Przedmiotem wynalazku jest forma odlewnicza oraz sposób tworzenia po^erzchni ksztaltujacej odlew, który moze byc stosowany do wykonywa¬ nia odlewów detali majacych zlozony zarys po¬ wierzchniowy typu: plaskorzezba, profil aerodyna¬ miczny itp., zwlaszcza w produkcji jednostkowej i maloseryjnej.Znane formy odlewnicze trwale (jednolite albo skladane) sa budowane z elementów litych, spec¬ jalnie dorabianych do ksztaltu powierzchni detalu.Dotychczasowy sposób ksztaltowania powierzch¬ ni odlewniczej w formie jednolitej polega na rzez¬ bieniu (wykrawaniu) w litym tworzywie, ksztaltu powierzchni detalu, natomiast w formie skladanej, polega na tym, ze poszczególne, lite elementy prze¬ znaczone do odwzorowania powierzchni detalu sa obrabiane oddzielnie, a nastepnie montowane w calosc.Stosowanie znanych trwalych form odlewniczych napotyka w praktyce na takie niedogodnosci jak: znaczna pracochlonnosc i trudnosc techniczna wy¬ konywania powierzchni ksztaltujacej odlew o zlo¬ zonym zarysie powierzchniowym, wysoki koszt tworzenia trwalych form odlewniczych, zwlaszcza przy produkcji jednostkowej i zapecherzykowania odlewu podczas wykonywania odlewu gdyz gazy nie moga przenikac przez lite elementy ksztaltu¬ jace formy trwalej.Celem wynalazku jest opracowanie takiego roz¬ wiazania konstrukcyjnego formy odlewniczej, któ- 10 15 20 25 30 re umozliwi wprowadzenie do trwalych form odle¬ wniczych — metody kopiowania, charakterystycz¬ nej dla na przyklad, form piaskowych oraz po¬ zwoli w prosty sposób skopiowac powierzchnie modelu lub detalu wyjetego z dowolnego wyrobu gotowego.Forma odlewnicza wedlug wynalazku sklada sie z ramy z zaciskiem i jest charaketryatyczna tym, ze rama obejmuje wiazke elementów o wydluzo¬ nych ksztaltach dowolnej dlugosci i dowolnym przekroju poprzecznym, korzystnie o figurze wie¬ lokata foremnego, wykonanych ze znanego tworzy¬ wa. Elementy przesuwane sa wzgledem siebie w wiazce i wzgledem ramy formy.Odmiana tej formy charakteryzuje sie tym, ze elementy uprzednio uformowane w wiazce ustalo¬ ne sa przez zalanie znanym tworzywem nieformu- jacej strony czól elementów, przeciwnej do strony czól tworzacych powierzchnie ksztaltujaca odlew.Elementy w wiazce moga byc równiez sklejane al¬ bo ustalone innymi znanymi sposobami laczenia nierozlacznego.Sposób wedlug wynalazku polega na tym, ze za¬ rys powierzechni ksztaltujacej odlew tworzy sie czolami wiazki tych elementów przez dosuniecie czól elementów do powierzchni kopiowanego mo¬ delu lub detalu.Jako elementy o wydluzonych ksztaltach mozna stosowac igielki, preciki, prety itp., wykonane z 141 448141 448 3 4 tworzyw takich jak: metal, stop metalu, ceramika itp.Do zalania nieformujacej strony czól elementów, mozna stosowac tworzywa takie jak: metal, cera¬ mika. Elementy w wiazce moga byc ustalone, na przyklad, klejem, spawem i zgniotem.Z formy odlewniczej wedlug wynalazku, zwanej igielkowa, uzyskuje sie odlewy z nieco chropowa¬ ta powierzchnia, która jest korzystna dla procesu krystalizacji metalu. W przypadku, gdy wymagane jest, aby odlew posiadal gladka powierzchnie, wte¬ dy powierzchnie ksztaltujaca w formie odlewni¬ czej wyrównuje sie pasta, gipsem lub masa for¬ mierska albo mechanicznie usuwa nierównosci po¬ wierzchni ksztaltujacej np. przez szlifowanie wy¬ gladzajace.Zaletaa formy igielkowej oraz sposobu tworzenia powierzchni ksztaltujacej odlew wedlug wynalaz¬ ku, jest przede wszystkim latwosc oraz szybkosc kopiowania modeli lub detali gotowych, mozliwosc stosowania jednej formy do wytworzenia róznych odlewów, zmniejszenie materialochlonnosci i pra¬ cochlonnosci wytwarzania stalych form odlewni¬ czych i zmniejszenie zapecherzykowania odlewu, gdyz gazy moga przenikac przez mikroszczeliny miedzyigielkowe.Przez zlozenie ze soba dwóch lub ustawienie przestrzenne wielu form igielkowych wedlug wy¬ nalazku uzyskuje sie odlew uksztaltowany dwu- lub wielostronnie, co upraszcza kopiowanie i wy¬ konawstwo odlewu typu bryla, posag.Przedmiot wynalazku przedstawiono w przykla¬ dzie wykonania na rysunku, na którym zobrazo¬ wano cykl pracy formy igielkowej i jej odmiane, gdzie fig. 1 przedstawia przekrój poprzeczny wie¬ lozadaniowej formy igielkowej, fig. 2 — przekrój poprzezczny modelu, fig. 3 — przekrój poprzeczny formy igielkowej, podczas tworzenia powierzchni ksztaltujacej odlew, fig. 4 — przekrój poprzecz¬ ny formy igielkowej podczas wykonywania odle¬ wu, fig. 5 — przekrój poprzeczny formy igielkowej, po wykonaniu odlewu, fig. 6 przedstawia gotowy odlew a fig* 7 — odmiane formy igielkowej, to jest jednozadaniowa forme odlewnicza.Jak przedstawiono na fig. 3, na plycie modelo¬ wej 6 ustawia sie model 5 a na nim forme igiel¬ kowa, która sklada sie z raimy 1, precików meta¬ lowych 2 oraz przesuwnej plyty dociskowej 3 z za¬ ciskiem bocznym4. * Luzuje sie zacisk 4 plyty dociskowej 3, przez co powoduje sie opadniecie sila ciezkosci lub wstrza¬ sami, precików 2 na powierzchnie modelu 5 i ply¬ ty modelowej 6. Nastepuje skopiowanie powierzch¬ ni modelu 5 czolami wiazki precików 2. Po czym sciska sie preciki 2 zaciskiem bocznym 4 i uzys¬ kuje sie wielozadaniowa forme odlewnicza.Natomiast, jednozadaniowa forme odlewnicza igielkowa uzyskuje sie przez zalanie metalem 10 nieformujacej strony czól precików w formie wie¬ lozadaniowej, jak przedstawiono na fig. 7.Tak uzyskana wielozadaniowa lub jednozadanio¬ wa forma igielkowa po dodaniu plyty 7 i wlewka 8 moze byc uzyta do wykonania ^odlewu 9 znanym sposobem.Wielozadaniowa forma igielkowa przedstawiona na fig. 5, po wyjeciu z niej odlewu 9 moze byc wykorzystana do wykonania nastepnej kopii detalu lub po uporzadkowaniu precików metalowych w wiazce, moze byc .uzyta do odwzorowania innego modelu.Jednozadaniowa forma igielkowa przedstawiona na fig. 7, po wyjeciu z niej odlewu 9 moze byc stosowana tylko do wykonania kolejnych kopii de¬ talu az do zuzycia sie tej formy. / Zastrzezenia patenjtowe 1. Forma odlewnicza, zlozona z ramy z zacis¬ kiem, znamienna tym, ze rama (1) obejmuje wiazke elementów (2) o wydluzonych ksztaltach, dowolnej dlugosci i dowolnym przekroju poprzecznym, ko¬ rzystnie o figurze wielokata foremnego, przesuw¬ nych wzgledem siebie w wiazce i wzgledem ramy formy (1). 2. Forma odlewnicza wedlug zastrz. 1, znamien¬ na tym, ze elementy (2) uprzednio uformowane w wiazce ustalone sa j^zez zalanie tworzywem nie¬ formujacej strony czól elementów, przeciwnej do strony czól tworzacych powierzchnie ksztaltujaca odlew, albo przez sklejenie elementów w wiazce albo ustalone sa innym znanym sposobem lacze¬ nia nierozlacznego. 3. Sposób tworzenia powierzchni ksztaltujacych odlew, znamienny tym, ze zarys powierzchni odle¬ wu tworzy sie czolami wiazek elementów o wydlu¬ zonych ksztaltach, dowolnej dlugosci i o dowolnym przekroju poprzecznym, korzystnie o figurze wie- lekata foremnego, przez dosuniecie czól elementów do powierzchni kopiowanego modelu lub detalu. 10 15 20 25 30 35 40141 448 10 7 1 i lir •/:'.*•* •" *'bi l/J 1 II Klpn 1 NI/j MHIIINK/I Fig.? Fig.H I n W nrJUlmr iplif lllirnimii iinJ \\Mm 3 s 1 Fig.S F196 PL