Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do stro¬ jenia, zwlaszcza w odbiorniku telewizyjnym.Podczas pracy superheterodynowego odbiornika telewizyjnego, lokalny generator jest-i)rzestrajany w szerokim zakresie czestotliwosci w celu wybra¬ nia kanalów telewizyjnych w zakresie fal ultra¬ krótkich. W Stanach Zjednoczony ch_ Ameryki cze¬ stotliwosc sygnalu z lokalnego generatora moze sie zmieniac od 101 MHz dla kanalu 2 do 129 MHz dla kanalu 6 i nastepnie skokami po 6 MHz od 221 MHz dla kanalu 7 do 257 MHz dla kanalu 13.Kiedy zachodzi tego rodzaju przestrajanie, ampli¬ tuda sygnalów dostarczanych przez lokalny oscy¬ lator zmienia sie typowo od wzglednie malej amplitudy dla kanalu 2 do wzglednie duzej ampli¬ tudy dla kanalu 6. Duze zmiany w amplitudzie sygnalu z generatora lokalnego powoduja, ze wzmocnienie mieszacza zmienia sie znacznie i przez to ujemnie wplywa na parametry ukladu przetwa¬ rzajacego, zwlaszcza wywoluje pogorszenie stosunku sygnalu do szumu oraz nasilenie modulacji wza¬ jemnej.Celem wynalazku jest opracowanie urzadzenia strojacego, w którym zapewniona jest korekcja wzmocnienia mieszacza dla sygnalów o stosunkowo malej amplitudzie oraz duze wzmocnienie dla syg¬ nalu z generatora lokalnego majacego duza ampli¬ tude.Cel wynalazku osiagniety zostal przez to, ze mieszacz obejmuje zespól dla doprowadzania co lt xi 25 30 najmniej czesci wybranego stalego napiecia stro¬ jacego do tego mieszacza w celu uzaleznienia na¬ piecia polaryzacji tego mieszacza od wartosci na¬ piecia strojacego, co zapewnia zwiekszenie nachy¬ lenia charakterystyki przemiany dla sygnalów z generatora lokalnego ^majacych duza amplitude.Mieszacz zawiera ponadto tranzystor, którego elek¬ troda wejsciowa dolaczona jest do zródla odbie¬ ranych sygnalów wielkiej czestotliwosci, do wyj¬ scia generatora lokalnego i do wyjscia przelacznika kanalów, a na elektrodzie wyjsciowej pojawia sie sygnal o czestotliwosci bedacej róznica pomiedzy czestotliwoscia sygnalu z generatora lokalnego i czestotliwoscia odbieranego sygnalu wielkiej cze¬ stotliwosci. Elektroda wejsciowa dolaczona jest równiez do zródla zasadniczo ustalonego napiecia' polaryzujacego o wartosci okreslonej przez stale napiecie strojace. Tranzystor jest korzystnie tran¬ zystorem polowym, elektroda wejsciowa jest pier¬ wsza elektroda bramkowa tego tranzystora a elek¬ troda wyjsciowa jest elektroda drenowa tego tran¬ zystora. Generator lokalny stanowi zródlo sygnalu o amplitudzie wzrastajacej ze wzrostem czestotli- mosci co najmniej w z góry ustalonym zakresie czestotliwosci, a stale napiecie strojace wzrasta ze wzrostem czestotliwosci sygnalu z generatora lokal¬ nego.Do elektrody wyjsciowej tranzystora dolaczony jest filtr w celu przepuszczania sygnalów o cze¬ stotliwosci równej róznicy pomiedzy czestotli- 108 050wosciami sygnalu z generatora lokalnego i sygnalu wielkiej czestotliwosci.. Przedmiot wynalazku przedstawiony jest w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat ideowy i czesciowo blokowy odbiornika superheterodynowego wykorzystujacego urzadzenie wedlug wynalazku, a fig. 2 — typowe charakterystyki mieszacza z fig. 1 dla wysokiego i niskiego poziomu sygnalu z generatora lokalnego.Przedstawiony na fig. 1 wzmacniacz czestotli¬ wosci radiowej 12 jest strojony w celu przyjecia modulowanych sygnalów reprezentujacych obraz.Sygnaly przetwarzane przez wzmacniacz 12 sa po¬ dawane przez kondensator 14 do mieszacza 44.Ponadto generator ' lokalny 16 sterowany dioda waraktorowa dostarcza do mieszacza 44 przez kon¬ densator 18 wybrane sygnaly o ustalonej czestotli¬ wosci. Przelacznik kanalów 20 dostarcza stalego napiecia wybierania kanalów i podaje to napiecie przez zacisk 19 do wzmacniacza 12- generatora 16 i mieszacza 44. Napiecie podawane do generatora 16 przykladane jest do pierwszej sterowanej napieciem pojemnosci np. diody waraktorowej 102, która z kolei okresla czestotliwosc generatora 16, przy czym generator ten obejmuje tranzystor bipolarny 100 pracujacy w ukladzie wspólnej bazy. Napiecie strojeniowe podawane do wzmacniacza ^wysokiej czestotliwosci 12 jest takze podawane na diody waraktorowe (nie pokazane) w celu kontroli,odpo¬ wiedzi czestotliwosciowej wzmacniacza 12. Napiecie strojeniowe dla wybierania kanalów jest uzyski¬ wane w ukladzie zawierajacym wiele przelaczni¬ ków 200 wybierajacych kanal sprzezonych z dziel¬ nikiem napiecia 202 i zródlem napiecia odnie¬ sienia 204.Wzmacniacz mieszacza 44 sklada sie z dwubram- kowego tranzystora MOS 10 majacego pierwsza elektrode bramkowa 1 polaczona z kondensatorem 14 dla otrzymania sygnalów wysokiej czestotliwosci i sprzezona przez kondensator 18 z wyjsciem oscy¬ latora 16. Stale napiecie strojace dostarczane przez zacisk 19 z przelacznika kanalów 20 jest takze podane przez rezystor 22 na pierwsza elektrode bramkowa 1 dla zapewnienia napiecia polaryzacji kontrolujacego wzmocnienie, jak to zostanie opi¬ sane ponizej. Uklad polaryzujacy zawierajacy re¬ zystory 24, 26 i 28 podlaczone do biegunów zródla napiecia polaryzujacego +18V dostarcza wzglednie ustalone napiecia polaryzujace do pierwszej elek¬ trody bramkowej 1 i drugiej elektrody bramkowej 2 tranzystora 10. Zródlo tranzystora 10 jest pola¬ czone z rezystorem polaryzujacym 30 i kondensa¬ torem 32 bocznikujacym sygnaly wielkiej czestotli¬ wosci. Dren tranzystora 10 jest polaczony z filtrem dolnoprzepustowym zawierajacym cewke induk¬ cyjna 34 i kondensator 36. Sygnaly wychodzace z dolnoprzepustowego filtru 34, 36 sa podawane przez rezystor 38 do telewizyjnego ukladu przetwa¬ rzajacego 40. Uklad przetwarzajacy 40 przetwarza sygnaly czestotliwosci posredniej dostarczane z mieszacza 44 i wytwarza odpowiednio zmodulo¬ wane sygnaly wizyjne doprowadzane w znany sposób do urzadzenia obrazowego '42.W opisanym wyzej urzadzeniu kanal telewizyjny wybiera sie przez wytworzenie odpowiedniego na- piecia strojeniowego na zacisku 19. Napiecie stro¬ jeniowe zawiera sie w zakresie np. 1 do 20 V dla kanalów 2 do 6 tj. dolnego zakresu UKF i 9 do 26V dla kanalów 7 do 13, tj. górnego zakresu UKF. 5 Poszczególne wartosci tego napiecia sa wybierane przez widza lub pracownika serwisu przez regu¬ lacje potencjometrów 202. Zadany kanal jest wy¬ bierany przez zamkniecie jednego z wielu przelacz¬ ników 200 w celu podania odpowiedniego napiecia io strojacego do wzmacniacza wysokiej c-zestotliwosci 12, generatora lokalnego 16 i mieszacza 44. Napiecie strojace doprowadzone do wzmacniacza wielkiej czestotliwosci 12 jest wykorzystywane do polaryzo¬ wania diod waraktorowych o zmiennej pojemnosci 15 (nie pokazanych) w obwodzie wielkiej czestotliwosci i dzieki temu do strojenia Wzmacniacza 12 w 'celu realizacji odbioru sygnalów o zakresie czestotli¬ wosci odpowiadajacym okreslonemu kanalowi. Wy¬ brane sygnaly wielkiej czestotliwosci" odebrane 20 przez wzmaciniacz 12 zostaja wzmocnione i podane przez kondensator 14 na pierwsza elektrode bram¬ kowa tranzystora MOS 10 w mieszaczu 44. Napiecie strojace doprowadzane do oscylatora 16 przez za¬ cisk 19 wykorzystywane jest do polaryzacji diody 25 waraktorowej 102 w celu ustawiania czestotliwosci generatora zgodnie z wybranym kanalem telewi¬ zyjnym.Amplituda sygnalów dostarczanych przez gene¬ rator 16 typowo zmienia sie w funkcji czestotli- 30 wosci. Np. dla czestotliwosci zawartych w wolnym zakresie fal ultrakrótkich amplituda sygnalu z ge¬ neratora dla przedstawionego urzadzenia moze wy¬ nosic od 0,2 V w przypadku uruchomienia kanalu 2 do 0,8 V dla kanalu 6. Ta duza zmiana amplitudy 35 sygnalu z generatora wywiera szkodliwy wplyw na wzmocnienie przemiany, jakim pracuje rriie- szacz 44. W celu zapewnienia optymalnego nachy¬ lenia przemiany w mieszaczu 44, pozadane jest by sygnaly z generatora 16 mialy wystarczajaco duza 40 amplitude do zmiany przewodzenia tranzystora 10 pomiedzy wielkosciami skrajnymi np. nasycenia - i odciecia. Ten warunek pracy stwarza koniecznosc wyboru punktu pracy mieszacza w dolnej czesci charakterystyki przemiany, jak to zostanie poka- 45 zane ponizej. Dla sygnalów z generatora o malej amplitudzie maksymalne nachylenie charakterysty¬ ki przemiany mieszacza wystepuje, gdy sygnal z generatora zmienia sie w obszarze o maksymalnym nachyleniu charakterystyki przejsciowej tranzy- 50 stora 10. W przypadku tranzystorów MOS, a takze i innych przyrzadach nadajacych sie do zastosowa¬ nia w mieszaczach obszar maksymalnego nachyle¬ nia nie wystepuje na ogól posrodku obszaru, mie¬ dzy nasyceniem a odcieciem. Dlatego mozna poka- §5 zac, ze praca z sygnalami o malej amplitudzie wy¬ maga innej polaryzacji mieszacza niz dla pracy z sygnalem o duzej amplitudzie.Dodatkowym czynnikiem rozpatrywanym przy wyborze napiecia wstepnej polaryzacji mieszacza 60 jest efekt migotania koloru w 6 kanale. Migotanie koloru w 6 kanale wystepuje na ogól w przypadku odebrania silnych sygnalów, gdyz dla czestotliwosci odpowiadajacych kanalowi 6 nieliniowosci miesza¬ cza i wzmacniacza czestotliwosci posredniej moga 65 powodowac powstawanie skladowej raklócajaceji mmt t tt CBes&cstiswosci zawierajacej- gjgcw pasmie chromi¬ nancji odbiornika telewizji kolorowej. W celu zmi¬ nimalizowania mi&otmia. typowo wybiera sie spo¬ czynkowe napiecie polaryzujace nueszacz tak, aby zapewnic w kanale 6 subiektywne uwotoieaie obrazu od migotamia.Jednak, jak zauwazono powyzej, dla zapewnienia maksymffltawgo nachylenia charakterystyki miesza- eza przy pracy z sygnaJamai o malej amplitudzie, pozadana jest zmiana napiecia polaryzujacego mie- szacz zgodnie z arncrlituda sygnalu z generatora.Przez odpowiednia zmiane napiecia polaryzujacego miozna powodowac, ze mieszacz bedzie wykazywal wieksze nachylenie jMCzemiany niezaleznie o4 du¬ zych zrolam w anipHtudzie sygrralu oscylatora bez zbytnich znieksztalcen wytwarzanego sygnalu.Na fig. 2 przedstawiona zostala charakterystyka przejsciowa. MO tranzystoca 10 dla napiecia bram- ka-zrótfto VG2& na drugiej elektrodzie bramkowej o wartosci okolo 4 V. Ta charakterystyka przej¬ sciowa jest w swej istocie nieliniowa^ zgodnie z wymogiem mieszania sygnalów. Sygnaly wielkiej czestotliwosci i sygnal z generatora lokalnego sa mieszane w tranzystorze W przez podanie tych sygnalów na elektrode bramkowa 1, przez konden¬ satory 14 i 18 o stosunkowo malych wartosciach.Frzcz utrzymanie stosunku amplitud sygnalu wiel¬ kiej czestotliwosci do sygnalu z generatora lokal¬ nego o wartosci okolo 100 : 1 mozna zminimalizo¬ wac efekty modulacji wzajemnej i znieksztalcen sygnalu wyjsciowego.Jak pokazano wyzej, nachylenie charakterystyki mieszacza jest maksymalizowane przez spowodo¬ wanie maksymalnej zmiany nachylenia charakte¬ rystyki przejsciowej Gm dla uzytych sygnalów z generatora. Na fig. 2 jest pokazany przebieg 302 sygnalu z generatora lokalnego, majacy stosunkowo duza amplitude odpowiadajaca np. kanalowi 6.Duza zmiane przewodnosci tranzystora 10 uzyskuje sie przez przesuniecie napiecia polaryzujacego na elektrodzie bramkowej tranzystora 10 do punktu takiego, ze zmiany od szczytu do szczytu przebiegu 302 powoduja maksymalna zmiane przewodnosci w tranzystorze 10 i faktycznie steruja tranzystor 10 poza obszar odciecia. Dla charakterystyki przej¬ sciowej 300 i sygnalu 302, taka zmiana zachodzi gdy wartosc napiecia miedzy pierwsza elektroda bramki a zródlem wynosi okolo —0,9 V, podczas gdy napiecie elektroda bramkowa 1 — ziemia ma wartosc okolo 4,2 V. Dla sygnalu z generatora lo¬ kalnego majacego stosunkowo mala amplitude co przedstawia krzywa 304, tranzystor 10 moze takze byc polaryzowany w celu uzyskania maksymalnego nachylenia przemiany. W przypadku sygnalów z generatora majacych mala amplitude, na przyklad w przypadku wybrania kanalu 2, maksymalne wzmocnienie uzyskuje sie w mieszaczu wówczas gdy pierwsza elektroda bramkowa 1 tranzystora 10 jest spolaryzowana ^w celu ulokowania punktu pracy na charakterystyce przejsciowej 300 w obsza¬ rze o maksymalnym nachyleniu. Napiecia polary¬ zujace bramka 1 — zródlo potrzebne dla zapew¬ nienia maksymalnego nachylenia mieszacza dla sy¬ gnalu przedstawionego przebiegiem 304 ma wartosc okolo —0,5 V przy napieciu bramka 1 — ziemia wynoszacym okolo 2,3 V. Wobec tego dla uzyskania maksyma: oego nachylenia mieszacza, korzystne jest dostarczenie na elektrode bramki 1 tranzystora 10 napiecia polaryzujacego, które zmienia sie z ampli¬ tuda sygnalu z generatora lokalnego. Poniewaz amplituda sygnalów z generatora 16 wzrasta ze wzrostem czestotliwosci, pozadane jest dostarcze¬ nie napiecia polaryzujacego elektrode bramki 1, które takz£ wzrasta ze wzrostem czestotliwosci.W przypadku glowicy z diodami waraktorowymi, napiecie strojace otrzymane ze zródla napiecia 20 strojacego lokalny generator jest wieksze dla wiek¬ szych czestotliwosci. Przez odpowiednie doprowa¬ dzenie tego napiecia strojacego na elektrode bram¬ ki 1 tranzystora 10, mozna spowodowac, zeby na¬ piecie polaryzujace mieszacz zmienialo sie odpo¬ wiednio zgodnie z czestotliwoscia sygnalu z gene¬ ratora lokalnego 16. Ten pozadany efekt jest po¬ garszany przez laczenie sie napiecia strojacego z napieciem polaryzujacym podawanym na elektrode bramki 1 ze zródla +18 V przez dzielnik napiecia zlozony z rezystorów 24, 26 i 28. To dodatkowe napiecie polaryzujace okresla spoczynkowy poziom polaryzacji mieszacza 44, niezalezny od wybranego, kanalu.Druga elektroda bramki 2 takze otrzymuje na¬ piecie polaryzujace z wyzej wspomnianych rezy¬ storów stabilizujacych 24, 26 i 28. Ta druga elek¬ troda bramki jest dla sygnalu zwarta do ziemi przez kondensator 29 przepuszczajacy sygnal wiel¬ kiej czestotliwosci i zwieksza wzmocnienie tran¬ zystora 10 przez wymuszenie jego pracy jako wzmacniacza kaskadowego.Rezystor 24 oprócz tego, ze wystepuje w dziel¬ niku napiecia z rezystorami 26 i 28 w celu zapew¬ nienia stalej polaryzacji wstepnej elektrody bram¬ ki 1 ze zródla stalego napiecia 18, jest takze czescia drugiego dzielnika napiecia, zawierajacego rezystor 22. Ten drugi dzielnik napiecia dzieli zmie¬ niajace sie napiecie strojace, które pojawia sie na zacisku 19 kontroli strojenia. Dlatego napiecie na rezystorze 24 zawiera okreslona skladowa o war¬ tosci niezaleznej od napiecia strojacego z diody waraktorowej i skladowa o wartosci zmieniajacej sie z wartoscia napiecia strojacego.Sygnaly zmieszane i wzmocnione w tranzystorze 10 przechodza przez filtr wielkiej czestotliwosci zlozony z kondensatora 36 i indukcyjnosci 34. Filtr ten pracuje jako filtr dolnoprzepustowy i przepusz¬ cza sygnaly o czestotliwosci róznicowej pomiedzy czestotliwoscia sygnalu z generatora i czestotli¬ woscia odbieranego sygnalu wielkiej czestotliwosci dc telewizyjnego ukladu przetwarzajacego 40.Uklad 40 dekoduje skladowe wizyjne odebranego sygnalu wielkiej czestotliwosci i podaje te skla¬ dowe do monitora42. M Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do strojenia, zwlaszcza w odbior¬ niku telewizyjnym, obejmujace generator lokalny kontrolowany diodami waraktorowymi, wytwarza¬ jacy sygnaly wyjsciowe o róznych amplitudach dla róznych czestotliwosci, przelacznik kanalów doprowadzajacy do tego generatora wybrane stale napiecia strojace okreslajace kazdy kanal, do któ^ it u m 25 M 35 40 45 50 55 60* * rego moze byc dostrojony odbiornik, oraz sprze¬ zony z generatorem mieszacz, do którego sa po¬ dawane sygnal wyjsciowy generatora i odbierany sygnal wielkiej czestotliwosci dla wytworzenia sy¬ gnalu wyjsciowego o czestotliwosci posredniej, znamienne tym, ze miesaacz (44) zawiera zespól (22, 24) dla doprowadzania co najmniej czesci wy¬ branego stalego napiecia strojacego do tego mie- szacza w celu uzaleznienia napiecia polaryzacji tego mieszacza (44) od wartosci napiecia strojacego, co zapewnia zwiekszenie nachylania charaktery¬ styki przemiany dla sygnalów z generatora (16) majacych duza amplitude. 2, Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze mieszacz (44) zawiera tranzystor (10), którego elektroda wejsciowa (1) dolaczona jest do zródla odbieranych sygnalów wielkiej czestotliwosci do wyjscia generatora lokalnego (16) i do wyjscia przelacznika kanalów (20), a na elektrodzie wyj¬ sciowej pojawia sie sygnal o czestotliwosci bedacej róznica pomiedzy czestotliwoscia sygnalu z genera¬ tora lokalnego (16) i czestotliwoscia odbieranego sygnalu wielkiej czestotliwosci. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze tranzystor (10) jest tranzystorem polowym, elektroda wejsciowa (1) jest pierwsza elektroda. bramkowa tego tranzystora elektroda wyjsciowa jest elektroda drenu. 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, ze zawiera filtr (34, 36) dolaczony do elek¬ trody wyjsciowej tranzystora (10) dla przepuszcza¬ nia sygnalów o czestotliwosci równej róznicy po¬ miedzy czestotliwosciami sygnalu z generatora lokalnego (16) i sygnalu wielkiej czestotliwosci. 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze elektroda wejsciowa (1) dolaczona jest do zródla zasadniczo ustalonego napiecia polaryzujacego i na- fpiecia polaryzujacego o wartosci okreslonej przez * stale napiecie strojace. 6. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze generator lokalny (16) stanowi zródlo sygnalu o amplitudzie wzrastajacej ze wzrostem czestotli¬ wosci co najmniej w z góry ustalonym zakresie czestotliwosci. 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 6, znamienne tym, ze stale napiecie strojace wzrasta ze wzrostem czestotliwosci sygnalu z generatora (16). io 15108 050 p+I3v RFC 1000 £-29 = 3.3H 34 --4—^n—l/* 24^470k 820^30^1000 -i-vyv 1 <70 40 Fig.I S 51 F/^.* PL