzejściu.

Przykład XIII. Próba z herbicydem i odtrutką w uprawie sorgo.

Herbicyd i odtrutkę aplikuje się razem jako mieszankę zbiornikową przed wzejściem lub po wzejściu.

W doniczkach o średnicy 11 cm, napełnionych ziemią ogrodniczą, wysiewa się nasiowa sorgo odmiany „Funk G-623“ i hoduje w cieplarni w dostosowanych warunkach temperatury i oświetlenia. Nawodnienie i nawożenie następuje wedle potrzeb. W celu określenia działania przed wzejściem aplikuje się mieszaninę odtrutki i herbicydu w ilości wody odpowiadającej 550 litrów/ha, bezpośrednio po wysianiu. Dla określenia działania po wzejściu aplikuje się mieszaninę tych substancji czynnych po wzejściu roślin w stadium 3-5 liści. Każdorazowo po upływie 21 dni od traktowania następuje doświadczalna ocena „działania zabezpieczającego w %“.

Wyniki prób:

a) próba przed wzejściem: roślina badana: sorgo odmiany „Funk G-623“, [traktowanie: przed wzejściem, za pomocą mieszanki zbiornikowej w dawce 250 g/ha związku nr 1.019 i 125 g/ha N-[2-(2-metoksyetoksy}-fenyk>sulfonylo]-N'-(4,<6-dwumetoksy-1,3,5-triazyeylzo2)-mzcznika, działanie: po upływie 21 dni od aplikowania - 50% działania zabezpieczającego;

b) próba po wzejściu:

roślina badana: sorgo odmiany „Funk G-623“ traktowanie: po wzejściu, mieszanką zbiornikową w dawce 250 g/ha związku nr 1,019 i 125 g/ha N-[2-(2-metoksyetoksn)-fenylosulfoeylo]-N'-(4,6-dwumetoksy-1,3,0-triazyeylo-2)omzcznika, działanie: po upływie 21 dni od aplikowania - 45% działania zabezpieczającego.

Przykład XIV. Próba z herbicydem i odtrutką w uprawie kukurydzy i sorgo.

Odtrutką zaprawia się materiał siewny, herbicyd aplikuje się przed wzejściem lub po wzejściu.

W doniczkach o średnicy 11 cm, napełnionych ziemią ogrodniczą, wysiewa się zaprawione odtrutką nasiona kukurydzy odmiany „Blizzard** oraz sorgo odmiany „Funk G-623“ i hoduje w cieplarni w dostosowanych warunkach temperatury i oświetlenia. Nawodnienie i nawożenie następuje wedle potrzeb. W celu określenia działania przed wzejściem aplikuje się mieszaninę odtrutki i herbicydu w ilości wody, odpowiadającej 550 litrów/ha, bezpośrednio po wysianiu. Dla określenia działania po wzejściu aplikuje się herbicyd po wzejściu roślin w stadium 3-5 liści. Każdorazowo po upływie 12-26 dni od traktowania następuje doświadczalna ocena „działania zabezpieczającego w %“.

Wyniki prób:

a) próba z kukurydzą:

roślina badana: kukurydza odmiany “Blizzard“, traktowanie: zaprawianie nasion za pomocą 0,5g, 1g lub 2g związku nr 1.019 na 1kg materiału siewnego; herbicydem przed wzejściem: 4000g/ha N-chloroacetylz-N-(2-metokny-1metoksnetylo)-etylz-6-metyloaniliey, lubalbo 120, 60 lub 30 g/ha N-[2o(2ometoksyetzksy)-feeylosulfonnlo]-N'-(4,6odwumetzksy-1,3,5-triazyeylz-2)-moczeika, herbicydem po wzejściu: 120 g/ha No(2-metoksykarbonylztieeylo-3-nulfznylo)-N'-(4-metzksno6-metylo-1,3,5-triazynyloo2)-mocznika, lub 480g/ha No[2-(3,3,3-trójfluoroprzpen-1-ylz)-feeylosulfenylo]-N'-(4-metoksyo6-metylo-1,3,5-triazneylz-2)-mocznika, lub 120g/ha N-(2-metoksykarboeylofeeylzsulfonno lo)oN'-(4-cyklopropyloo6-metoksy-1,3,0-triazynylo-2)-mocznika, lub 120 g/ha N-^-mtoksykarbonylofenylosulfonylo)-N'-(4,6-binodwufluzrzmetoksypirymidyeylo-2)omoczeika, lub 10g/ha N-[2(2-chlorzetzkny)ofeeylosulfonylo]-N'-{4-metoksy-6-metylo-1,3,--triazynyloo2)-mzczelka, lub 30 g/ha2-[4-(6-chlorochίnoksalinyl-2-oksy)-fenoksy]propioeiaeu etylowego, lub 60 g/ha 2o[4-(6-chlzroo beezzksazolilo2-oksy)-fenoksy]-propioeiaeu etylowego, lub 30 g/ha 2-[4-(3,5-dwuchlzropirydynyW-oksyj-fenoksyl-propionianu prOpargilowego, lub 10 g/ha N-(2-metoknykarbonnlofenylonulfonnlz)-N'-(4-etzksy-6-metyloamino-1,3,--triaznenlo-2)-mzczeika, albo 240, 120, 60 lub 30g/ha N-[2-(2-metoksnetoksn)-fenylosulfbnnlo]-N'-(4,6-dwumetzksn-1,3,--trlazynnlo-2)-mzczeika.

b) Próba z sorgo:

roślina badana: sorgo odmiany „Funk G-623“, traktowanie: zaprawianie nasion za pomocą 0,5g, 1g lub 2g związku nr 1,019 na 1kg materiału siewnego sorgo; herbicydem przed wzejściem: 1000 g/ha N-chloroacetnlo-N-(2-metzksn1-metoksyetnlz)-etylo-6-metnloanlliey, lub 250g/ha N-[2-(3,3,3-trójj'luoropropen-1-nlz)-feenlosulfonylz]-N'-(4-metzksy-6-metnlo-1,3,5otriazyenlz-2)-mzczelka, albo 120, 60 lub 30g/ha N-[2(2-metzksnetzksn)-fenytosulfonyto]-N'-(4,6-dwumetoksy-1,3,--triazyenloo2)-moczelka, herbicydempo wzejściu: 480g/ha N-[2-(3,3,3-trójfluoroprzpee-1-nlo)-feenlosulfonnlz]-N'-(4-metzksy-6-metylo-1,3,--triaznenlz-2)-mocznika, lub 15 g/ha 2-[4-(6-chlorochiezksallny|o2ozksy)-feeoksn]-przpionianu etylowego, lub 60 g/ha 2-[4-(6-chlorzbeezoksazzlll-2-oksn)-fenoksy]-proplzeiaeu etylowego, lub 15 g/ha 2-[4-(3,5-dwuchloroplrydyeyl-2-zksy)fenoksy]-proploelaeu propar^gilowego, lub 30g/ha 2-[4-(5-trójfluorometyloplrndyeyl-2-oksn)-fenoksy]-pιopionianu butylowego, albo 240,120,60 lub 60, lub 30 g/ha N-[2-(2-metoksnetzksy)-feenlosulfonylo]-N'-(4,6-dwumetoksy- 1,3,-o triazynnlz-2)omzcznika.

163 599

Tabela 6 Działanie (skrót „DAT“ oznacza liczbę dni od aplikowania, skrót „przed“ oznacza przed wzejściem, a skrót „po“ oznacza po wzejściu)

Ilość zaprawy odtrutkowej w g/kg nasion	Herbicyd -dawka w g/ha	Herbicyd	Sposób aplikowania herbicydu ocena	Działanie zabezpieczające w%
1	2	3	4	-
2	4000	N-chlbrbacetylbtN-(2-metoksy-1 etslo)t2tetylb-6-Inetyloanilina	przed/14 DAT	40
1	240	Nt[2-(3,3,3-trÓJfluoropropen-1tylb) tfcnylbkulfbnyl]-N't(4-netbksy-6t metyl-1,3,--triazynylbt2)tmbcznik	przed/20 DAT	2-
2	280		po/20 DAT	30
2	120	N-[2·-(2-metbkksetbkky)-fenylokulfb bnyl]-N't(4,6-dwu metoksy-1,3,--tnazy nylo^J-mocznik	przed/12 DAT	70
1	120		przed/12 DAT	6-
0,-	120		przed/12 DAT	6-
2	60		przed/12 DAT	6-
1	60		przed/12 DAT	6-
0,-	60		przed/12 DAT	70
2	30		przed/12 DAT	--
1	30		przed/12 DAT	-0
0,-	30		przed/12 DAT	--
2	240		po/20 DAT	6-
1	240		po/20 DAT	6-
0,-	240		po/20 DAT	-0
2	120		po/20 DAT	60
1	120		po/20 DAT	--
0.-	120		po/20 DAT	2-
2	60		po/20 DAT	40
1	60		po/20 DAT	40
0,-	60		po/20 DAT	3-
2	30		po/20 DAT	2-
1	30		po/20 DAT	30
0,-	30		po/20 DAT	1-
1	120	Nt(2-metokkykarabnylbtienylbt3-kulfb nyIoJ-N-^metoksy-t/metylo-1,3,-tirazynylb-2)-mbCznik	po/16 DAT	20
1	120	N-(2-metokkykarabnylbfenylbsulfbnylo) -N't(4-cykloprbpsIo-6-metokky-1,3,ttirazynylbt2)tmbcznik	po/16 DAT	20
1	120	Nt(2tmetbksykarabnylbfenylbkulfbnylb) -N'-(4-dwuΠuorbmetbkkyt6-metbkkSt -pirsmidylb-2)tmbcznik	po/16 DAT	1-
1	120	Nt(2-mctoksykarbonslbfenslbkulfonslb) tN't(4,6-aik-dwuΠuorbnetbksytplrymi dsnslbt2)nbcznlk	po/16 DAT	20
1	10	Nt[2t(2-chlorbelbkks)tfenylbsulfony lb]-N't(4-meloksy-6tnetylbt 1,3,--tria zsnylbt2)tnocznik	po/16 DAT	3-
1	30	2-[4-(6-chlorochlnbksallny|t2-okks) -fenoksyl-propionian etylowy	po/16 DAT	30
1	30	2-[4-(3,5-d wu ch loro piry d yny 1-1 -oksy) tfenbkky]-propibnlan propargilowy	po/16 DAT	4-
1	10	N-(2-rnetoksskarbbnsloί'enylbsulfbnylo) N't(4-etokss-6-mctyloamιno-1,3,-tlrazsnslbt2)tnocznlk	po/16 DAT	30
1	60	2-[4-(6-chloroaenzbksazbhl2tbkks)	po/16 DAT	30

tfcnbkky]-prbplonian etylowy

163 599

Tabela 7. Działanie (skrót „DAT oznacza liczbę dni od aplikowania, skrót „przed oznacza przed wzejściem, a skrót „po oznacza po wzejściu)

Ilość zaprawy odtrutkowej w g/kg nasion	Herbicyd -dawka w g/ha	Herbicyd	Sposób aplikowania herbicydu/ ocena	Działanie zabezpieczające w%
1	2	3	4	5
1	1000	N-ehlyryaentyly-N-(2-metyksy-1 -etylo) -22ntyly-6-metylyaailiaa	przed/26 DAT	35
1	250	N-[2-(3,3,3--rójfluoropropen-1 - ylo) -fnaylosulfoayly]-N'-(4-mntyZsy-6-mn tyło-1,3,5-tnazyayly22)-myezalk	przed/20 DAT	45
1	480		po/20 DAT	40
2	120	N2[2-(2-metoksyetyZsy)2fnaylysulfyay -lo]-N'-(4,6-d wumntyZsy- 1,3,5-triaziay lo^-mocznik	prze<V12 DAT	55
1	120		prze<L/12 DAT	55
0,5	120		przecd/12 DAT	60
2	60		przed/12 DAT	55
1	60		przed/12 DAT	50
0,5	60		przed/12 DAT	60
2	30		przed/12 DAT	70
1	30		przed/12 DAT	65
0,5	30		przed/12 DAT	70
2	240		po/20 DAT	50
1	240		po/20 DAT	60
0,5	240		po/20 DAT	60
2	120		po/20 DAT	50
1	120		po/20 DAT	65
0,5	120		po/20 DAT	60
2	60		po/20 DAT	45
1	60		po/20 DAT	65
0,5	60		po/20 DAT	60
2	30		po/20 DAT	30
I	30		po/20 DAT	45
0,5	30		po/20 DAT	50
1	60	2-[4-(6-chloryenazyksazylιl-22yksy)-fnayksy]-prypiyaiaa etylowy	po/16 DAT	33
1	15	2-[4-(6-ehlyryehιnoksaiinyl-2-yksy)-fnayksy]-pΓopiynlaa etylowy	po/16 DAT	40
1	15	2-[4-(3,5-dwuchlyrypirydynyl·2-yksy)-fnayksy]-prypiyalaa propargilowy	po/16 DAT	50
1	30	2-[4-(5-trójfluyrymntylopιrydynyl22-yksy)-fenoksy]-prypiyeiaa butylowy	po/16 DAT	20

Przykład XV. Próba z herbicydem i odtrutką w uprawie ryżu.

Materiał siewny poddaje się aapęezalanlu w zawiesinie odtrutki, herbicyd aplikuje się przed wzejściem.

Nasiona ryżu odmiany „S-201 poddaje się wstępnemu pęcznieniu w wodnej zawiesinie odtrutki (nasycanie nasion), po czym przechowuje na sucho w ciągu 24 godzin i ostatecznie wysiewa powierzchniowo w doniczkach (o wymiarach 9X9 cm), napełnionych błotnisto-wilgotną ziemią ogrodniczą. Bezpośrednio po wysianiu powierzchnię gleby opryskuje się herbicydem w ilości wody, odpowiadającej 550 litrów/ha. Rośliny hoduje się w cieplarni w dostosowanych warunkach temperatury i oświetlenia. Nawodnienie i nawożenie następuje wedle potrzeb. Po upływie 26 dni od traktownia przeprowadza się doświadczalną ocenę „działania zabezpieczającego w %“.

Wyniki prób:

roślina badana: ryż odmiany „S-201, traktowanie: 48 godzin aapęez.nianie materiału siewnego w roztworze 330 ppm związku nr 1.019 i następne przed wzejściem aplikowanie dawki 30 g/ha N-[ 2-(2-met0ksyet0ksy)-fenylosulfonyly]-N^,-(4,6-dwumetoksy-1,3,5-triazynylo-2)-mocznika_/

163 599

Działanie: po upływie 26 dni od aplikowania - 55% działania zabezpieczającego.

Przykład XVI. Omówienie próby odtrutkowej w ryżu.

Ryż w warunkach cieplarnianych hoduje się do stadium 2-liści. W tym stadium następuje aplikacja badanych substancji odtrutkowych o wzorze 1 oraz chwastobójczego związku nr 1.000 o nazwie 2-[4-(5-chIoro-3-fluoropirydynyl-2-oksy)-fenoksy]-propionian propargilowy na rośliny testowe.

Aplikowanie następuje po wzejściu za pomocą wodnej zawiesiny w ilości 500 litrów wody na 1 ha. Dawka herbicydu odpowiada óOjg/ha, a dawka badanej substancji odtrutkowej odpowiada 400 g/ha. Po upływie 14 dni od zaaplikowania przeprowadza się szacunek wyników w skali ocen 1-9:9 - rośliny testowe nie wykazują żadnych uszkodzeń, 7-7 - słabe działanie fitotoksyczne, 4-6-średnie działanie fitotoksyczne, 2-3 -silne działanie fitotoksyczne, 1- całkowite uszkodzenie roślin.

Wyniki traktowania samym chwastobójczym związkiem nr 1.000 o nazwie 2-[4-(5-chIoro-3fluoropirydynyl-2-oksy)-fenoksy]-propionian propargilowy porównuje się z rezultatami traktowania za pomocą układu herbicyd + odtrutka o wzorze 1. Zestawiono te wyniki w podanej tabeli 8.

Tabela 7

Chwastobójczy związek nr· 60 g/ha	Odtrutkowy związek nr. 400 g/ha	Ocena Ryz
1 000	-	4
1 000	1 006	7
1.000	1.027	7
1 000	1,050	7
1 000	1 054	7
1 000	1 057	7
1 000	3 020	7
1 000	3,022	9
1 000	3.023	9
1.000	3.024	7
1000	3 025	7
1000	3.026	7

X

E-SOz-NH-CO-N-C' ^Y

N=<

Wzór 2

H3C-NH-CO-NH

S0₂-NH-C0-A

R°

Wzór 3

R^b

R°—R^b h₃c-nh-co-nh-^^so2-nh-co-a

Wzór 4

163 599

R° _Rb R¹-N=C=O

H-N-fY ^{W2ór 6} “ ^^SO^NH-CO-A

Wzór 5

R‘

R^{b R}>|-CO-N-<f R² ń ^'SOj-NH? Wzór 7

Hat-CO-A Wzór 8

R¹-NH-CO-NH-(3)-SO2· NH-CO

Wzór 9

R*R^h

Wzór 10

-Τ'

Wzór 12

Wzór 15

Wzór 13

Wzór U

0₇N

R°

W

Wzór 16

R^b w<nSO₂-NH₂ + Hal-CO-A zasado

OoN

katalityczne uwodornianie

Ψ

R^a /R^b ^^Oj-NH-CO-A

Schemat 1

α .R^b

SO2NH₂

N-CO-N

Η

Schemat 2

R¹\

R^2/

N-CO-N

H .R^b

SO2-NH₂

Schemat 3

Wzór 17

II II •s^cooch₃

Wzór 18

H3C-NH-CO-NH h₃c h₃c

R°-R^b

Wzór 19

N-CO-NH

ff _ =40yNH-CC)A₀j

Wzór 22

Wzór 23

H₁C-NH-CO-Nh/^/ ysOjNH-Co/ 7 ^WzórM CH3 CH₃

-CO-A

ΙΨϋΟ-ΜΗ-θ-εΰίΝΗ Wzór 25

Wzór 26

SO2-NH-CO-A

R°

HaC-NH-CO-NH^y SOj- NH-CO-A

Wzór 27

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 10 000 zł

Claims (14)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Środek do selektywnego zwalczania chwastów w uprawach roślin użytkowych, zawierający obok obojętnych nośników i dodatków substancję czynną, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera mieszaninę, składającą się z a) antagonistycznie względem herbicydu działającej ilości nowego N-acylosulfamoilofenylomocznika o ogólnym wzorze 1, w którym A oznacza rodnik o wzorze 10, 11, 12, 13, 14 lub 16, R? oznacza atom wodoru, rodnik C1-6-alkilowy, C3-6cykloalkilowy, C3-6-alkenylowy, C3-6-alkinylowy, grupę o wzorze 15 lub rodnik C1-4-alkilowy podstawiony grupą Ci-4-alkoksylową lub fenylową, R² oznacza atom wodoru lub rodnik C1 -4alkilowy, R^a i Rb niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, chlorowca lub rodnik C1 -4alkilowy, albo R^a i R^b razem tworzą mostek C 4-alkadienylenowy, R^c we wzorze 10 oznacza atom wodoru, grupę metoksylową, rodnik fenylowy lub chlorometylowy, R^d i R^e we wzorze 14 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub rodnik C1- 4-alkilowy, albo R^d i R^e razem tworzą mostek C 4-alkilenowy, R⁹ i R^h we wzorze 10 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, chlorowca, grupę nitrową, rodnik trójfluorometylowy, C1-4-alkilowy, grupę C1-4-alkoksylową lub -COOH, a R^x we wzorze 15 oznacza atom wodoru lub rodnik C1-4-alkilowy, i z b) chwastobójczo czynnej ilości sulfonylomocznika o wzorze 2, w którym E oznacza grupę o wzorze 17 lub 18, X oznacza grupę metoksylową, etoksylową lub dwufluorometoksylową, Y oznacza CH- lub = N-, Z oznacza rodnik metylowy, grupę metoksylową, dwufluorometoksylową, rodnik cyklopropylowy lub grupę metyloaminową, a R4 we wzorze 17 oznacza grupę metoksyetoksylową, 2-chloroetoksylową, 3,3,3-trójfluoropropen-i-ylową lub metoksykarbonylową.
2. 2. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 1, w którym R^a i R^b niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, chlorowca lub rodnik C1-4-alkilowy, a A, R , R ,R , Rd, R^a, R⁹, Rh i Rx mają znaczenia podane w zastrz. 1.
3. 3. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 1, w którym Rb oznacza atom wodoru, a pozostałe symbole A, R\ R², Ra, R^c, Rd, R^e, r9, Rh i rx mają znaczenie podane w zastrz. 1.
4. 4. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 1, w którym grupa sulfamoilową zajmuje położenie-4 w pierścieniu fenylowym, a pozostałe symbole A, R1, R², Ra, Rb, R^c, Rd, R^e, R9 Rh i rx mają znaczenie podane w zastrz. 1.
5. 5. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 1, w którym R² oznacza atom wodoru, a pozostałe symbole A, R\ Ra, Rb, R°, Rd, R^e, r9, Rh i rx mają znaczenie podane w zastrz. 1.
6. 6. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 1, w którym Rb oznacza atom wodoru, grupa sulfamoilową zajmuje położenie-4 w pierścieniu fenylowym, a pozostałe podstawniki A, R\ r2, Ra, R^c, Rd, R^e, r9, Rh i rx _mają znaczenie podane w zastrz. 1.
7. 7. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 1, w którym R2 i Rb oznaczają atomy wodoru, grupa sulfamoilową zajmuje położenie-4 w pierścieniu fenylowym, a pozostałe podstawniki A, R\ Ra, R^c, Rd, R^e, Rg, Rh i rx mają znaczenie podane w zastrz. 1.
8. 8. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 1, w którym A oznacza grupę o wzorze 10, a symbole R1, R2, Ra, Rb, r^c, R^d, R^e, r9, Rh i rx _mają znaczenie podane w zastrz. 1.
9. 9. Środek według zastrz. 8, znamienny tym, ze zawiera związek o wzorze 1, w którym R2 i Rb oznaczają atomy wodoru, grupa sulfamoilową zajmuje położenie-4 w pierścieniu fenylowym, a pozostałe symbole A, R\ Ra, rc, Rd, R^e, r9, Rh i rx mają znaczenie podane w zastrz. 1.
10. 10. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że jako substancję antagonistycznie czynną względem herbicydu zawiera związek o wzorze 9, w którym symbole R1, Rc, Rg i R^h mają znaczenie podane w zastrz 1.
11. 11. Środek według zastrz. 10, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 9, w którym Rc oznacza atom wodoru, a pozostałe symbole R\ Rg i Rh mają znaczenie podane w zastrz. 10.

    163 599
12. 12. Środek według zastrz. 11, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 9, w którym R¹, R⁹ i R^h oznaczają rodniki C1- 4-alkilowe.
13. 13. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 1 wybrany ze zbioru obejmującego 1-[4-(N-4-metylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3-metylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(n-4-III-^i^^.-t^i^t;^ll3b<^i^zoilo-sulfamoilo)-fenylo]3-metylomocznik, 1-[4-(N-3-trójfluorometylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]3-metylomocznik, 1-[4(N-4-nitrobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-2,3-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenyIo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3,3-dwumetylomoczmk, 1-[4-(N-3,4dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-etylomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-allilomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-fenylomocznik, 1-[4-(N-3,5-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwuchlorobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3,4-dwumetoksybenzoilo-sulfamoilo)fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-2,4,5-trójmetoksybenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-1-naftylokarbonylo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-2-furylokarbonylo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-2-furylokarbonyIo-sulfamoilo)-fenylo]-3,3dwumetylomocznik, 1-[4-(N-2-tienylokarbonylo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(Npiperonyloilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[4-(N-3-metylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]3,3-dwumetylomocznik, 1-[4-(N-3-trójfluorometylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-cyklopropylomocznik, 1-[3-(N-3,4-dwumetylobenzoilo-sulfamoilo)-fenylo]-3-metylomocznik, 1-[3-(N-2-furylokarbonylo-sulfamoilo)-fenylo]-3-dwumetylomocznik.
14. 14. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera związek o wzorze 2 wybrany ze zbioru, obejmującego N-(2-metoksykarbony-otienyIo-3-sulfonylo)-N'-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazynylo-2)-mocznik, N-(2-metoksykarbonylofenylosulfonylo)-N'-(4.6-bis-dwunuorometoksy-pirymidynylo-2)-mocznik, N-(2-metoksykarbonylofenylosulfonylo)-N'-(4- etoksy-6-metyloamino-1,3,5triazynylo-2)-moczmk, N-[2-(2-chloroetoksy)-fenylosulfonylo]-N'-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazynylo-2)-mocznik i N-[2-(2-metoksyetoksy)-fenylosulfonylo]-N'-(4,6-dwumetoksy-1,3,5-triazynylo-2)-mocznik.