Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania fluorowodoru przez pirohydrolityczna obróbke materialów zawierajacych fluor w ekspandowanym zlozu fluidalnym i nastepnie ochlodzenie gazu odlotowego.Wiadomo, ze materialy zawierajace fluor, w podwyzszonych temperaturach i w obecnosci pary wodnej odszczepiaja fluorowodór (pirohydroliza), który moze byc nastepnie z atezony przez kondensacje lub wymywanie.Pirohydrolityczne odszczepianie fluorowodoru posiada duze znaczenie, zwlaszcza przy elektrolizie glinu, przy obróbce produktów odpadowych powstajacych w róznych etapach procesu. Na przyklad w przypadku elektrolizy soli stopionych, w której stosuje sie zwykle kriolit lub podobne topniki zawierajace fluor, skladniki zawierajace fluor wnikaja w wymurówkcwanny elektrolitycznej. Przy niezbednej od czasu do czasu wymianie wymurówki, wystepuje wówczas stary material wymurówki, jako tzw. gruz piecowy, który w zaleznosci od sposobu i czasu pracy wanny moze zawierac 10-15% wag. fluoru.Podobna sytuacja wystepuje, gdy gazy odlotowe 2 procesu elekterolizy soli stopionych pozbawia sie fluorowodoru za pomoca metody suchego oczyszczania. Przy stosowaniu tlenku glinu jako srodka pochla¬ niajacego, w zaleznosci od sposobu przeprowadzania procesu oczyszczania wystepuje material chemisorb- cyjny, zawierajacy fluorowodór, który ze wzgledu na inne zanieczyszczenia wystepujace w gazach odlotowych, jak wegiel, siarka, zelazo, krzem, fosfor i/lub wanad, nie moze byc uzyty do procesu elektrolizy soli stopionych lecz musi byc poddany odpowiedniej obróbce.Przydatnym sposobem obróbki tego rodzaju produktów odpadowych okazala sie pirohydroliza (opis ogloszeniowy RFN DE-OS 23 46 537 i 2403 282), która mozna polaczyc z odzyskiwaniem dalszych wartos¬ ciowych poroduktów, jak glin lub metal alkaliczny (opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki 4113 832). W przypadku ostatnio wspomnianego sposobu, obróbka pirohydrolityczna nastepuje w tempera¬ turze 1100- 1350°C, np. w ekspandowanym zlozy fluidalnym, w obecnosci dostatecznej ilosci pary wodnej. Z gazu odlotowego usuwa sie fluorek metalu alkalicznego i fluorowodór. Stala pozostalosc po obróbce pirohydrolitycznej poddaje sie alkalicznemu lugowaniu w celu uzyskania uwodnionego tlenku glinowego.Przed usunieciem fluorku metalu alkalicznego i fluorowodoru gaz chlodzi sie przez wtryskiwanie wody, przez zmieszanie z zimnym gazem lub przez chlodzenie posrednie.W przypadku pobieznie opisanego powyzej sposobu niekorzystne jest to, ze przy chlodzeniu przez wtryskiwanie wody fizyczne cieplo gazu odlotowego zostaje odprowadzone bez wykorzystania, a ponadto2 119885 tiosc gazu znacznie wzrasta. To samo odnosi sie do sposobu chlodzenia przez mieszanie z zimnym gazem, pr/y czym szczególnie niekorzystne jest niepozadane, z punktu widzenia zawartosci fluorowodoru, rozcien¬ czanie i tak juz niskoprocentowego gazu. Wspomniany równiez posredni sposób chlodzenia gazu, wprawdzie omija te niedogodnosci, jednakze ze wzgledu na problemy korozji i erozji jest trudny do opanowania i ze wzgledu na stosunkowo niekorzystne przenikanie ciepla wskutek zapylania powierzchni chlodzacych wymaga rozbudowanej aparatury (czyszczenie aparatury) wzglednie duzych powierzchni wymiany ciepla.Celem wynalazku jest opracowanie sposobu, który eliminuje niedogodnosci znanych, a zwlaszcza wyzej wspomnianych sposobów, pozwala na szczególnie pomyslowe wykorzystanie ciepla gazu odlotowego i nie wymaga przy tym rozbudowanej aparatury.Zadanie to rozwiazano w ten sposób, ze metode wspomnianego na wstepie typu tak dostosowano do wynalazku, ze chlodzenie gazów odlotowych przeprowadza sie przez bezposrednie wprowadzenie zanjduja- cych sie w osobnym obiegu substancji stalych, które nastepnie sa powtórnie chlodzone w chlodnicy / wykorzystaniem ciepla fizycznego.Sposób wedlug wynalazku moze byc stosowany do obróbki produktów odpadowych pochodzacych z procesu elektrolizy glinu, jednakze moze by& stosowany równiez fluoryt (CaF2) wzglednie inne substancje nieorganiczne zawierajace fluor. Decydujace jest jednak to, ze fluorowodór ulega odszczepieniu na drodze pirohydrolitycznej.W zaleznosci od rodzaju surowca, w celu osiagniecia wymaganych temperatur reakcji, które wynosza zwykle !000-1400°C, korzystnie stosowane jest paliwo. Moga byc stosowane paliwa ciekle, gazowe lub równiez stale, które wprowadza sie bezposrednio do ekspandowanego zloza fluidalnego. O ile surowiec posiada dostateczna zawartosc wegla, co ma zazwyczaj miejsce w przypadku gruzu piecowego, specjalne wprowadzenie paliwa jest zbyteczne.Najbardziej racjonalne, a jednoczesnie najprostsze chlodzenie gazu odlotowego nastepuje wówczas, gdy mieszanie gazu odlotowego z ochlodzona powtórnie substancja stala przeprowadza siew co najmniej jednym wymienniku ciepla ze zlozem fluidalnym.Ponowne chlodzenie substancji stalej odbywa sie korzystnie w chlodnicy ze zlozem fluidalnym, która moze posiadac konstrukcje wielostopniowa. Sposób jej dzialania i budowa zalezy w znacznym stopniu od rodzaju surowca. Jesli zawartosc paliwa w nim jest wystarczajaco wysoka, aby w ekspandowanym zlozu fluidalnym osiagnac wymagane warunki temperaturowe, ponowne chlodzenie substancji stalej, które nalezy przeprowadzac z wykorzystaniem ciepla fizycznego, moze nastepowac np. z wytwarzaniem pary wodnej.Utworzony przy tym goracy gaz odlotowy zawraca sie korzystnie do reaktora ze zlozem fluidalnym. Jesli natomiast nieuniknione jest osobne doprowadzanie paliwa lubproces pirohydrolityczny zachodzi samorzut¬ nie, korzystnie jest, substancje stala chlodzic ponownie w chlodnicy ze zlozeni fluidalnym skladajacej sie z szeregu kolejnych, przeplywowych komór chlodzacych, przy podgrzewaniu gazu zawierajacego tlen, dopro¬ wadzanego do reaktora ze zlozem fluidalnym, zwlaszcza jako gazu fluidyzujaoego.W przypadku obydwóch konstrukcji, do chlodnicy ze zlozem fluidalnym moze byc podlaczona komora chlodnicza zasilana zimna woda, w której odbiera sie dalsze cieplo od substancji stalej. Moze ona tworzyc calosc z chlodnica ze zlozem fluidalnym lub tez moze pracowac osobno. W tym ostatnim przypadku gazy odlotowe z komory chlodzacej moga byc kierowane do innych zastosowan.Stosowana w przypadku wynalazku zasada ekspandowanego zloza fluidalnego jest w zasadzie znana i charakteryzuje sie tym, ze w odróznieniu od „klasycznego" zloza fluidalnego, w którym faza o duzej gestosci jest odgraniczona prze/, wyrazna zmiane gestosci od znajdujacej sie wyzej przestrzeni gazowej, tu istnieja obszary podzialu bez wyraznej warstwy granicznej. Zmiana gestosci miedzy faza o duzej gestosci oraz znajdujaca sie nad nia przestrzenia pylowa nie wystepuje, natomiassi zmienia sie wewnatrz reaktora stezenie substancji stalej od dolu ku górze.Szczególnie korzystne jest wprowadzanie niezbednego do procesu spalania gazu zawierajacego tlen, do warstwy fluidalnej w dwóch strumieniach czastkowych na róznej wysokosci oraz zawracanie porwanych z gazami odlotowymi substancji stalych, do dolnej strefy zloza fluidalnego, po oddzieleniu ich od gazu odlotowego. Dzieki takiemu sposobowi pracy uzyskuje sie zjednej strony lagodne, poniewaz dwustopniowe spalanie, które nie dopuszcza do zjawiska lokalnych przegrzan oraz tworzenia gazów zawierajacych tlenki azotu NO,, a z drugiej strony dzieki recyrkulacji substancji stalych oddzielonych od gazów odlotowych, wysoka stalosc temperatury wewnatrz systemu: reaktor ze zlozem fluidalnym (separator) przewód zawracajacy.Jako gaz fluidyzujacy mozna stosowac praktycznie kazdy dowolny gaz, nie wplywajacy ujemnie na jakosc gazu odlotowego. Nadaje sie do tego celu np. gaz obojetny,jak zawracane spaliny (gaz odlotowy), azot i para wodna. Z punktu widzenia intensyfikacjKprocesu spalania jest jednakze korzystne,jesli do reaktora ze zlozem fluidalnym doprowadza sie strumien czastkowy gazu zawierajacego tlen, jako gaz fluidyzujacy.mm 3 Przy wykonywaniu sposobu w jego korzystnej postaci powstaja w zwiazku z tym nastepujace mozliwosci: 1 —losowanie gazu obojetnego jako gazu fluidyzujacego. Nieuniknione jest wówczas wprowadzanie gazu podtrzymujacego palenie, zawierajacego tlen, jako gazu wtórnego na co najmniej dwóch, lezacych nad soba poziomach. 2— stosowanie jako gazu fluidyzujacego gazu zawierajacego juz tlen. Wówczas wystarcza wprowadza¬ nie gazu wtórnego na jednym poziomie. W przypadku tego rozwiazania mozna oczywiscie stosowac jeszcze równiez podzial strumienia gazu wtórnego i wprowadzac go na róznych poziomach.Korzystnie jest, gdy na kazdym poziomie wprowadzania gazu wtórnego znajduje sie szereg otworów wlotowych. Stosunek objetosciowy gazu fluidyzujacego do gazu wtórnego powinien wynosic 1:20 do 2: 1.Korzystnie jest, gdy gaz wtórny wprowadza sie na wysokosci do 30% calkowitej wysokosci reaktora ze zlozem fluidalnym,jednakze co najmniej 1 m ponad wlotem gazu fluidyzujacego. W przypadku doprowadza¬ nia gazu wtórnego na kilku poziomach, podana wartosc 30% wysokosci reaktora odnosi sie do poziomu najwyzej umieszczonego wlotu gazu wtórnego. Wysokosc ta zapewnia zjednej strony wystarczajaco duza przestrzen dla pierwszego stopnia spalaniavprzy prawie calkowitym przereagowaniu skladników palnych z gazem zawierajacym tlen, niezaleznie od tego czy bedzie on doprowadzany do glebiej lezacej strefy jako gaz fluidyzujacy, czy jako gaz wtórny, a z drugiej strony daje mozliwosc stworzenia w górnej czesci reaktora, lezacej ponad doprowadzeniem gazu wtórnego, dostatecznie duzej strefy wypalania.Szybkosci gazu w reaktorze ze zlozem fluidalnym powyzej doprowadzenia gazu wtórnego wynosza z reguly ponad S m/s i moga dochodzic do 15 m/s.Stosunek srednicy do wysokosci reaktora ze zlozem fluidalnym powinien byc tak dobrany aby czasy przebywania gazu wynosily O,5-8,0s, korzystnie l-4s.Material poddawany obróbce powinien posiadac uziarnienie 30-250 ^m, dzieki czemu zapewnia sie dobre warunki fluidyzacji i dostatecznie krótkie czasy reakcji.Gestosc zawiesiny pylu osiagana w zlozu fluidalnym moze zmieniac sie w szerokich granicach i dochodzic do 100 kg/m3. Ze wzgledu na maly spadek cisnienia, srednia gestosc zawiesiny pylu powyzej doprowadzenia gazu wtórnego, powinna byc ustalana na 10-40kg/m3.Przy definiowaniu warunków pracy za pomoca liczb kryterialnych Froude'a i Archimedesa, wynikaja nastepujaceobszary; \ 0,1**3/4FV—— «10' Pk-Pl wzglednie 0,01^ Ar ^100, przy czym Ar= d^g/pk-ft/ oraz Poszczególne symbole we wzorach oznaczaja: Fr — liczba Froude'a Ar — liczba Archimedesa u — szybkosc wzgledna gazu w m/s Pt — gestosc gazu w kg/m3 Pk — gestosc czastek ciala stalego w kg/m3 dk — srednica kulistych czastek w m v — lepkosc kinematyczna w m2/s g —stala grawitacyjna w m/s2.Wprowadzanie materialu poddawanego obróbce do reaktora ze zlozem fluidalnym odbywa sie w normalny sposób, najkorzystniej za pomoca jednej lub kilku lanc, np. przez wdmuchiwanie pneumatyczne.Wskutek dobrego mieszania poprzecznego wystarcza stosunkowo niewielka liczba lanc wprowadzajacych, a w przypadku mniejszych reaktorów ze zlozem fluidalnym, nawet jedna lanca.4 119885 Szczególna zaleta wynalazku polega na tym, ze przez zastosowanie chlodzonych w obiegu substancji stalych, nastepuje gwaltowne ochlodzenie gazów odlotowych, co ogranicza znacznie problemy korozyjne uraz powoduje, ze z natury rzeczy nie moze wystapic odkladanie sie pylów utrudniajacych przenikanie ciepla, Pow tórne chlodzenie znajdujacej sie w obiegu substancji stalej nastepuje w przypadku korzystnego rozwiaza- nia z zastosowaniem chlodzenia fluidalnego, w warunkach pozwalajacych na wysokie przenikanie ciepla do medium chlodzacego.Przesylanie substancji stalej do chlodzenia w osobnym obiegu, to znaczy w obiegu oddzielonym od substancji stalej znajdujacej sie na etapie pirohydrolizy powoduje, ze pomijajac okres rozruchu, nie nastepuje obciazanie fluorowodorem, wzglednie w fazie chlodzenia nie wystepuja straty fluorowodoru. Sposób chlo¬ dzenia gazu odlotowego wyklucza jego rozcienczanie lub ogranicza je do minimum w przypadku gdy uzpelniajac chlodzenie za pomoca ciala stalego dodaje sie nieznaczne ilosci wody, np. w stopniu dolaczonym do miejsca wprowadzania ochlodzonej substancji stalej.Istote wynalazku wyjasnia blizej schemat technologiczny i podane przyklady.Material poddawany obróbce, wode, ewentualnie w postaci pary oraz jesli to jest konieczne paliwo, wprowadza sie do ukladu cyrkulujacego zlozonego z reaktora ze zlozem fluidalnym 1 cyklonu oddzielajacego 2 i przewodu zawracajaego 3, za pomoca lanc 4 5 i i. Pozostalosc po pirohydrolizie odpowiadajaca materialowi poddawanemu obróbce, po dostatecznie dlugim okresie przebywania w reaktorze odprowadza sie przewodem 7 i odrzuca lub ewentualnie poddaje procesowi lugowania w celu odzyskania wartosciowych skladników.Gaz odlotowy z reaktora ze zlozem fluidalnym 1 dostaje sie do wymiennika ciepla ze zlozem fluidalnym 8, w którym kontaktuje sie z substancja stala prowadzona w obiegu przewodem 9 i zostaje wstepnie ochlodzony. W podlaczonym nastepnie separatorze Ifrdddziete rc gaz od ckla stalego. Gazdeetajesle do drugiego wymiennika ciepla ze zjózem fluidalnym 11, do którego przez pneumatyczny przewód transportu¬ jacy 12 wprowadza sie równiez ochlodzona w obiegu substancje stala. Substancje stala i gaz, który ulega przy tym dalszemu ochlodzeniu, rozdziela sie w nastepnytrt separatorze 13, Gar zawierajacy fluorowodórdostaje sie nastepnie do elektrolifsltra 14 w celu ódpylcnia, a nastepnie przewodem 15odplywa do nie pokazanego na rysunku urzadzenia absorpcyjnego lub kondensujacego.Substancja stala zbierajaca sie w separatorze 19 dostaje sie przewodem 16 do chlodnicy fluidalnej 17, w której najpierw przeplywa przez cztery komory chlodzace. Oddaje ona przy tym znaczna czesc swojego ciepla w wymianie posredniej plynacym w przeciwpradzie w stosunku do substancji stalej gazom zawierajacym tlen, które wolne od pylu, doprowadza sie nastepnie przewodem II do reaktora ze zlozem fluidalnym 1, jako gaz fluidyzujacy. Ostateczne ochlodzenie substancji stalej odbywa sie w dwóch podlaczonych komorach chlodza¬ cych, które np. chlodzi sie woda. Substancja stala dostaj sie nastepnie do urzadzenia 19 sluzacego do transportu pneumatycznego, Chlodnica fluidalna ITdzialaz zastosowaniem gazu zawierajacego tlen,jako gazu fluidyzujacego, który odbiera dalsza, z^acz&a ilosó ciepla od substancji stalej i oo odpyleniu w separatorze Wjest doprowadzany przewodem 21 do reaktora u zlozem fluidalnym 1*jakp gaz wtórny. Przewód 22 sluzy do zawracania do chlodnicy fluidalnej 17 pylu oddzielonego w elektrofiltrze 14.Wreszcie istnieja jeszcze dwa przewody 2^ i 24, przy pomocy których w przypadku nagromadzenia nadmiernych ilosci substancji stalej w systemie obiegowym, skladajacym sie z chlodnicy fluidalnej 17, przewodu 12, wymiennika-, ciepla ze zlozem fluidalnym 11 separatora 13, wymiennika ciepla ze zlozem fluidalnym S, separatora lii przewodu 14, mozna substancje te odprowadzic z ukladu (przewód 23) lub w pttyp-dcku mcmmmg® zubotema uMadu w substancja stala, doprowadzic ja (przewód 24) Cyframi--25, 2* i 27 oznaczono przewody sluzace do doprowadzania gazów fluidyzujacych lub transportujacych.Przyklad I. Do przeróbki stonowano suchy, uprzednio zmielony gruz piecowy z procesu elektrolizy glinu, o ciezarze nasypowym 1,1 kg/l i srednim uziamieniu 100-200/zm. Gruz piecowy zawieral 26% wagowych wegla i 15% wagowych fluoru, w przeliczeniu na F.Ze wzgledu aa wysoka zawartosc w^gla proces pirohydrolizy zachodzil samorzutnie, tzn. nie wymagal dodatkowego paliwa. Zamieszczone ponizej dane dotyczace ilosci gazu odnosza sie do warunków standardowych.Do rektora ze zlozem flidalnym 1 podawano przewodem 4gruz piecowy w ilosci 5i/h fafem z woda o temperaturze 2VPC podawana w ilosci 3,1 m3/h przewodem i. Jednoczesnie przewodem 1S doprowadzano 30CGmVh powietrza fluidyzujaoego o temperaturze 300°C, a przewodem 21 powietrze wtórne w ilosci 950©mVh, podgrzanejuz w wymienniku ciepla ze zlozem fluidalnym 17 do temperatury 400°C. Ze zwlegu na dobrane warunki fluidyzacji i parametry ruchowe, substancja stala tak krazyla w ukladzie cyrkulacyjnym zlozonym z reaktora ze zlozem fluidalnym 1, cyklonu oddzielajacego 2 i przewodu zawracajacego 3t ze srednia gestosc zawiesiny pylu w reaktorze ze zlozem fluidalnym 1 ponizej przewodu gazu wtórnego 21 wyno-119885 5 sila okolo 100 kg/m\ a powyzej przewodu gazu wtórnego 21 okolo 20 kg/m \ Aby zapewnic niezaklócony powrót substancji stalej do reaktora ze zlozem fluidalnym 1, przewód zawracajacy 3 fluidyzowano przy uzyciu 200m Vii powietrza. Temperatura wewnatrz systemu cyrkulacyjnego wynosila 1100°C.Wypalki w ilosci 3 t/h, odpowiadajacej ilosci materialu wprowadzanego do obróbki, po okresie przeby¬ wania 1 h odprowadzano przewodem 7 i chlodzono w osobnej chlodnicy. Ciezar nasypowy wypalków wynosil I kg/l. Zawartosc resztkowa fluoru wynosila ponizej 1% wagowego, a wegla ponizej 0,1% wagowego.Chlodzenie gazu odlotowego z reaktora ze zlozem fluidalnym 1 nastepowalo z zastosowaniem substancji stalej wlasnego procesu, W tym celu gaz odlotowy wychodzacy z cyklonu oddzielajacego 2chlodzono z 1100 do 590°C w wymienniku ciepla ze zlozem fluidalnym 8 za pomoca substancji stalej o temperaturze 280PC doprowadzanej przewodem 9 w ilosci 50t/h, w wyniku czego substancja stala ogrzewala sie sama do temperatury 590°C. Po przejsciu prze/separator 10 substancja stala dostawala sie nastepnie przwodem 16do chlodnicy fluidalnej 17. Gaz odlotowy z separatora 10 laczono w drugim, z punktu widzenia przeplywu gazu, wymienniku ciepla ze zlozem fluidalnym 11 z substancja stala o temperaturze 80°C transportowana pneuma¬ tycznie przewodem 12 z chlodnicy fluidalnej 17. Ilosc substancji stalej wynosila 50t/h. Nastepne rozdzielanie gazu i substancji stalej zachodzilo w separatorze 13, w którym gromadzila sie substancja stala o temperaturze 28G°C. Gaz oddzielany w separatorze 13, posiadajacy juz temperature 280°C, dostawal sie nastepnie do elektrofiltra 14, a nastepnie do urzadzenia do otrzymywania fluorowodoru. Ilosc gazu odlotowego wynosila 19500mVh, a jego sklad byl nastepujacy: C02 — 12,8% obj,02 — 3,3%obj, HF — 4.4%obj, N2 — 61,5%obj,H20—17,8% obj.Substancje stala, doplywajaca w ilosci 50t/h przewodem 16, a pochodzaca z separatora II, chlodzono w chlodnicy fluidalnej 17, posiadajacej cztery komory do wymiany ciepla z powietrzem dla reaktora ze zlozem fluidalnym 1 i dwie komory chlodzone woda. Do fluidyzacji zloza w chlodnicy fluidalnej 17 uzywano powietrza w ilosci 9500m3/h, a do posredniej wymiany ciepla 3000 mVh, Obydwa strumienie powietrza odprowadzano przewodami 21 wzglednie 18.W komorach chlodzacych chlodnicy fluidalnej 17, zasilanych woda w ilosci okolo 95 mVh, nastepowalo ogrzewanie wody chlodzacej od temperatury 40-90°C. Substancja stala chlodzila sie przy tym do tempera¬ tury 80°C. Do wymiennika ciepla ze zlozem fluidalnym U doprowadzano przewodem 27powietrze transpor¬ tujace w ilosci 2500mVh, o temperaturze 60°C i nadcisnieniu 50kfó.Przyklad II. Do otrzymywania fluorowodoru stosowano fluoryt o srednim uziarnieniu 100-200 pan i ciezarze nasypowym 1,2kg/l. Zawartosc fluorku wapniowego wynosila 95% wagowych. W odróznieniu od przykladu I niezbedne bylo w tym przypadku wprowadzanie dodatkowego paliwa.Do reaktora ze zlozem fluidalnym 1 doprowadzano 1210 kg/h wegla (29 260 kJ/kg), 1540kg/h fluorytu (w przeliczeniu na CaF2}i 31001/h wody o temperaturze 20°C przewodami 6, 4i 5. Przewodem lt doprowa¬ dzano 3000m3/h powietrza fluidyzujacego o temperaturze 400°C, a przewodem 21 doprowadzano 7000m3/h powietrza wtórnego o temperaturze 550°C. Obydwa strumienie powietrza pochodzily z chlodnicy fluidalnej 17.Srednia gestosc zawiesiny pylu w reaktorze ze zlozem fluidalnym 1 ponizej przewodu gazu wtórnego 21 wynosila 100 kg/m3, a powyzej przewodu gazu wtórnego 21 wynosila 25 kg/m3, przy temperaturze parujacej w reaktorze I120PC. Podobnie jak w przykladzie I, w celu niezaklóconego powrotu substancji stalej do reaktora ze zlozem fluidalnym 1, do przewodu zawracajacego 3 wprowadzano powietrze w ilosci 200rnVh.Czas przebywania ustalono na 90 minut.Wypalki w ilosci 1,23 t/hodpowiadajacej ilosci materialu wprowadzonego do obróbki, odprowadzano z ukladu cyrkulujacego przewodem 7. Wypalki posiadaly jakosc wapna palonego i mogly byc stosowane w budownictwie.W odróznieniu od przykladu I, chlodzenie gazu odlotowego nastepowalo przy uzyciu obcej substancji stalej, a mianowicie tlenku glinu. Przeplywy strumieni gazu i substancji stalej byly analogiczne jak w przykladzieI. i Ilosc substancji stalej cyrkulujacej przez przewód transportujacy 12, wymiennik ciepla ze zlozem fluidalnym/separator i chlodnice fluidalna 17 wynosila 40t/h. Ilosc powietrza transportujacego wynosila 2lOOm3/h (60°C, nadcisnienie 50kBa). Temperatury gazu odlotowego i substancji stalej uzyskiwane w stopniach wymiennik ciepla ze zlozem fluidalnym/separator, wynosily 290°C (11/13) wzglednie 610°C (8/10). f ¦ Przewodem 15 odplywal gaz, przeznaczony do otrzymywania fluorowodu, w ilosci 16750 m /h o nastepujacym skladzie: C02 — 14,8% obj, 02 — 2,1% obj, HF — 5,0% obj. N2 — 58,0% obj, HjO — 20,1% obj. ¦i Przy powtórnym chlodzeniu w chlodnicy fluidalnej 17 substancji stalej doprowadzanej przewodem 16, powstawalo 3000 m3/h powietrza ogrzanego posrednio, a przez to nie zawierajacego pylu (przewód 18) i 7000 m3/h powietrza ogrzanego bezposrednio (przewód 21), które kierowano do reaktora ze zlozem fluidalnym 1 jako powietrze fluidyzacyjne, wzglednie jako powietrze wtórne.6 U9SS5 Komory chlodzace reaktora ze /lozem fluidalnym 1 o chlodzeniu wodnym, zasilano woda o temperatu¬ rze 4CPC w ilosci 67mVh, która ogrzewala sie do temperatury 90?C Substancja stala chlodzila sie przy tym do temperatury 80°C.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania fluorowodoru przez pirohydrolityczna obróbke materialów zawierajacych fluor w ekspandowanym zlozu fluidalnym i nastepnie chlodzenie gazo w odlotowych, znamienny tym, ze chlodzenie gazów odlotowych prowadzi sie przez bezposrednie wprowadzanie substancji stalych,utrzymywanych w osobnym obiegu, które z kolei chlodzi sie ponownie w chlodnicy z Wykorzystaniem ciepla fizycznego. 2. Sposób wedlug zastrz. I, znamienny tym, ze bezposrednie chlodzenie prowdzi sie przez zmieszanie . ochlodzonych ponownie substancji stalych i gazu odlotowego w co najmniej jednym wymienniku ciepla ze zlozem fluidalnym. 3. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze substancje stale chlodzi sie ponownie w korzystnie wielostopniowej chlodnicy fluidalnej. 4. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, aumknny tym, ze substancje stale chlodzi sie ponownie w chlodnicy fluidalnej z szeregiem przeplywowych komór chlodzacych, przy podgrzewaniu gazów zawierajacych tlen, doprowadzanych do reaktora ze zlozem fluidalnym. 5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do ekspandowanego zloza fluidalnego doprowadza sie gazy zawierajace tlen, co najmniej w dwóch strumieniach czastkowych, na róznej wysokosci, a substancje stala uniesiona z gazem odlotowym, po oddzieleniu od gazu odlotowego, zawraca sie do dolnego obszaru zloza fluidalnego. 25 V16 rL, I —27 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 120 egz.Cena 100 zl PL