NL8500884A

NL8500884A - Werkwijze en inrichting voor het lokaliseren van een punt in een driedimensionaal lichaam gebruikmakend van afbeeldingen van het lichaam genomen uit een aantal hoekposities.

Info

Publication number: NL8500884A
Application number: NL8500884A
Authority: NL
Original assignee: Elscint Ltd
Priority date: 1984-03-26
Filing date: 1985-03-26
Publication date: 1985-10-16
Also published as: NL193338B; JPS60253891A; US4580054A; FR2561517B3; JPH0827353B2; NL193338C; FR2561517A1; JPH0616095B2; DE3510692C2; DE3510692A1; JPH0712942A

Description

•η Ν.0. 33068 1 —

Werkwijze en inrichting voor het lokaliseren van een punt in een driedimensionaal lichaam gebruikmakend van afbeeldingen van het lichaam genomen uit een aantal hoekposities.

De onderhavige uitvinding heeft betrekking op een werkwijze en een inrichting voor het lokaliseren van een punt in een drie-dimensionaal lichaam, gebruikmakend van afbeeldingen van het lichaam genomen vanaf een aantal hoekposities.

5 Conventionele röntgenstraal-afbeeldingstechnieken produceren een schaduwbeeld van een te onderzoeken lichaam. Dit beeld bevat echter niet voldoende informatie om de diepte te specificeren van een bepaald van belang zijnd punt in het lichaam. Verder is het dikwijls onmogelijk om kleine objecten te onderscheiden, omdat deze worden overschaduwd 10 door de structuur van grotere overlappende objecten, zoals beenderen, die voor straling minder doorlatend zijn. Deze nadelen hebben geleld tot systemen waarin doorsneden van het lichaam worden gemaakt, welke techniek bekend staat als de röntgenstraal-tomografie.

De conventionele radiografische transversale tomografie tracht 15 planaire doorsneden of plakken zichtbaar te maken loodrecht op de langsas van een patiënt. In dergelijke systemen worden een stralings-bron en bijbehorende detectormlddelen geroteerd in een vlak rond het te onderzoeken lichaam teneinde de absorptie te meten van het lichaam op elk van een aantal hoekposities. Gebruikmakend van een aantal op zich-20 zelf bekende reconstructie-algoritmen kan op basis van de data die tijdens het aftasten van de patiënt is verkregen, een twee-dlmensionale verdeling van absorptiecoëfficiënten worden berekend voor een plak, gedefinieerd door het vlak waarin de bron en de detectoren worden geroteerd.

25 De boven beschreven röntgenstraal-afbeeldingstechnieken vereisen de transmissie van ioniserende straling door het te onderzoeken lichaam. Om de stralingsdosis voor een patiënt te minimaliseren worden In bepaalde toepassingen andere afbeeldingssystemen gebruikt waarin de blootstelllngstijd aan de straling wordt gereduceerd. Gecomputeriseerde 30 tomografie met enkelvoudige foton-emissie (ECT) is een dergelijk alternatief afbeeldingssysteem. Bij het uitvoeren van een ECT-behandeling wordt de patiënt allereerst geïnjecteerd met een substantie die op zichzelf onschadelijk is, zoals een van de natuurlijke substanties van het lichaam, die gemerkt is met een radio-actief spoor of een radio-35 isotoop. Dit spoor of merkteken heeft bij voorkeur een korte halfwaar-detijd, zodat er zeer weinig straling in het lichaam achterblijft nadat 8500884 2 4 «r t het onderzoek is voltooid. Het spoor zendt bij voorkeur.gammastralen uit die niet gemakkelijk door het lichaam worden geabsorbeerd, zodat een aanzienlijk deel van de straling uit het lichaam zal ontsnappen in plaats van daarin te worden geabsorbeerd. De emissie vindt bij voorkeur 5 plaats op één enkel energieniveau zodat de detectie gemakkelijker kan worden uitgevoerd en een meer nauwkeuriger kennis kan worden verkregen omtrent de absorptiefactor van het lichaamsweefsel waardoor de gamma-straling is gepropageerd.

Verder wordt een gamma-camera gebruikt om de patiënt af te tasten 10 door het bewegen van de gamma-camera rond de patiënt in een gesloten baan, over het algemeen een cirkelvormige baan. De cirkelvormige baan maakt het bijvoorbeeld mogelijk om met de camera een reeks metingen uit te voeren waarbij elk elementair gebied van het detecterende oppervlak van de camera een cirkelvormige baan aftast terwijl het detecterende 15 oppervlak ten allen tijde loodrecht op de straalrichting wordt gehouden, waarbij de straalrichting is gedefinieerd als de straalvector vanaf de rotatiehartlijn van de camera. De eenvoudigste rotatie van dit type vindt plaats indien de rotatiehartlijn samenvalt met de hartlijn van het gekozen coördinatensysteem.

20 De op deze wijze verkregen emissie-data terwijl de camera zich be vindt in een gespecificeerde vooraf bepaalde hoekpositie ten opzichte van de rotatiehartlijn, bestaat uit een twee-dimensionale afbeelding die die een aanzicht vertegenwoordigt van de patiënt onder een bepaalde hoekpositie. Deze data wordt opgeborgen in wat hierin aangeduid wordt 25 als het geheugenframe. Als er voor elke 3° rotatie van de gamma-camera een geheugenframe wordt opgenomen, dan worden 120 van dergelijke frames verkregen bij een complete aftasting van de patiënt door de camera.

Gerelateerde lijnen in elk van de op deze wijzen verkregen geheu-genframes hebben betrekking op data die behoort bij één enkel vlak 30 loodrecht op de rotatiehartlijn van de camera rond de patiënt. De data in dergelijke lijnen is dus analoog met aanzichten die zouden worden verkregen indien een transmissie-aftasting zou worden uitgevoerd bij de patiënt in hetzelfde vlak. Door het bewerken van de data, aanwezig in de geheugenframes, gebruikmakend van een reconstructie-algoritme dat 35 soortgelijk is aan dat, dat gebruikt wordt in de transmissie-tomogra-fie, verkrijgt men afbeeldingen van dwarsdoorsneden door de patiënt op een groot aantal verschillende axiale posities langs de rotatiehartlijn. Vanwege de aard van de ECT-techniek zelf en eveneens vanwege de gemaakte veronderstellingen met betrekking tot het reconstructie-algo-40 ritme, hebben de verkregen dwarsdoorsnede-afbeeldingen een naar verhou- 8500884 « % 3 ding slechts kwaliteit. Alhoewel dus de ECT-techniek het mogelijk maakt om data te verkrijgen met een reductie van de stralingsdosis waaraan een patiënt wordt blootgesteld in vergelijking met de stralingsdoses die gebruikt wordt bij transmissie-tomografie, maken de gereconstrueer-5 de dwarsdoorsnede-afbeeldlagen, die uit de op deze wijzen verkregen data kunnen worden geproduceerd, het voor degene die deze afbeeldingen moet beoordelen, niet mogelijk om nauwkeurig een van belang zijnd punt in de patiënt te lokaliseren en is het voor de beoordelaar niet mogelijk om de dichtheid van het radio-actieve materiaal op dat punt kwan-10 titatief te schatten.

De uitvinding heeft derhalve ten doel de nauwkeurigheid waarmee een van belang zijnd punt in een patiënt kan worden gelokaliseerd, gebruikmakend van data die wordt verkregen met de boven beschreven ECT-techniek of soortgelijke technieken, te verbeteren.

15 In overeenstemming met de onderhavige uitvinding wordt een van be lang zijnd punt in een lichaam gelokaliseerd door het sequentieel en herhaald weergeven van een groep van twee-dimenslonele aanzichten van het lichaam op opeenvolgende verschillende hoekposities met betrekking tot een centrale rotatiehartlijn, het kiezen van een punt in het lic-20 haam door het realiseren van een cursor in elke groep van aanzichten : corresponderend met het geselecteerde punt, waarbij de afstand tussen het geselecteerde punt en het referentiecoördinatensysteem wordt bepaald, en het bewegen van de cursor tot het geselecteerde punt samenvalt met het van belang zijnde punt. Tijdens het bepalen van het feit 25 of deze situatie zich voordoet worden de aanzichten sequentieel weergegeven: als het voor de waarnemer lijkt of de cursor beweegt tezamen met het van belang zijnde punt maar niet ten opzichte van het van belang zijnde punt tussen het ene aanzicht en het andere, dan valt het geselecteerde punt samen met het van belang zijnde punt.

30 De twee-dimensionale aanzichten van het lichaam worden opgebouwd uit de diverse geheugenframes die data bevatten, verkregen tijdens de cirkelbaan van de gamma-camera rond het lichaam. Als deze aanzichten sequentieel worden weergegeven dan verschijnt het lichaam voor een waarnemer klaarblijkelijk als een drie-dimensionaal voorwerp dat ro-35 teert rond een as die samenvalt met de as waar omheen de gamma-camera roteert. Een cursor wordt in het weergegeven beeld ingesteld en gepositioneerd op een bepaalde plaats, bijvoorbeeld door ze met behulp van een joystick te bewegen zodanig dat ze samenvalt met een bepaalde positie, d.w.z. een van belang zijnd punt. De processor berekent de gepro-40 jecteerde positie van de cursor in elk aanzicht en schrijft een desbe- 8500884 ♦ φ * 4 treffend gegeven in elk geheugenframe. Daarmee wordt de ruimtelijke lo-katie van een door een operateur geselecteerd punt in het lichaam vastgesteld terwijl de aanzichten achtereenvolgens worden weergegeven. Alleen als de cursor voor het oog van de waarnemer lijkt te bewegen met 5 een van belang zijnd punt in het lichaam maar niet ten opzichte van dit punt, zal de cursor samenvallen met het van belang zijnde punt. Omdat de cursor door de computer wordt gegenereerd zijn de coördinaten van het van belang zijnde punt met betrekking tot de klaarblijkelijke rota-tie-as van het lichaam of ten opzichte van een willekeurig ander coör-10 dinatensysteem bekend, tiet deze informatie kan de werkelijke positie van het van belang zijnde punt in het lichaam worden vastgesteld. Deze informatie kan direct worden gebruikt door een dokter of indirect worden gebruikt voor identificatie van de gereconstrueerde dwarsdoorsnede die het van belang zijnde punt bevat en zijn plaats binnen de dwars-15 doorsnede.

Bij voorkeur is de cursor uitgelijnd met het van belang zijnde punt terwijl de weergave op de in het bovenstaande beschreven wijze beweegt. Bij een andere techniek voor het lokaliseren van de cursor wordt echter de rotatie van het lichaam door de waarnemer van het beeld ge-20 stopt bij dat frame, waarin het van belang zijnde punt zijn maximale verplaatsing ten opzichte van de schijnbare rotatie-as van het lichaam bereikt. Het beeld wordt op geschikte wijze gestopt door het "bevriezen” van de weergave bij een geselecteerd aanzicht. Het exacte frame waar de maximale verplaatsing optreedt kan worden geïdentificeerd door 25 het in beide richtingen achtereenvolgens zichtbaar maken van de frames (scrollen); maar identificatie van het frame bepaalt de azimuth (0q) van de gamma-camera waarbij het vlak van de detectorkop van de camera evenwijdig loopt aan een vlak dat het van belang zijnde punt bevat en verloopt door de rotatie-as van de camera. Als dit het geval is, dan 30 kan de werkelijke afstand tussen het van belang zijnde punt en de rotatie-as rQ en de elevatie van het van belang zijnde punt, bepaald langs de rotatie-as Zq, worden gemeten. Op een bekende wijze kan de cursor worden gelokaliseerd in het geïdentificeerde frame zodanig, dat de cursor zich op het van belang zijnde punt bevindt waardoor de cilin-35 dercoördinaten rQ, Zq, 0q van het van belang zijnde punt worden bepaald. De projectie van de cursor in elk van de andere frames kan op een zodanige wijze worden berekend dat, indien de frames opnieuw sequentieel worden weergegeven als de rotatie van het lichaam wordt hervat, de cursor lijkt te roteren met het lichaam of, in de techniek 40 waarin de cursor wordt uitgelijnd met het van belang zijnde punt ter- 8500884

ê I

5 wijl de weergave doorgaat, de cursor lijkt te roteren met het lichaam terwijl de frames sequentieel worden gepresenteerd teneinde het roterende lichaam zichtbaar te maken. Als de cursor klaarblijkelijk samenvalt met het van belang zijnde punt tijdens de gehele rotatie van het 5 lichaam, dan kan daaruit de conclusie worden getrokken dat de cursor zich bevindt in het van belang zijnde punt* Iedere willekeurige relatieve beweging tussen de cursor en het van belang zijnde punt geeft een gebrek aan overlap aan, hetgeen de operateur noodzaakt om de positie van de cursor nog nauwkeuriger te bepalen* 10 Bij voorkeur wordt de cursorpositie vastgesteld via een handbe diend, door de operateur ingegeven ingangssignaal (bijvoorbeeld via een joystick of toetsen van een toetsenbord). Een bij het systeem behorende computer berekent automatisch de projectie van de cursor in elk frame teneinde de cursor in elk frame zichtbaar te maken. De door de opera-15 teur geselecteerde positie wordt dan in elk aanzicht weergegeven indien dit aanzicht door de weergeefeenheid zichtbaar wordt gemaakt. Als de cursor lijkt samen te vallen met het van belang zijnde punt tijdens de gehele rotatie van het lichaam, dan kan ervan uit worden gegaan dat de cursor zich bevindt op het van belang zijnde punt. De uitlezing van de 20 cursorpositie verschaft de ruimtelijke lokatie van het van belang zijnde punt.

De onderhavige uitvinding verschaft eveneens een werkwijze voor het niet reconstructief vaststellen van de drie-dimensionele positie van een van belang zijnd punt in een lichaam als volgt. Een groep van 25 twee-dimensionale aanzichten van het lichaam vanuit successievelijke stapsgewijze van elkaar verschillende hoekposities rond een gegeven hartlijn wordt gegenereerd door het meten van de hoeveelheid straling die door het lichaam wordt uitgezonden na injectie van het lichaam met een substantie die voorzien is van een radio-actief spoor. De op deze 30 wijze gegenereerde twee-dimensionale aanzichten worden achtereenvolgens weergegeven op een weergeefeenheid, en de bij de plaats van het van belang zijnde punt behorende drle-dlmensionale coördinaten in het lichaam worden vastgesteld. De geprojecteerde plaats van het van belang zijnde punt in elk aanzicht van de groep van twee-dimensionale aanzichten 35 wordt berekend, en de geprojecteerde positie wordt voor elk aanzicht weergegeven terwijl dit aanzicht op de weergeefeenheid zichtbaar wordt gemaakt.

De onderhavige uitvinding verschaft verder een werkwijze voor het bepalen van de positie van een van belang zijnd punt in een lichaam op 40 de volgende wijze. Een groep van twee-dimensionale aanzichten van het 8500884 0 * 6 lichaam vanaf opeenvolgende stapsgewijze van elkaar verschillende hoek-posities rond een bepaalde hartlijn worden gegenereerd en het twee-di-mensionale aanzicht binnen deze groep, dat zich het dichtst bij het van belang zijnde punt bevindt, wordt bepaald* Dit dichtst bij zijnde twee-5 dimensionale aanzicht krijt dan een merkteken op een punt dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt, en het twee-dimensiona-le aanzicht met dit merkteken wordt vervolgens zichtbaar gemaakt. Het twee-dimensionale aanzicht dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt kan worden bepaald door het achtereenvolgens weergeven 10 van de twee-dimensionale aanzichten op de weergeefeenheid en het stoppen van de weergeefeenheid bij het aanzicht onder een bepaalde hoek, waarbij het van belang zijnde punt bij benadering de maximale afstand heeft tot aan de klaarblijkelijke rotatie-as van de twee-dimensionale aanzichten die achtereenvolgens op de weergeefeenheid zichtbaar gemaakt 15 zijn. Als alternatief kan op het dichtst bij zijnde twee-dimensionale aanzicht een punt worden gemarkeerd dat zich het dichtst bevindt bij het v^n belang zijnde punt door het bewegen van een positie-indicatie-middel behorend bij de weergeefeenheid zodanig dat de positie-indicatiemiddelen komen te liggen op het weergegeven van belang zijnde punt 20 terwijl de twee-dimensionale aanzichten achtereenvolgens worden weergegeven op de weergeefeenheid, en tegelijkertijd met het bewegen van de positie-indicatiemiddelen, het berekenen en weergeven van de geprojecteerde lokatie voor de genoemde positie-indicatiemiddelen in elk aanzicht in de groep van twee-dimensionale aanzichten zodanig dat voor elk 25 punt waarnaar de positie-indicatiemiddelen worden bewogen de positie-indicatiemiddelen lijken te roteren rond de klaarblijkelijke rotatie-hartlijn van de twee-dimensionale aanzichten op de wwergeefeenheid synchroon met de klaarblijkelijke rotatie van de twee-dimensionale aanzichten.

30 Uitvoeringsvormen van de onderhavige uitvinding zijn bij wijze van voorbeeld geïllustreerd in de bijgaande tekeningen.

Figuur 1 is een blokschema van een inrichting volgens de onderhavige uitvinding voor het niet-reconstructief bepalen van de drie-dimen-sionale positie van een van belang zijnd punt in een lichaam.

35 Figuur 2a illustreert een lichaam dat wordt onderzocht tezamen met ewen van belang zijnd punt, dat gemarkeerd is in een doorsnede ervan, tezamen met de afbeeldingsmiddelen; figuur 2b illustreert aanzichten van het van belang zijnde punt vanuit opeenvolgende hoekposities ongeveer 90° van elkaar gescheiden.

40 Figuur 3 illustreert de hoekrelatie tussen de hoekaanzichten ge- 8500884 • * 7 toond in figuur 2b;

Figuur 4 illustreert een beweging van het van belang zijnde punt op het weergeefscherm wanneer de vier frames van figuur 2b achtereen** volgens op het scherm worden weergegeven; en 5 figuur 5 illustreert de techniek voor het stoppen van de weergave bij een bepaald hoekaanzicht nadat de afbeelding over een hoek is "ge** roteerd”, zodanig dat het van belang zijnde punt een maximale afstand heeft ten opzichte van de klaarblijkelijke rotatie-as van de weergegeven afbeelding.

10 In figuur 1 is met het referentiecijfer 1 een lichaam aangeduld dat onderzocht moet worden met behulp van de afbeeldingsmiddelen 3, in het illustratieve geval bestaande uit een gammacamera. Als de afbeeldingsmiddelen 3 bestaan uit een gamma-camera, dan wordt deze gebruikt voor het genereren van een groep van tvee-dimensionale aanzichten van 15 een lichaam 1 op achtereenvolgende stapsgewijze ten opzichte van elkaar geplaatste hoekpositles rond de hartlijn 5. Deze aanzichten kunnen worden verkregen ofwel door het roteren van het voorwerp 1 rond de hartlijn 5 waarbij de afbeeldingsmiddelen 3 stationair worden gehouden, ofwel door de middelen 3 te bewegen rond het lichaam 1 in een gesloten 20 baan, over het algemeen een cirkelvormige baan rond de hartlijn 5. In beide gevallen zijn de afbeeldingsmiddelen 3, die bij voorkeur voorzien zijn van een plat twee-dimensionaal opprvlak 7 dat gericht is naar het lichaam 1, in staat om een reeks twee-dimensionale aanzichten van het lichaam 1 te maken, waarbij elke pixel of elementair gebiedje van het 25 platte oppervlak 7 van de naar het lichaam 1 toegekeerde afbeeldings-middelen 3 lopen volgens een cirkelvormige baan terwijl het oppervlak 7 ten allen tijde loodrecht wordt gehouden op de straalvector vanaf de bewegingshartlijn 5 naar de afbeeldingsmiddelen 3. De straalvector is gedefinieerd als een vector die loodrecht staat op de bewegingshartlijn 30 en gericht is naar de camera. De bewegingshartlijn 5 kan plaatselijk gelden; ze kan periodiek tijdens de rotatie op een willekeurige vooraf bepaalde of door de operateur bestuurde wijze worden veranderd.

£r wordt opgemerkt dat, indien de afbeeldingsmiddelen 3 bestaan uit een röntgenstraalinrichting, een groep van twee-dimensionale af-35 beeldlagen van het lichaam 1 wordt verkregen bij opeenvolgende stapsgewijze hoekpositles, terwijl indien de afbeeldingsinrichting 3 een gecomputeriseerde transmissie-tomografie-inrichting is, een groep van een-dlmensionale aanzichten van het lichaam wordt verkregen bij opeenvolgende stapsgewijze verplaatste hoekpositles. Indien dergelijke een-40 dimensionale aanzichten van een planaire plak van het lichaam worden 8500884 • « « 8 geproduceerd, dan maken de werkwijze en de inrichting volgens de onderhavige uitvinding het mogelijk om de twee-dimensionale positie van het van belang zijnde punt in een planaire plak van het lichaam te bepalen* 5 In het volgende wordt de uitvinding beschreven verwijzend naar het gebruik van een gamma-camera als afbeeldingsmiddel 3, maar het zal duidelijk zijn dat de principes van de uitvinding op soortgelijke wijze ook van toepassing zijn op andere typen afbeeldingsmiddelen.

Nog steeds verwijzend naar figuur 1 waarin de afbeeldingsmiddelen 10 3 de vorm hebben van een gamma-camera, zijn de middelen 3 voorzien van detectiemiddelen voor het meten van de hoeveelheid straling die door het lichaam 1 wordt uitgezonden nadat het lichaam is geïnjecteerd met een substantie, bijvoorbeeld een voor het lichaam natuurlijke substantie die gemerkt is met een radio-actief spoor, bijvoorbeeld een radio 15 isotoop. Andere emissie-waarnemingstechnieken gebruikmakend van een gamma-camera voor het genereren van een groep van twee-dimensionale aanzichten van het lichaam kunnen worden gebruikt, de onderhavige uitvinding is niet beperkt tot het kader van de in het bovenstaande beschreven computer gestuurde tomografische emissietechniek.

20 De weergeefeenheid 9 ontvangt de data, waarmee de boven beschreven - groep van twee-dimensionale aanzichten wordt gerepresenteerd en deze data wordt gebruikt voor het achtereenvolgens weergeven van deze tweedimensionale aanzichten. De combinatie van het menselijk oog en de menselijke hersenen is zeer eenvoudig in staat om een drie-dimensionele 25 interpretatie te geven aan deze variërende twee-dimensionale afbeeldingen op de weergeefeenheid, zodat het lijkt alsof de weergegeven afbeelding roteert rond een as die correspondeert met de werkelijke as 5 waar omheen het lichaam 1 of de afbeeldingsmiddelen 3 worden bewogen. De weergeefeenheid 9 kan bijvoorbeeld bestaan uit een cinematografisch 30 scherm gekoppeld met een filmcamera.

De eerste geheugenmiddelen 11 kunnen worden gebruikt voor het opbergen van data geleverd door de afbeeldingsmiddelen 3. Deze data wordt vervolgens indien gewenst toegevoerd aan de weergeefeenheid 9.

De weergeefeenheid 9 is voorzien· van positie-indicatiemiddelen 13 35 die in staat zijn om een pixel of elementair gebiedje op het weergeef-scherm van de weergeefeenheid 9 selectief te markeren. De middelen 13 kunnen bestaan uit een cursor die kan worden bewogen naar een willekeurige positie op het weergeefscherm. Data, waarmee de positie van de middelen 13 wordt gerepresenteerd, wordt toegevoerd aan de processor 15 40 die de geprojecteerde plaats van deze positie berekent voor elk aan- 8500884 • » 9 zicht in de groep van twee-dimensionale aanzichten van het lichaam, verschaft door de afbeeldingsmiddelen 3. De stuurschakeling 19 ontvangt data die deze geprojecteerde lokaties representeert van de processor 15 en werkt samen met de weergeefeenheid 9 om de geprojecteerde lokaties 5 van de gemarkeerde pixel of het gemarkeerde elementaire gebiedje voor elk aanzicht uit de groep van twee-dimensionale aanzichten simultaan met de opeenvolgende weergave van de twee-dimensionale aanzichten op het scherm 9 zichtbaar te maken, zodanig dat de gemarkeerde pixel lijkt te roteren synchroon met de achtereenvolgens weergegeven twee-dimensio-10 nale aanzichten op het weergeefscherm.

Tweede geheugenmiddelen 17 kunnen worden gebruikt voor het bufferen van het uitgangssignaal van de processor 15 voordat dit uitgangssignaal naar de weergeefschakeling 19 wordt gezonden.

De werkwijze volgens de onderhavige uitvinding verschaft een niet-15 reconstructieve bepaling van de positie van een van belang zijnd punt in het lichaam dat onderzocht wordt. Zoals in figuur 2 is geïllustreerd omvat deze werkwijze het genereren van een groep van twee-dimensionale aanzichten van een lichaam 1, gebruikmakend van afbeeldingsmiddelen 3, b.v. een gamma-camera, vanuit opeenvolgende stapsgewijze verplaatste 20 hoekposities ten opzichte van de bewegingsas 5. Deze groep van twee-dimensionale aanzichten kan worden gegenereerd op de in het bovenstaande beschreven wijze ofwel door het lichaam 1 te laten roteren rond de as 5 en de afbeeldingsmiddelen 3 op een vaste positie te houden, ofwel door de middelen 3 te bewegen rond het lichaam 1. In het bovenstaande is 25 eveneens besproken dat de afbeeldingsmiddelen 3 kunnen bestaan uit een röntgenstraalinrichting die twee-dimensionale aanzichten produceert op een conventionele computer gestuurde transmissie-tomografie-inrichting die een groep van een-dimensionale aanzichten van een planaire plak van het lichaam produceert.

30 De werkwijze volgens de onderhavige uitvinding zal in het onder staande verder worden beschreven met verwijzing naar een gamma-camera maar het zal duidelijk zijn dat de beschrijving op gelijke wijze toepasbaar is met de bijbehorende modificaties op een röntgenstraalinrichting of op een computer gestuurde transmissie-tomografie-inrichting.

35 In figuur 2a wijst het referentiesymbool "A" op een van belang zijnd punt in het lichaam 1. Figuur 2b toont het punt "A" met vier onder verschillende 90° ten opzichte van elkaar gescheiden hoekposities.

Figuur 3 illustreert de hoekrelaties tussen de vier aanzichten van figuur 2b. Figuur 4 illustreert de beweging van het punt "A" op het 40 scherm van de weergeefeenheid 9 wanneer de vier frames van figuur 2b 8500884 9 · * ‘ 10 achtereenvolgens op het scherm worden weergegeven.

Als de weergeefeenheld 9 Is opgebouwd met cinematografische middelen voorzien van een filmcamera, dan is het in deze weergeefeenheld mogelijk om op cinematografische wijze de twee-dimensionale afbeeldingen 5 te variëren. Als de successievelijke frames worden weergegeven zal in de meeste gevallen het van belang zijnde punt lijken te bewegen over het scherm terwijl het wordt waargenomen vanuit diverse hoeken. De enige uitzondering op deze beweging treedt op indien het van belang zijnde punt zich bevindt op de rotatie-as van de afbeeldingsmiddelen 3 of de 10 rotatie-as van het lichaam 1. Elk punt binnen de weergegeven afbeelding, dat zich bevindt op een bepaalde hoogte boven een gekozen nul-hoogte zal lijken te bewegen alleen langs een lijn op deze bepaalde hoogte in het geval dat loodrecht geplaatste colimatoren met parallelle openingen worden gebruikt tezamen met de gamma-camera. Hetzelfde effect 15 wordt bereikt in een conventionele computer gestuurde transmissie-tomo-grafie-inrichting waarin de bron en de detector gelokaliseerd zijn in een gemeenschappelijk vlak. Bovendien is een soortgelijk effect eveneens gemakkelijk verkrijgbaar met conventionele röntgenstraalinrichtin-gen.

20 Volgens een kenmerk van de werkwijze volgens de uitvinding wordt : de cursor geplaatst op het van belang zijnde punt terwijl de afbeelding beweegt, en de geprojecteerde plaats van de cursor in elk aanzicht wordt tegelijkertijd door de processor berekend en zodanig weergegeven dat voor elk punt, waarnaar de cursor wordt bewogen, de cursor lijkt te 25 roteren synchroon met het lichaam* Een voortdurende berekening van de geprojecteerde positie waarbij gelet wordt op de hoekstand of op het tijdstip waarop het van belang zijnd punt het verst lijkt af te liggen van de klaarblijkelijke rotatie-as verschaft accurate resultaten, en er kunnen boekwaarden worden berekend waarvoor geen werkelijke afbeelding 30 optreedt, dat wil zeggen door een interpolatie tussen de opeenvolgende van elkaar gescheiden hoekaanzichten.

Volgens een ander kenmerk van de werkwijze volgens de onderhavige uitvinding worden de weergeefmiddelen 9 gestopt of bevroren indien het van belang zijnde punt een maximale afstand lijkt te bereiken tot aan 35 de klaarblijkelijke rotatie-as op het weergeefscherm. Dit bepaalt de hoekpositiecoördinaat Θ van het van belang zijnde punt. Er wordt op gewezen dat een bepaald hoekaanzicht of frame in de groep van twee-dimensionale aanzichten of frames behoort bij dit punt. Dat geldt omdat, bijvoorbeeld aannemend dat het van belang zijnde punt ligt in een vlak 40 dat parallel staat aan het cameravlak en dat loopt door de rotatie-as 8500884 « • " ·

'V

11 van de camera of van het lichaam, en verder aannemend dat de weergeef-eenheid 9 een twee-dimensionaal aanzicht illustreert dat zich bevindt op de gekozen nulreferentiehoek, het van belang zijnde punt op het beeld zal verschijnen op een bepaald punt langs de X-as dat dichter bij 5 de rotatie-as lijkt te liggen dan wanneer de weergeefeenheid 9 het bepaalde aanzicht van het object toont onder de hoek die in werkelijkheid het van belang zijnde punt insluit. Dit is geïllustreerd in figuur 3, waarin de vier frames van figuur 2b zijn getoond. Alhoewel de figuren 2b en 3 vereenvoudigd zijn doordat slechts 90° van elkaar verwijderde 10 opeenvolgende aanzichten zijn getoond, terwijl in de praktijk de hoek-aanzichten over het algemeen enkele graden van elkaar gescheiden zullen worden gemaakt, bijvoorbeeld met afstanden van 3°-6°, illustreren deze figuren nochtans de principes van de onderhavige uitvinding. Figuur 4 illustreert derhalve de waarneming van het van belang zijnde punt voor 15 aanzichten die achtereenvolgens zijn genazen op 0°, 90°, 180° 270°. Het van belang zijnde punt "A" is bij elk van deze boekwaarden gemarkeerd op de display 9 in figuur 4 en lijkt zich in een harmonische beweging te verplaatsen tussen twee eindpunten. Het frame dat behoort bij de eindpunten wordt genomen als representatie van de hoekpositle van het 20 van belang zijnde punt "A" ten opzichte van de gekozen nul-referentie-hoek zoals in het bovenstaande werd beschreven. Dat geldt omdat de hoek waarover de bij de weergeefmiddelen of cinematografische eenheid 9 behorende frames moeten bewegen voor deze maximale afstand optreedt de hoekpositle θ bepalen voor het van belang zijnde punt. De cinemato-25 grafische eenheid is bij voorkeur voorzien van een heen en weer ver-plaatslngsmogelijkheid (scrol-mogelijkheid) waarmee de afbeeldingen kunnen worden doorlopen zodat het voor de gebruiker mogelijk is om exact dat frame te detecteren waarbij de maximale afstand optreedt.

Vervolgens wordt, met de weergeefmiddelen 9 gestopt of bevroren op 30 het frame waarop het van belang zijnde ount de boven beschreven maxima— le afstand vertoont tot aan de klaarblijkelijke rotatie-as, een posi-tie-indicatiemiddel behorend bij de weergeefmiddelen over het scherm bewogen totdat dit ligt op het van belang zijnde punt. Daarmee worden twee verdere coördinaten bepaald; d.w.z. rg, te weten de radiale af-35 stand vanaf een gekozen radiaal nulpunt, en Zq, de hoogte boven een gekozen nul-hoogte. In deze techniek wordt rQ bepaald omdat het bekend is dat bij dit punt met maximale afstand het van belang zijnde punt zich bevindt in een vlak dat parallel verloopt aan het vlak van de afbeeldingsmiddelen 3 en in welk vlak de rotatie-as zich bevindt. Omdat 40 zoals in het bovenstaande is beschreven bovendien loodrechte collimato- 8300884 t « * ' 12 ren met parallelle openingen worden gebruikt bij de gamma-camera kan Zq eenvoudig worden verkregen.

Tenslotte wordt de werking van de weergeefmiddelen 9 hervat waarbij de positie-indicatiemiddelen tezamen met het lichaam "roteren". Er 5 kan een computer worden gebruikt voor het berekenen van de geprojecteerde plaats van de positie-indicatiemiddelen voor elk aanzicht behorend bij elke hoek 0 die door de camera bijvoorbeeld voor elk frame is aangehouden. Elk aanzicht heeft een bepaalde 0 en derhalve wordt bij het punt (0, r(0, Zq) door de positie-indicatiemiddelen een 10 groep van "projecties” gecreëerd die worden opgeteld bij de aanzichten. Het hervatten van de beweging van de cinematografische middelen, dat wil zeggen het hervatten van de rotatie van de aanzichten met daarop gesuperponeerd de positie-indicatiemiddelen is noodzakelijk om de gebruiker de zekerheid te geven dat de correcte lokatie inderdaad is aan-15 gewezen.

In de techniek waarin de cursor is uitgelijnd met het van belang zijnde punt tijdens de werking van de weergeefmiddelen 9 kunnen de positie-indicatiemiddelen in de drie dimensies worden bewogen. Indien de weergeefmiddelen 9 bestaan uit cinematografische middelen en de posi-20 tie-indicatiemiddelen worden gevormd door een cursor, dan kan de cursor in drie dimensies worden bewogen door gebruik te maken van een joystick of een bij de weergeefmiddelen behorend toetsenbord. De joy stick bestuurt bijvoorbeeld Zq en r(0) terwijl het toetsenbord 0 bestuurt. Het is ook mogelijk om Zq te bepalen met de hoog/laag-bewe— 25 ging van de joystick terwijl het toetsenbord bepaalt of de links/ rechts-beweging van de joystick bepalend is voor 0 of voor Zq.

*

Ook hier kan een computer worden gebruikt voor het berekenen van de geprojecteerde lokatie voor een bepaalde positie van de positie-indicatiemiddelen ofwel de cursor voor elk aanzicht, zelfs als de posi-30 tie-indicatiemiddelen worden bewogen. Op elk moment wordt dus een gehele groep van cursorprojecties gedefinieerd zodanig dat de gebruiker de positie-indicatiemiddelen waarneemt als "roterend" tezamen met het lichaam, en altijd met dezelfde snelheid als het lichaam. Door de indica-tiemiddelen uit te lijnen met het van belang zijnde punt terwijl het 35 lichaam en de positie-indicatiemiddelen "roteren" is de exacte lokatie, d.w.z. (0Q, r(00> en Zq) voor het van belang zijnde punt direct beschikbaar. Deze methode biedt voordelen omdat 0q ook kan worden gevonden zelfs als er geen afbeelding was verkregen op exact deze hoek.

40 Volgens de onderhavige uitvinding kan de drie-dimensionele positie 8500884 • % 13 van een van belang zijnd punt in een lichaam op niet-reconstructieve wijze worden vastgesteld door het genereren van een groep van twee-di-mensionale aanzichten van het lichaam vanuit opeenvolgende stapsgewijze van elkaar verschillende hoekposities rond een bepaald as voor het me-5 ten van de stralingshoeveelheid die door het lichaam wordt uitgestraald nadat het lichaam is geïnjecteerd met een substantie die gemerkt is met een radio-actief spoormateriaal. De op deze wijze gegenereerde tweedimensionale aanzichten worden achtereenvolgens weergegeven op een weer-geefeenheid, en de driedimensionale coördinaten behorend bij de plaats 10 van het van belang zijnde punt binnen het lichaam worden vastgesteld.

De geprojecteerde lokatie van het van belang zijnde punt in elk aanzicht in de groep van tweedimensionale aanzichten wordt berekend, en deze geprojecteerde lokaties worden voor elk aanzicht weergegeven terwijl het aanzicht zichtbaar wordt gemaakt op de weergeef middelen.

15 In overeenstemming met de onderhavige uitvinding wordt verder vol gens een werkwijze voor het bepalen van de positie van het van belang zijnde punt in het lichaam een groep van tweedimensionale aanzichten van het lichaam gegenereerd vanuit opeenvolgende onderling stapsgewijze verschillende hoekposities rond een bepaalde hartlijn, en wordt uit de-20 ze groep dat tweedimensionale aanzicht vastgesteld dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt. Dit dichtst bijkomende tweedimensionale aanzicht wordt gemarkeerd op een punt dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt, en het tweedimensionale aanzicht met deze markering wordt weergegeven. Het tweedimensionale 25 aanzicht dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt kan worden bepaald door achtereenvolgens de tweedimensionale aanzichten weer te geven op een weergeefeenheid en het weergeven te stoppen bij een bepaald hoekaanzicht waarbij het van belang zijnde punt ongeveer de maximale afstand heeft van een klaarblijkelijke rotatie-as van 30 de tweedimensionale aanzichten die achtereenvolgens op de weergeefeenheid zichtbaar gemaakt worden. Als alternatief wordt het dichtst bij zijnde tweedimensionale aanzicht gemarkeerd op een punt dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt voor een positie-indica-tiemiddel, behorend bij de weergeefeenheid, zodanig dat het positle-ln-35 dicatiemiddel komt te liggen op het weergegeven van belang zijnde punt terwijl de tweedimensionale aanzichten achtereenvolgens worden weergegeven op de weergeefeenheid, waarbij simultaan met het bewegen van de positie-indicatiemiddelen de geprojecteerde lokatie ’voor de positie-in-dicatiemiddelen in elk aanzicht van de groep van tweedimensionale aan-40 zichten wordt berekend en weergegeven zodanig dat voor elk punt waar- 8500884 • ' 14 naar de positie-indieatiemiddelen wordt bewogen de positie-indicatie-middelen lijken te roteren rond de schijnbare rotatie-as van de tweedimensionale aanzichten op de weergeefeenheid synchroon met de schijnbare rotatie van de twee-dimensionale aanzichten.

5 Referentiepunten kunnen worden ingesteld voor het bepalen van nul- referentiepunten voor het coördinatensysteem voor het definiëren van de ruimtelijke lokatie van het van belang zijnde punt in het lichaam op interne punten, zoals de punt van het borstbeen, of externe punten zoals een radio-actief merkteken. Alhoewel de voorkeurswerkwijze voor het 10 verkrijgen van de initiële coördinaten refereert aan het boven beschreven sferische coördinatensysteem, kan de lokatie van het van belang zijnde punt uit deze sferische coördinaten worden vertaald naar relatieve carthesiaante coördinaten gebruikmakend van bekende wiskundige algoritmen.

15 Indien het eveneens gewenst is om een samengstelde afbeelding te reconstrueren gebruikmakend van een groep van opeenvolgende hoekaan-zichten» dan is het een verder voordeel van de onderhavige uitvinding dat na reconstructie een merkteken, bijvoorbeeld een kruis of een pijl, kan worden geplaatst op die sectie waarbij z het dichtst ligt bij zq, 20 op de coördinaten (8·, rg). Dat maakt het bijvoorbeeld voor een ' arts gemakkelijker om de organen te herkennen die hij op de "roterende" weergeefeenheid heeft waargenomen.

In de voorgaande beschrijving vindt de deskundige op dit terrein zeer zeker voldoende essentiële kenmerken van de onderhavige uitvinding 25 en de deskundige wordt in staat geacht om, zonder buiten het kader van de uitvinding te treden, diverse wijzigingen en modificaties van de uitvinding uit te voeren bestemd voor diverse doeleinden en omstandigheden.

8500884

Claims

1. Inrichting voor het bepalen van de drie-dimensionale positie van een van belang zijnd punt in een lichaam, welke inrichting omvat (a) afbeeldingsmiddelen voor het registreren van een groep van 5 twee-dimensionale aanzichten van het lichaam vanuit opeenvolgende azi-muthhoeken rond een gegeven as; (b) opslagmiddelen voorzien van frames voor het opbergen van respectievelijke lichaamsaanzichten; (c) weergeefmiddelen voor het achtereenvolgens en herhaald weerge- 10 ven van de inhouden van de genoemde frames, waarbij de weergeefeenheid het lichaam laat zien roterend rond de genoemde as; en d) middelen voor het genereren van een cursor in het weergegeven beeld zodanig dat de cursor lijkt te bewegen met maar niet ten opzichte van het van belang zijnde punt*

2. Inrichting voor het niet reconstructief bepalen van een van be lang zijnd punt in een lichaam gekenmerkt door; a) afbeeldingsmiddelen voor het registreren van een groep van twee-dimensionale aanzichten van het lichaam vanuit opeenvolgende stapsgewijze verschillende azimuthhoeken rond een gegeven as; 20 b) weergeefmiddelen voor het achtereenvolgens en herhaaldelijk weergeven van de genoemde twee-dimensionale aanzichten; c) positie-lndicatiemiddelen voor het selectief markeren van een elementair gebied op het weergeefscherm behorend bij de genoemde weergeefmiddelen; 25 d) processormiddelen voor het berekenen van de geprojecteerde lo- katie van een gemarkeerd elementair gebied voor elk aanzicht in de genoemde groep van twee-dimensionale aanzichten van het lichaam; en e) een stuurschakeling die samenwerkt met de genoemde weergeefmiddelen voor het weergeven van de geprojecteerde lokatie van elke gemar- 30 keerde pixel voor elk aanzicht in de genoemde groep van twee-dimensionale aanzichten zodanig, dat het genoemde gemarkeerde elementaire gebied lijkt te roteren synchroon met de genoemde achtereenvolgens weergegeven twee-dimensionale aanzichten op het genoemde weergeefscherm.

3. Inrichting volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat de genoem- 35 de positie indicerende middelen voorzien zijn van een cursor.

4. Inrichting volgens conclusie 2, gekenmerkt door eerste geheu-genmiddelen voor het opbergen van data die de genoemde groep van twee dimensionale aanzichten van het lichaam vertegenwoordigen.

5. J» ' m ‘ ’ 19

5. Inrichting volgens conclusie 2, gekenmerkt door tweede geheu- 40 genmiddelen voor het opbergen van data die de genoemde geprojecteerde 8500884 • ’ 16 posities van het genoemde gemarkeerde pixel vertegenwoordigen.

6. Inrichting volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk» dat de genoemde weergeefeenheid voorzien is van cinematografische middelen.

7. Werkwijze voor het niet reconstructief bepalen van de drie-di-5 mensionale positie van een van belang zijnd punt in een lichaam, gekenmerkt door; (a) het genereren van ene groep van twee-dimensionale aanzichten van het lichaam vanuit opeenvolgende stapvormig verschoven posities rond een bepaalde as door het meten van de hoeveelheid straling die 10 uitgezonden wordt door het lichaam nadat het lichaam is geïnjecteerd met een substantie die gemerkt is met een radio-actief spoor; (b) het opeenvolgend weergeven van de genoemde twee-dimensionale aanzichten op een weergeefeenheid; (c) het markeren van de positie van het genoemde van belang zijnde 15 punt in tenminste een van de genoemde aanzichten op het moment dat tenminste het genoemde aanzicht wordt weergegeven op de weergeefeenheid; (d) het berekenen van de geprojecteerde lokatie van de genoemde gemarkeerde positie in het genoemde tenminste ene aanzicht voor elk overblijvend aanzicht in de genoemde groep van twee-dimensionale aan- 20 zichten; en (e) het weergeven van de genoemde geprojecteerde lokaties voor elk aanzicht terwijl elk aanzicht wordt weergegeven op de genoemde weergeef eenheid.

8. Werkwijze volgens conclusie 7, verder gekenmerkt door het stop- 25 pen van de weergave bij een bepaald hoekaanzicht waarin het van belang zijnde punt zich ongeveer op de maximale afstand bevindt van een klaarblijkelijke rotatie-as van de achtereenvolgens op de genoemde weergeef-eenheid weergegeven twee-dimensionale aanzichten.

9. Werkwijze volgens conclusie 8, verder gekenmerkt door het bepa- 30 lea van de hoekpositie binnen het lichaam die correspondeert met het bepaalde aanzicht waarin de weergave werd gestopt.

10. Werkwijze volgens conclusie 9, met het kenmerk, dat de corresponderende hoekpositie wordt bepaald door de hoekpositie vast te stellen van het genoemde bepaalde aanzicht waarin de weergave werd gestopt 35 ten opzichte van een referentiehoek.

11. Werkwijze volgens conclusie 9, verder gekenmerkt door het bepalen van de positie binnen het genoemde lichaam die correspondeert met de radiale en° hoogte-posities van het genoemde van belang zijnde punt in het genoemde bepaalde aanzicht waarin de weergave werd gestopt.

12. Werkwijze volgens conclusie 11, verder gekenmerkt door het 8500884 ♦ - 17 controleren van de genoemde bepaalde posities door het markeren van het van belang zijnde punt in het bepaalde aanzicht waarbij de weergave werd gestopt; het berekenen van de geprojecteerde lokatie van de genoemde gemarkeerde positie in het genoemde bepaalde aanzicht voor elk 5 resterend aanzicht, en het achtereenvolgens weergeven van de twee-di-mensionale aanzichten simultaan met de genoemde geprojecteerde lokatles van de gemarkeerde positie teneinde te controleren dat het genoemde van belang zijnde punt en de gemarkeerde positie in elk aanzicht van de genoemd egroep van twee-dimensionale aanzichten samenvallen.

13. Werkwijze voor het niet reconstructief vaststellen van de drie-dimensionale positie van een van belang zijnd punt in een lichaam, gekenmerkt door (a) het genereren van een groep van twee-dimensionale aanzichten van het lichaam vanuit opeenvolgende stapsgewijze verschoven hoekposl- 15 ties rond een bepaalde as door het meten van de hoeveelheid straling die wordt geïmiteerd door het lichaam nadat dit geïnjecteerd is met een substantie die gemerkt is met een radio-actief spoor; (b) het achtereenvolgens weergeven van de genoemde twee-dimensio-nale aanzichten op een weergeefeenheid; 20 (c) het bepalen van de drie-dimensionale coördinaten behorend bij de lokatie van het genoemde van belang zijnde punt in het lichaam; (d) het berekenen van de geprojecteerde lokatie van het genoemde van belang zijnde punt in elk aanzicht van de groep van twee-dimensionale aanzichten; en 25 (e) het weergeven van de genoemde geprojecteerde lokatles voor elk aanzicht terwijl elk aanzicht wordt weergegeven op de weergeefeenheid.

14. Werkwijze volgens conclusie 13, verder gekenmerkt door het bewegen van een positie-indicatiemiddel dat behoort bij de genoemde weergeefeenheid teneinde deze positie-indicatiemiddelen te laten samenval- 30 len met het weergegeven van belang zijnde punt terwijl de twee-dimensionale aanzichten achtereenvolgens worden weergegeven op de genoemde weergeefeenheid, en simultaan met het bewegen van de positie-indlcatie-middelen berekenen en weergeven van de geprojecteerde lokatie van de genoemde positie-indicatiemiddelen in elk aanzicht in elke groep van 35 twee-dimensionale aanzichten zodanig, dat voor elk punt waarnaar de genoemde positie-indicatiemiddelen worden bewogen, deze positie-indicatiemiddelen lijken te roteren rond de schijnbare rotatie-as van de genoemde twee-dimensionale aanzichten op de weergeefeenheid synchroon met de schijnbare rotatie van de*twee-dimensionale aanzichten.

15. Werkwijze volgens conclusie 14, met het kenmerk, dat de ge- 8500884 Ψ V * ‘ 18 noemde positie-indicatiemiddelen voorzien zijn van een cursor die wordt bestuurd door een joystick of door een toetsenbord.

16. Werkwijze volgens conclusie 14, verder gekenmerkt door het bepalen van de lokatie binnen het genoemde lichaam van het van belang 5 zijnde punt dat correspondeert met de positie van de positie-indicatiemiddelen waarbij de positie-indicatiemiddelen samenvallen met het weergegeven van belang zijnde punt voor elk aanzicht in de genoemde groep van twee-dimensionale aanzichten.

17. Werkwijze volgens conclusie 13, met het kenmerk, dat de drie-10 dimensionale coördinaten behorend bij de lokatie van elk van belang zijnd punt in het lichaam worden vastgesteld door het markeren van de positie van het van belang zijnde punt in tenminste een aanzicht door een positie-indicatiemiddel, behorend bij de weergeefeenheid te laten samenvallen met het van belang zijnde punt*

18. Werkwijze volgens conclusie 17, met het kenmerk, dat de posi tie-indicatiemiddelen bestaan uit een cursor.

19. Werkwijze voor het bepalen van de positie van een van belang zijnd punt in een lichaam, gekenmerkt door (a) het genereren van een groep van twee-dimensionale aanzichten 20 vanuit opeenvolgend in hoekrichting verschoven aanzichten rond een bepaalde as; (b) het bepalen van dat twee-dimensionale aanzicht binnen de genoemde groep; dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt; 25 (c) het markeren van het genoemde dichtstbijzijnde twee-dimensio nale aanzicht op het punt dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt; en (d) het weergeven van het genoemde twee-dimensionale aanzicht met deze markering.

20. Werkwijze volgens conclusie 19, met het kenmerk, dat het ge noemde twee-dimensionale aanzicht dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt wordt bepaald door achtereenvolgens de tweedimensionale aanzichten weer te geven op een weergeefeenheid en de weergeefeenheid te stoppen bij een bepaald hoekaanzicht waarbij het van 35 belang zijnde punt zich ongeveer op een maximale afstand bevindt van een schijnbare rotatie-as van de twee-dimensionale aanzichten die achtereenvolgens op de weergeefeenheid worden weergegeven.

21. Werkwijze volgens conclusie 20, verder gekenmerkt door het bepalen van de hoekpositie binnen het genoemde lichaam die correspondeert 40 met het bepaalde aanzicht waarbij de weergave wordt gestopt. 8500884

22. Werkwijze volgens conclusie 21, waarin de genoemde corresponderende hoekposiCie wordt bepaald door de hoekpositie vast te stellen van het genoemde bepaalde aanzicht waarbij de weergave werd gestopt ten opzichte van een referentiehoek.

23. Werkwijze volgens conclusie 21, verder gekenmerkt door het be palen van de positie binnen het genoemde lichaam die correspondeert met de radiale en hoogte-posities van het van belang zijnde punt in het bepaalde aanzicht waarbij de weergave werd gestopt.

24. Werkwijze volgens conclusie 23, verder gekenmerkt door het 10 controleren van de genoemde bepaalde posities door het markeren van het genoemde bepaalde aanzicht waarin de weergave werd gestopt in een punt dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt, het berekenen van de geprojecteerde lokatie van de genoemde gemarkeerde positie in het bepaalde aanzicht voor elk overblijvend aanzicht, en het achter-15 eenvolgens weergeven van de twee-dlmensionale aanzichten simultaan met de geprojecteerde lokaties van de gemarkeerde positie teneinde te controleren dat het genoemde van belang zijnde punt en de gemarkeerde positie over elkaar vallen in elk aanzicht van de groep van twee-dimen-slonale aanzichten.

25. Werkwijze volgens conclusie 19, met het kenmerk, dat het dlchtstbij zijnde twee-dimensionale aanzicht gemarkeerd is in een punt dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt door het bewegen van een positie-indicatiemiddel, behorend bij de genoemde weergeef eenheid, zodanig dat dit positie-indicatiemiddel komt samen te val-25 len met het weergegeven van belang zijnde punt terwijl de twee-dimensionale aanzichten achtereenvolgens op de weergeefeenheid worden weergegeven, en simultaan met het bewegen van de positie-indicatiemiddelen berekenen en weergeven van de geprojecteerde lokatie van de genoemde positie-indicatiemiddelen in elk aanzicht van de groep van twee-dimen-30 sionale aanzichten op zodanige wijze, dat voor elk punt waarnaar de genoemde positie-indicatiemiddelen worden bewogen de positie-indicatiemiddelen lijken te roteren rond de schijnbare rotatie-as van de tweedimensionale aanzichten op de weergeefeenheid synchroon met de schijnbare rotatie van deze twee-dimensionale aanzichten.

26. Werkwijze volgens conclusie 25, met het kenmerk, dat de posi tie-indicatiemiddelen voorzien zijn van een cursor die wordt gestuurd door een joystick en/of ene toetsenbord.

27. Werkwijze volgens conclusie 25, verder gekenmerkt door het bepalen van de lokatie binnen het genoemde lichaam van het van belang 40 zijnde punt dat correspondeert met de positie van de positle-indicatie- 8500884 & · ‘ W 20 middelen indien de positie-indicatiemiddelen samenvallen met het weergegeven van belang zijnde punt in elk aanzicht van de genoemde groep van twee-dimensionale aanzichten.

28. Werkwijze volgens conclusie 19, met het kenmerk, dat het ge-5 noemde dichtst bij zijnde twee-dimensionale aanzicht wordt gemarkeerd in het punt dat zich het dichtst bevindt bij het genoemde van belang zijnde punt door het laten samenvallen van een positie-indicatiemiddel, behorend bij de genoemde weergeefeenheid met het van belang zijnde punt.

29. Werkwijze volgens conclusie 28, met het kenmerk, dat de ge noemde positie-indicatiemiddelen voorzien zijn van een cursor.

30. Werkwijze voor het bepalen van de drie-dimensionale positie van een van belang zijnd punt in een lichaam, welke werkwijze wordt gekenmerkt door de volgende stappen: 15 (a) het genereren van een groep van twee-dimensionale inwendige aanzichten van het lichaam vanuit stapsgewijze onderling verschoven hoekposities rond een bepaalde as, (b) het reconstrueren van een aantal transversale vlakken door de genoemde groep van *twee-dimensionale aanzichten, 20 (c) het markeren van dat transversale vlak dat zich het dichtst - bevindt bij het van belang zijnde punt in een punt dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt, en (d) het weergeven van het transversale vlak met de daarop aangebrachte markering.

31. Inrichting voor het bepalen van de drie-dimensionale positie van een van belang zijnd punt in een lichaam, welke inrichting wordt gekenmerkt door: (a) middelen voor het genereren van een groep van twee-dimensionale inwendige aanzichten van het lichaam vanuit onderling stapsgewijze 30 rond een bepaalde as verschoven hoekposities, (b) middelen voor het reconstrueren van trasnsversale vlakken door het genoemde lichaam vanuit een groep van twee-dimensionale aanzichten, (c) middelen voor het markeren van het transversale vlak dat zich 35 het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt in het punt dat zich het dichtst bevindt bij het van belang zijnde punt, en (d) middelen voor het weergeven van dit transversale vlak met de daarop aangebrachte markering. ********* 8500884