Przedmiotem wynalazku jest stop miedzi obrabialny oleplnie, podatny do przeróbki plastycznej na goraco i na zimno, a takze posiadajaoy wysokie wlasnosci sprezyste.Znane sa stopy miedzi z niklem oraz innymi dodatkami posiadajaoe wysokie wlasnosci sprezyste, podatne do przeróbki plastyoznej na goraoo i na zimno oraz obrabialne oieplnie* Znanymi tego rodzaju stopami sa obrabialne cieplnie stopy miedzi, zawierajace wago¬ wo 9-12% niklu i *l-6% oyny* Przykladem takiego stopu jest przedstawiony w Journal of Applied Crystallography 12/l979f strona k*76-kSO stop, zawierajaoy wagowo 85% miedzi, 9% niklu i 6% oyny.Znane sa równiez z polskiej normy PN-77/IL-8705O stopy miedzi o symbolach: CuA19Fe3 CuAl10Fe3*fa2 i CuAl10Fe*fNi4.Stop miedzi z aluminium i zelazem typu CuA19Fe3» zgodnie z polska norma PN-77/H- 8705O, zawiera wagowo 8—10% aluminium, 2-**% zelaza, reszta miedz. Stop posiada wysokie wlasnosci meohanlozne i jest przerabialny na goraoo* Inny stop miedzi z manganem, aluminium i zelazem typu CuA110Fe3ta2 wedlug polskiej normy PN-77/&-87050 zawiera wagowo 1-2% manganu, 9-11% aluminium, 2-W zelaza, reszte stanowi miedz. Stop posiada wysokie wlasnosci meohaniczne i jest przerabialny na goraco.Z kolei znany z polskiej normy PN-77/B-8705O stop typu CuAl10Fe4Ni4j zawiera wagowo 3|5-5|5% niklu, 9-11% aluminium, 3,5-5,5$ zelaza, reszte stanowi miedz* Stop posiada wy¬ sokie wlasnosci mechaniozne i jest dobrze przerabialny na goraco* Znany z polskiego opisu patentowego nr 114 030 stop zawierajacy wagowo 56-76% mie¬ dzi, 3-5% niklu, 3-5% zelaza, 1-5% oynku, 8-12% aluminium, 10-16% manganu i 0,5-6% tyta¬ nu posiada wysoka twardosc oraz wysokie wlasnosoi wytrzymalosciowe*2 129 898 Grupa przedstawionych stopów miedzi z niklem i oyna nie daje sie przerabiac plastyoznie na goraco ze wzgledu na wystepowanie kruchosci w wysokich temperaturaoh, oo powoduje konieoznosó stosowania zamoznie wiekszyoh i silniejszych, w porównaniu z walcarkami do walcowania na goraoo, waloarek do waloowania na zimno i uniemozliwia otrzymanie drutów. Stopy te poddawane sa obróboe oieplnej, powodujacej przemiane spinodalna, w wyniku której zachodzi zwiekszenie ich twardosci.Stopy miedzi z aluminium i niklem ozy manganem i zelazem pozwalaja sie obrabiac oieplnie, a obróbka ta polega na przeprowadzeniu przemiany martenzytyoznej roztworu stalego podczas chlodzenia i nastepnym odpuszczaniu martenzytu. Stopy te wskutek struktury martenzytyoznej lub dwufazowej o znaoznej twardosci, nie poddaja sie prze¬ róbce plastycznej na zimno. Stopy normowane uzyskuja po obróboe cieplnej twardosc okolo 200 HV i Rm wynoszace 700 MPa oraz Re wynoszace 420 MPa, zas twardosc stopu wed¬ lug zgloszenia patentowego P-215 352 nio jest mniejsza niz 370 HV i Rm od 700 do 900 MPa.Brazy aluminiowe oraz stop wedlug patentu nr 114 030 nie moga byc wykorzystane jako materialy sprezyste, poniewaz nie daja sie przerabiac plastyoznie na zimno na tasmy i dru¬ ty, a takze nie dopuszczaja wykrawania z nioh elementów sprezystyoh.Zgodnie z wynalazkiem stop miedzi,zawierajacy aluminium, zelazo, nikiel oraz zanie¬ czyszczenia, charakteryzuje sie tym, ze zawiera dodatkowo olirom, przy ozym zawartosc wagowa chromu wynosi 0,01-1,8% niklu 5,1-9f9%i aluminium 4-6%, zelaza 2,1-5%i reszte stanowi miedz, a suma zanieczyszczen nie przekracza 0,8$ wagowych.Obnizona zawartosc aluminium w stopie wedlug wynalazku w stosunku do Jego zawartosci w brazach aluminiowych oraz wprowadzenie do stopu chromu, zmienia proces obróbki oieplnej z hartowania i odpuszczania na utwardzanie wydzieleniowe, a ponadto wplywa korzystnie na podatnosc stopu do przeróbki plastycznej na goraco i na zimno, a takze na jego wlasnosoi sprezyste, w zwiazku z czym stop wedlug wynalazku daje sie przerabiac plastyoznie na goraoo i na zimno. Posiada on w stanie przesyoonym twardosc nie wieksza niz 140 HV, Rm okolo 3ó"0 MPa, Re okolo 145 MPa, A-0 okolo 50% a w stanie zgniecionym i starzonym twardosc co najmniej 340 HV, Rm okolo 1100 MPa, Re okolo 1050 MPa, RQ 0_ okolo 95O MPa.Ponizej podano przyklady skladów óhemioznyoh stopów miedzi wedlug wynalazku.Przyklad I. Stop wedlug wynalazku zawiera wagowo: 84,5% miedzi, 5t5i» niklu, 4% zelaza, 5% aluminium, 0,5% chromu oraz 0,5% zanieczyszczen.Przyklad IX. Stop wedlug wynalazku zawiera wagowo: 80% miedzi, 9% niklu, 4% zelaza, 5% aluminium, 1,5% chromu oraz 0,5% zanieczyszczen.Zastrzezenie patentowe Stop miedzi zawierajacy aluminium, zelazo, nikiel oraz zanieczyszczenia, zna¬ mienny tym, ze zawiera dodatkowo chrom, przy ozym zawartosc wagowa chromu wynosi 0,01-1,8%, niklu 5t1-9f9%i aluminium 4-6%, zelaza 2,1-5%, reszte stanowi miedz, a suma zanieozyszozen nie przekraoza 0,8% wagowych.Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 cgz.Cena 100 zl * PL