Opis patentowy opublikowano: 15.05.1981 109359 Int. Cl.2 GUB 7/24 Twórca wynalazku Uprawniony z patentu: N. V. Philips' Gloeilaimpemfaibrieken, Eindhoven (Holandia) Nosnik zapisu i urzadzenie do odczytywania nosnika zapisu, na którym informacja jest zarejestrowana w optycznie odczytywalnej strukturze Wynalazek dotyczy nosnika zapisu i urzadzenia do odczytywania nosnika zapisu, na którym in¬ formacja jest zarejestrowana w optycznie odczy¬ tywalnej strukturze pól i pól posrednich usytuo¬ wanych wzdluz sciezek. Pola maja inny wplyw na odczytujaca wiazke promieniowania niz pola posrednie.W niniejszym opisie sciezkami nazywane sa te czesci sciezek, które sasiaduja wzajemnie ze so¬ ba patrzac w kierunku z boku. Dla dyskowego nosnika zapisu sciezka jest ten odcinek sciezki, który odpowiada jednemu obrotowi nosnika zapi¬ su. Sciezka spiralna jest wypadkowa laczacych sie, prawie koncentrycznych sciezek znajdujacych' sie na dyskowym nosniku zapisu. Nosnik zapisu po¬ siada korpus, na którym umieszczona jest struk¬ tura informacyjna oraz warstwe ochronna na stru¬ kturze informacyjnej.Znany jest z holenderskiego zgloszenia paten¬ towego nr 7102 863 sposób rejestrowania sygna¬ lu telewizji kolorowej na dyskowym nosniku za¬ pisu. Nosnik zapisu zawierajacy trzydziestominu- towy. program zarejestrowany w strukturze scie¬ zek, posiada pierscieniowy obszar ze struktura in¬ formacyjna o zewnetrznym promieniu w przybli¬ zeniu 15 cm i wewnetrznym w przyblizeniu 8 cm.Odleglosc pomiedzy sciezkami w kierunku pro¬ mieniowym wynosi w przyblizeniu 2 /xm.Nosnik zapisu mozna odczytac optycznie, sku- 10 15 20 25 30 piajac na strukturze optycznej czytajaca wiazke promieniowania i przemieszczajac w ten sposób sformowana plamke promieniowania po sciezce in¬ formacyjnej. Czytajaca wiazka promieniowania zo¬ staje wówczas zmodulowana zgodnie z sekwen¬ cja pól i pól posrednich w sciezce. Zmodulowana wiazka czytajaca zostaje zmieniona przez detektor promieniowania na sygnal elektryczny, który re¬ prezentuje obraz lub dzwiek.Przy odczytywaniu nosnika zapisu musza zo,stac zdetektowane najdrobniejsze szczególy, w powyz¬ szym przykladzie, szczególy o wielkosci rzedu mi¬ kronów. Do tego celu uzyto ukladu obiektywowe¬ go o duzej przeslonie i malej glebi ostrosci. Uklad obiektywowy zapewnia to, ze wiazka odczytujaca jest zawsze dokladnie zogniskowana na strukturze informacyjnej* Moze zdarzyc sie, ze odczytywana sciezka porusza sie osiowo wzgledem ukladu o- biektywowego, na przyklad, z powodu bledów w zawieszeniu nosnika zapisu, czy jego paczenia sie lub jako rezultat wibracji w urzadzeniu odczytu¬ jacym. Wówczas detektor otrzymuje promieniowa¬ nie nie tylko z odczytywanej czesci sciezki, ale takze promieniowanie z najblizszego sasiedztwa tej czesci sciezki. W rezultacie zmniejsza sie gle¬ bokosc modulacji sygnalu dostarczanego przez de¬ tektor, a nawet moga wystapic przesluchy, ponie¬ waz nie tylko jedna sciezka jest odczytywana, ale oswietlane sa takze sciezki sasiednie. Dlatego waz- 109 359i rla jest mozliwosc wykrywania przesuniecia po¬ miedzy plaszczyzna ogniskowania i plaszczyzna od¬ czytywanej struktury informacyjnej, co umozliwia skorygowanie ogniskowania.W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych nr i3.jB73k412 proponuje sie, aby w czasie odczytywa- ' nia nosnika zapisu z informacyjna struktura op¬ tyczna, wydzielac z sygnalu pojedynczego detek¬ tora rsygnal informacji i sygnal korekcji ognisko¬ wania strumienia odczytujacego. W znanych urza¬ dzeniach zródlo promieniowania wysylajace odczy¬ tujaca wiazke promieniowania wprawiane jest w ruch oscylujacy w kierunku prostopadlym do nos¬ nika zapisu. W rezultacie wiazka odczytujaca jest na strukturze informacyjnej okresowo skupiana i rozpraszana. Ze wzgledu na zastosowanie mecha¬ nicznych srodków, uzyskiwana czestotliwosc oscy¬ lacji jest odpowiednio niska. Za niska, aby mogla byc zastosowana do odczytywania nosnika zapisu o duzej gestosci informacji, takiego jak nosnik za¬ pisu programu telewizyjnego. Te znane urzadze¬ nia odczytujace sa skomplikowane ze wzgledu na mechaniczne srodki uzyskiwania oscylacji.Nosnik zapisu, na którym informacja jest zare¬ jestrowana w optycznie odczytywalnej strukturze pól i pól posrednich rozmieszczonych w sciezkach, która to struktura jest odczytywana za pomoca nadazno-ogniskowanej czytajacej wiazki promie¬ niowania, przy czym pola oddzialywaja na wiaz¬ ke czytajaca w sposób odmienny niz pola posred¬ nie, wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze przynajmniej jedna powierzchnia korpusu nosnika zapisu posiada okresowe zafalowania, zmieniajace sie w kierunku odczytu sciezek. Okres tych zafa- lowan jest znacznie wiekszy od sredniego okresu wystepowania pól na sciezkach.Korzystnie okresowe zafalowania powierzchni korpusu nosnika zapisu znajduja sie na optycznie odczytywalnej strukturze informacyjnej bedacej struktura odbijajaca promieniowanie, dla nosnika zapisu w ksztalcie dysku z korpusem przepusz¬ czajacym promieniowanie, którego powierzchnia znajduje sie z przeciwnej strony wzgledem struk¬ tury informacyjnej i stanowi jednoczesnie plasz¬ czyzne padania i plaszczyzne wyjscia promienio¬ wania czytajacego* W odmiennym korzystnym rozwiazaniu okresowe zafalowania powierzchni korpusu nosnika zapisu znajduja sie po przeciwnej stronie wzgledem op¬ tycznie odczytywalnej struktury informacyjnej be- dacej struktura odbijajaca promieniowanie dla nosnika zapisu w ksztalcie dysku z korpusem prze¬ puszczajacym promieniowanie, którego powierz¬ chnia lezaCa po przeciwnej stronie wzgledem struk¬ tury informacyjnej stanowi jednoczesnie powierz¬ chnie padania i powierzchnie wyjscia promienio¬ wania czytajacego.Nosnik zapisu, na którym informacja jest za¬ rejestrowana w optycznie odczytywalnej struktu¬ rze pól i pól posrednich rozmieszczonych w sciez¬ kach, która to struktura jest odczytywana za po¬ moca nadazno-ogniskowanej czytajacej wiazki pro¬ mieniowania, przy czym pola oddzialywaja na Wiazka czytajaca w sposób odmienny niz pola po- i srednie, a sciezki patrzac w kierunku poprzecz¬ nym do kierunku odczytu sciezek posiadaja okre¬ sowe zafalowania o okresie znacznie wiekszym od sredniego okresu wystepowania pól na sciez- 5 kach i amplitudzie mniejszej od szerokosci scie¬ zek, wedlug wynalazku, charakteryzuje sie tym, ze przynajmniej jedna powierzchnia korpusu nos¬ nika zapisu posiada okresowe zafalowania, zmie¬ niajace sie w kierunku odczytu sciezek, przy czym 10 okres tych zafalowan jest znacznie wiekszy od sredniego okresu wystepowania pól na sciezkach, a ponadto czestotliwosci przestrzenne obydwu ty¬ pów zafalowan powierzchni korpusu nosnika za¬ pisu sa wystarczajaco wzajemnie od siebie odleg- 15 le i nie maja wspólnych harmonicznych.Urzadzenie do odczytywania nosnika zapisu, na którym informacja jest zarejestrowana w optycz¬ nie odczytywalnej strukturze, zawierajacej zródlo promieniowania dostarczajace wiazke promieniowa¬ nia odczytujacego oraz czuly na promieniowanie detektor przetwarzajacy w sygnal elektryczny czy¬ tajaca wiazke, zmodukowana przez sekwencje pól i pól posrednich na sciezkach nosnika, przy czym czytajaca wiazka promieniowania jest nadazno- -ogniskowana, a zródlo promieniowania jest zród¬ lem stacjonarnym, wedlug wynalazku, charakte¬ ryzuje sie tym, ze wyjscie detektora jest polaczo¬ ne z elektronicznym obwodem wydzielajacym z wyjsciowego sygnalu detektora skladowa wysoko- czestotliwosciowa oraz skladowa niskoczestotli- wosciowa, które to skladowe przetwarzane sa od¬ powiednio na sygnal informacji i sygnal kontrol¬ ny do korekcji ogniskowania wiazki czytajacej.W elektronicznym obwodzie korzystnie zostaje wydzielona skladowa stala sygnalu wyjsciowego detektora, która to skladowa stala jest przetwa¬ rzana na sygnal zgrubnej korekcji ogniskowania wiazki czytajacej. io W odmiennym wykonaniu urzadzenie do odczy¬ tywania nosnika zapisu, na którym informacja jest zarejestrowana w optycznie odczytywalnej struk¬ turze, zawierajace zródlo promieniowania dostar¬ czajace wiazke promieniowania odczytujacego oraz 45 czuly na promieniowanie detektor przetwarzaja¬ cy w sygnal elektryczny czytajaca wiazke, zmo¬ dulowana przez sekwencje pól i pól posrednich na sciezkach nosnika, przy czym czytajaca wiazka promieniowania jest nadazno-ogniskowana, a zród-^ 90 lo promieniowania jest zródlem stacjonarnym, we* dlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze wyj¬ scie detektora jest polaczone z elektronicznym ob¬ wodem wydzielajacym z wyjsciowego sygnalu de¬ tektora skladowa wysokoczestotliwosciowa oraz M skladowa niskoczestotliwosciowa, przy czym skla¬ dowa wysokoczestotliwosciowa przetwarzana jest na sygnal informacji, a skladowa niskoczestotlin wosciówa na sygnal kontrolny do korekcji ogni* skowania wiazki czytajacej oraz na drugi sygnal 60 kontrolny do korekcji polozenia plamki Czytajacej wzgledem czytanej sciezki.W urzadzeniu wedlug wynalazku dla uzyskania Sygnalu korekcji nie sa potrzebne zadne dodatko¬ we elementy optyczne. Unika sie przez to pro- 65 blemów regulacji, wystepujacych przy zastosowa-5 niu takich dodatkowych elementów. Ponadto nie potrzeba stosowac zadnych srodków w celu skom¬ pensowania wibracji, wystepujacych podczas od¬ czytywania, pomiedzy dodatkowymi elementami optycznymi.Przedmiot wynalazku w przykladzie wykonania jest odtworzony na rysunku, na którym fig, 1 przedstawia czesc dyskowego nosnika zapisu W widoku z góry, fig. 2 — schemat urzadzenia do odczytywania nosnika zapisu, fig. 3 — fragment dyskowego nosnika zapisu wedlug wynalazku, fig. 4 — nosnik zapisu w widoku od spodu, fig. 5a, 5b i 5c ilustruja zasade rozwiazania wedlug wy¬ nalazku, fig. 6 przedstawia przebieg sygnalu uzy¬ skanego z nosnika zapisu w funkcji czasu dla róz¬ nych polozen odczytywanego sygnalu, a fig. 7 przedstawia kilka przykladów wykonania nosnika zapisu wedlug wynalazku.Na dyskowym nosniku zapisu 1 pokazanym na fig. 1 znajduje sie wiele koncentrycznych lub pra¬ wie koncentrycznych sciezek 2, z których poka¬ zano tylko kilka. Pomiedzy sciezkami informacyj¬ nymi znajduja sie powierzchnie bezkonstruktoro- we 3. Sciezki 2 zawieraja wiele pól g przemien¬ nie z polami posrednimi t. Dlugosci pól g i pól posrednich t odpowiadaja zarejestrowanej infor¬ macji. W czasie odczytywania sciezki wiazka od¬ czytujacego promieniowania zostaje zmodulowana zgodnie z sekwencja pól g i pól posrednich t w sciezce 2.Pola g w sciezkach odrózniaja sie od pól po¬ srednich t i powierzchni pomiedzy sciezkami w rozmaity sposób. Na przyklad moga sie róznic od pól posrednich stopniem przepuszczalnosci lub wspólczynnikiem odbicia promieniowania, przez co wiazka odczytujaca modulowana jest amplitudo¬ wo. Wiazka odczytujaca moze byc takze modulo¬ wana fazowo. Modulacje taka mozna uzyskac u- mieszczajac pola i pola posrednie na róznych po¬ ziomach w nosniku zapisu. Taka struktura fazo¬ wa sklada sie z szeregu wglebien, które sa wy¬ cisniete w odbijajacym wiazke odczytujaca nosni¬ ku zapisu, na glebokosc = ^/4, gdzie X jest dlu¬ goscia fali promieniowania zastosowanego do od¬ czytywania. Taka strukture mozna odczytywac dla przykladu przy pomocy plamki promieniowania, tzw. plamki czytajacej V (fig. 1), której srednica d jest wieksza od szerokosci sciezki 2, ale mniej¬ sza od sumy szerokosci jednej sciezki i dwu po¬ wierzchni bezstrukturowych.Fig. 2. przedstawia Urzadzenie do odczytywania nosnika zapisu. Wiazka czytajaca emitowana ze zródla 6, skierowana jest do soczewek obiektywu 8 przy pomocy pólprzezroczystego lustra 7. Socze¬ wki obiektywu tworza na strukturze optycznej za¬ wierajacej informacje na sciezce 2, plamke czyta¬ jaca V, Struktura optyczna znajduje sie na gór¬ nej powierzchni nosnika zapisu. Na skutek odbi¬ cia od struktury informacyjnej, wiazka czytajaca przechodzi w drodze powrotnej drugi raz przez soczewki obiektywu 8 oraz pólprzezroczyste lu¬ stro 7 i skupiana jest na detektorze promienio¬ wania 9. Wyjscie detektora 9 dolaczone jest do ukladu elektronicznego 10, w którym sygnal wyj- J359 6 sciowy detektora przetworzony jest na sygnal in¬ formacji Si podany na przyklad do konwencjo¬ nalnej aparatury odbiorczej telewizji kolorowej 11.Jesli plamka promieniowania pada na pole g 5 nosnika zapisu, promieniowanie ulega dyfrakcji tak, ze znaczna czesc odbitego promieniowania pa¬ da na zewnatrz otworu wejsciowego soczewek o- biektywu 8, co za tym idzie, na zewnatrz czulej na promieniowanie powierzchni detektora 9. Gdy 10 plamka promieniowania pc.da poza pole g nosnika zapisu, wieksza czesc odbitego promieniowania jest skoncentrowana przez soczewki obiektywu na de¬ tektorze. Nosnik zapisu moze byc obracany przy pomocy sworznia 5, który przechodzi przez umie- 15 szczony centralnie na nosniku zapisu otwór 4.Przez poruszanie plamki odczytujacej V po sciez¬ ce 2, sygnal z detektora zostaje modulowany zgod¬ nie z sekwencja pól i pól posrednich na sciez¬ ce. 20 Podczas odczytywania moga wystapic odchyle¬ nia pomiedzy rzeczywista i wymagana pozycja po¬ wierzchni czytanej sciezki. Odchylenia te spowo¬ dowane sa nierównoscia nosnika zapisu, a w przy¬ padku okraglego, cienkiego nosnika zapisu, przez * falowanie wystepujace podczas obracania sie nos¬ nika zapisu. Rezultatem tych odchylen jest zmniej¬ szenie glebokosci modulacji sygnalu detektora i mozliwosc wystapienia przesluchów. W wyniku te¬ go nie jest mozliwe wlasciwe odczytanie nosnika 30 zapisu. Dlatego konieczna jest detekcja odchyla¬ nia pomiedzy rzeczywista i wymagana pozycja po¬ wierzchni odczytywanej sciezki.Wedlug wynalazku odchylenie to mozna detek- J5 towac bez stosowania dodatkowych elementów op¬ tycznych. W tym celu powierzchnia korpusu nos¬ nika zapisu wykazuje okresowe zafalowania, któ¬ rych wielkosc zmienia sie w kierunku odczyty¬ wania sciezki. 40 Fig. 3 przedstawia nosnik zapisu wedlug wyna¬ lazku w przekroju poprzecznym. Pokazana jest tyl¬ ko mala czesc jednej sciezki. Przyjeto, ze nosnik zapisu jest cienki, foliopodobny. Pola g re¬ prezentujace informacje i pola posrednie t umie- 45 szczone sa na górnej powierzchni nosnika zapisu.Dolna powierzchnia korpusu nosnika zapisu wy¬ kazuje zafalowania, czyli nierówna powierzchnie.Fig. 4 przedstawia nosnik zapisu w widoku od spodu. Promieniscie rozchodzace sie linie 1 lacza 50 punkty o tej samej wysokosci na powierzchni nos¬ nika zapisu.Nalezy zauwazyc, ze na fig. 3 dlugosci' pól i pól posrednich zostaly znacznie powiekszone w stosunku do okresu zafalowan p. W rzeczywistosci w okres p jest rzedu 100 do 1000 razy wiekszy niz srednia dlugosc pól g. Gdyby na fig. 4 polaczono wszystkie szczyty na powierzchni w kierunku pro¬ mieniowym, ilosc linii wynosilaby od 100 do 1000.Efekt pofalowanej powierzchni nosnika zapisu eo wyjasniony jest przy pomocy fig. 5a, 5b, 5c. Fi¬ gury te przedstawiaja poprzeczne przekroje coraz to innej czesci nosnika zapisu wedlug wynalazku.Grubosc czesci pokazanej na fig. 5b jest doklad¬ nie taka, ze strumien odczytujacy jest skupiony *• soczewkami obiektywu 8 na górnej powierzchni109 359 7 8 nosnika zapisu, na której wedlug zalozenia znaj¬ duje sie struktura informacyjna. Plamke czytaja¬ ca V o minimalnych wymiarach uzyskuje sie na górnej powierzchni nosnika zapisu. Grubosc d' cze¬ sci nosnika zapisu pokazanej na fig. 5a jest mniej¬ sza niz d. Plaszczyzna skupiania soczewek obiek¬ tywu 8 znajduje sie wewnatrz korpusu nosnika zapisu. Plamka czytajaca V na górnej powierz¬ chni nosnika zapisu jest wieksza niz plamka czy¬ tajaca V. Na fig. 5c grubosc d" nosnika zapisu jest wieksza niz d. Plaszczyzna skupiania socze¬ wek obiektywu znajduje sie powyzej nosnika za¬ pisu i plamka czytajaca V" jest wieksza od plam¬ ki czytajacej V. Dzieki okresowym zafalowaniom powierzchni nosnika zapisu wiazka odczytujaca jest okresowo skupiana i rozpraszana na plaszczyznie struktury informacyjnej. W rezultacie, glebokosc modulacji sygnalu detektora ulega zmianie z ni¬ ska czestotliwoscia, jak pokazano na fig. 6. Ry¬ sunek ten pokazuje jak w funkcji czasu zmienia sie natezenie I sygnalu z detektora, gdy plamka przesuwa sie po sciezce w kierunku czytania. Przy¬ jeto, ze wiazka czytajaca jest skupiona na pozio¬ mie m bedacym srednim poziomem pofalowanej powierzchni. Impulsy, których szerokosc i rozmie¬ szczenie reprezentuja informacje, sa modulowane amplitudowo zgodnie z ksztaltem pofalowanej po¬ wierzchni. Z sygnalu detektora wydziela sie skla¬ dowa niskiej czestotliwosci o przebiegu S pokaza¬ nym na fig. 6.Jesli wiazka czytajaca nie jest skupiana na po¬ ziomie m, lecz na poziomie m', skladowa niskiej czestotliwosci bedzie miala przebieg S' na fig. 6.Sygnal S' zawiera czestotliwosc podstawowa od¬ powiadajaca czestotliwosci okresowych ruchów przestrzennych, podczas gdy sygnal S zawiera tylko czestotliwosc odpowiadajaca podwójnej cze¬ stotliwosci przestrzennych zafalowan okresowych.Momenty, w których przebieg S' uzyskuje mak¬ simum, sa przesuniete o przedzial czasowy tj w stosunku do momentów, w których uzyskuje ma¬ ksima przebieg S. Gdy wiazka czytajaca jest sku¬ piana na poziomie m", skladowa niskiej czestot¬ liwosci bedzie miala ksztalt krzywej S". Sklado¬ wa niskiej czestotliwosci zawiera takze czestotli¬ wosc podstawowa, lecz tym razem w fazie prze¬ ciwnej w stosunku do S' tak, ze przedzialy cza¬ sowe, w których uzyskuje sie maksima sa prze¬ suniete o przedzial czasowy to w stosunku do mo¬ mentów uzyskiwania maksimów przez krzywa S.Przesuniecie jest w przeciwnym kierunku niz w przypadku krzywej S'. Wielkosc rozproszenia, je¬ sli jest, mozna uzyskac z amplitudy skladowej ni¬ skiej czestotliwosci sygnalu detektora.W ukladzie elektronicznym 10 z fig. 2, przyla¬ czonym do detektora 9, nastepuje wydzielenie z sygnalu detektora skladowej o wysokiej czestotli¬ wosci oraz skladowej o niskiej czestotliwosci. Na¬ stepnie skladowa niskiej czestotliwosci przetwo¬ rzona jest na sygnal korekcji Sc sluzacy do ko¬ rygowania skupienia. Sygnal Sc pozwala przykla¬ dowo na zmiane dlugosci ogniskowej soczewek o- biektywu 8. Soczewki obiektywu moga byc zawie¬ szone w cewce glosnikowej, do której doprowadza sie sygnal Sc, przez co wywoluje sie ruch socze¬ wek obiektywu.Jak widac z fig. 6, kierunek rozpraszania moz¬ na okreslic ze skladowej niskiej czestotliwosci syg¬ nalu detektora. W tym celu faza skladowej nis¬ kiej czestotliwosci sygnalu detektora musi byc po¬ równywana z faza odniesienia. Nosnik zapisu po¬ winien zawierac dodatkowe znaki fazy odniesie¬ nia. Znacza one na przyklad punkty maksymal¬ nego wychylenia pofalowanej powierzchni w czasie jednego obrotu. Znaki te moga byc detektowane oddzielna glowica czytajaca. Znaki moga byc de¬ tektowane mechanicznie, magnetycznie lub opty¬ cznie. W przypadku nosnika zapisu w ksztalcie dysku, znaki odniesienia moga byc umieszczone na oddzielnej sciezce, na zewnetrznym lub wewne¬ trznym obwodzie powierzchni informacyjnej nos¬ nika zapisu.Gdy w procesie produkcji nosnika zapisu moz¬ liwe jest ustalenie stalej zaleznosci pomiedzy zmia¬ nami okresowych zafalowan powierzchni i polo¬ zeniem informacji w sciezkach, znak odniesienia moze zostac umieszczony na sciezce informacyjnej przykladowo w polozeniach, które odpowiadaja im¬ pulsom synchronizacji linii, jesli na nosniku za¬ pisu zarejestrowany jest program telewizyjny.Fig. 7 przedstawia schematycznie kilka przykla¬ dów wykonania nosnika zapisu wedlug wynalaz¬ ku. Struktura informacyjna reprezentowana jest linia przerywana. Niemodulowana wiazka odczy¬ tujaca przedstawiona jest pojedyncza strzalka, a wiazka zmodulowana — podwójna. W przypadkach na fig. 7 a, b i c struktura informacyjna jest struktura przepuszczajaca promieniowanie, podczas gdy w nastepnych przypadkach zastosowano strukture odbijajaca promieniowanie. Amplituda o- kresowego rozpraszania powodowanego okresowy¬ mi zafalowaniami powierzchni jest: W przypadkach a i d proporcjonalna do wyra- ni W przypadkach b i e proporcjonalna do wyra- zenia b, ni a w przypadkach cif proporcjonalna do b, gdzie ni jest wspólczynnikiem zalamania dla ma¬ terialu nosnika zapisu, n2 jest wspólczynnikiem zalamania dla osrodka otaczajacego, a b repre¬ zentuje amplitude okresowych zafalowan. Dla wiekszosci materialów, z których wykonuje sie nosniki zapisu, wspólczynnik zalamania . wynosi w przyblizeniu 1,5. Jesli nosnik zapisu jest umiesz¬ czony w powietrzu, to amplituda okresowego roz¬ praszania jest: w przypadkach a i d proporcjonalna do 1/3 b, w przypadkach b i e proporcjonalna do 2/3 b, w przypadkach cif proporcjonalna do b.W celu uzyskania tego samego efektu, amplituda zafalowana w przypadkach a i d musi byc trzy razy wieksza niz w przypadkach c i f. Przyklady wykonania a i d, gdzie informacja nie jest za¬ rejestrowana na pofalowanej powierzchni, nadaja sie tylko w przypadku cienkich nosników zapisu (foliowych). Srednica wiazki czytajacego promie- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 009 !• niowania musi byc mala w stosunku do okresu zafalowan. Jesli wiazka czytajaca jest skupiona na strukturze informacyjnej, która nie jest umie¬ szczona na pofalowanej powierzchni (przypadki a i d), to srednica wspomnianej wiazki na pofalo¬ wanej powierzchni jest wieksza dla grubego nos¬ nika zapisu.Jesli chodzi o amplitude zafalowan powierzchni, to zafalowania te powinny pozostac w zakresie glebi ostrosci soczewek obiektywu. Amplituda o- kreslona jest przez dozwolone zmiany glebokosci modulacji sygnalu detektora, które moga byc wprowadzone do wiazki odczytujacej.Nosnik zapisu z odbijajaca struktura informa¬ cyjna jest bardziej korzystny niz nosnik zapisu ze struktura informacyjna przepubzczajaca promie¬ niowanie, gdyz w urzadzeniu odczytujacym wy¬ magana jest mniejsza ilosc elementów optycznych.Wiazka odczytujaca przechodzi przez kilka ele¬ mentów optycznych dwa razy tak, ze wibracje pomiedzy elementami nie wplywaja na sygnal wyj¬ sciowy detektora. Korzystnie stosuje sie grube no¬ sniki zapisu wedlug fig. 7e. Korpus nosnika zapi¬ su sluzy wtedy jako warstwa ochronna dla struk¬ tury informacyjnej i zapewnia, ze zadrapania, drobiny kurzu itp., nie maja istotnego wplywu na proces odczytywania. Na strukturze informacyjnej nosnika zapisu w róznych przykladach wykonania, jak przedstawiono na fig. 7, moze byc dodatkowo polozona warstwa ochronna.Okresowe ogniskowanie i rozpraszanie moze byc takze zapewnione przez zaopatrzenie nosnika za¬ pisu w dwie powierzchnie o ksztalcie falistym.Zamiast sinusoidalnych zafalowan, jak pokazano na rysunku, mozliwe jest takze stosowanie innych zmian powierzchni, na przyklad zmian o ksztal¬ cie pily, pod warunkiem, ze. beda one okresowe.Rozwiazanie wedlug wynalazku nie jest ograni¬ czone do okraglego, dyskowego nosnika zapisu, lecz moze takze znalezc zastosowanie w innych nosnikach zapisu, np. w nosniku zapisu w for¬ mie tasmy. Ponadto rozwiazanie wedlug wyna¬ lazku nie jest ograniczone do specyficznego typu informacji. Zamiast programu telewizyjnego moz¬ liwe jest takze rejestrowanie na nosniku zapisu innych danych, takich jak informacje fotograficz¬ ne lub dane cyfrowe.Jesli zastosowany jest tylko jeden detektor do odczytywania nosnika zapisu z pofalowana powie¬ rzchnia, nalezy zastosowac wystarczajaco róznia¬ ce sie od siebie czestotliwosci przestrzenne zafa¬ lowan powierzchni oraz czestotliwosci rejestrowa¬ nych sygnalów tak, aby mozliwe bylo prawidlo¬ we odróznianie sygnalu korekcji skupiania i syg¬ nalu wyrównywania w odpowiednim obwodzie e- lektrycznym. Czestotliwosci sygnalów korekcji po¬ winny byc tak rozsuniete wzgledem siebie, aby odleglosc miedzy nimi odpowiadala np., szerokos¬ ci pasma obwodu elektronicznego 10. Nalezy tez wziac pod uwage to, aby czestotliwosci oscylacji sciezek i zafalowan powierzchni nie mialy wspól¬ nych harmonicznych.Sposób detekcji bledów ogniskowania wiazki czytajacej opisanej powyzej, moze byc stosowany tylko wówczas, gdy zmiana odleglosci pomiedzy powierzchnia struktury informacyjnej i soczewka¬ mi obiektywu 8 nie jest nadmierna. Wedlug wy¬ nalazku zgrubna korekcje ogniskowania mozna u- zyskac przez odpowiedni wybór rozmiarów detek¬ tora i pomiar skladowej stalej w sygnale wyjs¬ ciowym detektora. Skladowa stala sygnalu wyjs¬ ciowego detektora wykazuje znaczne liniowe zmia¬ ny w pewnym zakresie zafalowan (na przyklad 10 do 40 /mi) pomiedzy rzeczywista i pozadana pozycja powierzchni skupiania pod warunkiem, ze czula na promieniowanie powierzchnia detektora ma okreslone wymiary (na przyklad 0,4 mm na 0,4 mm). Przez pomiar skladowej stalej w ukla¬ dzie elektronicznym i porównanie jej z wartoscia odniesienia uzyskuje sie zgrubna regulacje. Taka zgrubna regulacja jest potrzebna przykladowo na poczatku procesu czytania, po zalozeniu nosnika zapisu w urzadzeniu odczytujacym. PL