Przedmiotem wynalazku jest wyrzutnia elek¬ tronowa dla kineskopu kolorowego wyposazonego w cewki odchylajace zapewniajace samoistna re¬ gulacje zbieznosci wiazek elektronów.Nowoczesne kineskopy dla odtwarzania obrazów kolorowych powszechnego uzytku moga zawierac wyrzutnie elektronowe przeznaczone do wytwarza¬ nia trzech usytuowanych w jednej linii wiazek elektronów usytuowanych we wspólnej plaszczy¬ znie poziomej oraz zespoly odchylajace zapewnia¬ jace samoistna regulacje zbieznosci wiazek elek¬ tronów -utrzymujace zbieznosc wiazek przy ich odchylaniu w granicach ekranu kineskopu. W ta¬ kim ukladzie pole odchylajace wytwarzane przez zespól odchylajacy jest z natury polem astygma- , tycznym, co jest przyczyna odpowiedniego projek¬ towania i co ma na celu zapewnienie samoistnej regulacji zbieznosci. Jednakze ten astygmatyzm, który zapewnia samoistna regulacje zbieznosci, po¬ woduje znieksztalcenia ksztaltu przekroju poprze¬ cznego wiazek elektronów. Pole wytwarzane przez zespól odchylajacy powoduje,' ze punkt zbieznosci wiazek w plaszczyznie pionowej znajduje sie przed ekranem, a punkt zbieznosci wiazek w plaszczyz¬ nie poziomej znajduje sie za ekranem. Tak wiec,, jezeli wyrzutnia elektronowa jest zaprojektowana tak, aby w srodkowej czesci ekranu plamka na ekranie miala ksztalt okragly, to w naroznych czesciach ekranu plamka jest wydluzona w kie- u runku poziomym z pogrubieniem w kierunku pio¬ nowym, to znaczy rozmazana.W rozwiazaniach opisanego powyzej rodzaju, w których stosowana jest samoistna regulacja zbiez¬ nosci, wyrzutnie elektronowe sa wytwarzane jako jeden integralny zespól, w którym na trzy wiaz¬ ki oddzialuja wspólne elektrody, z których kaz¬ da ma po trzy oitwory; po jednym dla kazdej wiajzki. Taka konstrukcja zapewnia dokladnosc montazu i sztywne polaczenie elementów ksztal¬ tujacych wiazki elektronów. W takich wyrzutniach powszechnym jest stosowanie róznego rodzaju e- lektrod, na przyklad takich, które wytwarzaja po¬ la elektrostatyczne w przestrzeni, w której prze¬ chodza tory wiaizek, pelniace role soczewek sku¬ piajacych, które to elektrody maja ksztalt wydlu¬ zonych kubków z otworami dla wiazek elektro¬ nów, wykonanych w usytuowanych naprzeciwko siebie denkach kubków. Te kubki, z powodu ich wydluzonego ksztaltu, przypominajacego rurke, czesto sa nazywane rurkami. Te elektrody rur¬ kowe poza tym maja dookola kazdego otworu rurowy wywiniety do wewnatrz kolnierz.Stwierdzono, ze pola ogniskujace wytwarzane przez te elektrody rurowe zasadniczo skupiaja sie w przestrzeni ograniczonej kolnierzami otaczaja¬ cymi otwory, i ze obszary brzegowe trzech osob¬ nych pól lacza sie w jedno pole, obejmujace przestrzen, ograniczona dlugoscia i szerokoscia e- lektrod rurowych. Te obszary brzegowe pól maja 135 039135 039 o wiele mniejsza krzywizne w kierunku wzdluz¬ nym elektrody rurowej, niz w kierunku ortogo¬ nalnym, wyznaczonym przez krótszy wymiar elek¬ trody rurowej. W wyniku tego pole brzegowe u<- tworzone wewnatrz elektrody rurowej, poza ob- 5 szarami wywinietych kolnierzy otworów, jest po¬ lem astygmatycznyim i tak samo, jak pole zespolu odchylajacego o samoistnej regulacji zbieznosci, powoduje, ze w plaszczyznie poziomej punkt zbiez¬ nosci wiazek znajduje sie poza ekranem kinesko- 10 pu, natomiast w plaszczyznie pionowej — przed ekranem kineskopu.Przedmiotem wynalazku jest wyrzutnia elek¬ tronowa rzedowa dla trójwiazkowego kineskopu kolorowego zawierajaca trzy katody rzedowe, elek- 15 trode sterujaca — elektrode ekranujaca oraz dwie elektrody przyspieszajaco-ogniskujace, z których pierwsza, elektroda ogniskujaca ma mniejszy po¬ tencjal niz druga elektroda, bedaca elektroda przy¬ spieszajaca, miedzy którymi wytwarzane jest pole 20 elektrostatyczne bedace dla elektronów w wiazkach soczewka skupiajaca, z których to elektrod sku- piajacoiprzyspieszajacych kazda elektroda stanowi wydluzona w kierunku osi podluznej czasze z trze¬ ma otworami rzedowymi w podstawie kazdej z 25 czasz usytuowanych naprzeciwko siebie, przy czym kazdy z otworów w kazdej z elektrod przyspie- szajaco-ogniskujacych ma kolnierz rurowy obejmu¬ jacy otwór i skierowany do wewnatrz elektrody.Zgodnie z wynalazkiem kolnierz elektrody maja- 30 cej mniejszy potencjal ma dlugosc mniejsza niz polowa srednicy otworu, który jest obejmowany tym kolnierzem i jest dluzszy od odpowiedniego kolnierza na elektrodzie majacej wiejkszy poten¬ cjal, przy czym stosunek dlugosci przynajmniej 35 jednego kolnierza na elektrodzie majacej wiekszy potencjal do dlugosci kolnierza na elektrodzie ma¬ jacej mniejszy potencjal, miesci sie w granicach od okolo 0,30 do okolo 0,70, co ma na celu zmniej¬ szenie a&tygmatyzrnu elektrody majacej mniejszy 40 potencjal wzgledem astygmatyzmu elektrody ma¬ jacej wiekszy potencjal o uprzednio ustalona war¬ tosc tak, aby ustalic astygmatyzm pól soczewko¬ wych na uprzednio ustalonym poziomie.Korzystnym jest gdy stosunek dluglosci kolnierzy 45 w elektrodzie majacej wiejkszy potencjal do dlu- ' gosci kolnierzy w elektrodzie majacej mniejszy potencjal jest równy wartosci mieszczacej sie w górnym obszarze zakresu 0,530^—0,70, co ma na ce¬ lu uzyskanie zasadniczo równowaznego oddzialy- 50 wania pól skupiajacych i rozpraszajacych na wiaz¬ ki elektronów, a przez to — zasadnicza kompen¬ sacje calkowitego astygmatyzmu pól ogniskuja¬ cych.Korzystnym jest równiez, gdy stosunek dlugosci- 55 kolnierzy w elektrodzie majacej wiekszy potencjal do dlugosci kolnierzy w elektrodzie majacej mniej¬ szy potencjal jest równy wartosci mieszczacej sie w dolnym obszarze zakresu 0,3O—0,70, co ma na celu skompensowanie pól soczewkowych, a przez 60 to wzmocnienie oddzialywania ogniskujacego na wiazke w plaszczyznie, w której sa usytuowane wiazki w porównaniu z oddzialywaniem w plasz¬ czyznie prostopadlej do plaszczyzny, w której sa usytuowane wiazki elektronów. G5 Korzystnym jest poza tym, gdy pola ogniskujace oddzialuja na wiazki elektronów tak, iz punkt zbieznosci tych wiazek w plaszczyznie usytuowa¬ nia wiazek znajduje' sie przed ekranem kinesko¬ pu, a w plaszczyznie prostopadlej do plaszczyzny usytuowania wiazek — punkt zbieznosci wiazek znajduje sie za ekranem kineskopu. Korzystnym jest równiez, gdy dlugosc kolnierza otworu srod¬ kowego elektrody majacej wiekszy potencjal jest mniejsza od dlugosci kolnierzy innych otworów tejze elektrody.Przedmiot wynalazku jest blizej objasniony w przykladzie wykonania przedstawionym na ry¬ sunku, na którym: figura 1 jest przekrojem wzdluznym trójwiazkowej. rzedowej wyrzutni elek¬ tronowej wedlug wynalazku, fig. 2 i 3 sa prze¬ krojami w plaszczyznach prostopadlych czesci e- lektrod skupiajacych wyrzutni elektronowej z fig. 1, fig. 4 jest tablica przedstawiajaca ksztalty pla¬ mek wiazek elektronów, na które oddzialuja rózne zródla takie, jak pola ogniskujace lub pola odchylajace, fig. 5 jest tablica przedstawiajaca wplyw wymiarów kolnierzy otworów w elektro¬ dach skupiajacych wiazki na ksztalt plamki swietl¬ nej w srodkowej czesci ekranu, a fig. 6 przed¬ stawia w przekroju wzdluznym elektrody skupia¬ jace wedlug wynalazków dla wyrzutni z fig. 1.Figura 1 przedstawia wyrzutnie elektronowa 10 bedaca jednym z przykladów realizacji wynalazku.Wyrzutnia elektronowa 10 zawiera trzy rurowe katody 12 rzedowe, elektrode sterujaca Gl, 14, elektrode ekranujaca G2 16 i dwie elektrody so¬ czewkowe bedace elektroda ogniskujaca G3 18 i przyspieszajaca G4 20. Katody elektrody siatkowe i elektrody soczewkowe sa zmontowane w uprze¬ dnio ustalonych odstepach na parze izolacyjnych pretów nosnych 22. Elektrody Gl, G2, G3 i G4 maja kazda po trzy otwory rzedowe wspólosiowe z trzema katodami, przez które przechodza trzy wspólplaszczyznowe wiazki elektronów, usytuo¬ wane w jednej linii.Elektroda soczewkowa G3 sklada sie z pary czasz rurowych 24 i 26 polaczonych razem otwar¬ tymi koncami 28. Rury 24, 26 maja wymiar mie¬ rzony w kierunku w"zdluz'nym znacznie wiekszy od wymiaru poprzecznego mierzonego w kierunku prostopadlym do plaszczyzny rysunku. Na powierz¬ chni czolowej (denko) czaszy 24 sa wykonane trzy pojedyncze otwory 30, przez które wiazki elek¬ tronów trafiaja w przestrzen, ograniczona scian¬ kami bocznymi elektrody G3. Czasza 26 ma trzy nieco wieksze otwory 32 w swej podstawie, przez które wiazki elektronowe wychodza do przestrze¬ ni, ograniczonej elektroda G3. Otwory wyjsciowe 32 maja rurowe kolnierze 34, które sa skierowa¬ ne do wewnatrz.Elektroda soczewkowa G4 zawiera równiez ele¬ ment 36 w ksztalcie cylindra majacy trzy otwory 38 usytuowane naprzeciw trzem otworom 32 elek¬ trody G3. Otwory 38 elektrody G4 maja rurowe kolnierze 40 skierowane do wewnatrz. Kolnierze 34 elektrody G3 sa znacznie dluzsze niz kolnierze 40 elektrody G4, przy czym stosunek ich dlugosci jest ustalony tak, aby zapewnic regulacje astyg^135 #3S rnatyzmu pól ogniskujacych wytwarzanych w prze¬ strzeni ograniczonej elektrodami G3 i G4.Podczas pracy wyrzutni elektronowej 10 glówne pole ogniskujace dla kazdej wiazki elektronowej jest utworzone miedzy i wewnatrz elektrod G3 i G4. Figury 2 i 3 przedstawiaja te czesci elektrod G3 i G4 odpowiednio w przekrojach w plaszczy¬ znach pionowej i poziomej. Na tych figurach pola utworzone przez dwie elektrody sa odwzorowywa¬ ne liniami ekwipotencjakiymi, które okreslaja za¬ sadniczy ksztalt i lokalizacje pól ogniskujacych.Chociaz pola ogniskujace sa utworzone glównie wewnatrz i pomiedzy kolnierzami 34 i 40 elek¬ trod, obszary brzegowe pól rozciagaja sie przez obrzeza do wewnatrz elektrod G3 i G4. Te ob¬ szary brzegowe trzech osobnych pól, które roz¬ ciagaja sie poza kolnierze 84 i 40, lacza sie w jedno wspólne pole odwzorowane liniami ekwipo¬ tencjakiymi 42, jak pokazano na fig. 2. Linie e- kwipotencjalne odpowiednich potencjalów w pro¬ stopadlej plaszczyznie pionowej na fig. 3 sa przed¬ stawione jako ekwipotencjalne linie 42' dla elek¬ trody G3 i 44' dla elektrody G4. Poniewaz wy¬ miary elektrod cylindrycznych 26 i 3fl sa wieksze w palszczyznie poziomej, jak przedstawiono na fig. 2, niz w plaszczyznie pionowej, jak przedsta¬ wiono na fig. 3, krzywizny ekwipotencjalnych li¬ nii 42 i 44 w plaszczyznie {foziomej sa duzo niniej¬ sze niz krzywizny efeiwipotencjailnych linii 42' i 44' W plaszczyznie pionowej. Wynik jest taki, ze ob¬ szary brzegowe obu- pól: odwzorowanego liniami ekwipotencjalnymd 42, 42' utworzonego przez elek¬ trode G3 i odwzorowanego liniami ekwipotencjal- riymi 44, 44' utworzonego przez eettatrode G4 sa skladowymi astygmatycznymi i ze natezenie kaz¬ dej z tych skladowych jest wieksze W plaszczyz¬ nie pionowej niz w plaszczyznie poziomej.Astygmatyzm skladowej brzegowej pola utwo¬ rzonego przez elektrode G3 i astygmatyzm sklado¬ wej brzegowej pola utworzonego przez elektrode G4 wystepuje zarówno w obu znanych opisanych powyzej rozwiazaniach ukladu skupiajacego Wiaz¬ ki elektronów, jak tez w ukladzie skupiajacym Wyrzutni wedlug wynalazku 10, i to niezaleznie od zachowania wzglednych dlugosci kolnierzy 34 i 40* Jest to spowodowane tym, ze stosowane sa elektrody rurowe, w których wymiar wzdluzny jest wiekszy od poprzecznego.Jak dobrze wiadomo, proste dwupotencjalowe soczewki elektronowe, badz to przyspieszajace, badz to opózniajace, maja czesci wejsciowe i wyj¬ sciowe po przeciwnych stronach poprzecznej plasz¬ czyzny przechodzacej przez srodek odleglosci mie¬ dzy elektrodami G3 i G4 Wyrzutni 10 i dzielacej przestrzeni, w której na wiazki oddzialuja po¬ la elektryczne tych elektrod na obszar, w którym pole oddzialuje tak,, aby spowodowac zbiez¬ nosc wiazek, i na obszar, w którym pole oddzia¬ luje tak, aby spowodowac rozbieznosc wiazek.Jezeli te dwa pola maja jednakowe natezenia, koncowym skutkiem oddzialywania elektrod so¬ czewkowych bedzie zawsze zapewnienie zbieznosci wiazek. Jest to spowodowane tym, ze czesc ob¬ szaru Jxla, w którym oddzialywanie pola idzie w kieruakt* zapewnienia zbieznosci zawsze jest usy¬ tuowana po stronie nizszego ftotencjalu, gdzie pred¬ kosci elektronów sa mniejsze. Skutkiem tego jest to, ze elektrony przez dluzszy czas beda poddawa¬ ne oddzialywaniu pola zapewniajacego zbieznosc wiazek, niz oddzialywaniu innego pola, wywoluja¬ cego r.ozbieznósc wiazek elektronów.Zgodnie z wynalazkiem, wedlug którego ob¬ szary soczewek ograniczone kolnierzami S4, 40 le¬ zace po obu stronach plaszczyzny poprzecznej prze¬ chodzacej przez srodek odleglosci miedzy elektro¬ dami G3 i G4 nie sa jednakowe, ich wynikowe oddzialywanie na wiazki zapewnia ogniskowanie wiazek i ich zbieznosc. Przy tyim, obszary brze¬ gowe, w których wystepuje astygmatyzm pola, znajdujace sie poza obszarami ograniczonymi kol¬ nierzami $4, 40, obejmujacymi otwory w elektro- dach G3, G4, sa albo równowazne tak, aby ich wynikowy wplyw na wiazki byl równy zeru, al¬ bo tez tak uksztaltowane aby Wywolac odwrotny astygmatyzm, to znacz- taki, który zapewnilby uzyskanie punktu zbieznosci wiazek w plszczyznie poziomej przed ekranem kineskopu.Jesli elektrody G3 i G4 maja kolnierze o jed¬ nakowej dlugosci, jak to wystepuje w znanych dotychczas rozwiazaniadh, wówczas obszary brze¬ gowe pól odwzorowanych liniami ekwipotencjalny- mi 42, 42' i 44, 44' jednakowego ksztaltu, maja jednakowe natezenia,, a wynikowy astygmatyzm wywolany oddzialywaniem tych pól jest taki, ze oddzialywanie skupiajace wiazki w plaszczyznie poziomej jest mniejsze od oddzialywania skupia¬ jacego wiazki w plaszczyznie pionowej. Te róznice oddzialywania pól na wiazki przejawiaja sie w tym, ze otrzymuje sie na ekranie kineskopu plam¬ ke swietlna majaca eliptycznie uksztaltowana czesc srodkowa o duzej jasnosci, której wymiar w kie¬ runku poziomym jest Wiekszy od wymiaru W kie¬ runku pionowym, lecz kttóra ma pionowo wyciag¬ niety obszar o mniejszej jasnosci swiecenia powy¬ zej i ponizej eliptycznie uksztaltowanej Czesci srodkowej. Jest to przedstawione na fig. 4, na której w wierszu oznaczonym litera „a" pokazano ksztalt plamki swietlnej otrzymywanej w srodko¬ wej i narozonych czesciach ekranu w przypad¬ ku zastosowania soczewek znanych ze stanu tech¬ niki.Zostalo ustalone, ze skladowa pionowa pola brzegowego wyttworzonego przez elektrode GS, od¬ wzorowana liniami ekwipotencjakiymi 41, 42* mo¬ ze byc oslabiona selektywnie W porównaniu ze skladowa pionowa pola brzegowego wytworzonego przez elektrode G4, odwzorowana liniami eflbwi- potencjalnymi #4, 44', poprzez wydluzenie kolnie¬ rzy 34 elektrody G3 wzgledem Odpowiednich kol¬ nierzy 40 elektrody G4. Poprzez wydluizenie kol¬ nierzy 34 elektrody G3 uzyskuje si$ to, ze wie* ksza czesc pola Wytworzonego przez elektrod^ GS przypada na obszar, ograniczony kolnierzami 34, gdzie to pole jest uksztaltowane symetrycznie. W ten sposób uzyskuje sie, ze czesc brzegowa ogolo¬ nego pola, która zajmuje obszar poza kolnierza¬ mi, jak odwzorowane liniami ekwipotencjainyini 42, 4tf, jest mniejsza niz mogloby byc W innym przypadku. W konsekwencji, czesc pola - Wytwo* rzonego przez elektrode G3 wywolujaca asty^na- 40 45 50 55 60135 039 tyzm ..przejawiajacy aie w zapewnieniu zbieznosci wiazek, zostaje oslabiona w porównaniu z czescia pola wytworzonego przez elektrode G4, a wywo¬ lujaca astygmatyzm, przejawiajacy sie w rozpro- 5 szeniu wiazek. Poprzez wlasciwy dobór wzgled¬ nych dlugosci kolnierzy 34 na elektrodzie G3 i kolnierzy 40 na elektrodzie G4 poprzez takie se¬ lektywne oslabienie astygmatyzmu skupiajacego pola wytwarzanego przez elektrode G3 mozna u- 10 zyskac zrównowazenie astygmatyzmu rozpraszaja¬ cego pola wytwarzanego przez elektrode G4 lub nawet, poprzez dalsze jego oslabienie wynikowy ogólny astygmatyzm przejawiajacy sie w rozpro¬ szeniu wiazek we wszystkich plaszczyznach. 15 Jak pokazano na figurze 4, wiersz „a", typowe soczewki znane ze stanu techniki majace kol¬ nierze zasadniczo jednakowej dlugosci na elek¬ trodach G3 i G4 powoduja wytworzenie na ekra¬ nie kineskopu plamki, zarówno w czesci srodko- 20 wej kineskopu tak tez w jego czesciach naroz¬ nych, których ksztalt swiadczy o tym, ze punkt zbieznosci wiazek w plaszczyznie pionowej znaj¬ duje sie przed ekranem kineskopu. Ksztalty pla¬ mek wytwarzanych przy zastosowaniu takich so- 25 czewek, sa eliptyczne o dluzszej osi pokrywajacej sie z kierunkiem poziomym. Trójkatne czesci roz¬ myte powyzej i ponizej srodka eliptycznego plam¬ ki sa obszarami o mniejszej gestosci elektronów.Na figurze 4 w wierszu „b" przedstawiono ty- 30 powe ksztalty plamek otrzymywanych w wyniku zastosowania zespolu odchylajacego realizujacego samoregulacje zbieznosci. Poniewaz w srodkowej czesci ekranu zadne pole odchylajace nie oddzia¬ luje na wiazke, wiazka zachowuje kolowy ksztalt 85 przekroju poprzecznego. Jednakze w obszarach naroznych ekranu, gdzie pole odchylajace jest najsilniejsze, punkt zbieznosci wiazki przemieszcza sie w przestrzen przed ekranem w taki sam spo¬ sób, jak w przypadku rozwiazan znanych ze sta- 40 nu techniki. Jak pokazano, plamka swietlna w naroznych czesciach ekranu ma ksztalt elipsy z trójkatnym podswietleniem powyzej i ponizej elip¬ tycznego srodka. Pole wytwarzane przez zespól odchylajacy oddzialuje na wiazke elektronów 45 od 10 do 112 razy silniej niz czesci brzegowe pola wytwarzanego przez znany ze stanu -techniki zes¬ pól soczewki skupiajacej. Na fig. 4 wiersz „b" jest to odwzorowane przez to, ze plamka swietlna uzyskiwana w naroznych czesciach ekranu ma 50 wieksze wymiary, niz plamka, pokazana na fig. 4 wiersz „a".Na figurze 4 wiersz „c" przedstawiono plamke swietlna, uzyskiwana na ekranie kineskopu w wy¬ niku odzialywania na wiazke elektronów elektrod 55 soczewkowych znanych ze stanu techniki i zespo¬ lu odchylajacego. Ksztalt plamki jest wynikiem nalozenia ysuperpozycji/ znieksztalcen, spowpdowa- nych nalozeniem dwóch powyzszych oddzialywan.Na figurze 4 wiersz „d" przedstawiono ksztalt *° plamki swietlnej uzyskiwanej w przypadku za¬ stosowania wyrzutni elektronowej 10 wedlug wy¬ nalazku. Jak pokazano, plamka jest okragla. Zo¬ stalo to osiagniete w wyniku wlasciwego ustale¬ nia dlugosci kolnierzy 34 w elektrodzie G3 i 65 dlugosci kolnierzy 40 w elektrodzie G4, czego wy¬ nikiem jest calkowite wyeliminowanie wplywu /lub zrównowazenie/ czesci brzegowych pól sku- piajaco-rozpraszajacych.Na figurze 4 Wiersz „e" przedstawione sa ksztalty plamek swietlnych uzyskiwanych w wy¬ niku zastosowania innego rozwiazania wyrzutni elektronowej 10 wedlug wynalazku. Tutaj dlugosci kolnierzy 34 elektrody G3 i kolnierzy 40 elektro¬ dy G4 sa dobrane tak, iz ioh stosunek odpowiada uprzednio ustalanej wartosci takiej, przy której elektrody soczewkowe G3 i G4 wytwarzaja pola, wywolujace astygmatyzm o kierunku odwrotnym do wywolywanego przez zespól znany ze stanu techniki, w którym dlugosci kolnierzy w elektro¬ dach G3 i G4 sa jednakowe. Skutkiem zastoso¬ wania takiego rozwiazania jest uzyskiwanie na ekranie kineskopu plamek swietlnych, majacych ksztalt elipsy wydluzonej w kierunku pionowym z trójkatnymi podswietleniami z prawej i lewej eliptycznej czesci srodkowej, w czesci srodkowej ekranu i w naroznych czesciach ekranu kinesko¬ pu.Na figurze 4 wiersz „f" przedstawiono ksztalty plamek swietlnych w róznych czesciach ekranu uzyskiwanych, w wyniku zastosowania wyrzutni elektronowej wedlug wynalazku, która zapewnia uzyskanie plamki swietlnej takiej, jak na fig. 4 wierz „d", wraz z zespolem odchylajacym o sa¬ moistnej regulacji zbieznosci. Tutaj w czesci srod¬ kowej uzyskuje sie plamke okragla, a na obsza¬ rach brzegowych ekranu — plamki majace wy¬ dluzona poziomo eliptyczna czesc srodkowa z trój- kacikami podswietlonymi powyzej i ponizej czesci srodkowej. Nalezy podkreslic, ze wynikowe znie¬ ksztalcenia plamki w obszarach naroznych ekra¬ nu kineskopu sa znacznie mniejsze niz w przy¬ padku, odwzorowanym na fig. 4 wiersz „c".Na figurze 4 wiersz „g" przedstawiono ksztalty plamek swietlnych w róznych czesciach ekranu uzyskiwanych w wyniku zastosowania wyrzutni wedlug wynalazku, której oddzialywanie na wiaz¬ ki elektronów jest odwzorowane na fig. 4 wiersz „c" oraz zespolu odchylajacego o samoistnej re¬ gulacji zbieznosci. W tym przypadku w srodko¬ wej czesci ekranu uzyskuje sie plamke o elip¬ tycznej czesci srodkowej wydluzonej w kierunku pionowym z trójkatnymi podswietleniami z pra¬ wej i lewej od eliptycznej czesci sirodkowej, na¬ tomiast w naroznych czesciach ekranu uzyskuje sie plamki swietlne p eliptycznej czesci srodko¬ wej wydluzonej w kierunku poziomym z trójkat¬ nymi podswietleniami z góry i z dolu eliptycz? nej czesci srodkowej.Na figurze 5 przedstawiono, w jaki sposób zmia¬ na dlugosci kolnierzy na elektrodach soczewko¬ wych wplywa na ksztalt plamki swietlnej. Pa¬ rametry elementów wyrzutni elektronowej wedlug wynalazku, od których zalezy ksztalt plamki swietlnej na ekranie kineskopu sa nastepujace: Dlugosc elektrody G3 23,500 mm Srednica otworu 32 G3 5,436 mm Srednica otworu 38 G4 5,776 mm Odleglosc G3—G4 1,370 mm Dlugosc kolnierza 26 G3 22,G98 mm Szerokosc kolnierza 26 G3 9,906 mm135 039 Dlugosc kolnierza 36 G4 Szerokosc kolnierza 36 G4 Napiecie na G3 Napiecie na G4 22,098 mm &,906 mm 7000 V 25000 V Na figurze 5 wiersz „a" przedstawiono dane dotyczace typowej wyrzutni elektronowej znanej ze stanu techniki, w której dlugosci kolnierzy na elektrodach G3 i G4 sa jednakowe i równe 254 mm, to znaczy stosunek dlugosci kolnierzy tych elektrod jest równy 1,0. Otrzymuje sie w tym przypadku w srodkowej czesci ekranu plam¬ ke swietlna o eliptycznej czesci srodikowej wy¬ dluzonej w kierunku poziomym z podswietlaja¬ cymi trójkacikami powyzej i ponizej eliptycznej czesci srodkowej.Na figurze 5 wiersz „b" przedstawiono wynik zastosowania wyrzutni elektronowej wedlug wy¬ nalazku, w której stosunek dlugosci kolnierzy na elektrodach G3 i G4 jest równy 0,75. Otrzymuje sie przy tym w srodkowej czesci ekranu okragla plamke swietlna, co jest wynikiem zrównowazenia wplywu pól wytwarzanych przez te elektrody na wiazke elektronów.Na figurze 5 wiersz „c" przedstawiono wynik zastosowania wyrzutni elektronowej wedlug wy¬ nalazku, w której zastosowano elektrody z kol¬ nierzami, których stosunek dlugosci jest równy 0,417. Przy tym dlugosc kolnierzy na elektrodzie G3 wynosi 6,096 mim /w przypadku „b" — 2;54 mm/, a dlugosc kolnierzy na elektrodzie G4 wy¬ nosi 2,54 /w przykladzie „b" — 1,905 mm/. Z porównania przykladów „b" i „c" wynika, ze gdy dlugosci kolnierzy zwiekszaja sie, stosunek dlugosci kolnierzy powinien sie zmniejszac, aby uzyskac taki sam stan równowagi. Tlumaczy sie to tym, ze przy wiekszej dlugosci kolnierzy po¬ winna byc zachowana wieksza róznica ich dlu¬ gosci, aby zapewnic taki sam bezwzgledny wplyw na zbieznosc wiazek.Na figurze 5 wiersz „d" przedstawiono wynik zastosowania wyrzutni elektronowej wedlug wy¬ nalazku, w której zastosowano elektrody G3 i G4 z kolnierzami o dlugosci 2,54 mm i 1,143 mm odpowiednio. Stosunek dlugosci kolnierzy w tym przypadku jest równy 0,45. W tym przykladzie realizacji wynalazku uzyskuje sie czesciowa kom¬ pensacje znieksztalcen plamki swietlnej, wywola¬ nych zespolem odchylajacym o samoistnej regu¬ lacji zbieznosci. Plamka swietlna w czesci srodko¬ wej ekranu w tym przypadku ma eliptyczna czesc srodkowa z podswietlonymi trójkacikami z pra¬ wej i lewej od eliptycznej wydluzonej w kierun¬ ku pionowym czesci srodkowej.Doswiadczenia pokazaly, ze wymiary z fig. 5 moga zmieniac sie w granicach 71*/o wzgledem wartosci pdanyoh bez jakiejkolwiek zauwazalnej zmiany w regulacji wynikowego astygmatyzmu i ksztaltu plamki swietlnej.Na figurze 6 przedstawiono inny przyklad roz¬ wiazania wyrzutni elektronowej 10 wedlug wy¬ nalazku, w którym srodkowy otwór w elektro¬ dzie G4 ma kolnierz 46 nieco krótszy niz pozo¬ stale dwa kolnierze 48. Oelam tego jest zapew¬ nienie bardziej dokladnej kompensacji astygma¬ tyzmu dla trójwiazkowego kineskopu kolorowego.Koniecznosc takiego rozwiazania wyniku z faktu, ze linie ekwipotencjalne 42 i 44 maja wieksza krzywizne w obszarze w poblizu torów zewnetrz- nych wiazek elektronów niz w obszarze, znajdu¬ jacym sie w poblizu toru wiazki srodkowej. Tak wiec przy zastosowaniu w elektrodzie G4 kol¬ nierzy 40 o jednakowej dlugosci, rózniacej sie od dlugosci kolnierzy 34 otworów w elektrodzie G3, kompensuje sie w wiekszym stopniu wplyw pola brzegowego na wiazke srodkowa niz na wiazki zewnetrzne. Przy skróceniu srodkowego kolnierza 46 elektrody G4 linie ekwipotencjalne 44 staja sie bardziej plaskie i w ten sposób wplyw pola brzegowego na trzy wiazki staje sie bardziej wy¬ równany. Taki sam efekt mozna uzyskac poprzez wydluzenie srodkowego kolnierza 34 w elektro¬ dzie G3. iNajwieksze zalety wyrzutni elektronowej 10 we- dlug wynalazku przejawiaja sie wówczas, gdy wyrzutnia ta jest stosowana w polaczeniu z zespo¬ lem odchylajacym o samoistnej regulacja zbiez¬ nosci. Przy takim polaczeniu kolnierze 34 i 40 otworów w elektrodach G3, G4 wyrzutni sa do- bierane tak, aby uzyskac odwrotny astygmatyzm pola brzegowego dla czesciowej kompensacji asty¬ gmatyzmu zespolu odchylajacego. Teoretycznie, mozna by miec na uwadze zwiekszenie rozpra¬ szajacego oddzialywania pola brzegowego wyrzutni do momentu, gdy znieksztalcenia planiki swietlnej beda równe lecz przeciwnego znaku w srodko¬ wej i w naroznych obszarach ekranu. Jednakze w praktyce taki stan normalnie nigdy nie jest osiagalny, ani nawet zblizony do optimum. Nie jest to normalnie mozliwe ze wzgledu na to, ze astygmatyzm zespolu odchylajacego o samo¬ istnej regulacji zbieznosci zwykle jest kilka razy /prawdopodobnie 10—12 razy/ wiekszy od asty¬ gmatyzmu pól brzegowych soczewek skupiajacych 40 wyrzutni elektronowych i dlatego zespól soczew¬ kowy wyrzutni elektronowej nie moze byc wy¬ regulowany tak, aby calkowicie skompensowac astygmatyzm pola wytwarzanego przez zesipól od¬ chylajacy. Nie stanowi to zreszta optymalnego roz- 45 wiazania, gdyz praktycznie wymaga sie, aby znie¬ ksztalcenia plamki swietlnej w srodkowej czesci ekranu byly mniejsze, niz na obszarach naroznych ekranu, nawet kosztem zwiekszenia znieksztalcen na naroznych obszarach ekranu, poniewaz strefa 50 srodkowa ekranu jest zwykle krytycznym obsza¬ rem dla oceny jakosci odtwarzanego obrazu. Z tej przyczyny optymalne rozwiazanie problemy zgodnie z wynalazkiem, polega nie na maksymal¬ nie mozliwej kompensacji znieksztalcen plamki 55 swietlnej w naroznych obszarach ekranu, lecz na kompensacji jedynie tylko 10-H25I1/© astygmatyzmu w tych obszarach. Daje to taki wynik, ze w . srodkowym obszarze ekranu pdaimka swietlna ma mniej wydluzona w kierunku pionowym i bardziej 60 wydluzona w kierunku poziomym czesc srodko¬ wa, niz wydluzona w kierunku poziomym i zwe¬ zona w kierunku pionowym czesc srodkowa plam¬ ki w obszarach naroznych ekranu.Podczas projektowania wyrzutni elektronowej w wedlug wynalazku nalezy miec na uwadze, ze11 135039 12 dlugosci bezwzgledni kolnierzy 34, 40 elektrod G3, G4 powinny byc praktycznie jak najwieksze, a nastepnie dobierane odpowiednio. W praktyce kolnierze te sa wykonywane poprzez wytlaczanie elektrod i w zwyklym procesie wytlaczania nie moga miec wiekszej dlugosci, niz mniej wiecej polowa srednicy otworu, dookola którego sa wy¬ tlaczane te kolnierze.W przykladzie wykonania wynalazku, opisywa¬ nym w niniejszym, srednica otworu wynosi okolo ,5 nmi. Oznacza to, ze maksymalna praktycznie osiagalna dlugosc kolnierzy na elektrodzie G3 bedzie wynosila okolo 2,7(5r mim. W rzeczywisto¬ sci przy zastosowaniu otworów w elektrodzie G3 o podanej powyzej srednicy dlugosci kolnierzy w elektrodzie G3 jest równa 2£4 mm — ze wzgle¬ du na koniecznosc zachowania tolerancji produk¬ cyjnych. Majac za podstawe dlugosc kolnierzy 34 w elektrodzie G3 dobiera sie odpowiednia dlu¬ gosc kolnierzy 40 w elektrodzie G4 tak, aby u- zyskac wymagana kompensacje astygmatyzmu pól brzegowych.Wyniki badan eksperymentalnych wyrzutni elek¬ tronowych majacych rózne dlugosci kolnierzy o- twoTÓw w elektrodach skupiajacych pokazaly, ze praktyczne stosunki dlugosci kolnierzy na elek-' trodach G3 i G4 zapewniajace zadowalajaca z praktycznego punktu widzenia korekcje astygma¬ tyzmu, mieszcza sie w granicach od okolo 0,3 do okolo 0,7, Jezeli kolnierz w elektrodzie G3 ma dlugosc mniejsza niz 0,3 dlugosci kolnierza w elektrodzie G3, wówczas punkt zbieznosci wia¬ zek w plaszczyznie poziomej bedzie sie znajdo¬ wal w takim punkcie pod ekranem, ze znieksztal¬ cenia plamki swietlnej na srodkowym obszarze ekranu beda zbyt duze, aby mogly byc zaakcep¬ towane. I odwrotnie, jezeli stosunek dlugosci kol¬ nierzy w elektrodzie G4 do dlugosci kolnierzy w elektrodzie G3 bedzie wiekszy od 0,7, wów¬ czas kompensacja astygmatyzmu jest o tyle nie¬ wystarczajaca, ze nawet nie jest mozliwa kom¬ pensacja astygmatyzmu samego zespolu soczew¬ kowego wyrzirtmi elektronowej, to znaczy nie be¬ dzie zadnej kompensacji astygmatyzmu zespolu odchylajacego o samoistnej regulacji zbieznosci.Jest znane, ze astygmatyzm zespolu odchyla-* jacego moze byc przynaijimhiej czesciowo skom¬ pensowany przez wyrzutnie elektronowa wedlug wynalazku w obszarze ksztaltowania wiazek elek¬ tronów, to znac2y~ w obszarze oddzialywania na wiazki pól wytwarzanych przez elektrody Gl i G2.Przyklad takiego rozwiazania jest opisany w pa* tencie Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4234 8114.W tym rozwiazaniu elektroda G2 jest zaopatrzo¬ na w szczeline pozioma po stronie zwróconej ku elektrodzie Gl, co powoduje, ze punkt zbiezno¬ sci wiazek przesuwa sie w kierunku obszaru przed ekranem kineskopu w plaszczyznie pozio¬ me} i przesuwa sie w kierunku obszaru za ekra¬ nem w plaszczyznie pionowej. Przez to uzyskuje sie czesciowa kompensacje astygmatyzmu w pla¬ szczyznie pionowej powodowanego polem zespolu odchylajacego. Rozwiazanie wedlug wynalazku mo¬ tt byc zastosowane z takimi strukturami kompen¬ sacyjnymi i moze wprowadzac dodatkowa kom¬ pensacje w obszarze ksztaltowania wiazek. Gdy takie dwa mechanizmy kompensacji sa polaczone razem, stopien kompensacji wprowadzanej przez jeden z nich, jest wówczas mniejszy, niz wyma¬ gana ogólna kompensacja.Zastrzezenia patentowe 1. Wyrzutnia elektronowa rzedowa dla trój- wiazkowego kineskopu kolorowego zawierajaca trzy katody rzedowe, elektrode sterujaca, elektro¬ de ekranujaca oraz dwie elektrody przyspiesza- jaco-ogniskujace, z których pierwsza, elektroda ogniskujaca ma mniejszy potencjal, niz druga elektroda, bedaca elektroda przyspieszajaca, mie¬ dzy którymi wytwarzane jest pole elektrostatycz¬ ne bedace dla elektronów w wiazkach soczewka skupiajaca, z których to elektrod skupiajaco-przy- spieszajacych kazda elektroda stanowi wydluzona w kierunku osi podluznej czasze z trzema otwo¬ rami rzedowymi w podstawie kazdej z„czasz usy¬ tuowanych naprzeciwko siebie, przy czym kazdy z otworów w kazdej z elektrod przyspieszajaco- -ogniskujacych ma kolnierz rurowy obejmujacy otwór i skierowany do wewnatrz elektrody, zna¬ mienna tym, ze kolnierz (34) elektrody (18) ma¬ jacej mniejszy potencjal ma dlugosc mniejsza niz polowa srednicy otworu (32), który jest obejmo¬ wany tym kolnierzem (34), i jest dluzszy od od¬ powiedniego kolnierza (40) na elektrodzie (20) ma¬ jacej wiekszy potencjal, przy czym stosunek dlu¬ gosci przynajmniej jednego kolnierza (40), na elek¬ trodzie (20) majacej wiekszy potencjal do dlugosci kolnierza (34) na elektrodzie (18) majacej mniej¬ szy potencjal, miesci sie w granicach od okolo 0,30 do okolo 0,70, co ma na celu zmniejszenia astygmatyzmu elektrody (18) majacej mniejszy potencjal wzgledem astygmatyzmu elektrody (20) majacej wiekszy potencjal o uprzednio ustalona wartosc tak, aby ustalic astygmatyzm pól so¬ czewkowych na uprzednio ustalonym poziomie. 2. Wyrzutnia wedlug zastrz. 1, znamienna, tym, ze stosunek dlugosci kolnierzy (40) w elektrodzie (20) majacej wiekszy potencjal do dlugosci kol¬ nierzy (34) w elektrodzie (18) majacej mniejszy potencjal i jest równy wartosci mieszczacej sie w górnym obszarze zakresu 0,30—0,70, co ma na celu zasadniczo równowaznego oddzialywania, pól skupiajacych i rozpraszajacych na wiazki elek¬ tronów, a przez to — zasadnicza kompensacje calkowitego astygmatyzmu pól ogniskujacych. 3. Wyrzutnia wedlug zastrz. 1, inamienna tym, ze stosunek dlugosci kolnierzy {40) w elektrodzie (20) majacej wiekszy potencjal do dlugosci kol¬ nierzy (34) -w elektrodzie (18) majacej mniejszy potencjal jest równy wartosci mieszczacej sie w dolnym* obszarze zakresu 0,30—10,70, co ma na celu skompensowanie astygmatyzmu pól soczew¬ kowych, a przez to wzmocnienie oddzialywania ogniskujacego na wiazke w plaszczyznie w której sa usytuowane wiazki w porównaniu z oddzialy¬ waniem w plaszczyznie prostopadlej do plaszezyz- 40 45 50 55 60135 039 13 14 ny, w której sa usytuowane wiazki elektronów. 4. Wyrzutnia wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze pola ogniskujace oddzialuja na wiazki elek¬ tronów tak, iz punkt zbieznosci tych wiazek w punkt zbieznosci wiazek znajduje sie za ekranem kineskopu.. Wyrzutnia wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze dlugosc kolnierza (46) otworu srodkowego elek- plaszczyznie usytuowania wiazek znajduje sie * trody (20) majacej wiekszy potencjal jest mniej- przed ekranem kineskopem, a w plaszczyznie pro- szy od dlugosci kolnierzy (48) innych otworów stopadlej do plaszczyzny usytuowania wiazek — tejze elektrody (20).LO 24 . 2,8 1 26 36 / \ VHV i i t { i i i i i JS ;l « i '-uj^y :~ytix:t^ G4 Fig. I.Fig. 2.Fig. 3.135 039 3 b c d e f 9 < 0 ? O O- o -O < < o O 4 4 F/a. 4. 0 b c d G4 mm 2.54 1.305 2.54 1.143 G3 mm 2.54 2.54 6.096 2.54 1.0 0.75 0.417 0.45 <$ O O O Fig. 5.Fig. 6.DN-3, z. 312/86 Cena 100 zl PL