PL128194B2 - Herbicide - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobójczy zawierajacy jako substancje czynne nowe pochodne 5-arylo-1,3-cykloheksanodionu.Z opisu patentowego RFN DAS nr 2439 104 znane jest stosowanie pochodnych 5-arylo-1,3- cykloheksanodionu do selektywnego zwalczania niepozadanych traw w uprawach roslin szeroko- listnych. Poza tym wiadomo, ze specjalnie podstawienie pozycji para w pierscieniu fenylowym powoduje to, ze substancja czynna jest tolerowana przez rosliny uprawne rodzaju traw, jak pszenice, Proc 4th International Congress of Pesticide Chemistry (IUPAC), 1978, strona 235. Przy tym najlepsze wyniki uzyskuje sie w przypadku, gdy w pozycji para znajduje sie grupa metylowa, jak to ma miejsce przy stosowaniu 2-/l-etoksyaminopropylideno/-5-/4-metylofenylo/-l,3- cykloheksanodionu. W wymienionej wyzej publikacji na szczególna uwage zasluguje stwierdzenie, ze w przypadku grupy alkoksyaminoalkilidenowej przejscie od grupy alkoksyaminopropylideno- wej do grupy alkoksyaminobutylidenowej prowadzi zarówno do spadku chwastobójczej aktyw¬ nosci, jak tez do zmniejszenia tolerancji przez rosliny uprawne. W doswiadzeniu prowadzonym z pszenica jako roslina uprawna podane sa wylacznie pochodne 5-arylo-1,3-cykloeksanodionu z grupami etoksyaminopropylidenowymi jako substancje czynne, które w malym stopniu uszka¬ dzaja pszenice.Stwierdzono, ze zwiazki o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza atom fluoru lub chlorku, albo grupe etylowa lub n-propylowa, oraz ich sole w przypadku, gdy X oznacza grupe etylowa, zwalczaja z dobrym skutkiem niepozadane trawy w zbozach i przy tym niespodziewanie sa lepiej tolerowane przez pszenice i jeczmien niz znana substancja czynna, a w przypadku, gdy X oznacza atom fluoru lub chloru, wykazuja równiez jeszcze dobre dzialanie chwastobójcze wobec Alopecu- rus myosuroides oraz innych niepozadanych traw, przy pewnym zmniejszeniu aktywnosci wobec Avena fatua, podczas gdy zboza toleruja je równiez niespodziewanie dobrze.Nowe zwiazki moga wystepowac w kilku odmianach tautomerycznych, a mianowicie przed¬ stawionych wzorami 1, la i Ib. Wszystkie te odmiany sa objete zastrzezeniem patentowym.Nowe zwiazki wytwarza sie z ketonów o wzorze ogólnym 2 wedlug schemtau reakcji 1, przy czym X ma wyzej podane znaczenia, a Y oznacza anion, na przykladjon taki,jak chlorek, siarczan, azotan lub bromek.2 128194 Reakcje prowadzi sie korzystnie w niejednorodnej fazie w obojetnym rozpuszczalniku, w temperaturze 0-80°C albo w zakresie temperatur od 0°C do temperatury wrzenia mieszaniny reakcyjnej, w obcenosci zasady. Jako zasady stosuje sie przykladowo amoniak, weglany, wodoro¬ weglany, octany, alkoholany, wodorotlenki albo tlenki metali alkalicznych lub metali ziem alkali¬ cznych, zwlaszcza sodu i potasu jak równiez magnezu i wapnia. Poza tym znajduja zastosowanie ewentualnie takze zasady organiczne, jak pirydyna lub trzeciorzedowe aminy.Korzystnie reakcje prowadzi sie w zakresie pH 2-7, a zwlaszcza 4,5-5,5. Zakres pH mieszaniny reakcyjnej ustala sie korzystnie przez dodanie octanów, na przyklad octanów metali alkalicznych, zwlaszcza octanu sodu lub potasu, albo ich mieszanin. Octany metali alkalicznych stosuje sie przykladowo w ilosci 0,5-2 moli na mol zwiazku amoniowego.Jako rozpuszczalnik stosuje sie przykladowo metanol, etanol, izopropanol, benzen, tetrahyd- rofuran, chloroform, acetonitryl, dichloroetan, octan etylu, dioksan lub dimetylosulfotlenek.Po uplywie kilku godzin reakcja jest zakonczona i produkt reakcji wyodrebnia sie przez zatezenie mieszaniny reakcyjnej, przez dodatnie wody i ekstrakcje niepolarnym rozpuszczalnikiem jak równiez przez oddestylowanie rozpuszczalnika pod zmniejszonym cisnieniem.Nowe zwiazki wytwarza sie poza tym przez reakcje zwiazków o wzorze 2 z etoksyamina.Zwiazki o wzorze 2 mozna wytwarzac droga acylowania podstawionych 1,3-cykloheksano- dionów o wzorze ogólnym 3, przykladowo w sposób opiasany w Tetrahedron Letters 29, strona 2491.Zwiazki o wzorze 3 moga ponadto w7stepowac w odmianie tautometrycznej o wzorze 3a.Zwiazki o wzorze 3 mozna otrzymywac z estrów o wzorze 4 wzglednie ich soli przez ogrzewa¬ nie w temperaturze wrzenia z lugiem alkalicznym i nastepne ogrzewanie w srodowiskukwasowym.Zwiazki o wzorze 4 mozna wytwarzac z benzaldehydów o wzorze 5 metodami znanymi z literatury, na przyklad przez kondensacje aldolowa z acetonem i nastepna cyklizacje z estrami kwasu malonowego, analogicznie do Organie Synthesis Coli. Vol. II, strona 200. Poza tym zwiazki 0 wzorze 4 mozna otrzymywac przez reakcje aldehydu o wzorze 5 z kwasem malonowym wedlug Knoevenagel-Doebner'a (Org. Reactions tom 15, strona 204), estryfikacje powstalego kwasu oraz cyklizacje z estrami kwasu acetylooctowego w sposób analogiczny do opisanego np. w Houben- Weyl, Methoden der Organischen Chemie, tom 8, strona 598.Solami zwiazków o wzorze 1 sa przykladowo sole z metalami alkalicznymi, zwlaszcza sole potasowe lub sodowe. Sole sodowe i potasowe wytwarza sie przez traktowanie zwiazków o wzorze 1 wodorotlenkiem sodu lub potasu w wodnym roztworze albo w rozpuszczalnikuorganicznym,jak metanolu, etanolu lub acetonie. Jako zasady stosuje sie ewentualnie takze alkoholany sodu i potasu.Sole z innymi metalami, np. sole manganu, miedzi, cynku, zelaza i baru wytwarza sie z soli sodowej, przez reakcje z chlorkami odpowiednich metali w wodnym roztworze.Ponizsze przyklady objasniaja wytwarzanie nowych 1,3-cykloheskanodionów, przy czym czesci wagowe odnosza sie do czesci objetosciowych, jak kilogram do litra.Przyklad I. 20,1 czesci wagowych 2-butyrylo-5-/4-fluorofenylo/-l,3-cykloheksanodionu, 7,1 czesci wagowych chlorku etoksyamoniowego, 6,6 czesci wagowych bezwodnego octanu sodu i 120 czesci objetosciowych etanolu miesza sie przez 16 godzin w temperaturze pokojowej. Potem oddestylowuje sie rozpuszczalnik pod zmniejszonym cisnieniem, pozostalosc miesza z woda i dichlorometanem, stosujac kazdorazowo 100 czesci objetosciowych, oddziela faze organiczna i faze wodna ekstrahuje 50 czesciami objetosciowymi dichlorometanu. Polaczone fazy organiczne przemywa sie woda, suszy siarczanem sodowym i zateza pod zmniejszonym cisnieniem.Otrzymuje sie 2-/etoksyaminobutylideno/-5- /4-fluorofenylo -1,3- cykloheksanodion w postaci stalej o wzorze strukturalnym 6 — substancja czynna nr 1. Po przekrystalizowaniu z cykloheksanu otrzymuje sie biale krysztaly o temperaturze topnienia 58-59°C.Analiza C18H22NO3F (ciezar molowy 319) obliczono: C 67,69 H 6,94 N 4,39 znaleziono: C 67,7 H 6,9 N 4,3 Przyklad II. 13,5 czesci wagowych 2-butyrylo-5-/4-chlorofenylo/-l,3-cykloheksanodionu, 4,5 czesci wagowych chlorku etoksyamoniowego, 4,5 czesci wagowych bezwodnego octanu sodu i128194 3 100 czesci objetosciowych etanolu poddaje sie reakcji i przerabia w sposób opisany w przykladzie I.Otrzymuje sie 2-/etoksyaminobutylideno/ -5-/4-chlorofenylo/ -1,3-cykloheksanodion w postaci stalej — substancja czynna nr 2. Po przekrystalizowaniu z cykloheksanu temperatura topnienia 77°C.Analiza C18H22NO3CI (ciezar molowy 336) obliczono: C 64,38 H 6,60 N 4,17 znaleziono: C 64,1 H 6,4 N 3,9 Przyklad III. 28,6 czesci wagowych 2-butyrylo-5-/4-etylofenylo/-l,3-cykloheksanodionu w 150 czesciach objetosciowych etanolu miesza sie przez 8 godzin w tempetaturze pokojowej z 6,1 czesciami wagowymi etoksyaminy. Nastepnie mieszanine zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem, pozostalosc przenosi do 200 czesci objetosciowych dichlorometanu, otrzymany roztwór przemywa 5% wodnym kwasem solnym i woda, po czym suszy siarczanem sodu i zateza pod zmniejszonym cisnieniem.Otrzymuje sie 2-/etoksyaminobutylideno/-5- /4-etylofenylo/ -1,3-cykloheksanodion w postaci oleju o n23D: 1,5448 — substancja czynna nr 3.Analiza: C20N27NO3 (ciezar molowy 329) obliczono: C 72,92 H 8,26 N 4,25 znaleziono: C 72,2 H 8,2 N 4,5 Przyklad IV. Analogicznie do sposobu opisanego w przykladzie I poddaje sie reakcji i przerabia 15,0 czesci wagowych 2-butyrylo-5-/4-n-propylofenylo/-l,3-cykloheksanodionu z 5,1 czesciami wagowymi chlorku etoksyamoniowego i 4,5 czesciami wagowymi bezwodnego octanu sodu w 120 czesciach objetosciowych etanolu.Otrzymuje sie 2-/etoksyaminobutylideno/-5-/4-n-propylofenylo/-1,3-cykloheksanodion o n24D: 1,5452 — substancja czynna nr 4.Nowe substancje czynne stosuje sie np. w postaci odpowiednich do bezposredniego opryski¬ wania roztworów, proszków, zawiesin, takze wysokoprocentowych wodnych, olejowych lub innych zawiesin, dyspersji, emulsji, dyspersji olejowych, past, srodków do posypywania lub granu¬ latów przez opryskiwanie, zamglawianie, opylanie, posypywanie albo polewanie. Postacie uzyt¬ kowe zaleza calkowicie od celów zastosowania.W celu wytworzenia odpowiednich do bezposredniego opryskiwania roztworów, emulsji, past albo dyspersji olejowych stosuje sie frakcje oleju mineralnego o temperaturze wrzenia od sredniej do wysokiej, jak nafte swietlna albo olej do silników Diesla, poza tym oleje ze smoly weglowej itd., jak równiez oleje pochodzenia roslinnego lub zwierzacego, weglowodory alifatyczne, cykliczne i aromatyczne, np. benzen, toluen, ksylen, parafine, tetrahydronyftalen, alkilowane naftaleny albo ich pochodne, np. metanol, etanol, propanol, butanol, chloroform, tetrachlorek wegla, cyklohe- ksanol, cykloheksanon, chlorobenzen, izoforon itd., silnie polarne rozpuszczalniki,jak np. dimety¬ loformamid, dimetylosulfotlenek, N-metylopirolidon, wode itd.Wodne postacie uzytkowe przygotowuje sie przez dodanie wody do koncentratów emulsyj¬ nych, past lub proszków zawiesinowych albo dyspersji olejowych. W celu wytworzenia emulsji, past lub dyspersji olejowych substancje czynne, jako takie albo rozpuszczone w oleju lub rozpu¬ szczalniku, homogenizuje sie w wodzie przy uzyciu srodków zwilzajacych, zwiekszajacych przy¬ czepnosc, dyspergujacych lub emulgujacych. Mozna równiez wytwarzac koncentraty odpowiednie do rozcienczania woda skladajace sie z substancji czynnej, srodka zwilzajacego, zwiekszajacego przyczepnosc, dyspergujacego lub emulgujacego i ewentualnie rozpuszczalnika lub oleju.Jako substancje powierzchniowo czynne stosuje sie sole metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych, i sole amonowe kwasu ligninosulfonowego, kwasów naftalenosulfonowych i kwasów fenolosulfonowych, alkiloarylosulfoniany, siarczany alkilowe, alkanosulfoniany, sole metali alka¬ licznych i metali ziem alkalicznych kwasu dibutylonaftalenosulfonowego, siarczanowany oksyety- lenowany alkohol laurylowy, siarczany alkoholi tluszczowych, sole metali alkalicznych i metai ziem alkalicznych kwasów tluszczowych, sole siarczanowych heksadekanoli, heptadekanoli i oktadekanoli, sole siarczanowanego eteru glikolu i alkoholu tluszczowego, produkty kondensacji sulfonowego naftalenu i pochodnych naftalenu z formaldehydem, produkty kondensacji naftalenu wzglednie kwasów naftalenosulfonowych z fenolem i formaldehydem, eter polioksyetylenowy ok-4 128 194 tylofenolu, eioksylowany izooktylofenol, oktylofenol i nonylofenol, eter alkilofenolowy poligli- kolu, eter tributylofenylowy poliglikolu, alkiloarylopolieteroalkohole, alkohol izotridecylowy, kondensaty alkoholi tluszczowych z tlenkiem etylenu, etoksylowany olej rycynowy, etery alkilowe polioksyetylenu, etoksylowany polioksypropylen, acetaloeter laurylowy poliglikolu, estry sorbitu, lignine, lugi posiarczynowe i metyloceluloze.Proszki, srodki do posypywania i opylania wytwarza sie przez zmieszanie albo wspólne zmielenie substancji czynnych ze stalym nosnikiem.Granulaty, np. granulaty w otoczkach, nasycane i jednorodne, wytwarza sie przez polaczenie substancji czynnych ze stalymi nosnikami. Jako stale nosniki stosuje sie np. ziemie mineralne, jak silikazel, kwasy krzemowe, zele krzemionkowe, krzemiany, talk, kaolin, wapien, wapno, krede, glinke bolus, less, gline, dolomit, ziemie okrzemkowa, siarczan wapnia i magnezu, tlenek magnezu, zmielone tworzywa sztuczne, nawozy, jak np. siarczan amonowy, fosforan amonowy, azotan amonowy, moczniki i produkty roslinne, jak make zbozowa, maczke z kory drzewnej, drewna i lupin orzechowych, proszek celulozowy oraz inne stale nosniki.Preparaty zawieraja 0,1-95% wagowych, zwlaszcza 0,5-90% wagowych, substancji czynnej.Substancje czynne stosuje sie przykladowo przez polewanie, posypywanie, opylanie, opryski¬ wanie lub zamglawianie rosliny albo gleby, przez wstrzykiwanie do roslin albo smarowanie ich, albo przez wprowadzanie do wody nawadniajacej.Nizej podane sa przyklady wytwarzania preparatów substancji czynnych.PrzykladV. Miesza sie 90 czesci wagowych substancji czynnej nr 1 z 10 czesciami wago¬ wymi N-metylo-a-pirolidonu i tak otrzymuje roztwór odpowiedni do stosowania w postaci bardzo drobnych kropel.Przyklad VI. 10 czesci wagowych substancji czynnej nr 2 rozpuszcza sie w mieszaninie zlozonej z 90 czesci wagowych ksylenu, 6 czesci wagowych produktu przylaczenia 8-10 moli tlenku etylenu do 1 mola N-monoetanoloamidu kwasu olejowego, 2 czesci wagowych soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego i 2 czesci wagowych produktu przylaczenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i dokladne wymieszanie roztworu w wodzie otrzymuje sie dyspersje wodna.Przyklad VII. 20 czesci wagowych substancji czynnej nr 2 rozpuszcza sie w mieszaninie zlozonej z 40 czesci wagowych cykloheksanonu, 30 czesci wagowych izobutanolu, 20 czesci wagowych produktu przylaczenia 7 moli tlenku etylenu do 1 mola izooktylofenolu i 10 czesci wagowych produktu przylaczenia tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie roztworu do wody i dokladne wymieszanie otrzymuje sie dyspersje wodna.Przyklad VIII. 20 czesci wagowych substancji czynnej nr 3 rozpuszcza sie w mieszaninie zlozonej z 25 czesci wagowych cykloheskanolu, 65 czesci wagowych frakcji oleju mineralnego o temperaturze wrzenia 210-280°C i 10 czesci wagowych produktu przylaczenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie roztworu do wody i dokladne wymieszanie otrzymuje sie dyspersje wodna.Przyklad IX. 80 czesci wagowych substancji czynnej nr 1 miesza sie dokladnie i miele w mlynku mlotkowym z 3 czesciami wagowymi soli sodowej kwasu diizobutylonaftaleno-a- sulfonowego, 10 czesciami wagowymi soli sodowej kwasu ligninosulfonowego z lugu posiarczyno¬ wego i 7 czesciami wagowymi sproszkowanego zelu krzemionkowego. Przez dokladne rozprowadzenie mieszaniny w wodzie otrzymuje sie ciecz do opryskiwania.Przyklad X. 5 czesci wagowych substancji czynnej nr 1 miesza sie dokladnie z 95 czesciami subtelnie sproszkowanego kaolinu. W ten sposób otrzmuje sie srodek do opylania zawierajacy 5% wagowych substancji czynnej.Przyklad XI. 30 czesci wagowych substancji czynnej nr 1 miesza sie dokladnie z mieszanina zlozona z 92 czesci wagowych sproszkowanego zelu krzemionkowego i 8 czesci wagowych oleju parafinowego, którym opryskano powierzchnie tego zelu. W ten sposób otrzymuje sie preparat substancji czynnej o dobrej przyczepnosci.Przyklad XII. 40 czesci wagowych substancji czynnej nr 1 miesza sie dokladnie z 10 czesciami soli sodowej kondensatu kwas fenolowo-sulfonowy-mocznik-formaldehyd, 2 czesciami zelu krzemionkowego i 48 czesciami wody. Tak otrzymuje sie trwala dyspersje wodna. Przez rozcienczenie jej woda otrzymuje sie dyspersje wodna.128194 5 Przyklad XIII. 20 czesci substancji czynnej nr 1 miesza sie dokladnie z 12 czesciami soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego, 8 czesciami eteru alkoholu tluszczowego z polig- likolem, 2 czesciami soli sodowej kondensatu kwas fenolosulfonowy-mocznik-formaldehyd i 68 czesciai parafinowego oleju mineralnego. Tak otrzymuje sie twala dyspersje olejowa.Srodek wedlug wynalazku stosuje sie przedwschodowo lub powschodowo.Substancje czynna stosuje sie w ilosci 0,1-15 kg/hektar i wiecej, zaleznie od pory roku oraz stadium wzrostu roslin.Wplyw nowych pochodnych 5-arylo-l,3-cykloheksanodionu, stanowiacych substancje czynna srodka wedlug wynalazku, na wzrost pozadanych i niepozadanych gatunków traw wyka¬ zany jest w doswiadczeniach prowadzonych w cieplarni.W plastykowych doniczkach o pojemnosci 300 cm3, napelnionych gliniastym piaskiem zawie¬ rajacym okolo 1,5% próchnicy, zasiano plytko, oddzielnie wedlug gatunków nasiona roslin przed¬ stawionych w tablicy 1. Opisane tu traktowanie powschodowe prowadzono po wyrosnieciu roslin na wysokosc 5-15 cm, zaleznie od typu wzrostu. Substancje czynne stosowano przykladowo w ilosci 0,25 kg/hektar i 1 kg/hektar, a w jednym przypadku tylko 0,1 kg/hektar, przy czym rozpra¬ szano je albo emulgowano w wodzie jako srodku rozprowadzajacym i opryskiwano za pomoca subtelnie rozdragniajacych dysz. Jako srodek porównawczy uzyto substancje czynna (A) o wzorze 7, znana z opisu patentowego RFN nr DAS 2439104, która podana jest w literaturze jako szczególnie selektywna i skuteczna.Doswiadczenia przeprowadzano w cieplarni w czasie 2-4 tygodni, podczas których rosliny pielegnowano i oceniano ich reakcje na poszczególne traktowania. Oceny dokonywano wedlug skali 0-100, przy czym 0 oznacza brak uszkodzenia albo normalne wzejscie roslin, a 100 oznacza brak wzejscia wzglednie calkowite zniszczenie co najmniej nadziemnych czesci pedów.Uzyskane wyniki wykazuja, ze nowe substancje czynne sa odpowiednie do selektywnego zwalczania niepozadanych traw w zbozach i niespodziewanie dobrze toleruja je rosliny uprawne.Istnieje co prawda róznica w tolerancji miedzy poszczególnymi gatunkami zbóz. W badaniu chwasobójczej skutecznosci przy stosowaniu powschodowym w cieplarni substancji czynnej w ilosci 0,25 i 1,0 kg/hektar, nowa substancja nr 3 wykazywala tylko niecznacznie slabsze dzialanie chwastobójcze niz srodek porównawczy A, za to jednak byla znacznie lepiej tolerowana przez jeczmien i pszenice.Równiez substancja czynna nr 1, przy uzytecznym dzialaniu przeciw niepozadanym trawom byla lepiej tolerowana przez zboze niz srodek porównawczy A.Poza tym nowe substancje czynne nr 2, stosowana powschodowo w cieplarni w ilosci 1,0 kg/hektar, przy mozliwym do przyjecia dzialaniu przeciw Alopacurus myosuroides, byla jeszcze znacznie lepiej tolerowana przez jeczmien i pszenice niz srodek porównawczy A.W dalszych doswiadczeniach, prowadzonych w cieplarni opisanymi metodami, substancja czynna nr 3 przy stosowaniu powschodowym w ilosci 0,5 kg/hektar wykazywala wprawdzie troche slabsze dzialanie chwastobójcze przeciw niepozadanym trawom niz znany srodek porównawczy, jednakze byla ona duzo lepiej tolerowana przez zyto i z tego wzgledu przewyzsza w swej uzyte¬ cznosci srodek porównawczy A.Ponizej przedstawiono wyniki badan porównawczych wykazujacych niewatpliwa wyzszosc srodków wedlug wynalazku w porównaniu do zwiazków opisanych w opisie RFN DOS nr 2439 104 albo odpowiadajacych temu opisowi. W badaniach porównawczych jako nowe zwiazki zastosowano oznaczone jako substancje czynne nr 1, 2 i 3 w przykladach I, II i III zgloszenia. Jako znane zwiazki zastosowano zwiazki A, B i C, przedstawione wzorami 7,8 i 9, przy czym zwiazek A jest identyczny ze zwiazkiem nr 22 opisu RFN nr DOS 2439 104, natomiast zwiazek B jest identyczny ze zwiazkiem nr 25 opisu RFN nr DOS 2 439 104, a zwiazek C odpowiada wymienionemu opisowi.W doswiadczeniach uzyskano wyniki, które przedstawione sa w ponizszych tablicach 1,2 i 3.Doswiadczenie 1 Wynik doswiadczenia wykazuje, ze zwiazek A w silnym stopniu powoduje uszkodzenie roslin uzytkowych — jeczmienia (Hordeum) i pszenicy (Triticum).A zatem substancja czynna nie nadaje sie do praktycznego zastosowania, poniewaz powoduje uszkodzenie roslin uzytkowych. Substancja czynna nr 1 równiez uszkadza rosliny uzytkoweg, ale w znacznie mniejszym stopniu niz znana substancja czynna A. To widac szczególnie wówczas, gdy6 128 194 porównuje sie wyniki uzyskane przy takich samych ilosciach substancji czynnych, to znaczy, gdy do prównania bierze sie pod uwage kazdorazowo male ilosci (0,25 kg/ha) albo duze ilosci (1,0 kg/ha) obydwu substancji czynnych.Okazuje sie, ze znana substancja czynna powoduje silne uszkodzenie roslin uzytkowych natomiast nowy zwiazek uszkadza je tylko w nieznacznej mierze. Nalezy podkreslic, ze dobre dzialanie znanej substancji czynnej na niepozadane rosliny nie odgrywa zadnej roli, poniewaz najlepszy srodek chwasobójczy nie jest uzyteczny, jezeli silnie uszkadza rosliny uzytkowe.Tablica 1 Doswiadczenie 1 Zwalczanie niepozadanych traw w zbozu przez pochodne 5-arylo-l,3-cykloheksaiiodioiiu o polepszonej selektywnosci przy stosowaniu powschodowym w cieplarni Zwiazek o wzorze 10 Substancja czynna nr A znana 1 R C2H5 C2H5 R1 C2H5 OH7n X CH3 F kg/ha 0,25 1,0 0,25 1,0 Rosliny doswiadczalne Hordeum vulg. 10 50 3 13 Triticum aestivum 10 40 3 11 i % uszkodzenia Alopecurus myos. 95 95 91 93 Avena fatua 90 95 61 76 Doswiadczenie 2 Wynik doswiadczenia wykazuje, ze znana sustanacja czynna A silnie uszkadza rosline uzyt¬ kowa — zyto (Secale), natomiast nowa substancja czynna nr 3 powoduje tylko niewielkie uszkodze¬ nie tej rosliny uzytkowej. Co do uszkadzania roslin uzytkowych odnosi sie w odpowiedni sposób to samo, co podane jest w doswiadczeniu 1.Tablica 2 Doswiadczenie 2 Dalszy przyklad selektywnego zwalczania niepozadanych traw w zbozach przy stosowaniu powschodowym w cieplarni Zwiazek o wzorze 10 Substancja czynna nr Znana 3 R C2H5 C2H5 R1 C2H5 C3H7n X CH3 C2H5 kg/ha 0,5 0,5 Secale cereaie 30 7 Rosliny doswiadczalne i % uszkodzenia Alopec. Avena myos. fatua 95 95 92 86 Loliurn mult. 97 93 Doswiadczenie 3 Wynik doswiadczenia wykazuje, ze znane substancje czynne B i C po czesci silnie uszkadzaja rosliny uzytkowe — jeczmien i pszenice, podczas gdy nowe zwiazki nr 2i 3, przy stosowaniu takich samych ilosci, powoduja tylko nieznaczne uszkodzenie tych roslin uzytkowych. Jezeli chodzi o uszkadzanie roslin uzytkowych, to odnosi sie w odpowiedni sposób to samo, co powiedziano wyzej w doswiadczeniu 1.Zaskakujace jest, ze nowe zwiazki w ogóle nie albo tylko w malym stopniu uszkadzaja rosliny uzytkowe, natomiast znane zwiazki powoduja po czesci silne uszkodzenie roslin uzytkowych.128194 7 T a b I i c a 3 Doswiadczenie 3 Porównanie p-fenylopodstawionych pochodnych 1,3-cykloheksanodionu w zwalczaniu niezozadanych traw w zbozu przy stosowaniu pow schodowym w cieplarni Substancja czynna nr 2 B C 3 R1 OH7n C2H5 OH7n OH7n X ci Cl 0CH3 C2H5 Zwia; kg/ha 1,0 1,0 1,0 0,25 ¦1,0 zek 0 wzorze 11 Rosliny doswiadczalne Hordeum vulg. 7 20 50 25 10 Triticum aest. 7 5 30 15 0 i % uszkodzen Alopecurus myos. 96 92 94 94 92 ia Avena fatua 90 45 92 90 90 0 = brak uszkodzenia 100= rosliny obumarte Wszystkie przedstawione tu nowe substancje czynne odznaczaja sie takze znaczna aktywnos¬ cia chwasobójcza przy stosowaniu przedwschodowym.Wykazuja one selektywne dzialanie chwstobójcze nie tylko w zbozach, lecz takze w uprawach roslin szerokolistnych.Jezeli pewne rosliny uprawne gorzej toleruja substancje czynne, wówczas mozna stosowac technike nanoszenia polegajaca na tym, ze za pomoca opryskiwacza srodek chwastobójczy kieruje sie tak, aby w miare mozliwosci nie trafial na wrazliwe liscie roslin, a udawal sie na liscie rosnacych nizej niepozadanych roslin albo na nie pokryta glebe (post directed, lay-by). Z uwagi na dobra tolerancje i wielostronnosc metod stosowania srodek wedlug wynalazku albo zawierajace go srodki mozna stosowac do usuwania niepozadanej wegetacji jeszcze w dalszej duzej liczbie rosliny uprawnych.W rachube wchodza przykladowo nastepujace rosliny: Nazwa botaniczna Nazwa polska Nazwa angielska Allium cepa Ananas comosus Arachis hypigaea Asparsgus officinalis Avena sativa Beta vulgaris spp. altissima Beta vulgaris spp. rapa Beta vulgaris spp. esculenta Brassica napus var. napus Brassica napus var. napobrassica Brassica napus var. rapa Brassica rapa var. silvestris Camellia sinensis Carthamus tinctorius Carya illinonensis Citrus limon Citrus maxima Citrus reticulata Citrus sinensis Coffea arabica (Coffea canephora, Coffea liberica) cebula zwyczajna ananas orzech ziemny szparag owies burak cukrowy burak pastewny burak czerwony rzepak brukiew burak bialy rzepak krzew herbaty krokosz barwierski orzesznik pekan cytryna greipfrut mandarynka pomarancza kawa omons pineapple peanuts (groundnuts) asparagus oats sugar beets fooder beets table beets, red beets rape seed turnips tea plants safflower pecan trees lemon grapefruits orange trees coffee plants8 128194 Cucumis melo Cucumis sativus Cynodon dactylon Daucus carota Elaeis guineensis Fragaria vesca Glycine max melon ogórek placzyca marchew ogrodowa olejowiec poziomka soja Gossypium hirsutum (Gossypium arboreum, Gossypium herba- ceum, Gossypium vitifolim) Helianthus annuus Heli anthus tuberosus Hevea brasiliensis Hordeum vulgare Humulus lupulus Ipomoea batatas Juglans regia Lactuca sativa Lens culinaris Linum usitatissimum Lycopersicon lycopersicum Malus spp.Manihot esculenta Medicago sativa Mentha piperuta Musa spp.Nicotiana tabacum (N. rustica) Olea europea Oryza sativa Panicum miliaceum Phaseolus lunatus Phaseolus mungo Phaseolus vulgaris Pennisetum glaucum Petroselinum crispum spp. tuberosum Picea abies Abies alba Pinus spp.Pisum sativum Prunus avium Prunus domestica Prunus dulcis Prunus persica Pyrus communis Ribes sylvestre Rebes uva-crispa Ricinus communis Sascharum officinarum Secale cereale Sesamum indicum Solanum tuberosum bawelna slonecznik slonecznik bulwowy drzewo kauczukodajne jeczmien chmiel zwyczajny powój ziemniaczany orzech wloski salata glowiasta soczewica len pospolity pomidor jablko maniok lucerna mieta pieprzowa banan tyton oliwka ryz proso fasola ksiezycowa fasola mungo fasola zwyczajna proso perlowe pietruszka swierk pospolity jodla biala sosna groch zwyczajny czeresnia sliwa migdalowiec brzoskwinia grusza pospolita czarna jagoda agrest racznik trzcina cukrowa zyto sezam ziemniak melons cucumber Bermudagrass in turfs and lawns carrots oil palms strawberries soybeans cotton sunflowers rubber olants barley hop sweet potato walnut trees lettuce lentils flax tomato apple trees cassava alfalfa (lucerne) peppermint banana plants tabacco olive treea rice limabeans mungbeans snapbeans, green beans, dry beans parsley Norway spruce fire pine trees English peas cherry trees plum trees almond trees peach trees pear trees red currants sugar cane rye sesame Irish potato128194 Sorghum bicolor (S. vulgare) Sorghum dochna Spinacia oleracea Theobroma cacao Trifolium pratense Triticum aestivumpszenica Vaccinium corymbosum Vaccinium vitis-ieaea Vicia faba Vigna sinensis (V. unguiculata) Vitis vinifera Zea mays proso olbrzymie sorgo cukrowe szpinak drzewko kakaowe koniczyna czerwona pszenica borówka borówka brusznica bób fasola krowia winorosl kukurydza sorghum spinach cacao plants red clover wheat bluebcrry cranberry tick beans cow peas grapes Indian corn, sweel corn, maize Zastrzezenie patentowe Srodek chwastobójczy zawierajacy staly albo ciekly nosnik oraz substancje czynna, znamienny tym, ze jako substancje czynne zawiera nowe pochodne 5-arylo-l,3-cykloheksanodionu o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza atom fluoru lub chloru, albo grupe etylowa lub n-propylowa, albo ich sole.128194 N-0-C2H5 X O C3H7n WZÓR 1 O N-OC2Hr O n-C3H7 WZÓR la .0 N-0C9Hc / 2 5 OH n-C3H? WZÓR Ib O O \W/ \ / \ /Fi 1 ^ w 3 / WZÓR 2 O NH-OC2H5 Ó n - C.Hn i / SCH EM AT 1128194 O WZÓR 3 WZÓR 3 a cooch3 WZOR U ^Qr CHO WZOR 5 F^^f O NH-OCv O n-C3H7 WZOR 6 N-0-C2H= O C2H5 WZOR 7128194 H O N-0-C2H5 O C2H5 WZÓR 8 WZÓR 9 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL PL

Claims (1)

1. Zastrzezenie patentowe Srodek chwastobójczy zawierajacy staly albo ciekly nosnik oraz substancje czynna, znamienny tym, ze jako substancje czynne zawiera nowe pochodne 5-arylo-l,3-cykloheksanodionu o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza atom fluoru lub chloru, albo grupe etylowa lub n-propylowa, albo ich sole.128194 N-0-C2H5 X O C3H7n WZÓR 1 O N-OC2Hr O n-C3H7 WZÓR la .0 N-0C9Hc / 2 5 OH n-C3H? WZÓR Ib O O \W/ \ / \ /Fi 1 ^ w 3 / WZÓR 2 O NH-OC2H5 Ó n - C.Hn i / SCH EM AT 1128194 O WZÓR 3 WZÓR 3 a cooch3 WZOR U ^Qr CHO WZOR 5 F^^f O NH-OCv O n-C3H7 WZOR 6 N-0-C2H= O C2H5 WZOR 7128194 H O N-0-C2H5 O C2H5 WZÓR 8 WZÓR 9 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz. Cena 100 zl PL PL