Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do za¬ bezpieczenia odrzwi w wyrobiskach podziemnych, zwlaszcza w chodnikach kopaln glebinowych lub w tunelach, posiadajace wytrzymale na sciskanie i na rozciaganie ciegna obudów wykazujace co najmniej jedno przegiecie, czesciowo obejmujace od jednej strony odnosny profil obudowy i po¬ siadajace zaciski obejmujace czesciowo odnosny profil obudowy od drugiej strony.Tunele lub chodniki w kierunku osi wzdluznej posiadaja zabezpieczenie wytrzymale na sciskanie i na rozciaganie polaczen usytuowanych kolejno po sobie, n Rozwiazanie wedlug wynalazku ma zastosowanie w kopalniach glebinowych, zwlaszcza do zabez¬ pieczenia odrzwi w chodnikach, gdzie stawiane sa wymagania bezpieczenstwa przez odpowiednie wladze i urzedy górnicze.Znane sa urzadzenia, w których obudowa chod¬ nikowa jest zabezpieczona w kierunku osi chod¬ nika za pomoca sworzni lub nakladek, przy czym sworznie musza byc zabezpieczone przed wypad¬ nieciem zgodnie z przepisami obowiazujacymi w górnictwie.Oprócz tego w przodku, w dojsciach do scian, w miejscach przybierek, jak równiez w rozgale¬ zieniach chodników i na ich skrzyzowaniach, mu¬ sza byc fragmenty obudowy na przestrzeni co najmniej 5 m polaczona w sposób wytrzymaly na sciskanie i rozciaganie zgodnie z wymogami prze- 10 30 pisów górniczych. Tego rodzaju polaczenia wy¬ trzymale na sciskanie i w danym przypadku takze na rozciaganie, tworza razem z odrzwiami szkielet, który poprzez okladziny drzwi przejmuje naciski górotworu, przy czym wystepujace tu sily prze¬ noszone sa najczesciej na wiele odrzwi. Same odrzwia sa przy przejmowaniu nacisków górotworu narazone glównie na sciskanie. Dlatego w stoja¬ kach wystepuja równiez na koncach stropnicy obu¬ dowy lukowej silne naprezenia i sily gnace.W zaleznosci od stosowanych profili obudowy moga byc przejmowane wieksze lub mniejsze na¬ prezenia i sily gnace. Ksztaltowniki kielichowe, szynowe i dwuteowe maja rózne wskazniki wy¬ trzymalosci i ulegaja wyboczeniu stosunkowo lat¬ wiej w kierunku poprzecznym do profilu chodnika niz ksztaltowniki korytowe o tym samym wskaz¬ niku wytrzymalosci.Najczesciej stosuje sie sworznie do wymaganego zabezpieczenia, które sa osadzane miedzy sasiadu¬ jace odrzwia i za pomoca nakladek sa z nimi po¬ laczone. Sworznie przejmuja sily sciskajace, a na¬ kladki przenosza sily rozciagajace.Sworznie skladaja sie przewaznie z rur i maja. w zaleznosci od ksztaltowników obudowy, odpo¬ wiednio uksztaltowane konce, natomiast nakladki sa uksztaltowane zaleznie od profilu ksztaltowni¬ ków obudowy.Wada znanych urzadzen jesj; to, ze tak zabezpie¬ czonej przed dzialaniem nacisków obudowie góro- 108 121108 121 tworu poddaja sie okladziny w chodniku i sworz¬ nie ulegaja wyboczeniu i ciegna nie moga przej¬ mowac zadnych, sil sciskajacych. Wystepujace obciazenia odrzwi powoduja wyboczenie profilu o ile nie sa razem sprezyscie naprezone, albo ich 5 podatnosc jest prawie calkowicie wykorzystana.Koszt znanego zabezpieczenia jest znaczny i jak dotad nie oplacalny, poniewaz podparcie obudowy nie jest bezpieczne. Mala pewnosc polaczen sru¬ bami doprowadzila do tego, ze obudowa z ksztal- io towników z malym wspólczynnikiem wytrzyma¬ losci w kierunku poprzecznym do profilu chodnika, a wiec przede wszystkim ksztaltowniki dwuteowe jest rzadko wykorzystywana.Zadaniem wynalazku jest uzyskanie wiekszej 15 podpornosci obudowy za pomoca wytrzymalych na sciskanie i na rozciaganie, polaczen odrzwi, ogra¬ niczenie ich wyboczen przez dodatkowe obciazenie przy wzrastajacym cisnieniu górotworu.Cel ten zostal osiagniety przez to, ze ciegna sa 20 podlaczone do dwóch sasiadujacych odrzwi wypo¬ sazonych w rozpory naprezajace osadzone miedzy odrzwiami, przy czym kazde ciegno tworzace sciag jest wyposazone na obydwu koncach w jed¬ nolite z nim, obejmujace profil obudowy przegie- 25 cia, przy czym kazde przegiecie kazdego ciegna posiada sciagajace nakretki oraz laczniki obejmu¬ jace od drugiej strony ten sam profil obudowy.Rozpory do naprezania ram obudów sa urucha¬ miane mechanicznie albo hydraulicznie. Elemen- 30 tami laczacymi konce przegiec sa nakladki z otwo¬ rami do wprowadzenia konców ciegien i sa do¬ stosowane do osadzania klinów lub nakretek.Wskutek naprezenia wstepnego zostaja usuniete wszystkie. luzy, które wynikaja z, polaczen ksztal- 35 towników. Przez to dotychczasowy przypadek ob^ ciazenia odrzwi -¦- jeden koniec preta zamocowa¬ ny, drugi koniec, wolny — zmienia sie na — oba konce zamocowane i oba konce preta prowadzone wosi. 40 Oprócz tego wolna dlugosc narazona na wybo¬ czenie znacznie skraca sie, poniewaz kazda' obudo¬ wa z ksztaltowników jest dzielona na odcinki w zaleznosci od ilosci polaczen. O ile polaczenia same przyjmuja cisnienie górotworu, to ugiecie wyste- 45 puje dopiero wtedy gdy obciazenie wstepnego na¬ prezenia zostanie wykorzystane.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia fragment obudowy chodnika, czescio- 50 wo w przekroju wzdluznym, fig. 2 — obudowa jak na fig. 1 czesciowo w przekroju poprzecznym, fig. 3 —' szczegól nakladki zlacznej polaczenia ciegna jak na fig. 2, fig. 4 — inny przyklad wyko¬ nania jak na fig.2. 55 Odrzwi obudowy chodnikowej 1—5 pokazane w przekroju na fig. 1 posiadaja profil dwuteowy jak to uwidoczniono na fig. 2. Wszystkie czesci mie¬ dzy odrzwiami obudowy sa jednego rodzaju. Je¬ dynie dla uproszczenia przedstawiono na rysun- 60 kach rózne rodzaje polaczenia odrzwi.Polaczenia w przykladach wykonania przedsta¬ wione na fig. 1 i 2 skladaja sie z ciegien 6, 7, 8 i 9 w postaci okraglych stalowych pretów* których konce 6a, 7a, 8a, 9a, wzglednie 6b, 7b, 8b, 9b 65 czesciowo obejmuja ksztaltowniki obudowy, które przebiegaja poprzecznie do ciegien 6—9. Przy za¬ kladaniu tych ciegien potrzeba niewiele miejsca miedzy odrzwiami i przylegajacym górotworem.Wystarczy odstep odpowiadajacy grubosci pretów.Opisane konce, przebiegajace poprzecznie do cie¬ gien, sa po zamontowaniu ciegien zaopatrywane w elementy polaczeniowe, z których niektóre przedstawione sa na fig. 2. Konce 7a i 6b obej¬ mujace odrzwia 2 zaopatrzone sa w gwinty. Na te gwinty nakrecone sa nakretki zlaczne 17 i 18 wtedy gdy za pomoca nakretki sciagajacej 19 ele¬ menty lacznikowe 20 i 21a osiagna szerokosc pro¬ filu obudowy. W przypadku odrzwi 3 do polacze¬ nia konców 8a i 7b uzywa sie nakladki 21, która wedlug innego przykladu wykonania przedstawio¬ nego na fig. 3 oznaczona cyfra 24 jest zagieta.Nakretki 22 i 23 sluza do przytwierdzenia naklad¬ ki 21, 24 do stopki ksztaltownika obudowy.W przedstawionym przykladzie wykonania konce ciegien 9a i 9b sa rozciete i po nalozeniu nakladki 25 wchodza w nie kliny 28, które nastepnie sa mocowane przetyczkami 27 i 26.Na przykladzie wykonania dla odrzwi przedsta-, wiono zagieta nakladke 29 nasadzona na zagiete konce, które sciskane sa srubami mocujacymi 30 i 33 oraz nakretkami mocujacymi 31 i 32.Przedstawione w przykladzie wykonania zabez¬ pieczenie utworzone za pomoca ciegien 6—9 jest wstepnie naprezone maksymalnie 3 t na kazde ciegno za pomoca rozpór naprezajacych. Rozpora naprezajaca moze byc usunieta po wykonaniu na¬ prezenia. W miare potrzeby moze ona takze po¬ zostac miedzy odrzwiami, _ W zaleznosci. ..od stawianych wymagan w po¬ szczególnych p; zypadkach rozpory wstepnie na¬ prezajace rno^a byc uksztaltowane róznie jak to przedstawiono na przykladzie wykonania fig. 1.Na odrzwiach li 2 rozpora rozprezajaca stano¬ wi .na wprost zaklinowany element 10 wykonany z drewna. Konce'7a i 6b ciegien obejmujace ksztal¬ townik obudowy sluza do podtrzymywania rozpory z drewna w mysl przepisów wladz górniczych wy¬ mienionych na wstepie. Pozostale rozpory napre¬ zajace, które sa przedstawione na fig. 1 odpowia¬ daja okreslonym naprezeniom. Rozpora wstepnie naprezajaca miedzy odrzwiami 2 i 3 jest rura tele¬ skopowa 11 która za pomoca klina 12 nastawia sie na wymagana dlugosc. Rozpora 13 znajdujaca sie miedzy odrzwiami 3 i 4 jest naciagana sruba.Miedzy odrzwiami 4 i 5 jest umieszczona rozpora hydrauliczna 15—16.Na fig. 4 jest zabudowana rozpora hydrauliczna wstepnego naprezenia. Miedzy odrzwiami 4 i 5 na zagietych koncach ciegien zabudowane sa widelki 35 i 41 hydraulicznej rozpory wstepnego napreze¬ nia 38, która sklada sie z cylindra 34 i tloka 39.W komorze cisnien 42 wytwarzane jest potrzebne cisnienie czynnika roboczego, które jest podawane , przez wentyl wpustowy 43. Widelki rozpory na¬ prezajacej obejmujace konce ciegien w tym przy¬ kladzie wykonania, sa polaczone sworzniami 36 i 40 z ciegnami.Na fig. 1—4 sa przedstawione polaczenia prostej budowy, które umozliwiaja wywolanie wstepnego/ 108 121 6 naprezania, których zalety zostaly wykazane na wstepie.Opisane rozpory wstepnego naprezenia moga wy¬ kazywac czesciowo naprezenia od okreslonych sil mocujacych polaczen srubowych odrzwi. Rozwiaza¬ nia wedlug wynalazku dostosowane sa do chodni¬ ków o róznych profilach oraz dla róznych ksztal¬ towników.Naprezenie wstepne odrzwi powoduje te korzysc, ze jest wzrastajace przy wzrastajacym cisnieniu górotworu. Przy podatniejszej obudowie sily sto¬ powe, które dotychczas byly skoncentrowane na poszczególnych lukach sa rozdzielane i rozkladane na wiecej stref obudowy chodnikowej.Zabezpieczenie odrzwi wedlug wynalazku od¬ ksztalca przy bezposrednim obciazeniu naciskiem górotworu dopiero po wykorzystaniu naprezen ob¬ ciazajacych.Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do zabezpieczenia odrzwi w wyro¬ biskach podziemnych, zwlaszcza w chodnikach kopaln glebinowych lub w tunelach, posiadajace wytrzymale na sciskanie i na rozciaganie ciegna 10 15 20 obudów wykazujace co najmniej jedno przegiecie, czesciowo obejmujace od jednej strony odnosny profil obudowy i posiadajace zaciski obejmujace czesciowo odnosny profil obudowy od drugiej stro¬ ny, znamienne tym, ze ciegna (6—9) sa polaczone do dwóch sasiadujacych odrzwi (1—5) wyposazo¬ nych w rozpory (10, 11, 13, 15, 16) naprezajace osadzone miedzy odrzwiami, przy czym kazde ciegno (6—9) tworzace sciag jest wyposazone na obydwu koncach w jednolite z nim, obejmujace profil obudowy przegiecia, przy czym kazde prze¬ giecia (6a—9a, 6b—9b) kazdego ciegna (6—9) posiada sciagajace nakretki (17, 18, 19) oraz lacz¬ niki (20, 20a) obejmujace od drugiej strony ten sam profil obudowy (1—5). 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze rozpory (10, 11, 13, 15, 16) do naprezania ram obudów (1—5) sa mechanicznymi albo hydraulicz¬ nymi. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze elementami laczacymi konce przegiec (6a—9a), (6b—9b) sa nakladki (21, 25, 29) z otworami do wprowadzania konców ciegien i sa dostosowane do osadzenia klinów (28) lub nakretek (22, 23).FIG. 2 YSb 2/0tT20a 2T^1\ 22 27 25 \2S "u 29 {32108 121 FIG. 3 34 ± T cT -t FIGA V O) 5 \?o 2zz\ 41 Cena 100,— zl LZGraf. Pulawy 339 16.02.81 105 PL