NL9402195A - Array van stralingselementen. - Google Patents

Description

Array van stralingselementen

De uitvinding heeft betrekking op een array van stralings-elementen voor toepassing als bouwsteen in een phased array radarantenne, waarbij een stralingselement de vorm van een door zijwanden omsloten golfpijp met een in hoofdzaak rechthoekige doorsnede bezit.

Een array van dit type is bekend uit de europese octrooi aanvrage EP-A-0.554.378. Hierin wordt een antenne module voor een actieve monopuls phased-array systeem beschreven omvattende een huis voorzien van vier stralingselementen in de vorm van golfpijpen met rechthoekige doorsnede. Door het op geschikte wijze op elkaar stapelen van antenne modules wordt een in hoofdzaak continu antenne oppervlak verkregen.

De array volgens de uitvinding beoogt een verbetering op de array volgens de genoemde aanvrage met betrekking tot de stijfheid en vervorming te bewerkstelligen. Verder wordt beoogd een array te verschaffen die eenvoudiger en goedkoper te fabriceren is. Zij heeft daartoe als kenmerk, dat de stralingselementen althans nagenoeg evenwijdig aan elkaar zijn aangebracht op een gemeenschappelijk oppervlak en dat dit oppervlak een zijwand van elk stralingselement vormt.

Een gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat het oppervlak de breedste zijwand van elk stralingselement vormt.

Indien de stralingselementen een niet-vierkante doorsnede hebben, wat doorgaans het geval is, dan kunnen deze het beste zodanig op het oppervlak worden aangebracht, dat deze met de breedste zijwand aan het oppervlak aanliggen, waardoor het oppervlak de breedste zijwand van elk stralingselement vormt. Op deze wijze kan men maximaal profiteren van het feit dat het oppervlak een zijwand kan vormen van een stralingselement, waardoor materiaalkosten worden uitgespaard en een stijve constructie wordt bereikt.

Een verder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat het oppervlak een plaatvormig element omvat. Plaatvormige elementen zijn goedkoop en eenvoudig te fabriceren en bieden goede bevestigingsmogelijkheden.

Een verder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat ten minste een gedeelte van een stralingselement een U-vormig profiel omvat, welke via de voet-gedeelten van beide opstaande zijwanden van het ü-vormige profiel aan het oppervlak is bevestigd.

Dit biedt een groot aantal voordelen. In de eerste plaats zijn U-vormige profielen eenvoudig te fabriceren en met name eenvoudiger dan kokervormige profielen. De eerste kunnen doorgaans worden gewalst, terwijl de laatste doorgaans door het duurdere extrusieproces worden verkregen. U-vormige profielen zijn verder eenvoudig, bijvoorbeeld door solderen, via de opstaande zijwanden te bevestigen op een oppervlak, zonder dat extra spleten of holtes ontstaan, die ongunstig zijn voor de electrische eigenschappen van de antenne. Ook uit mechanisch oogpunt is het gunstiger om U-vormige profielen op de aangegeven wijze aan een plaat te bevestigen dan kokervormige profielen.

Door de stralingselementen op te bouwen uit U-vormige profielen die tegen het oppervlak worden aangebracht profiteert men tegelijkertijd van het feit dat het oppervlak als zijwand van een stralingelement kan fungeren. Het is dan wel noodzakelijk dat het U-vormige profiel over de gehele lengte van de zijwand zonder luchtspleten aan de plaat kan worden bevestigd.

Het is eveneens mogelijk om in het oppervlak over de gehele lengte van het U-vormige profiel sleuven aan te brengen waarin de rpstaande zijwanden van het U-vormige profiel passen. Dit is met name bij de fabricage voordelig. Men kan dan de U-vc. nige profielen in de sleuven aanbrengen en daarna vastsolderen, zonder dat deze van hun plaats komen.

Een verder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat voor ten minste een stralingselement, althans in gemonteerde toestand, voorzien is in een transformator-element voor het althans in hoofdzaak reflectievrij inleiden van stralingsenergie in het desbetreffende stralingselement.

Met behulp van een dergelijk transformatorelement is het mogelijk om met slechts zeer geringe verliezen een inkoppeling te maken van stralingsenergie, welke door een extern aanwezige zender is opgewekt. Daar de stralings-elementen dicht opeen zijn gepakt is er aan de zijkant van een stralingselement nauwelijks of geen ruimte aanwezig voor het inkoppelen van stralingsenergie. Het is derhalve noodzakelijk om de stralingsenergie aan de achterzijde in te koppelen, waarvoor een transformatorelement bijzonder geschikt is.

Een verder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat ten minste een transformatorelement, althans in gemonteerde toestand, één geheel met het oppervlak vormt.

Dit biedt met name bij de fabricage van de array bijzondere voordelen. Het oppervlak, bijvoorbeeld een plaatvormig oppervlak, kan allereerst worden voorzien van de transfor-matorelementen, bijvoorbeeld door opsolderen, waarna in een tweede bewerkingsstap kan worden voorzien in de stralings-elementen.

Een verder bijzonder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat het ten minste ene transformator-element als een geheel met oppervlak is gefabriceerd.

In het geval dat het aanbrengen van losse transformator-elementen veel tijd in beslag neemt, wat meestal zo is, is het gunstiger om de transformatorelementen als een geheel met het oppervlak te fabriceren. Hierdoor spaart men een groot aantal bewerkingsstappen uit, waardoor de fabricage-kosten dalen. Bij het toepassen van U-vormige profielen als onderdeel van de stralingselementen in combinatie met transformatoren zal op plaatsen waar het oppervlak uitstulpt als gevolg van het aanbrengen van een transformator element , materiaal moeten worden weggenomen. Het U-vormige profiel zal het transformatorelement dan als het ware overkappen. De combinatie van het toepassen van U-vormige profielen en transformatorelementen die in het oppervlak zijn meegefabriceerd biedt met name de voordelen van eenvoudige fabricage in combinatie met een lichte constructie met een hoge stijfheid. Bij toepassing van kokervormige profielen is het aanbrengen van een transformatorelement per straler beduidend tijdrovender dan bij U-vormige profielen, toegepast volgens de geschetste wijze.

Een verder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat het oppervlak samen roet het ten minste ene transformatorelement ten minste onder toepassing van een extrusie-bewerkingsslag waarin de vorm in doorsnede van het ten minste ene transformatorelement voor het eerst onderscheidbaar wordt, is vervaardigd.

Uitgaande van een plaatvormig basisprofiel kan men nu in een extrusieslag het plaatvormige oppervlak, behorende bij de array, geheel voorzien van het basisprofiel van alle transforme d-orelementen vervaardigen. Door latere mechanisch bewerkingen, zoals frezen, boren of brootsen, kan men vtidere details nodig voor de goede werking van een transformatorelement, aanbrengen. Een verder voordeel van het op deze wijze vervaardigde oppervlak in combinatie met de transformatorelementen is dat de verbinding tussen de transformatorelementen en het oppervlak een hoge sterkte bezit.

Een verder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat een transformator een in hoofdzaak evenwijdig aan het oppervlak geplaatste in hoofdzaak plaatvormige geleider omvat, welke op een zekere plaats verbonden is met het oppervlak en voor het overige een spieetvormige ruimte tussen zichzelf en het oppervlak insluit. Dergelijke transformatoren hebben goede electrische eigenschappen en zijn bij uitstek geschikt om door extrusie te worden verkregen, met name in combinatie met het oppervlak.

De plaatvormige geleider kan verder aan een uiteinde worden voorzien van een connector voor het aanbrengen van een transmissielijn voor stralingsenergie. Via iedere afzonderlijke transmissielijn kan nu ieder stralingselement afzonderlijk worden aangestuurd.

Een verder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat stralingselementen aan weerszijden van het oppervlak zijn aangebracht. Hierbij kan men profiteren van het feit dat een oppervlak twee zijden heeft en zodoende een maximaal aantal stralingselementen per array aanbrengen. Hierdoor wordt de constructie lichter en compacter, doordat voor de complete antenne minder oppervlakken nodig zijn.

Een verder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat een rij stralingselementen aan een zijde van het oppervlak versprongen is aangebracht ten opzichte van een rij stralingselementen aan de andere zijde van het oppervlak. Dit heeft een stijvere constructie tot gevolg bij hetzelfde gewicht en heeft als bijkomend voordeel dat de bundelvorming sterk wordt verbeterd.

Een verder gunstige uitvoeringsvorm van de array heeft als kenmerk, dat een rij stralingselementen aan een zijde van het oppervlak over een afstand in hoofdzaak gelijk aan de helft van de afstand tussen de hartlijnen van twee stralingselementen aan een zijde van het oppervlak versprongen is aangebracht ten opzichte van een rij stralingselementen aan de andere zijde van het oppervlak. Hierdoor ontstaat optimale stijfheid en een optimale configuratie met betrekking tot de bundelvormings-eigenschappen.

Meerdere arrays overeenkomstig de uitvinding kunnen nu op geschikte wijze naast elkaar worden aangebracht, zodanig dat een in hoofdzaak continu antenne oppervlak wordt verkregen. Aan de voorzijde hiervan kan nu eventueel een zogenaamde irisplaat worden geplaatst, waardoor enerzijds de overspraak tussen de verschillende antennemodules sterk wordt verminderd en anderzijds de stijfheid van de constructie sterk wordt bevorderd. De irisplaat kan bestaan uit een plaat met geleidende eigenschappen, die op de plaatsen waar de stralingselementen zich bevinden is voorzien van gaten, bij voorkeur rechthoekige gaten, met een kleinere oppervlakte dan de monding van de stralingselementen.

Aan de achterzijde kan verder een back-frame worden geplaatst, die ter hoogte van de transformatoren is voorzien van connectoren waarbij een connector past op een connector -erbonden met een transformator. Het back-frame werkt tevens ter verhoging van de stijfheid van de construct-e.

De array volgens de uitvinding zal nu nader worden toegelicht aan de hand van de volgende figuren, waarin fig. IA een array van stralingselementen volgens de uitvinding voorstelt, met daarin een oppervlak in de vorm van een plaatvormig element waarop de stralingselementen aan twee zijden zijn aangebracht; fig. 1B de dwarsdoorsnede A-A, zoals aangegeven in figuur IA voorstelt; fig. 2 een aantal arrays van stralingselementen volgens de uitvinding voorstelt, welke naast elkaar zijn geplaatst en waarin verder is voorzien in een irisplaat en een achterplaat; fig. 3 een U-vormig profiel voor toepassing in de array van stralingselementen volgens de uitvinding voorstelt; fig. 4 een plaatvormig element voor toepassing in een array van stralingselementen volgens de uitvinding voorstelt.

Een actieve monopuls phased array radar bestaat in beginsel uit een groot aantal antennemodules. Iedere antenne module is hierbij voorzien van een stralingselement en de stralingselementen vormen gezamenlijk het antenne oppervlak. Met betrekking tot prijs en prestatie is een goed ontwerp van de module essentieel.

Een actieve monopuls phased array radar omvat verder middelen waarop de antenne modules gemonteerd kunnen worden. Ook dient te worden voorzien in een verdeelnetwerk voor de stroomvoorziening en voor RF transmissiesignalen. Verder dient te worden voorzien in som en verschilnetwerken voor het genereren van Σ, ΔΒ en ΔΕ output signalen.

Een radarantenne dient in het algemeen bij voorkeur een laag gewicht te hebben omdat deze vaak bovenin de mast van een schip geplaatst moet worden. Een lichtere constructie is ook doorgaans goedkoper dan een zwaardere constructie. Bij toepassing van metalen golfpijpen als stralings-elementen in een phased array radarantenne is een economisch materiaalgebruik derhalve van belang.

Een phased array radarantenne bevat een groot aantal stralingselementen. Het is daarom van belang om het aantal onderdelen per stralingselementen zo klein mogelijk te houden. Met het oog op de fabricage is het van belang om de onderdelen per stralingselement eenvoudig in vormgeving te houden. Bij voorkeur dienen de onderdelen zodanig te zijn vormgegeven dat in een beperkt aantal bewerkingsslagen een groot aantal onderdelen tegelijk gefabriceerd kan worden.

Met het oog op de montage verdient een klein aantal onderdelen eveneens de voorkeur. Het ontwerp van de antenne dient erop gericht te zijn om een groot aantal onderdelen tegelijk in een beperkt aantal montagestappen te kunnen aanbrengen.

Met het oog op een nauwkeurig bepaalbare bundelvorm is het van belang dat de stralingselementen nauwkeurig en op regelmatige afstanden ten opzichte van elkaar gepositioneerd zijn. De positionering van de stralingselementen dient verder in hoge mate onafhankelijk te zijn van externe krachten. Een stijve constructie is derhalve gewenst.

De array v*n stralingselementen volgens de uitvinding voor toepassing als bouwsteen in een phased array antenne heeft tot doel om aan al deze vereisten tegemoet te komen.

In fig. IA is een array van stralingselementen 1 volgens de uitvinding aan de achterzijde weergegeven, met daarin een oppervlak in de vorm van een plaatvormig element 2 waarop de stralingselementen aan twee zijden zijn aangebracht. Met de achterzijde wordt hierbij bedoeld de zijde waar stralingsenergie vanuit een niet aangegeven T/R element in het bijbehorende stralingselement kan worden ingevoerd. De stralingselementen bestaan uit U-vormige profielen 3, voorzien van drie zijwanden, omvattende een lijfplaat 4 en twee opstaande zijwanden 5. De opstaande zijwanden 5 zijn via hun voetgedeelte 6 verbonden aan het oppervlak 2. Het oppervlak 2 vormt hierdoor een vierde zijwand van alle stralingselementen. De stralingselementen zijn althans nagenoeg evenwijdig aan elkaar op het oppervlak 2 aangebracht. Eventueel kunnen de stralingselementen aan de voorzijde voorbij het plaatvormige element 2 worden verlengd. Door het plaatsen van U-vormige elementen op een plaat zal de constructie minder snel vervormen en zal dus de bundelvorming nauwkeuriger zijn gedefinieerd. Bovendien wordt hierdoor geprofiteerd van het feit dat het oppervlak 2 een zijwand kan vormen van de stralingselementen. Het oppervlak dient hiertoe geleidende eigenschappen te bezitten. Een bijkomend voordeel is dat het oppervlak hierdoor tevens een mechanische verbindingsfunctie tussen de stralingselementen vervult.

De verbinding van de U-vormige profielen met het plaatvormige element 2 omvat bij voorkeur een soldeerverbinding over althans nagenoeg de gehele lengte van het voetgedeelte 6. De opstaande zijwanden 5 zijn in de gegeven uitvoeringsvorm korter dan de lijfplaat 4. De breedte van de lijfplaat 4 dient groter te zijn dan λ/2, teneinde te voorkomen dat het stralingselement in de cutoff mode terecht komt. In de getoonde uitvoeringsvorm wordt de breedste zijwand per stralingselement aldus gevormd door het plaatvormige element 2, maar dit zou eventueel ook de smalle zijwand kunnen zijn. Op het oppervlak 2 zijn transformatorelementen 7 aangebracht.

In fig. 1B is dwarsdoorsnede A-A zoals aangegeven in fig. IA, weergegeven. Hierin valt te zien dat de transformatorelementen 7 een plaatvormig gedeelte 8 omvatten, welk gedeelte een sleuf 9 insluit met het plaatvormige oppervlak 2. Het plaatvormige gedeelte 8 is via het tussengedeelte 10 electrisch en mechanisch verbonden met het oppervlak 2. Het plaatvormige gedeelte 8 is verder voorzien van een connector in de vorm van een gat 11 dat kan samenwerken met een transmissielijn in de vorm van een pin 12, via welke hoogfrequente energie aan het transformatorelement 7 kan worden aangeboden. Het transformatorelement 7 zorgt voor een verliesarme inkoppeling in het stralingselement 1, welke de stralingsenergie verder kan leiden.

In fig. 1B is tevens een backplane 13 toegevoegd. De backplane 13 is voorzien van geleidende pinnen 12, die kunnen samenwerken met de gaten 11 in de plaatvormige gedeelten 8 van de transformatorelementen en aan de andere zijde zijn verbonden met een T/R module. De backplane 13 kan eventueel worden voorzien van in de figuur niet aangegeven korte vooruitstekende gedeelten, ter hoogte van de pinnen 12, die bij voorkeur nauwgezet passen in een stralingselement. Hierdoor kan een array van stralings- elementen vóór definitieve montage worden gefixeerd op de backplane.

In de getoonde uitvoeringsvorm zijn de transformator-elementen als een geheel met het plaatvormige oppervlak 2 gefabriceerd. De fabricage kan bijvoorbeeld geschieden door extrusie, waarbij na een eerste fabricageslag het profiel van de transformatorelementen 7 reeds onderscheidbaar is. Daarna kan door freesbewerkingen materiaal worden weggenomen op plaatsen waar de voetgedeelten 6 van de U-vormige profielen aan het plaatvormige oppervlak 2 moeten worden bevestigd. Dit kan eventueel zodanig gebeuren dat het tussengedeelte 10 dezelfde breedte als de binnenzijde van lijfplaat 4 van een U-vormig profiel heeft, zodat bij montage de U-vormige profielen voor het solderen gefixeerd blijven. Het is ook mogelijk om het tussengedeelte 10 niet zo breed als de binnenzijde van lijfplaat 4 te maken, maar in plaats daarvan sleuven in het oppervlak 2 ter plaatse van de voetgedeelten 6 van de U-vormige profielen aan te brengen, bijvoorbeeld door een freesbewerking, waarin de voetgedeelten 6 nauwgezet passen. Het moge duidelijk zijn dat de opties voor het vooraf fixeren van de U-vormige profielen niet beperkt zijn tot de besprokene, maar dat ook vele andere openstaan, zoals het gebruik van losse afstandsmallen. In de figuur is voor de duidelijkheid geen der opties aangegeven. Het aanbrengen van sleuven geniet de voorkeur, daar dit een weinig omslachtige en effectieve manier van vooraf fixeren oplevert.

De transformatorelementen kunnen ook worden gefabriceerd door uit een dikkere plaat de contouren van de transformatorelementen uit te frezen.

De U-vormige profielen en het plaatvormige oppervlak in combinatie met de transformatoren zijn bij voorkeur uit eenzelfde materiaalsoort gemaakt, bijvoorbeeld aluminium.

Bij het plaatsen van stralingselementen aan beide zijden van het plaatvormige oppervlak is het voordelig om de stralingselementen aan een zijde van de plaat over een afstand, in fig. IA aangeduid met a2, in hoofdzaak gelijk aan de helft van de in fig. IA met al aangeduide afstand tussen de hartlijnen van twee stralingselementen versprongen aan te brengen ten op zichte van de stralingselementen aan de andere zijde van de plaat. Dit is zowel gunstig met betrekking tot het te realiseren antennepatroon als uit het oogpunt van de mechanische stijfheid van de array van stralingselementen.

In fig. 2 is aangegeven hoe een aantal arrays van stralingselementen 1 volgens de uitvinding kan worden samengebouwd ter verkrijging van een in twee richtingen uitgebouwd antenne-oppervlak. De arrays zijn aan de achterzijde aangebracht op een backplane 13, welke is voorzien van gaten 14 voor het doorvoeren van in de figuur niet aangegeven transmissieleidingen, welke aangesloten kunnen worden op hun respectievelijke transformator-elementen 7, welke in de figuur verscholen zijn door de U-vormige profielen. De U-vormige profielen 3 zijn aangebracht aan weerszijden van de plaatvormige oppervlakken 2. Aan de voorzijde van de stralingselementen is een irisplaat 15 aangebracht. Deze vermindert de overspraak tussen de diverse stralingselementen en kan verder voor extra mechanische stijfheid zorgen. De openingen in de irisplaat zijn kleiner dan het oppervlak aan de monding van een stralingselement. De irisplaat kan door een soldeer-verbinding worden aangebracht.

In fig. 3 is een U-vormig profiel 3 weergegeven, welke als stralingselement in de array volgens de uitvinding kan fungeren. De nummering der afzonderlijke gedeelten van het U-vormige profiel komt overeen met de nummering in de voorgaande figuren. Het U-vormige profiel kan bijvoorbeeld worden vervaardigd door walsen of door extrusie. De zijwand is ter plaatse van de voetgedeelten 6 van het aangegeven U-vormige profiel in zekere mate verdikt, hetgeen gunstig is voor de montage van het U-vormige profiel.

In fig. 4 is een oppervlak 2 in de vorm van een plaatvormig element weergegeven, waarop een aantal transformatoren 7 is aangebracht. De nummering der afzonderlijke gedeelten komt weer overeen met de nummering in de voorgaande figuren. De transformatoren 7 zijn in eerste instantie als een geheel met het plaatvormige element ontstaan door extrusie van het plaatvormige element, waarbij een langerekt profiel van de transformatoren ontstaat. Ter plaatse van waar de voetgedeelten 6 van de U-vormige elementen bevestigd moeten worden zijn op enkele plaatsen 16 banen weggefreesd. De transformatorelementen 7 zouden eventueel ook afzonderlijk gefabriceerd kunnen worden en pas later op het plaatvormige element kunnen worden aangebracht, bijvoorbeeld door solderen. Dit is echter omslachtiger en tijdrovender dan de aangegeven werkwijze. Een andere oplossing is om, uitgaande van een dikke plaat, overtollig materiaal weg te frezen, waardoor de transformatorelementen ontstaan. Dit is tijdrovender dan extrusie gevolgd door frezen, maar minder tijdrovend dan afzonderlijk fabriceren en daarna los aanbrengen.

Claims (15)

1. Array van stralingselementen voor toepassing als bouwsteen in een phased array radarantenne, waarbij een stralingselement de vorm van een door zijwanden omsloten golfpijp met een in hoofdzaak rechthoekige doorsnede bezit, met het kenmerk, dat de stralingselementen althans nagenoeg evenwijdig aan elkaar zijn aangebracht op een gemeenschappelijk oppervlak en dat dit oppervlak een zijwand van elk stralingselement vormt.

2. Array volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat het oppervlak de breedste zijwand van elk stralingselement vormt.

3. Array volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, dat het oppervlak een plaatvormig element omvat.

4. Array volgens een der conclusies 1 t/m 3, met het kenmerk, dat ten minste een gedeelte van een stralingselement een U-vormig profiel omvat, welke via de voetgedeelten van beide opstaande zijwanden van het U-vormige profiel aan het oppervlak is bevestigd.

5. Array volgens conclusie 4, met het kenmerk, dat het U-vormige gedeelte van een stralingselement ter plaatse van de beide opstaande zijwanden van het U-vormige profiel in sleuven, aangebracht in het oppervlak, is aangebracht.

6. Array volgens conclusie 4 of 5, met het kenmerk, dat het U-vormige profiel door solderen aan het oppervlak is bevestigd.

7. Array volgens een der conclusies 1 t/m 6, met het kenmerk, dat voor ten minste een stralingselement, althans in gemonteerde toestand, voorzien is in een transformator-element voor het althans in hoofdzaak reflectievrij inleiden van stralingsenergie in het desbetreffende stralingstlement.

8. Array volgens conclusies 7, met het kenmerk, dat ten minste een transformatorelement, althans in gemonteerde toestand, één geheel met het oppervlak vormt.

9. Array volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat het ten minste ene transformatorelement door verspanende bewerking van het oppervlak is vervaardigd.

10. Array volgens conclusie 9, met het kenmerk, dat het oppervlak samen met het ten minste ene transformatorelement ten minste onder toepassing van een extrusie-bewerkingsslag waarin de vorm in doorsnede van het ten minste ene transformatorelement voor het eerst onderscheidbaar wordt, is vervaardigd.

11. Array volgens een der conclusies 7 t/m 10, met het kenmerk, dat een transformator een in hoofdzaak evenwijdig aan het oppervlak geplaatste in hoofdzaak plaatvormige geleider omvat, welke op een zekere plaats verbonden is met het oppervlak en voor het overige een spleetvorraige ruimte tussen zichzelf en het oppervlak insluit.

12. Array volgens conclusie 11, met het kenmerk, dat de plaatvormige geleider aan een uiteinde is voorzien van een connector voor het aanbrengen van een transmissielijn voor stralingsenergie.

13. Array volgens een der bovenstaande conclusies, met het kenmerk, dat stralingselementen aan weerszijden van het oppervlak zijn aangebracht.

14. Array volgens conclusie 13, met het kenmerk, dat een rij stralingselementen aan een zijde van het oppervlak versprongen is aangebracht ten opzichte van een rij stralingselementen aan de andere zijde van het oppervlak.

15. Array volgens conclusie 14, met het kenmerk, dat een rij stralingselementen aan een zijde van het oppervlak over een afstand in hoofdzaak gelijk aan de helft van de afstand tussen de hartlijnen van twee stralingselementen aan een zijde van het oppervlak versprongen is aangebracht ten opzichte van een rij stralingselementen aan de andere zijde van het oppervlak.