Przedmiotem wynalazku jest zawór motylkowy oraz sposób wytwarzania zaworu motylkowego.Znany jest z opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 902 697 zawór motylkowy zawierajacy kor¬ pus, majacy cylindryczny otwór przelotowy, lezacy w osi wzdluznej korpusu sworzen, zamocowany obrotowo w co najmniej jednym otworze korpu¬ su, prostopadly do osi wzdluznej korpusu oraz ko¬ lowa tarcze zamocowana do sworznia. Tarcza za¬ wiera elastyczny pierscien uszczelniajacy, usytuo¬ wany na jej obrzezu.Tarcza jest przystosowana do obracania sie wraz ze sworzniem pomiedzy polozeniem otwartym a zamknietym zaworu. W polozeniu zamknietym pierscien uszczelniajacy zamyka przeplyw cieczy przez otwór przelotowy korpusu. Korpus zaworu motylkowego jest wykonany z metalu uksztalto¬ wanego na drodze obróbki skrawaniem, co powo¬ duje nadmierny wzrost kosztów wytwarzania1 za¬ woru.Znany jest z opisu zgloszeniowego RFN nr Os 2106 368 zawór, którego korpus jest wykonany z tworzywa sztucznego, tworzac sprezyste gniazda dla zawieradla zaworu. Korpus wytwarza sie przez wtryskiwanie tworzywa sztucznego w stanie ter¬ moplastycznym do formy, której komora wtrys¬ kowa odpowiada zewnetrznemu ksz-taltowi korpu¬ su zaworu. Zawory * wyposazone w korpus z two¬ rzywa sztucznego nie znajduja zastosowania do 10 15 20 25 30 pracy pod znacznymi cisnieniami z uwagi na nie¬ wielka wytrzymalosc korpusu.Zgodnie z rozwiazaniem wedlug wynalazku za¬ wór zawiera cylindryczna tuleje, wtopiona w kor¬ pusie wykonanym z tworzywa sztucznego, majaca otwór przelotowy, wspólosiowy z otworem prze¬ lotowym korpusu, stanowiacym gniazdo pierscie¬ nia uszczelniajacego.Korzystnie tuleja ma pare wspólosiowych otwo¬ rów przechodzacych przez korpus zaworu, przy co najmniej jednym koncu sworznia, prostopa¬ dlych do otworu przelotowego korpusu, w które wchodza konce obrotowego sworznia.Zgodnie' ze sposobem wedlug wynalazku przed wtryskiem tworzywa, umieszcza sie w formie tar¬ cze, sworzen oraz cylindryczna tuleje, zmontowa¬ ne w jednolity zespól, zaciska sie tarcze pomie¬ dzy para rdzeni, w plaszczyznie prostopadlej do osi wzdluznej rdzeni i tulei, umieszcza sie co naj¬ mniej jeden koniec sworznia w otworze wykona¬ nym w sciance formy.Tarcze zaworu montuje sie z dwóch polówek, wykonuje sie jednorodny pierscien uszczelniajacy majacy przeciwlegle segmenty pierscieniowe, umie¬ szcza sie pierscien uszczelniajacy wewnatrz otwo¬ ru przelotowego tulei tak, ze segmenty pierscie¬ niowe sa usytuowane w osi z otworami poprzecz¬ nymi tulei, wprowadza sie sworzen przez segmen¬ ty pierscieniowe pierscienia uszczelniajacego oraz otwory poprzeczne tulei, umieszcza sie polówki 115 697115 697 3 tarczy wokól sworznia oraz mocuje sie polówki tarczy do sworznia przed umieszczeniem zespolu tarczy, sworznia i tulei w komorze wtryskowej.Zastosowanie wspólosiowych otworów, wykona¬ nych w korpusie zaworu, umozliwia zmontowanie tulei, sworznia i tarczy w jednolity zespól przed osadzeniem tego zespolu w komorze wtryskowej formy, przed wtryskiem tworzywa termoplastycz¬ nego do formy. W gotowym korpusie zaworu swo- rzen wystaje z tworzywa co najmniej jednym koncem, na którym jest osadzona raczka. Wysta¬ jacy koniec sworznia umozliwia ustalenie zespolu tulei, sworznia i tarczy we wlasciwym polozeniu w formie przed wtryskiem tworzywa termoplasty¬ cznego do formy.Przedmiot wynalazku zostal uwidoczniony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia wycinek formy do wytlaczania wtryskowego korpusu zaworu, w przekroju wzdluznym, fig. 2 — zawór, w widoku perspekty¬ wicznym, fig. 3 — zawór, w przekroju poprzecz¬ nym, fig. 4 — zawór, w przekroju wzdluznym, fig. 5 — fragment rdzenia formy do wytlaczania wtryskowego korpusu zaworu, w widoku perspek¬ tywicznym, fig. 6 — pierscien uszczelniajacy, w widoku perspektywicznym.Zawór motylkowy zawiera korpus 12 z tworzy¬ wa sztucznego formowany wtryskowo, majacy srodkowy, cylindryczny otwór przelotowy 14 za¬ pewniajacy przeplyw cieczy przez korpus 12. Prze¬ ciwlegle konce korpusu 12 sa nagwintowane, przy czym jeden koniec zawiera odcinek 13 z gwintem zewnetrznym, natomiast drugi koniec zawiera od¬ cinek 15 z gwintem wewnetrznym. Korpus 12 jest wykonany z tworzywa termoplastycznego nadaja¬ cego sie do formowania wtryskowego.Zgodnie z fig. 3, 4 korpus 12 zawiera kolowa tarcze 16 osadzona na sworzniu 18, obracajaca sie wraz ze sworzniem 18 wokól jego osi. Tarcza 18 zawiera srodkowa piaste 20, w która wchodzi swo- rzen 18 oraz pierscieniowe piasty 24 otaczajace przeciwlegle konce piasty 20. Tarcza 16 jest sztywno zamocowana do sworznia 18, przyklado¬ wo przy pomocy spoiny punktowej.Tarcze 16 otacza cylindryczna tuleja 26, wyko¬ nana korzystnie z mosiadzu, majaca otwór przelo¬ towy 27, o gladkiej powierzchni, i sluzaca jako gniazdo zaworu. Tuleja 26 moze byc równiez wy¬ konana ze stali nierdzewnej, materialu ceramicz¬ nego lub tworzywa sztucznego, dobrze znoszacego temperatury formowania wtryskowego oraz ro¬ dzaje cieczy dla których jest przeznaczony za¬ wór. Tuleja 26 jest osadzona nieruchomo w row¬ ku 28 w otworze 14. Przeciwlegle konce tulei 26 sa osadzone pomiedzy wystepami 28a rowka 28.Wewnetrzne rozmiary otworu przelotowego 27 tu¬ lei sa w przyblizeniu równe wewnetrznym rozmia¬ rom otworu 14. Tuleja 26 zawiera ponadto pare przeciwleglych otworów 29 w które wchodza prze¬ ciwlegle konce sworznia 18.Jeden koniec sworznia 18 przechodzi przez otwór 29 w tulei 26 i jest osadzony obrotowo w wybraniu 30 korpusu 12. Przeciwny koniec swo¬ rznia 18 przechodzi przez przeciwlegly otwór 29 w tulei 26 oraz otwór 34 wykonany w korpusie 12.Koncówka sworznia 18 przechodzaca przez otwór 34 i wystajaca poza korpus zaworu ma splaszczo¬ na powierzchnie boczna 32 i jest zakonczona ra¬ czka 42. Raczka 42 formowana wtryskowo z tego 5 samego materialu termoplastycznego ,co korpus zaworu ma otwór 43, w który wchodzi koncówka 18.Ruch raczki 42 obraca sworzen 18 oraz tarcze 16 wokól osi sworznia 18 pomiedzy polozeniem za- 10 mknietym, w którym plaszczyzna tarczy 16 jest prostopadla do osi wzdluznej otworu 14 oraz po¬ lozeniem otwartym, w którym plaszczyzna tarczy 16 lezy równolegle do kierunku przeplywu cieczy przez zawór. 15 Otwór przelotowy 27 tulei 26 zawiera splaszczo¬ ne scianki 50 usytuowane na przeciw siebie, ota¬ czajace otwory 29. Jezeli tuleja 26 jest wykonana z metalu, splaszczone scianki 50 sa wykonane na drodze przeciagania tulei cylindrycznej o kolowym 20 przekroju poprzecznym. Splaszczone scianki 50 otworu przelotowego 27 sa polaczone miedzy soba pólkolistymi sciaokaimi 51. Zewnetrzna powierzch¬ nia 52 kazdej piasty 24 tarczy 16 jest plaska i jest usytuowana w niewielkiej odleglosci w kierunku 25 do wewnatrz od plaskiej scianki 50 tulei 26. Pro¬ mien obrzeza 53 tarczy 16 jest nieznacznie mniej¬ szy od promienia pólkolistej scianki 51 tulei 26.Na obrzezu tarczy 16 znajduje sie ciagly rowek 58, w którym jest osadzony pierscien uszczelniaja- 30 cy 54. Rowek 58 obejmuje przeciwlegle odcinki pierscieniowe, otaczajace piasty 24 oraz odcinki pólkoliste laczace odcinki pierscieniowe. Pierscien uszczelniajacy 54 jest wykonany korzystnie w po¬ staci jednorodnego zespolu, skladajacego sie z 35 pierscieniowych segmentów 55, wchodzacych w odcinki pierscieniowe rowka 58, oraz pólkoliste segmenty 56, laczace pierscieniowe segmenty, wchcdzace w pólkoliste odcinki rowka 58. Korzy¬ stnie pierscien uszczelniajacy 54 jest wykonany z 40 materialu elastycznego, takiego jak kauczuk na¬ turalny, elastomery syntetyczne, lub fluoroelasto- mery.Aby zapewnic uszczelnienie pomiedzy pierscie¬ niowymi segmentami 55 pierscienia uszczelniaja- « cego oraz plaska scianka 50 otworu przelotowego 27, kazdy pierscieniowy segment 55 pierscienia u- szczelniajacego 54 wystaje na zewnatrz pierscie¬ niowej czesci rowka 58 na odleglosc wieksza od luzu pomiedzy zewnetrzna powierzchnia piasty 24 50 ' i plaska scianka 50. Uszczelnienie takie, utrzymy¬ wane dla wszystkich polozen tarczy 16 powoduje sciskanie promieniowe pierscieniowych segmentów 55 pierscienia uszczelniajacego 54, do zetkniecia ze sworzniem 18. Tak wiec pierscieniowe segmenty 55 55 pierscienia uszczelniajacego 54 zapewniaja uszczelnienie sworznia przy wszystkich polozeniach tarczy 16.Tarcza 16 sklada sie korzystnie z dwóch poló¬ wek 64, wykonanych zgodnie z opisem patento- 60 wym St. Zjedn. Ameryki nr 3 902 697. Polówki 64 tarczy zawieraja czesc srodkowa w ksztalcie polo¬ wy cylindra oraz kolnierz usytuowany na obrze¬ zu, tworzace piasty 20 oraz rowek 58. Polówki tar¬ czy 16 wykonuje sie na drodze tloczenia z arkusza W stali nierdzewnej i mocuje do sworznia 18 spoina-5 115 697 6 mi punktowymi. W miare potrzeby polówki tarczy 16 laczy sie ze soba.Figura 1 przedstawia forme do wytwarzania za¬ woru motylkowego wedlug wynalazku. Forma za¬ wiera pare oddzielnych polówek 70, 72, ogranicza¬ jacych cylindryczna komore wtryskowa 74, o ksztalcie odpowiadajacym korpusowi 12 zaworu.Forma zawiera równiez pare przesuwnych, wspól¬ osiowych rdzeni 76, 78, których konce wchodza do komory wtryskowej, o zarysie odpowiadajacym cylindrycznemu otworowi 14 korpusu 12 zaworu.Kazdy rdzen 76, 78 jest osadzony przesuwnie przy pomocy par wsporników 100, 102, 104, 106. Wspor¬ niki 100, 102 obejmuja koncówke rdzenia 76 a wsporniki 104, 106 chwytaja koncówke rdzenia 78.Rdzen 78 podtrzymuje tuleje 80 majaca zewne¬ trzny gwint wytlaczajacy wewnetrzny gwint 15 na jednym konca korpusu 12 zaworu. Tuleja 80 ma cylindryczny otwór 82, którego srednica jest w przyblizeniu równa zewnetrznej srednicy rdzenia 78. Tuleja 80 zawiera równiez pierscieniowy kol¬ nierz 84. Obrzeze 86 kolnierza 84 styka sie z po¬ wierzchniami polówek 70, 72 formy,. a plaska po¬ wierzchnia 88. kolnierza 84 wyznacza powierzchnie czolowa komory wtryskowej 74.Polówki 70, 72 farmy zawieraja wkladki 89, 90 otaczajace rdzen 76, majace wewnetrzne gwinto¬ wane odcinki 92a, 92b wyznaczajace gwintowany odcinek 13 komory 12 zaworu. Polówka 72 formy zawiera otwór 94 usytuowany poprzecznie do osi rdzeni 76, 78 w poblizu konców rdzeni 76, 78. W otwór 94 wchodzi zewnetrzny koniec sworznia 18, na którym jest osadzona raczka 42. W poblizu otworu 94 znajduje sie wybranie 9.6, odpowiadaja¬ ce zderzakowi 98 wytlaczanemu na zewnetrznej powierzchni korpusu 12. Zderzak 92 ogranicza ruch obrotowy raczki 42 w kierunku polozenia otwartego.Przy montazu zaworu sklada sie tarcze 16, swo- rzen 18 i tuleje 26, a nastepnie umieszcza sie pod¬ zespól w komorze wtryskowej 74, gdzie tarcza 16 zostaje zacisnieta pomiedzy koncami rdzeni 76,78, zas sworzen 18 wchodzi w otwór 94. Pierscien u- szczelniajacy 54 umieszcza sie w otworze 27 tulei 26, przy czym plaszczyzna pierscienia uszczelnia¬ jacego 54 jest prostopadla do osi otworu przeloto¬ wego tulei 26, zas pierscieniowe segmenty 55 leza w osi otworów 29. Tak wiec pierscien uszczelnia¬ jacy 54 znajduje sie w polozeniu odpowiadajacym polozeniu zamknietemu tarczy 16.Sworzen 18 wprowadza sie przez otwory 29 oraz segmenty 55 pierscienia 54. Polówki 64 tarczy 16' umieszcza sie naprzeciw siebie po przeciwnych stronach sworznia 18 tak, ze piasty 20 polówek 64 tarczy otaczaja sworzen 18, a piasty 24 otaczaja pierscieniowe segmenty 55 pierscienia 54. Obwo¬ dowe kolnierze polówek 64 tarczy zaciskaja pól¬ koliste segmenty 56 pierscienia uszczelniajacego 54.Polówki 64 tarcz mocuje sie nastepnie do siebie oraz do sworznia 18 na drodze spawania punkto¬ wego.Zespól tarczy 16 oraz tulei 26 umieszcza sie na¬ stepnie w komorze wtryskowej 74 w sposób po¬ kazany na fig. 1, zaciskajac go pomiedzy konca¬ mi rdzeni 76, 78. Koncówki rdzeni 76, 78 .maja srednice zewnetrzna równa wewnetrznej srednicy otworu 27 tulei 26 zas ksztalt dopasowany do za¬ rysu obrzeza polówek 64 tarczy 16 (fig. 5). Na -• 5 rdzeniu 78 umieszcza sie równiez tuleje 80.Do komory wtryskowej 74 wtryskuje sie two¬ rzywo sztuczne pod cisnieniem, wytlaczajace kor¬ pus 12 wokól tulei 26. Po ochlodzeniu i utwardze¬ niu tworzywa otwiera sie forme przez oddzielenie polówek 70, 72 formy w kierunku prostopadlym do osi otworu 14. oraz wysuniecie rdzeni w kie¬ runku osi otworu 14. W miare wysuwania rdzenia 78 z otworu 82, tuleja 80 zostaje wykrecona z kor¬ pusu 12 zaworu, pozostawiajac odcinek 15 z gwin¬ tem wewnetrznym. Po zakonczeniu procesu for¬ mowania korpusu 12 zaworu instaluje sie raczke 42 na zewnetrznym koncu sworznia 18.W rozwiazaniu alternatywnym, stosowanym zwlaszcza do • zaworów • niskocisnieniowych, tarcze odlewa sie na sworzniu, wykonujac jednoczesnie rowek dla uszczelki pierscieniowej.Zastrzezenia patentowe 1. Zawór motylkowy zawierajacy korpus z two¬ rzywa sztucznego, majacy cylindryczny otwór 30 przelotowy lezacy w osi wzdluznej koripusu, swo¬ rzen, zamocowany obrotowo w co najmniej jed¬ nym otworze korpusu, prostopadly do osi wzdluz¬ nej korpusu, oraz kolowa tarcze, majaca na obrze¬ zu pierscien uszczelniajacy, zamocowana do swo- 35 rznia i przystosowana do obracania pomiedzy po¬ lozeniem otwartym i zamknietym zaworu, zna¬ mienny tym, ze zawiera cylindryczna tuleje (26), wtopiona w korpusie (12) wykonanym z tworzy¬ wa sztucznego, majaca otwór przelotowy (27), w wspólosiowy z otworem przelotowym (14) korpu¬ su (12), stanowiacy gniazdo pierscienia uszczelnia¬ jacego. 2. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze tuleja (26) ma pare wspólosiowych otworów (29), 45 przechodzacych przez korpus zaworu, przy co naj¬ mniej jednym koncu sworznia (18), prostopaalych do otworu przelotowego (27) korpusu, w które wchodza konce obrotowego sworznia (18). 3. Sposób wytwarzania zaworu motylkowego, - w & którym do formy, której komora wtryskowa od¬ powiada zewnetrznemu ksztaltowi korpusu zawo¬ du, wtryskuje sie tworzywo sztuczne w stanie termoplastycznym, znamienny tym, ze przed wtry- ' . skiem tworzywa umieszcza sie w formie tarcze, 55 "sworzen oraz cylindryczna tuleje, zmontowane w jednolity zespól, zaciska sie tarcze pomiedzy para rdzeni, w plaszczyznie prostopadlej do osi wzdluz¬ nej rdzeni i tulei oraz umieszcza sie co najmniej jeder* koniec sworznia w otworze wykonanym w oo sciance formy. 4. Sposób wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze tarcze zaworu montuje sie z dwóch polówek, wy¬ konuje sie jednorodny pierscien uszczelniajacy ma¬ jacy przeciwlegle segmenty pierscieniowe, umie- 65 szcza sie pierscien uszczelniajacy wewnatrz otwo- 15115 697 ru przelotowego tulei tak, ze segmenty pierscie¬ niowe sa usytuowane w osi z otworami poprzecz¬ nymi tulei, wprowadza sie sworzen przez segmen¬ ty pierscieniowe pierscienia uszczelniajacego oraz otwory poprzeczne tulei, umieszcza sie polówki tarczy wokól sworznia oraz mocuje sie polówki tarczy do sworznia przed umieszczeniem zespolu tarczy sworznia i tulei w komorze wtryskowej.** CZYTELNIA Urzedu Paten*"*" • i tam iw- J Drukarnia Narodowa, Zaklad Nr 6, 98/82 Cena 100 zl PL PL PL