PL151315B1 - Sposób wytwarzania nowych związków powierzchniowo czynnych - Google Patents

Description

RZECZPOSPOLITA	OPIS PATENTOWY	151 315
POLSKA
w	Patent dodatkowy	c7”iŁir.n
	do patentu nr -	[ S ó l u
	Zgłoszono: 97 04 17 /P. 265243 /
	Pierwszeństwo ----
		Int. Cl.5 C07F 9/09
		C11D 1/34
URZĄD
PATENTOWY	Zgłoszenie ogłoszono: 88 ii io
RP	Opis patentowy opublikowano: 1991 02 28

Twórcy wynalazku: Alojzy Kłopotek, Beata Barbara Kłopotek

Uprawniony z patentu: Instytut Chemii Przemysłowej, Warszawa /Polska/

SPOSÓB WYTWARZANIA NOWYCH ZWIĄZKÓW POWIERZCHNIOWO CZYNNYCH

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych związków powierzchniowo czynnych o wzorze ogólnym £ R/CH₂CHOHCH₂O/_nPO/OM₃__k, ^w którym k»l-2, n»l- 100, M stanowi atom wodoru, atom atomu alkalicznego, grupę amonową, kation mono-, di- lub trietanoloaminy, natomiast R oznacza R^-Ο-, gdzie R^ stanowi alkil C^ - Cg&, hydroksyalkil Cg - Cg6, alkiloaryl o 8 do 42 atomach węgla, lub R2 - 0 - /^cm^H2m⁰/z“· 9dzie z » 1 - 50, m 2 - 4, β R₂ stanowi alkil C^ - C₂₄ lub hydroksyalkil C^ - C₂4 lub alkiloaryl o 7 - 42 atomach węgla, lub R₂ - O - /C₂H₄O/_r - /CgHgO/p-, gdzie r 1 - 30, p » 1 - 40, a R₂ ma wyżej podana znaczenie, lub R₃ - NH - , gdzie Rg stanowi alkil C₄ - Cg₆ lub hydroksyalkil C₄ - Cg₆, lub Rg- N , gdzie R₃ ma wyżej podane znaczenie, lub Rg - NH - /C_mH_2m0/_z-, gdzie Rg, z, m, maję wyżej podane znaczenie, lub Rg - N -^2* 9^^{zie χ} » 1 - 25· a Rg, m maję wyżej podane znaczenie, lub R-COO- lub Rg-CONH - lub Rg - CON - lub Rg - C0NHCH₂CH₂0 - lub R₃-C0NH/C₂H₄0/_z - lub Rg CON /CH₂CH₂0-/₂ lub Rg-CON Z/^C2^H4°/X -^2* 9^{9zie R}3> ^x* ^{z ra}®ję wyżej podane znaczenie· Zwięzki według wynalazku nie były dotychczas znane·

Z opisu patentowego nr 3 609 491 Republiki Federalnej Niemiec znane eę zwięzki o wzorze ogólnym CH₂ « C/R^COgCHgCH/OH/CHgOPO/OR/O-M*, gdzie R « alkil lub fluoroalkil, R_x - H,CHg,

Μ - H, metal alkaliczny, grupa amonowa, alkiloamina lub sól alkanoloaminy. Przykładowy sposób otrzymywania tych związków przedstawia się następujęco: na 200 g monofosforanu dodecylowego działano NaOH, aby otrzymać sól jednosodowę, na którą następnie działano 535 g metakrylanu glicydolu w temperaturze około 70°C w cięgu 20 godzin· Otrzymano 178 g zwięzku o wyżej podanym wzorze, w którym M « Na, R dodecyl, R^ CHg· Związek ten poddano fotopolimeryzacji w wodzie używając jako inicjatora eteru benzoinoizobutyłowego· Otrzymany polimer wykazuje słabe własnoó ci powierzchniowo czynne.

151 315

151 315

Związki o wzorze ogólnym RjR₂NCR £ /OH_2-i7₂, ^R * H, metyl, etyl, fenyl,

CH₂CH₂0H lub CH₂C0₂H, R_x - H, metyl, /CH₂/_n OH, CgH₇O₂ lub CgHgOg, R₂ « /CH₂/_n0H, znane są z holenderskiego opisu patentowego nr 7 602 477· Przykładowy sposób otrzymywania tych związków jest następujący: na związek o wzorze HgNCH £ P/O/ /θ^Η2-7₂ działano tlenkiem etylenu w obecności NaOH i otrzymano związek o wyżej podanym wzorze ogólnym, w którym R H, R^ H lub CHgCHgOH, R₂ « CH₂CH₂0H· Otrzymany produkt reakcji wykazuje własności komplsksującs, lecz nie wykazuje własności plorących i myjących· Ze względu na swoję budowę _i własności nie może być zaliczony do związków powierzchniowo czynnych·

Z opisu patentowego nr 49 222 Europejskiego Urzędu Patentowego znane eą związki chemlcz* ne o wzorze ogólnym //R0/₂P/S/SCH₂CH/0H/CH₂Z w którym R stanowi węglowodorowy rodnik aromatyczny lub alifatyczny ^^-C₂₂, który może być także podstawiony grupę hydroksylową lub chlorowcem, względnie przerywany mostkami 0 lub S, Z oznacza C^C,0 lub /OCHR^CHg/m, gdzie R^ trój-, lub czterowartościowy rodnik aromatyczny, aromatyczno-alifatyczny lub alifatyczny, który może być także podstawiony grupą hydroksylową, chlorowcem lub grupą metylową, względnie przerywany mostkami S, O lub NH, natomiast Q może stanowić £ PO lub £ PS, względnie dwuwartościowy rodnik heterocykliczny zawierający N. Należący do tej grupy związek o wzorze £/C₄H_gCH/C₂H₅/CH₂0/₂P/S/SCH₂CH/0H/CH₂0CH₂^2^Η5· otrzymuje się przez działanie na związek o wzorze £ C₄H_gCH/C₂H₅/CH₂0_-7₂« P/S/-SH- rozpuszczony w benzenie epoksydem o wzorze CHg^-_/CHCH20CH₂/3 CC2H5 w temperaturze 60°C w czasie dłuższym od 1,5 godziny. Następnie masę reakcyjną miesza się jeszcze w temperaturze 80 - 9O°C przez 2 godziny. Otrzymany w ten sposób związek może być stosowany jako dodatek do olejów smarowych.

Sposób wytwarzania według wynalazku nowych związków powierzchniowo czynnych o wzorze ogólnym £R/CH₂CH0HCH₂0/^ PO/OM/g_^, w którym k > 1 - 2, n « 1-100, M stanowi atom wodoru, atom metalu alkalicznego, grupę amonową, kation mono-, di- lub trietanoloaminy, natomiast R oznacza R^ - 0 -, gdzie R^ stanowi alkil - Cg^, hydroksyalkil Οθ - Cg_g, alkiloaryl o 8 - 42 atomach węgla, lub R₂ - 0 - /C_mH_2(n0/_z -, gdzie z 1 - 50, m « 2 - 4, a R₂ stanowi alkil C₂₄ lub hydroksyalkil - 24 lub alkiloaryl o 7 - 42 atomach węgla, lub R₂ -©-/CgH^O/p/CgHgO/p-, gdzie r = 1 - 30, ρ » 1 - 40, a R₂ ma wyżej podane znaczenie, lub Rg - NH -, gdzie ^r3 stanowi alkil C₄ - Cg₆ lub hydroksyalkil - C₃₅, lub R3 - N «, gdzie R3 ma wyżej podane znaczenie, lub Rg - NH - /C_mH_2mO/_z-, gdzie Rg, z, m mają wyżej podane znaczenie, lub R3 - N Z/^cm^H2m°óc -^2 · 9^zie x » 1 - 25, a Rg, m, mają wyżej podane znaczenie, lub R3 - COO - lub R₃ - CONH - lub R₃ - CON » lub Rg - CONHCHgCHgO - lub R₃ - C0NH/C₂H₄0/_z - lub R₃C0N/CH₂CH₂0/₂ lub Rg - CON £/C₂H₄0/_x- J2* gdzie Rg, x, z mają wyżej podane znaczenie, polega na tym, że w środowisku bezwodnym i bez rozpuszczalnika organicznego lub w obojętnym rozpuszczalniku organicznym na związki o wzorze ogólnym RH^, gdzie R, k mają wyżej podane znaczenie, dzieła się w obecności lub bez obecności katalizatora 2,3-epoksypropanolem-l, następnie ^₂θθ lub ^Ρ2θ5 ^rozPuszczonym ^w HgPO^, ^a otrzymane estry kwasu fosforowego nie zobojętnia się lub neutralizuje się wodorotlenkiem metalu alkalicznego lub amonu, względnie mono-, di-lub trietanoloaminą. Jako katalizatory eteryfikacji, estryfikacji i poliaddycji glicydolu stosuje się kwasy lub zasady lub sole metali, natomiast jako katalizatory estryfikacji pięciotlenkiem fosforu w stanie wolnym lub rozpuszczonym w kwasie fosforowym stosuje się kwasy organiczne i nieorganiczne oraz monoalkilofosforany· Jako rozpuszczalników obojętnych używa się benzenu i jego pochodnych, węglowodorów alifatycznych o temperaturach wrzenia 363 - 423 K, ketonów i estrów.

Otrzymane według wynalazku nowe związki powierzchniowo czynne ulegają w roztworach wodnych dysocjacji na aniony hydrofobowo-hydrofiłowe, decydujące o ich aktywności powierzchniowej i dlatego związki te należą do grupy anionowych związków powierzchniowo czynnych. Ich własności fizykochemiczne i użytkowe zależą od ich budowy chemicznej, a szczególnie od wzajemnego stosunku reszty hydrofobowej do grup hydrofiłowych, tj· od współczynnika HLB. Związki według wynalazku w roztworach wodnych silnie obniżają napięcie powierzchniowe na granicy pomiędzy fazą ciekłą i gazową, na granicy dwóch faz ciekłych /napięcie międzyfazowe/, na

151 315 granicy fazy stałej i ciekłej oraz na granicy trzech faz dając niskie wartości kąta granicznego, a więc bardzo dobrą zwilżalność ciał stałych· Związki według wynalazku charakteryzują się dobrymi własnościami piorącymi, myjącymi, kompleksującymi w stosunku do jonów metali wywołujących tzw. twardości wody, inhibitującymi korozją, antyelektrostatycznymi, zmiękczającymi, emulgującymi, dyspergującymi, stabilizującymi w odniesieniu do nadtlenku wodoru, ochronnymi i innymi. .

Nowe związki powierzchniowo czynne według wynalazku mogą być stosowane pojedyńczo lub w kompozycji z innymi substancjami jako środki piorące, myjące, zwilżające, inhibitory korozji, eekwestranty, zmiąkczacze wody i wyrobów włókienniczych, antyelektrostatyki, emulgatory, dyspergatory i wielofunkcyjne dodatki do innych środków, gdzie istotną rolą odgrywają ich własności fizykochemiczne i cechy użytkowe.

Przedmiot wynalazku przedstawiono w poniższych* przykładach wykonania.

Przykład 1. Do reaktora kwasoodpornego wyposażonego w mieszadło mechaniczne, elementy grzewczo-chłodnicze, termometr, dozownik, chłodnicę zwrotną i bełkotkę doprowadzającą gaz obojętny /N₂ lub CO₂/ wprowadza się 3 mole dokozanolu - 1. Zawartość reaktora w obecności azotu ogrzewa się do temperatury 358 - 363 K i mieszając dozuje sią do niego w czasie 2 godzin 6 moli 2,3-epoksypropanolu-l, utrzymując temperaturę egzotermicznej reakcji w granicach nieprzekTaczających 373 K. Po zakończeniu dozowanie 2,3-epoksypropanolu-l /glicydolu/ zawartość reaktora miesza się jeszcze przez jedną godziną, a następnie dozuje do niego w temperaturze 368 - 373 K i mol pięciotlenku fosforu, z taką szybkością, aby kolejna porcja była wprowadzona dopiero po dokładnym wymieszaniu poprzedniej oraz aby temperatura reakcji nie przekraczała 393 K, co trwa około 1 godziny.

Po wprowadzeniu całej ilości P₂0g, przy włączonym mieszadle i przepływie azotu, proces syntezy estru kwasu fosforowego w temperaturze 373 - 383 K prowadzi się jeszcze przez 4 godziny Po upływie tego czasu zawartość reaktora chłodzi się do temperatury niższej od 323 K i dozuje stopniowo 3 mole NaOH w formie 45% wodnego roztworu. W wyniku przeprowadzonego procesu syntezy otrzymuje się z wydajnością ponad 98% 1 mol soli sodowej monoestru kwasu fosforowego o wzorze C₂₂ ^H45° · /CH2CH0HCH20/g PO /0Na/2 i 1 mol soli sodowej diestru kwasu fosforowego o wzorze Z~^C22^H45° ’ /CH2CH0HCH₂0/₃7₂ PO/ONa/.

Otrzymana mieszanina związków bez rozdzielania może być stosowana jako składnik środków piorących, myjących, czyszczących, antyelektrostatycznych, zmiękczających, inhibitorów korozji i innych.

Przykład 11. Do reaktora ze stali kwasoodpornej zaopatrzonego w element grzewczo-chłodniczy, termometr, mieszadło mechaniczne i bełkotkę doprowadzającą gaz obojętny /C0₂ lub N₂/ wprowadza się 6 moli nonylofenolu· Mieszając zawartość reaktora w obecności dwutlenku węgla ogrzewa się do temperatury 343 K i dozuje do niego w czasie 1,5 godziny 6 moll

2,3-epoksypropanolu-l. Temperaturę egzotermicznej reakcji utrzymuje się w granicach 353 - 363 K przez odpowiednią szybkość dozowania glicydolu i pośrednie chłodzenie zawartości reaktora wodą. W przypadku nagłego wzrostu temperatury do ponad 373 K do reaktora wprowadza się bezpośrednio niewielką ilość wody, która hamuje lub zatrzymuje proces eteryfikacji nonylofenolu na drodze zamiany 2,3-epoksypropanolu 1 na propano-l,2,3-triol. Po wprowadzeniu całej ilości glicydolu proces eteryfikacji prowadzi się jeszcze przez 2,5 godziny. Następnie mieszając zawartość reaktora za pomocą mieszadła mechanicznego oraz bełkotki z dwutlenkiem węgla wprowadza się 0,1 mola kwasu p-toluenosulfonowego i Ρ₂θ₅ rozpuszczony w 85% wodnym roztworze ^Η3^ρθ₄ w takiej ilości, która daje 2 mole kwasu trójpolifosforowego /^p2°5 + ^H3^P04 * ^H2° “ ^H5^P3°10^· ^Proces estryfikacji prowadzi się w temperaturze 373 - 383 K przez 5 godzin. Regulację temperatury prowadzi się przez odpowiednie chłodzenie reaktora. Otrzymany z wydajnością ponad 99% monoester kwasu fosforowego i eteru nonylofenyloglicerynowego o wzorze CgH^g - ΟθΗ^ - O - CH₂CH0HCH₂0P0 /0H/₂ może być stosowany jako podstawowy składnik kwaśnych środków piorących, środków do usuwania kamienia wodnego, mlecznego i moczowego w instalacjach oraz urządzeniach przemysłowych, komunalnych i w gospodarstwach domowych, gdyż wykazuje jednocześnie własności myjące, kompleksujące, inhibitujące, zwilżające i penetrujące, w wyniku czego następuje rozpuszczenie różnego typu osadów w postaci tzw. kamieni.

151 315

Przykład III· Do reaktora ze stall kwasoodpornej zaopatrzonego w mieszadło mechaniczne, element grzewczy, płaszcz chłodniczy, bełkotkę doprowadzającą gaz obojętny, termometr, dozownik i chłodnicę zwrotną wprowadza się 9 moli oksyetylenowanego i oksypropylenowanego nonylofenolu o średniej masie cząsteczkowej odpowiadającej wzorowi ^C9^H19 ^C6^H4 * ⁰ /^C2^H4^0/<8 ’ /C₃H_g0/₇ ’ ^H* ^W obecności obojętnego gazu zawartość reaktora miesza się i ogrzewa do temperatury 323 K· Następnie w czasie 2 godzin do reaktora wkrapla się 18 moli 2,3-epoksypropanolu-l utrzymując przez odpowiednią szybkość dozowania i chłodzenie reaktora temperaturę egzotermicznej reakcji eteryfikacji i poliaddycji w_granicach nie przekraczających 368 K· Po wprowadzeniu całej ilości glicydolu proces prowadzi się jeszcze w tej samej temperaturze przez 2 godziny, a następnie wprowadza się do reaktora stopniowo pięciotlenek fosforu rozpuszczony w 85 % kwasie ortofosforowym w ilości odpowiadającej 3 molom kwasu trójpolifosforowego· Temperaturę egzotermicznej reakcji estryfikacji prowadzi się w granicach nie przekraczających 403 K w obecności dwutlenku węgla przez 4,5 godziny· Z kolei zawartość reaktora chłodzi się do temperatury 313 - 323 K i dodaje 9 moli trietanoloaminy·

Z wydajnością ponad 98% otrzymuje się sól trietanoloaminową monoestru kwasu fosforowego i poliglicydolopolioksypropylenopolioksyetyleno-nonylofenolu o średniej masie cząsteczkowej odpowiadającej wzorowi C_gH_ig-C₆H₄-0-/C₂H₄0/₈-/C₃H₆0/₇-/CH₂CH0HCH₂0/₂-P0/0H/₂N/CH₂CH₂0H/₃·

Otrzymany produkt wykazuje bardzo dobre własności zwilżające, antyelektrostatyczne, zmiękczające wodę i wyroby włókiennicze, antykorozyjne i ochronne na skórę· Może być stosowany jako cenny składnik ciekłych środków pioręcych, myjących, antyelektrostatycznych, zwilżających, środków do usuwania kamienia wodnego i mlecznego, środków do czyszczenia dywanów, dywanowych wykładzin podłogowych i obić tapicerskich·

Przykład IV· Do reaktora kwasoodpornego wyposażonego w mieszadło mechaniczne, element grzewczy, płaszcz chłodniczy, termometr, dozownik, chłodnicę zwrotną i bełkotkę doprowadzającą gaz obojętny /C0₂ lub N₂/ wprowadza się 6 moli heksatriakontanoaminy i 30 moli toluenu z zdyspergowaną w nim 0,1 mola KOH· Zawartość reaktora miesza się za pomocą mieszadła mechanicznego i bełkotki z dwutlenkiem węgla oraz ogrzewa do temperatury 313 K. Następnie wkrapla się stopniowo w czasie 2 godzin 90 moli 2,3-epoksypropanolu-l· Temperaturę egzotermicznej reakcji utrzymuje się w granicach 358 - 363 K przez odpowiednią szybkość dozowania glicydolu oraz intensywność chłodzenia reaktora· Po wkropleniu całej ilości glicydolu masę reakcyjną miesza się jeszcze przez 1,5 godziny i wprowadza stopniowo w czasie 2 godzin 2 mole P₂0₅ zdyspergowanego w 10 molach toluenu oraz 0,2 mola soli sodowej fosforanu monooktadecylowego. Zawartość reaktora w obecności gazu obojętnego miesza się jeszcze przez 4 godziny w temperaturze nie przekraczającej 368 K· Z kolei zawartość reaktora chłodzi się do temperatury 308 - 318 K i w tej temperaturze zobojętnia za pomocą zdyspergowanego w toluenie KOH do pH = 7· Z otrzymanego produktu odpędza eię pod zmniejszonym ciśnieniem rozpuszczalnik - toluen· Z wydaj nościę ponad 97% otrzymuje się produkt będący mieszaniną soli potasowych mono- oraz diestrów kwasu fosforowego i poliglicydolowych pochodnych heksatriakontanoaminy. Produkt może być stosowany bezpośrednio lub w kompozycji z innymi substancjami jako wielofunkcyjny składnik środków pioręcych, pomocniczych do prania, myjących, czyszczących, emulgujących, dyspergujących i antykorozyjnych·

Przykład V. Do reaktora ze stali kwasoodpornej zaopatrzonego w mieszadło mechaniczne, element grzewczy, płaszcz chłodniczy, termometr, dozownik, chłodnicę zwrotną i bełkotkę doprowadzającą gaz obojętny /N₂ lub C0₂/ wprowadza się 3 mole kwasu rycynowego o wzorze CH₃/CH₂/|-CH0HCH₂CH CH/CH^/^OOH· Mieszając zawartość reaktora ogrzewa się w atmosferze gazu obojętnego do temperatury 313 K i w czasie 3 godzin dozuje się 210 moli 2,3-epokeypropanolu - 1· Temperaturę egzotermicznej reakcji utrzymuje się w granicach 343 - 353 K przez odpowiednią szybkość dozowania glicydolu 1 efektywność chłodzenia· Po wprowadzeniu całej ilości glicydolu proces syntezy prowadzi aię jeszcze przez 0,5 godziny, a następnie wprowadza się do reaktora pięciotlenek fosforu rozpuszczony w kwasie fosforowym w ilości odpowiadającej 1 molowi kwaau trójpolifosforowego oraz 0,1 mola kwasu p-toluenosulfonowego· Proces katalitycznej estryfikacji prowadzi aię w temperaturze 353 - 363 K w atmosferze gazu obojętnego przez 4 godziny· Następnie zawartość reaktora chłodzi elę do temperatury 308 - 316 K i zobojętnia za

151 315 pomocę 20% wodnego roztworu NH^OH do pH 7,0 - 8,0·

Otrzymany z wydajnościę ponad 99% produkt noża być baz oczyszczania stosowany jako składnik środków pioręcych, myjęcych i czyszczęcych·

Przykład VI· Do reaktora kwasoodpornego wyposażonego w mieszadło mechaniczne, element grzewczy, płaszcz chłodniczy, termometr, dozownik, chłodnicę zwrotnę i bełkotkę doprowadzajęcę gaz obojętny /C0₂ lub N₂/ wprowadza się 1 mol amidu kwasu stearynowego o wzorze CHg/CH₂/_lg C0NH₂ oraz 500 g benzyny lakowej i zdyspargowanaj w niej 10 g NaOH· Zawartość reaktora miesza się w obecności gazu obojętnego i stopniowo wprowadza 1 -mol 2,3-epoksypropanolu-1, utrzynujęc temperaturę egzotermicznej reakcji w granicach nie przekraczajęcych 363 K·

Po zakończeniu dozowania glicydolu, zawartość reaktora miesza się jeszcze przez 2 godziny, a następnie dodaje P₂°5 ^rozPU6zczony w kwasie fosforowym w ilości odpowiadajęcej 1 molowi HgPgO^· Proces estryfikacji prowadzi się przez 3 godziny w temperaturze nie przekraczajęcej 373 K· Następnie zawartość reaktora chłodzi się do temperatury niższej od 323 K i zobojętnia otrzymany monoester kwasu ortofosforowego 4 molami monoetanoloaminy· Następnie pod zmniejszonym ciśnieniem odpędza się rozpuszczalnik organiczny· W wyniku przeprowadzonego trójstadiowego procesu syntezy otrzymuje się z wydajnościę ponad 97% anionowy zwięzek powierzchniowo czynny o średnim ciężarze częsteczkowym odpowiadajęcym wzorowi CHg/CH₂/₁₆CONHCH₂CHOHCH₂0-PO/ONHgCH₂CH₂OH/₂·

Otrzymany produkt wykazuje dobre własności ochronne względem skóry ludzkiej, w stosunku do materiałów konstrukcyjnych mytych i czyszczonych powierzchni oraz wysokę zdolność do obniżania oporności właściwej pranych w nim wyrobów z włókien syntetycznych i mieszanin·

Przykład VII· Do reaktora ze stali kwasoodpornej zaopatrzonego w mieszadło mechaniczne, element grzewczy, płaszcz chłodniczy, termometr, dozownik, chłodnicę zwrotnę i bełkotkę doprowadzajęcę gaz obojętny /C0₂ lub N₂/ wprowadza się 700 kg monoetanoloamidów kwasów oleju kokosowego - bezwodnych lub o zawartości wody mniejszej od 0,4% wag· i 10 kg kwasu fosforowego· Mieszajęc zawartość reaktora podgrzewa się do temperatury 313 K w obecności gazu obojętnego i wkrapla w czasie 2 godzin 300 kg 2,3-epoksypropanolu-l· Temperaturę egzotermicznej reakcji utrzymuje się w granicach 348 - 358 K przez odpowiednię szybkość dozowania glicydolu i efektywne chłodzenie reaktora. Po wkropleniu całej ilości glicydolu, zawartość reaktora w atmosferze azotu miesza się jeszcze przez 2 godziny, a następnie w tej samej temperaturze wprowadza się pięciotlenek fosforu rozpuszczony w kwasie fosforowym w ilości odpowiadajęcej 260 kg

HPO · Proces estryfikacji prowadzi się przez 4 godziny, a następnie zawartość reaktora 5 3 10 chłodzi się do temperatury niższej od 323 K i zobojętnia masę poreakcyjnę 40% wodnym roztworem NaOH do pH » 8 - 9, Łęczna wydajność procesu syntezy anionowych zwięzków powierzchniowo czynnych, wyliczona z bilansu masowego oraz oznaczenia liczby hydroksylowej, grup epoksydowych i liczby kwasowej wynosi ponad 96%· Produkt stanowi mieszaninę zwięzków chemicznych odpowiadajęcych w przybliżeniu ogólnemu wzorowi RCONH - CH₂CH₂0 - /CH₂CH0HCH₂0/₂ - PO /0Na/₂, gdzie R stanowi rodnik węglowodorowy kwasów oleju kokosowego·

Produkt bez oczyszczania może być stosowany pojedyńczo lub w kompozycji z innymi substancjami jako środek pioręcy, myjęcy, antyelektrostatyczny, antykorozyjny, ochronny, zmiękczajęcy wodę i tkaniny.

Claims (4)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1· Sposób wytwarzania nowych zwięzków powierzchniowo czynnych o wzorze ogólnym / R/CH₂CH0HCH₂0/_n PO/OM/g-^, w którym k = 1-2, n = 1-100, M stanowi atom wodoru, atom metalu alkalicznego, grupę amonowę, kation mono-, di - lub trietanoloaminy, natomiast R oznacza R^ - 0 -, gdzie R^ stanowi alkil - Cg₆, hydroksyalkil Οθ - Cg₆, alkiloaryl o 8-42 atomach węgla, lub R₂ - 0 - /^cm^H2m°^z^t gdzie z = 1 - 50, m = 2 - 4, a R2 stanowi alki ^{1 c}i - ^C24 lub hydroksyalkil - C24 lub alkiloaryl o 7 - 42 atomach węgla, lub R₂ - 0 - /C₂H₄0/_r /θ3^Η6°/ρ gdzie r = 1 - 30, p 1 - 40, a R₂ ma wyżej podane znaczenie, lub Rg - NH - , gdzie

   Rg stanowi alkil C₄ - 035 lub hydroksyalkil C₄ - C35, lub R3 - Ν», gdzie R3 ma wyżej podane znaczenie, lub R3“NH-/C_mH_2m0/_z -, gdzie R3, z, ra maję wyżej podane znaczenie, lub R3 - N

   151 315 £ /^Cm^H2m°^x -^2’ 9^^{zie x} “ ¹ 25, ^{a R}3* ^{m ma}J3 wyżej podane znaczenie, lub Rg - COO- lub RgCONH - lub Rg-CON» lub Rg - CONHCHgCHgO - lub Rg - CONH/C^OĄ - lub R₃ - C0N/CH₂CH₂0-/₂ lub R₃-C0N [ /c₂h₄0//J₂ , gdzie Rg, x, z mają wyżej podane znaczenie, znamienny t y m, że w środowisku bezwodnym i bez rozpuszczalnika organicznego lub w obojętnym rozpuszczalniku organicznym na związki o wzorze ogólnym RH^, gdzie R, k mają wyżej podane znaczenie, działa się w obecności lub bez obecności katalizatora 2,3-epoksypropanolem-l, następnie ^Ρ2θ5 ^Ρ2θ5 ^rozP^uszczony^{,n w Η}3^Ρθ4· ^a otrzymane estry kwasu fosforowego nie zobojętnia się lub neutralizuje się wodorotlenkiem metalu alkalicznego lub amonu, względnie mono-, di- lub t rietanoloaminą·
2. 2· Sposób według zastrz.l, znamienny tym, że jako katalizatory eteryfikacji, estryfikacji i poliaddycji glicydolu stosuje się kwasy lub zasady lub sole metali.
3. 3. Sposób według zastrz.l, znamienny tym, że jako katalizatory estryfikacji pięciotlenkiem fosforu w stanie wolnym lub rozpuszczonym w kwasie fosforowym stosuje się kwasy organiczne i nieorganiczne oraz monoalkilofosforany.
4. 4. Sposób według zastrz.l, znamienny tym, że jako obojętne rozpuszczalniki organiczne stosuje się benzen i jego pochodne, węglowodory alifatyczne o temperaturach wrzenia 363 - 423 K, ketony i estry.

   Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 100 egz.

   Cena 3000 zł