Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do do- 3adowywania silnika spalinowego, zwlaszcza sil¬ nika wysokopreznego.Znane urzadzenie do doladowywania silnika spalinowego zawiera silnik spalinowy doladowy¬ wany przez zespól turbosprezarkowy, zawierajacy sprezarke, turbine napedzajaca te sprezarke i prze¬ wód, który laczy, korzystnie na stale, wylct spre¬ zarki z wlotem turbiny, i który jest zdolny od¬ prowadzic caly wydatek sprezarki nie przecho¬ dzacy przez silnik zawierajacy komore robocza o zmiennej objetosci polaczona kanalem doloto¬ wym z wylotem sprezarki i przez kanal wyloto¬ wy z wlotem turbiny, przy czym komora robocza jest równolegla do co najmniej czesci tego prze¬ wodu, pomocnicza komore spalania, podzielona od wlotu do wylotu, na pierwsza strefe spalania, zasilana w swieze powietrze przez przewód, i w paliwo przez uklad zasilania, oraz druga strefe rozrzedzania, zasilana w swieze powietrze przez przewód i w gazy spalinowe przez kanal wyloto¬ wy dostarczajacy gorace gazy do turbiny, w celu jej napedzania, oraz dlawice umieszczona w prze¬ wodzie, powodujaca miedzy wylotem sprezarki i wlotem turbiny, spadek cisnienia praktycznie niezalezny od stosunku wydatku powietrza dopro¬ wadzanego przewodem, do calkowitego wydatku powietrza podawanego przez sprezarke. x Przez silnik spalinowy z. komora robocza o zmiennej objetosci rozumie sie silnik, który za- 15 20 25 30 wiera co najmniej jedna komore robocza gdzie nastepuja cykle: ssania, sprezania, spalania i roz¬ prezania, oraz wydechu w czterech albo dwóch suwach. Chodzi o to, aby kazda komora roboczax byla ograniczona tlokiem poruszajacym sie w cy¬ lindrze ruchem posuwisto-zwrotnym albo obro¬ towym, w przeciwienstwie do silników spalinowych z komora robocza o niezmiennej objetosci takidh jak turbiny gazowe.Jak z tego wynika, silnik, który zawiera komore robocza ze zmienna objetoscia dotyczy zarówno silników z jedna komora robocza, jak tez z wie¬ loma komorami roboczymi. W celu lepszego objas¬ nienia wynalazku, kiedy mówi sie na przyklad, ze zespól turbosprezarkowy zawiera sprezarke i turbine, albo ze urzadzenie do doladowywania silnika zawiera pomocnicza komore spalania, to oznacza to, ze zespól turbo-sprezairkowy zawiera co najmniej jedna sprezarke i co najnuniej jedna turbine, a urzadzenie do doladowywania silnika zawiera co najmniej jedna pomocnicza komore spalania.Urzadzenia do doladowywania silnika okreslone powyzej, sa opisane w patencie francuskim nr 7 212 113 z 6.04.1972 r. i w patencie francuskim nr 7 310 041 z 21.03.1973 r. Przed przedstawieniem udoskonalen jakie wnosi wynalazek do urzadzen tego rodzaju, okazuje sie pozyteczne dokonanie porównan silników spalinowych z komora robo¬ cza ze zmienna objetoscia i silników z komora108 892 10 15 20 30 o objetosci stalej, na" przyklad turbin gazowych.W turbinach tych, komora robocza powinna za¬ pewnic calkowite spalanie paliwa wprowadzanego • do tej komory, z dobra sprawnoscia bez kokso¬ wania i sadzy, ponadto stabilne bez niespodzie- 5 wanego wygaszania i zdmuchiwania plomienia.Dla zapewnienia tych dwóch warunków, znana komora robocza albo spalania turbiny ha dwie odrebne strefy, pierwsza, w której powietrze i pa¬ liwo sa wprowadzane w proporcjach zblizonych do stanu stechimoetrycznego oraz druga albo roz¬ rzedzenia, w której gazy spalinowe-bardzo gorace, wytwarzane w pierwszej strefie spalania sa chlo- saoae -Dtczez wymieszanie z chlodnym powietrzem w^oWajtó^yn^ 0z£z otwory posrednie.» Aby spalanie bylf równiez w miare mozliwosci fcalkowjte ^ jtabilnje, spadek cisnienia powietrza fwc^dzacego. d^p1 p|erwszej strefy spalania powi- liTen byc- doalatoeJnie. duzy dla wywolania do¬ brego zawirowania w tej pierwszej strefie, a jed¬ noczesnie dostatecznie maly aby nie spowodowac zmniejszenia sprawnosci calej instalacji silniko¬ wej utworzonej przez sprezarke, komore spalania i turbine. Wykonanie dobrej komory spalania sta¬ nowi wiec trudnosc i stwarza potrzebe wykona¬ nia pierwszej strefy o bardzo burzliwym przeply¬ wie z minimalnym spadkiem cisnienia. Wiadomo, ze mozna to osiagnac tylko w komorach spalania dajacych spadek cisnienia rzedu co najmniej 5%.Celem wynalazku jest wykorzystanie w silni¬ kach z komora robocza o zmiennej objetosci do¬ swiadczen przy wykonywaniu silników z komora robocza o niezmiennej objetosci bez wzrostu kosz¬ tów i ze zwiekszeniem calkowitej sprawnosci urzadzenia do doladowywania silnika.Cel ten osiagnieto przez wykonanie urzadzenia do doladowywania silnika spalinowego, zwlaszcza wysokopreznego, które zawiera przewód do do¬ prowadzania swiezego powietrza, pomocnicza ko¬ more spalania"z wtryskiwaczem paliwa umiesz¬ czonym w tym przewodzie podzielonym na dwa odgalezienia, z których pierwsze jest zakonczone za pierwsza strefa pomocniczej komory spalania, i jest zaopatrzone w pierwsza dlawice zmniejsza¬ jaca cisnienie, które jest niezalezne od stosunku wydatku powietrza przeplywajacego przez prze¬ wód, do calkowitego wydatku powietrza podawa¬ nego przez kompresor, zas drugie odgalezienie jest polaczone z pierwszym odgalezieniem przed pier¬ wsza dlawica, i ma wylot bezposrednio w pier¬ wszej strefie spalania, oraz ma druga dlawice.Istota wynalazku polega na tym, ze wtiryskiwacz paliwa ma wylot w pierwszej strefie spalania w niewielkiej odleglosci przed miejscem, w któ¬ rym druga dlawica utworzona przez otwory, laczy bezposrednio drugie odgalezienie tego przewodu z ta pierwsza strefa.Zakladajac, ze spadek cisnienia spowodowany przez dlawice w urzadzeniach podanego powyzej typu, moze byc wyzszy od 10% albo osiagnac 60 20% w1 niektórych przypadkach, wywolanie takie¬ go spadku cisnienia w otworze albo w otworach, przez które dostaje sie powietrze do strefy pierw¬ szej pomocniczej komory spalania instalacji, po¬ zwala zapewnic w tej strefie warunki dzialania 65 40 45 50 55 extremalnie uzyteczne w turbinie gazowej. Gdy ten spadek cisnienia jest wytworzony przez srod¬ ki, które istnialy przedtem, koszty adaptacji sa niewielkie, a calkowita sprawnosc instalacji nie jest zmniejszona przez utworzenie dodatkowego spadku cisnienia.W znanych rozwiazaniach srodki dlawiace, wy¬ wolujace okreslony spadek cisnienia, byly usytuo¬ wane przed pomocnicza komora spalania, której rola zreszta jest inna od roli komory roboczej tur¬ biny gazowej podczas normalnej pracy silnika.Urzadzenie do doladowywania silnika wedlug wynalazku zawiera korzystnie srodki regulacyjne powodujace zmiane wielkosci powierzchni pirze- kroju otworu lub otworów, d potrzebnego wydat¬ ku ukladu zasilania w paliwo, zapewniajac w po¬ mocniczej komorze spalania warunki zblizone do stechiometrycznych dla zapewnienia stabilnosci spalania. Te srodki regulacyjne moga byc stero¬ wane przez organ pilotujacy reagujacy na cisnie¬ nie panujace w którymkolwiek punkcie obiegu strumienia gazowego, który to obieg laczy wylot sprezarki z wlotem turbiny, i który to organ pi¬ lotujacy jest umieszczony w taki sposób, ze prze¬ krój otworu lub otworów oraz uzyteczny wyda¬ tek ukladu zasilania w paliwo zmieniaja sie od wartosci maksymalnej do minimalnej, odwrotnie proporcjonalnie do cisnienia, W wyniku, naste¬ puje spadek cisnienia w strefie przed i za otwo¬ rami, który to spadek jest proporcjonalny do cis¬ nienia. Organ, pilotujacy jest korzystnie poddany Wbrew dzialaniu wspomnianego cisnienia, pola¬ czonemu dzialaniu sprezyny powrotnej i regulo¬ wanego przeciwcisnienia.Dzieki tym srodkom regulacyjnym plomien nie rozprzestrzenia sie w pomocniczej komorze spa¬ lania i sprawnosc spalania polepsza sie.Do pierwszego odgalezienia wspomnianego prze¬ wodu, które jest polaczone bezposrednio z druga strefa i ma wylot korzystnie przed wlotem ka¬ nalu wylotowego w tej strefie, jest dolaczony obieg powietrza chlodzacego rózne czesci silnika,, który to obieg ma wylot za wlotem turbiny. Dla¬ wica, w która zaopatrzone jest pierwsze odgale¬ zienie przewodu, jest umieszczona na polaczeniu albo w poblizu polaczenia tego odgalezienia ze strefa druga pomocniczej komory spalania. Kon¬ strukcja taka pozwala wykonac bez powazniej¬ szych kosztów urzadzenia chlodzace, których fun¬ kcjonowanie nie obciaza bilansu energetycznego instalacji.Dlawica umieszczona na przewodzie i srodki re¬ gulacyjne zmieniaja przekrój* otworu lub otworów i zawieraja korzystnie trzy wydrazone elementy wspólosiowe, z których jeden jest staly a dwa inne ruchome, niezaleznie jeden od drugiego. Ele¬ ment staly ogranicza wewnetrznie co najmniej" w czesci strefe druga pomocniczej komory spala¬ nia, tworzac wraz z pierwszym elementem rucho¬ mym dlawice pierwszego szeregu otworów o zmien¬ nej powierzchni przekroju. Drugi element rucho¬ my tworzy z jednym z dwóch innych elementów srodki regulacyjne drugiego sizeregu otworów rów¬ niez o zmiennej powierzchni przekroju.Dzieki takiemu rozwiazaniu dlawic i srodków5 regulacyjnych otrzymuje sie bardzo zwarta kon¬ strukcje.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie do doladowywania silnika 5 wysokopreznego, czesciowo w przekroju, fig. 2 — drugi przyklad wykonania urzadzenia do dola¬ dowywania silnika wysokopreznego, czesciowo w przekroju, z tym, ze pozostala czesc instalacji jest identyczna jak w przykladzie z fig. 1, fig. 3 — io pomocnicza komore spalania, w przekroju osio¬ wym, której srodki regulacyjne zasilania w po¬ wietrze i paliwo sa wykonane wedlug przykla¬ dów z fig. 1 i 2, fig. 4 — pomooniczf komore spalania wyikcnana wedlug przykladu z fig. 3, w wi- i5 ^ioku perspektywicznym, fig. 5yi 6 przedstawiaja schematycznie szczególy komory z fig. 4, fig. 7 — u preznego, w którym pomocnicza komora spalania jest wykonana wedlug przykladu z fig. 3. 2o Siltiijc wysokoprezny 1 (fig. 1 i 2) jest zasilany przez zespól turbosprezarkowy zawierajacy spre¬ zarke 2, turbine 3, która napedza sprezarke 2 za posrednictwem walu 4, i przewód 5, korzystnie stale laczacy wylot sprezarki 2 z wlotem turbi- 25 ny 3. Kierunek przeplywu powietrza i innej mie¬ szanki gazów jest oznaczony-strzalkami na fig. 1 12.Silnik 1 zawiera kilka komór roboczych 6 o zmiennej objetosci, w przykladzie przedstawio- 30 siyrn na fig. 112 w liczbie trzech, które sa po¬ laczone kanalami dolotowymi 7 z wylotem spre¬ zarki 2 najczesciej za posrednictwem przedniej czesci przewodu 5, i kanalami wylotowymi 8 z tur¬ bina 3, za posrednictwem czesci koncowej prze- 35 xwodu 5, przy czym komory robocze 6 sa usytuo¬ wane równolegle do co najmniej czesci prze¬ wodu 5.Urzadzenie do doladowywania silnika wysoko¬ preznego zawiera ponadto pomocnicza komore 40 spalania 9 podzielana na czesc górna i dolna, to jest na pierwsza strefe spalania 10 zasilana w zimne powietrze, przez przewód 5 i w paliwo, przez uklad zasilania 11, oraz druga strefe roz¬ rzedzania 12 zasilana w zimne powietrze przez 45 przewód 5 i w gazy spalinowe, przez kanaly wy¬ lotowe 8 doprowadzajace gorace gazy do, turbi¬ ny 3, wykorzystane do jej napedzania.Urzadzenie do doladowywania silnika zawiera ponadto w przewodzie 5, dlawice 13 wytwarzaja- 50 ca spadek cisnienia miedzy powietrzem wycho¬ dzacym ze sprezarki 2 i gazem wchodzacym do turbiny 3, który jest praktycznie niezalezny od stosunku miedzy wymuszonym przeplywem po¬ wietrza przez przewód 5 i przeplywem calkowi- 55 tym powietrza podawanego przez sprezarke 2, ale który zmienia sie w ten sam sposób co cisnienie panujace w przewodzie 5 przed dlawica 13.Jak pokazano na fig. 1 i 2 dlawica 13, która moze byc utworzona przez klape obrptowa lub 60 przesuwna, albo przez obrotowa przepustnice, sa sterowane przez tlok róznicowy 14 o dwóch den¬ kach 15 i 16 o niejednakowych powierzchniach przekroju, miedzy którymi usytuowany jest kanal U przekazujacy cisnienie panujace w przewo- 65 892 6 dzie 5 przed dlawica 13. Male denko 15 tloka 14 jest poddane cisnieniu atmosferycznemu, a duze denko 16 tloka 14 cisnieniu panujacemu w prze¬ wodzie 5 za dlawica 13, przekazywanemu przez kanal 18. Tlok 14 przesuwa sie w stalym cylin¬ drze róznicowym 19. Zespól, w sklad którego wchodzi cylinder 19, tlok 14, dlawica 13 i mecha¬ nizm laczacy ja z tlokiem 14, powoduje spadek cisnienia za dlawica 13.Oczywiscie, dlawica 13 i jej sterowanie tlokiem róznicowym 14 moze byc utworzona przez odreb¬ ne elementy, które moga byc zestawione w zna¬ ny sposób, moga zawierac rózne udoskonalenia, na przyklad amortyzatory i sprezyny powrotne.Przewód 5 jest podzielony na dwa jednakowe odgalezienia 5a i 5b, z których pierwsze 5a wy¬ posazone w dlawice 13, ma wylot za pierwsza- strefa spalania 10, a drugie odgalezienie 5b jest polaczone z pierwsza strefa spalania 10 przez co najmniej jeden otwór 20 o przekroju takim, aby wytworzyc spadek cisnienia za otworem 20. Po¬ nadto paliwo z ukladu zasilania 11 wtryskiwane jest przez wtryskiwacz 21 do strefy pierwszej 10 na poziomie zawirowania wytworzonego' przez przeplyw powietrza przez otwór 20.Nalezy zaznaczyc, ze spadek wyze} wymienio¬ nego cisnienia nie jest wywolywany przeplywem powietrza przez otwór lub otwory 20, ale jest wytworzony dzieki dlawicy 13, która wywoluje ten spadek cisnienia niezaleznie od wydatku, któ¬ ry przez nia przeplywa.Urzadzenie do doladowywania silnika zawiera srodki regulacyjne przystosowane do dokonywa¬ nia wzglednych zmian powierzchni przekroju ot¬ woru lub otworów 20 i wydatku przeplywu w ukladzie zasilania 11 w paliwo. W przykladzie wykonania wynalazku' przedstawionym na fig. 1 i 2 srodki regulujace zawieraja organ pilotujacy 22 w postaci dzwigni, która jest polaczona mecha¬ nicznie z jednej strony z iglica albo zaworem regulacyjnym 24. Tuleja 23 jest prowadzona na zewnetrznej powierzchni oslony 25 ograniczajac wewnetrznie pierwsza strefe spalania 10 i zamy¬ kajac drugie odgalezienie 5b" przewodu 5. Prze¬ krój pozostawiony dla swobodnego przeplywu po¬ wietrza jest zapewniony przez obwodowe otwory 20 w oslonie 25. Tuleja 23 przyslania nieco otwo¬ ry 20 regulujac w ten sposób potrzebny prze¬ krój. Zawór 24 wspólpracuje z otworem 26, regu¬ lujac potrzebny przekrój. Otwór 26 jest polaczony na wlocie przewodem 27 ze zródlem paliwa pod cisnieniem, a na wylocie przewodem 28 z rozpy¬ laczem 21. Elementy 21, 24, 27 i 28 stanowia czesc ukladu zasilania 11.Na odgalezieniu 5a przewodu 5 badz przed dla¬ wica 13 (fig. 2), badz za dlawica 13 (fig. 3), moie byc dolaczony obieg powietrza chlodzacego rózne elementy silnika, przy czym ten obieg ma wylot " za wlotem turbiny 3. Korzystnie, mozna zastoso¬ wac dwie wspólosiowe oslony 29, 30 w przybli¬ zeniu cylindryczne, z których oslona wewnetrzna 29 jest polaczona z drugim odgalezieniem 5b prze- " wodu 5 i zawiera oslone 25 strefy pierwszej spa¬ lania 10 ograniczajac wewnetrznie ,strefe druga spalania 12. Kanaly wylotowe 8 maja wyloty \108 892 w oslonie wewnetrznej 29. Miedzy oslona wewne¬ trzna 29 i zewnetrzna 30 znajduje sie komora pierscieniowa 31, która jest polaczona z pierw¬ szym odgalezieniem 5a przewodu 5' i która sta¬ nowi obieg chlodzenia, zwlaszcza oslony wewne- 5 trznej 29. W przykladzie wykonania przedsta¬ wionym na fig. 1, wtórne powietrze rozrzedzone jest wprowadzane do oslony wewnetrznej 29 przez otwory 32, które sa usytuowane u wylotu kanalów wylotowych 8, i przez które przechodzi caly wy- 10 datek pierwszego odgalezienia 5a przewodu 5.W przykladzie wykonania przedstawionym na fig. 2 wtórne powietrze rozrzedzone jest wprowa¬ dzane do oslony wewnetrznej 29 w wiekszosci przez otwory 33 o stosunkowo duzym przekroju, 15 które przechodza przez te oslone przed wylotami kanalów wylotowych 8, przy czym reszta tego wtórnego powietrza po ochlodzeniu niektórych ele¬ mentów silnika, jest wprowadzana do oslony we¬ wnetrznej 29 przez otwory 34 o przekroju sto- 20 sunkowo niewielkim, które przechodza przez te oslone na poziomie otworów 32 wedlug przykladu wykonania przedstawionego na fig. 1. Powietrze plynace odgalezieniem 5a nrzewodu 5 jest roz¬ dzielane miedzy strefe druga 12, i czesc komory 25 pierscieniowej 31 usytuowanej po drugiej stronie otworów 33, w zaleznosci od powierzchni prze¬ krojów otworów 33 i 34.Na fig. 3 i 4 przedstawiono dwa przyklady udoskonalen dwóch znanych rozwiazan. 30 W pierwszym przykladzie organ pilotujacy 22 jest poddawany dzialaniu cisnienia panujacego w którymkolwiek punkcie obiegu strumienia ga¬ zu, który to obieg laczy wylot sprezarki 2 z. wlo¬ tem turbiny 3 i jest on zbudowany tak, ze prze- as krój otworu lub otworów 20 i uzyteczny wyda¬ tek paliwa w ukladzie zasilania 11, zmieniaja sie co najmniej w zakresie przesuwu tulei 23, z za¬ leznoscia odwrotna do wielkosci cisnienia, i jak to powiedziano wyzej do róznicy poszczególnych 4a cisnien panujacych przed i za otworami 20. Ten organ pilotujacy 22 jest równiez poddawany wbrew dzialaniu tego cisnienia, polaczonym dzialaniom sprezyny powrotnej 35 (fig. 6) i regulowanemu przeciwcisnieniu. 45 W drugim przykladzie dlawica 13, w która jest zaopatrzone pierwsze odgalezienie 5a przewodu 5 jest umieszczona na polaczeniu (fig. 3) albo w po¬ blizu polaczenia (fig. 4) odgalezienia 5a ze strefa druga12. 50 W tym celu, dlawica 13 i srodki regulacyjne przystosowane do zmieniania przekroju otworu lub otworów 20 zawieraja trzy wspólosiowe -wy¬ drazone elementy, z których jeden 36 albo 36a jest staly, a pozostale 37 albo £7a i 38 albo 38a 55 sa ruchome niezaleznie jeden od drugiego. Ele¬ ment staly 36 albo 36a ogranicza wewnetrznie co najmniej czesciowo strefe druga 12 pomocniczej komory spalania 9 i tworzy wraz z pierwszym elementem ruchomym 37 albo 37a dlawice 13, ^0 przykrywajac szereg otworów 39 albo 39a, któ¬ rych powierzchnia przekroju zmienia sie zaleznie od polozenia pierwszego elementu ruchomego 37 albo 37a. Drugi element micliomy 38 albo 38a tworzy z jednym z dwóch innych elementów, to 65 znaczy z pierwszym elementem ruchomym 3T (fig. 3) albo elementem stalym 36a (fig. 4) wspom¬ niane srodki regulacyjne za pomoca drugiego szeregu otworów 20 albo 20a o zmiennej powierz¬ chni przekroju przyslanianych drugim elementem ruchomym 38 albo 38a.W przykladzie wykonania przedstawionym na fig. 3 dwa elementy ruchome 37 i 38 sa przesu¬ wne w stosunku do elementu stalego 36. Ele¬ ment 38 jest umieszczony wewnatrz elementu 37, który to element jest umieszczony wewnatrz ele¬ mentu 36. Staly element wydrazony 36 spelnia role taka jak oslona 29 na fig. 1 i 2. Otrzymuje sie kanaly wylotowe 8 i tworzy z oslona zewne¬ trzna 30, chlodzaca komore pierscieniowa 31. Sze¬ reg otworów 39 jest rozmieszczony obwodowo na dwóch elementach 36 i 37 w taki sposób, ze przez przesuwanie elementu 37 powierzchnia przekroju tych otworów zmienia sie.Element ruchomy 37 laczy sie z przewodem 5 przez organ uszczelniajacy taki jak zlacze 40, prze¬ pona lub mieszek, pozwalajacy na przesuwanie sie elementu 1 ruchomego 37. Na zewnatrz prze¬ wodu 5, element ruchomy 37 ma cylinder 41, w którym przesuwa sie organ pilotujacy 22 w ksztalcie iglicy, zespolony sztywno z wydrazonym elementem wewnetrznym 38.Szereg otworów 20 jest rozmieszczony obwodo¬ wo na dwóch elementach 37 i 38 w taki sposób, ze wzajemne przesuwanie sie tych elementów po¬ woduje zmiane powierzchni przekroju tych otwo¬ rów. Wewnatrz cylindra 41 przesuwa sie tlok 42, w którym jest otwór 26 regulujacy przeplyw pa¬ liwa. W ten otwór wchodzi zawór 24 w ksztalcie iglicy, która stanowi jeden z konców trzpienia 43 wspólosiowego z organem pilotujacym 22. Trzpien 43 jest wyposazony w podluzny przewód 28 (fig. 1 i 2), który jest polaczony z wtryskiwaczem 21 umieszczonym na koncu organu pilotujacego 22.Przewód 27 do doprowadzania paliwa jest po¬ laczony z dnem cylindra 41. Nadmiar paliwa jest usuwany przez kanal 44 za posrednictwem otwo¬ ru 45, którego powierzchnia przekroju jest regu¬ lowana przez tlok 42. Tlok ten jest przemieszcza¬ ny w /wyniku przeciwstawnego dzialania cisnienia paliwa doprowadzanego kanalem 27, i sprezyny powrotnej 46 podpartej na szczelnej przegrodzie 47 usytuowanej poprzecznie wewnatrz cylindra 41.Na swoim przednim koncu, podluzny przewód 28 ma wylot miedzy tlokiem 42 i przegroda 47.Z drugiej strony przegroda 47 oraz organ pilotu¬ jacy 22 ogranicza komore 48, do której doprowa¬ dzony jest kanal 49 przekazujacy tam przeciwcis- nienie czynnika. Sprezyna 35 jest. umieszczona w komorze-48 i jest oparta na przegrodzie 47 oraz na koncu organu pilotujacego 22.Koniec elementu wydrazonego 37, który prze¬ chodzi poprzez zlacze 40 ma powierzchnie prze¬ kroju o srednicy s, na która dziala cisnienie at¬ mosferyczne. Powierzchnia przekroju o srednicy s jest mniejsza od powierzchni przekroju o sred¬ nicy S drugiego konca elementu wydrazonego 37, który znajduje sie przed kanalami wylotowymi 8.Poniewaz powierzchnia zewnetrzna elementu wy¬ drazonego 37 majaca nuniejsza srednice w czesci,.^ 9 która przechodzi przez zlacze 40, jest poddana cis¬ nieniu P2 panujacemu na wylocie sprezarki 2, od¬ powiadajacemu-^cisinieniu panujacemu w przewodzie 5 prized dlawica 13 albo otworami 39. Spadek cis¬ nienia AP wytworzony przez dlawice 13 jest taki, Ze! ZftP S P2 ~~ S niezaleznie od wielkosci wydatku przeplywajace¬ go iprzez te dlawice, o ile tylko otwory 39 nie sa calkowicie otwarte. . . ¦ Reguluje sie sprezyny 35 i 46, geometrie otwo¬ rów 20 i 26, przeplyw powietrza zasilajacego strefe pierwsza 10 i przeplyw paliwa przez wtryskiwacz 21, pozostajace w stosunku zblizonym do stechio- metrycznego dla zapewnienia dobrej stabilnosci spalania. Wydatki te zmieniaja sie przeciwnie niz wartosc cisnienia w dowolnym punkcie przewo¬ du 5 to jest cisnienia na wejsciu turbiny (fig. 3) albo na wyjsciu sprezarki (fig. 4). Te zmiany wy¬ datków dokonuja sie od wartosci maksymalnej, gdy turbosprezarka 2, 3 dziala sama albo z sil¬ nikiem. 1 pracujacym na biegu luzem do wartosci minimalnej, np. równej zero, poczawszy od wiel¬ kosci mocy, dla której turbosprezarka dziala, sa¬ modzielnie z doplywem energii pochodzacej z su¬ wu wydechu silnika.PrzeciwcLsnienie wywolane w kanale 49 (fig. 3) umozliwia zmiane zakresu regulacji tezo urza¬ dzenia a przez to ponowne wykorzystanie po¬ mocniczej komory spalania 9.Przyklad wykonania przedstawiony na fig. 4 rózni sie od przedstawionego na fig. 3 tym, ze elementy ruchome 37a i 38a sa obrotowe zamiast przesuwne. W celu uproszczenia rysunku, nie uwi¬ doczniono na fig. 4 obiegu chlodzenia komory pierscieniowej 31.Element staly 36a jest cylindryczny i zawiera wlot powietrza 50 , stanowiacy czesc wylotu prze¬ wodu 5, który prowadzi ze sprezarki 2, oraz wie¬ niec otworów tworzacych pierwszy zespól otworów 39a i drugi zespól otworów 33. Na sciance we¬ wnetrznej elementu stalego 36a moze obracac sie element ruchomy 37a, który jest takze cylindrycz¬ ny,, i który ma takze wieniec otworów 39a. Za pomoca ramion 51 i tulei 52 element obrotowy 37a jest polaczony z pierwsza dzwignia steruja¬ ca 53.Przez szczelna scianke poprzeczna 54, element staly 36a jest polaczony ze stala tuleja cylindrycz¬ na 55, na której sciance wewnetrznej obraca sie element ruchomy 38a takze cylindryczny, przy ' czym element ruchomy 38a i tuleja 55 sav wypo¬ sazone w dwa wience otworów 20a. Za posred¬ nictwem szczelnej przegrody poprzecznej 56 two¬ rzacej dno strefy pierwszej 10 komory spalania 9, i tulei 57, element obrotowy 38a jest polaczony z jedna z dwóch dzwigni sterujacych 58, sprzezo¬ nej z organem pilotujacym 22 za pomoca trzpie¬ nia 43. Tuleja 52 otacza wspólosiowo tuleje 57, która przechodzi przez przewód 28 i w której osadzony jest rozpylacz 21 od strefy pierwszej 10.Na fig. 6 pokazano schematycznie srodki regu¬ lacyjne pierwszego wydatku powietrza i paliwa, '8 892 10 stosowane w. przykladzie wykonania przedstawio¬ nym na fig. 4, przy czym elementy analogiczne tych dwóch figur sa oznaczone tymi samymi licz¬ bami. 5 Paliwo doprowadza sie pod stalym cisnieniem przez kanal 59. Za dysza 60, kanal 59 wchodzi do cylindra 61, w którym przesuwa sie tlok 62 podobny do organu pilotujacego 22 (fig. 3), pod¬ dany dzialaniu sprezyny powrotnej 35 i cisnieniu 10 paliwa w cylindrze 61. Tlok 62 jest sztywno po¬ laczony z trzpieniem 43. Paliwo wydostaje sie z cylindra 61 z -regulowanym wyplywem za po¬ moca regulatora tlokowego 63 skladu paliwa, do kanalu 64 doprowadzajacego paliwo do zbiornika. 15 Tlok 63 jest poddany dzialaniu sprezyny powrot¬ nej 65 i regulowanemu cisnieniu przekazywane¬ mu przez kanal 49a. To cisnienie jest korzystnie proporcjonalne do cisnienia panujacego w jakim¬ kolwiek punkcie przewodu 5, na przyklad na wy- 20 locie sprezarki 2, przy czym wspólczynnik pro¬ porcjonalnosci jest regulowany wedlug potrzeb.Na fig. 5 pokazano schemat regulatora spadku cisnienia A P z przykladu wykonania na fig. 4.W regulatorze tym paliwo dostarczane jest pod 25 cisnieniem przez kanal 59. Za dysza 66, kanal 59 wpada do cylindra 67, w którym przesuwa sie tlok 68, którego trzpien 69 jest sprzegniety z dzwi¬ gnia sterujaca 53. Tlok 68 jest poddany dzialaniu sprezyny powrotnej 70 i cisnieniu paliwa w cyjin- 30 drze 67. Paliwo"wydostaje sie z niego z przeply¬ wem regulowanym za pomoca tloka 14, dzialaja- v cego w sposób opisany w odniesieniu do fig. I i 2, kanalem 71 odprowadzajacym paliwo do zbior¬ nika. 35 Dzialanie urzadzenia wedlug przykladu wyko¬ nania przedstawionego na fig. 4 do 6 jest takie samo jak przykladu przedstawionego na fig. 3 z wyjatkiem tego, ze mechanizmy sterujace sa podporzadkowane hydraulicznemu urzadzeniu ste- 40 rujacemu, i ze zmiana zakresu regulacji organu regulacyjnego przedstawionego na fag. 6 odbywa sie przez bezposrednie oddzialywanie na cisnienie zasilajace kanal 49a.' U wylotu otworów 20- albo 20a wytwarza sie 45 zawirowanie tak, aby paliwor wtryskiwane dó strefy pierwszej 10 zostalo tam spalone w warun¬ kach optymalnych, To zawirowanie jest wywolane bez straty mocy, gdyz dlawica 13, która wywo¬ luje to zawirowanie istniala przed powstaniem 50 niniejszego wynalazku.Przyklad wykonania wynalazku przedstawiony na fig. 7 rózni sie od przedstawionego na iig. 3 tym, ze dlawice 13a sa oddzielone od komory spalania 9a majacej zmienna geometrie. Jak to 55 pokazano na fig. 7 przewód 5 jest ograniczony ko¬ mora 74, z której wychodza cfwa kanaly doloto¬ we 7, i jest ograniczony przez przegrode 75 za która jest utworzone odgalezienie 5a. W prz^ro- daie 75 jest wywiercony otwór, którego brzegi 60 stanowia gniazdo 76, z którym wspólpracuje tar¬ cza 77 przepustnicy umieszczpna za tym gniazdem.Tarcza 77 jest Sztywno polaczona z trzpieniem - 78, który przechodzi przez gniazdo 76, oraz za po¬ srednictwem zlacza uszczelniajacego 79, z zew- 60 netrzna scianka komory 74. Tarcza 77 z trzpie- \108 892 11 t niem 78 tworzaca dlawice 13a, jest w równowa¬ dze w wyniku dzialania cisnienia atmosferyczne¬ go wywieranego na powierzchnie przekroju trzpie¬ nia 78 w jego czesci górnej albo zewnetrznej, oraz cisnien panujacych nad i pod tarcza 77, któ¬ re dzialaja odpowiednio na powierzchnie górna 1 dolna tarczy 77.Jezeli oznaczy sie przez st przekrój trzpienia 78, przez Si powierzchnie tarczy 77,' P0 — cisnienie atmosferyczne,, P2 i P« cisnienia panujace nad i pod tarcza 77, to stan równowagi mozna okres¬ lic równaniem: P2 — P* _ Ji_ 12 Pi-Po Jezeli chodzi o komore spalania 9a jest ona ograniczona oslona 25 przymocowana do komory 74, i przez element posuwny 38.Jedyne róznice sa takie, ze sprezyna 35 z fig. 3 jest zastapiona przez mieszek 35a sluzacy jako uszczelnienie miedzy komora 48 i odgalezieniem 5b przewodu 5, i ze cylinder 41 jest przymoco¬ wany do komory 74.Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do doladowywania silnika spali¬ nowego, zwlaszcza silnika wysokopreznego, za¬ wierajace przewód do doprowadzania swiezego powietrza, pomocnicza komore spalania z w^tryski- waczem paliwa umieszczonym w tym przewodzie, podzielonym na dwa odgalezienia, z których pierw¬ sze jest zakonczone za pierwsza strefa . pomocni¬ czej komory spalania, i jest zaopatrzone w pierw¬ sza dlawice zmniejszajaca cisnienie, które jest niezalezne od stosunku wydatku powietrza prze¬ plywajacego przez ten przewód, do calkowitego wydatku powietrza podawanego przez kompresor, zas drugie odgalezienie jest polaczone z pierw¬ szym odgalezieniem przed pierwsza dlawica, i ma wylot bezposrednio w pierwszej strefie spalania, oraz ma druga dlawice, znamienne tym, ze wtrys- kiwacz (21) paliwa ma wylot w pierwszej strefie spalania (10) w niewielkiej odleglosci przed miej-' scem, w którym druga dlawica utworzona przez otwory (20), laczy bezposrednio drugie odgale¬ zienie (5b) przewodu (5) z . pierwsza strefa (10). 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze wtryskiwacz (21) zawiera srodki regulacyjne (22, 23, 24) do zmiany powierzchni przekroju ot¬ worów (20) i wydatku ukladu zasilania (11) w pa¬ liwo, zapewniajace w pomocniczej komorze (9) warunki spalania zblizone do stechiometrycznych, 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, 10 ze srodki regulacyjne zawieraja sterujacy nimi organ pilotujacy (22) umieszczony w którymkol¬ wiek punkcie obiegu strumienia gazu, laczacego wylot sprezarki (2) z' wlotem turbiny (3). y 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 3, znamienne tym, ze o jeden koniec crganu pilotujacego (22) jest oparta sprezyna powrotna, której drugi koniec Jest oparty o przegrode (47) ograniczajaca razem z organem pilotujacym (22) komore (28) do któ¬ rej dolaczony jest kanal (49) doprowadzajacy czynnik pneumatyczny wytwarzajacy przeciwcis- nienie. 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze do pierwszego odgalezienia (5a) przewodu 5, 15 które jest polaczone bezposrednio ze strefa dru¬ ga (12) i ma w niej wylot korzystnie przed wlo- • tern kanalu wylotowego (8) w tej strefie, jest do¬ laczony obieg powietrza chlodzacego rózne czesci silnika, przy czym ten obieg ma wylot za wlotem 20 turbiny (3). 6. Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze dlawica (13), w która jest zaopatrzone pierwsze odgalezienie (5a) przewodu (5), jest umieszczona w poblizu lub na polaczeniu odgalezienia (5a) ze strefa druga (12) pomocniczej komory spalania (3). 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 6, znamienne tym, ze dlawica (13) przewodu (5) i srodki regulacyjne do zmiany powierzchni przekroju otworów (20, 20a) zawieraja trzy wspólosiowe elementy, z któ¬ rych pierwszy (36, 36a) jest staly, a dwa pozosta¬ le (37, 37a) i (38, 38a).sa ruchome niezaleznie je¬ den od drugiego, przy czym element staly (36, 36a) ogranicza wewnetrznie co najmniej w czesci stre¬ fe druga (12) pomocniczej komory spalania (9) tworzac wraz z pierwszym elementem ruchomym (37, 37a) dlawice (13) pierwszego szeregu otworów (39) o zmiennej powierzchni przekroju zas drugi element ruchomy (38, 38a) tworzy z jednym z dwóch innych elementów (37, 36a) srodki regu¬ lacyjne drugiego szeregu otworów (20, 20a) rów¬ niez o zmiennej powierzchni przekroju. 8. Urzadzenie wedlug zastrz. 7, znamienne tym, ze drugi element ruchomy (38) jest umieszczony wewnatrz pierwszego elementu ruchomego (37) i ogranicza strefe druga (12) pomocniczej komory spalania- (9). 9. Urzadzenie wedlug zastrz. 8, znamienne tym, ze drugi element ruchomy (38) jest sztywno przy¬ mocowany do organu pilotujacego (22).. 50 10. Urzadzenie wedlug zastrz. 7, znamienne tym, ze elementy ruchome (37a), (38a) sa umieszczone wewnatrz elementu stalego (36a), przy czym ele¬ ment ruchomy (38a) ogranicza strefe druga (12) pomocniczej komory spalania (9). 25 30 40 45108 892 /Tg?,? 13 Z19 16 O^Wal iO' 31 tt 5a 2/ 25 W "108 892 /=~Jg:5 59, & 7°' ii ? ^3*) 49a 65 ^C?6 46 42 Z6 27 4L^ J"flf RSW Zakl. Graf. W-wa Srebrna 16, z. 418-80/O — 95+20 egz. PL PL PL PL PL PL PL PL