NL8300677A - Werkwijze voor het kweken van wormen en voor het verkrijgen van gecomposteerd materiaal, alsmede een stelsel geschikt voor de toepassing van de werkwijze. - Google Patents

Description

. „ 83.5021/AA/jz ,

Korte aanduiding: Werkwijze voor het kweken van wormen en voor het verkrijgen van gecomposteerd materiaal, alsmede een stelsel geschikt voor de toepassing van de werkwijze.

De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze voor het kweken van wormen in organisch aanvangsmateriaal en voor het verkrijgen van door de wormen gecomposteerd materiaal, alsmede op een stelsel geschikt voor de toepassing van deze 5 werkwijze.

Het verwerken van organisch afvalmateriaal ondervindt in verband met de stienger wordende milieu-eisen steeds meer problemen, omdat het afval door lucht- en grondwaterver-vuiling de omgeving ongewenst zwaar kan belasten. Deze 10 problemen gelden, des te sterker in gebieden met een hoge bevolkingsdichtheid, omdat dan ook het aantal en de omvang van de beschikbare stortplaatsen voor het afval beperkt worden. Dit wordt enerzijds veroorzaakt doordat het afval slechts tegen hoge kosten naar minder dicht bevolkte 15 gebieden getransporteerd kan worden en anderzijds doordat voor stortplaatsen in de vrije natuur geruime tijd verloopt voordat het gestorte organische afval omgezet is in gecomposteerd materiaal, dat als bruikbare grondstof voor agrarische doeleinden van de stortplaats afgevoerd kan 20 worden.

Het is bekend dat bij het composteren van organisch materiaal wormen in het algemeen een overheersende rol spelen, doordat zij het organisch materiaal consumeren en in de vorm van mest weer afscheiden. De wormen maken daarbij 25 een gangenstelsel in het uit het afval en de mest bestaande materiaal, zodat het door natuurlijke beluchting en eventueel beregening in bruikbaar materiaal omgezet wordt. Zolang er voldoende organisch afvalmateriaal is, zullen de wormen zich kunnen handhaven en voortplanten. Bij sommige soorten wormen 30 kan de voortplantingssnelheid gemiddeld 1,75% per worm per dag bedragen, hetgeen overeenkomt met een verdubbeling van een wormenpopulatie voor elke 40 dagen en met een meer dan 8300677 .-2- * * I l vijfhondervoudige omvang na één jaar. Uiteraard is de maximale voortplantingssnelheid slechts te bereiken wanneer elk van de wormen van een actueel aanwezige wormenpopulatie voldoende voedsel in de direkte nabijheid vindt. Uitgaande van een 5 willekeurige beginpositie binnen een relatief grote hoop organisch afval zal een wormenpopulatie zich daarom niet zo snel (alzijdig) kunnen uitbreiden. Dit wordt mede veroorzaakt doordat bij gebrek aan voldoende voedsel voor elke worm de jongere wormen niet of slechts langzaam tot volle wasdom 10 kunnen komen. De compostering van een hoop organisch afval verloopt daardoor ook relatief traag.

Anderzijds is het gewenst om wormen op een commercieel aanvaardbare schaal te kweken, zodat zij bijvoorbeeld een belangrijke bron van dierlijke eiwitten kunnen vormen en 15 bijvoorbeeld in de veevoederindustrie verwerkt kunnen worden. Daarvoor is een zo hoog mogelijke voortplantingssnelheid van de wormen gewenst.

De uitvinding beoogt een gecombineerde werkwijze te verschaffen voor het met een zo groot mogelijk voortplantings-20 snelheid kweken van wormen in organisch aanvangsmateriaal, in het bijzonder organisch afval, en voor het daaruit verkrijgen van door de wormen gecomposteerd materiaal.

De werkwijze wordt daartoe volgens de uitvinding gekenmerkt door het vormen van een langwerpige hoofdlaag 25 uit aanvangsmateriaal, dat in de richting van het ene uiteinde naar het andere uiteinde van de hoofdlaag wordt omgezet in gecomposteerd materiaal door het in die richting laten verplaatsen van een vooraf in het ene uiteinde van de hoofdlaag te brengen of daarin reeds aanwezige wormen-30 populatie met een zich in overeenstemming met de verplaatsing ervan toenemende omvang, en door het ongeveer vanaf de plaats waar de wormenpopulatie zich in de hoofdlaag bevindt met ongeveer de snelheid en in de richting van de verplaatsing van de wormenpopulatie in de hoofdlaag en 35 in aanraking met het materiaal van de hoofdlaag vormen van ten minste één nevenlaag uit aanvangsmateriaal. Hierdoor zullen de wormen van een wormenpopulatie met toenemende omvang zich vanuit de hoofdlaag tot in de nevenlaag kunnen 8300677 « # * - 3 - verplaatsen, zodat ongecontroleerde verplaatsing in de richting van het andere uiteinde van de hoofdlaag wordt tegengegaan en de verdeling van de wormen binnen de hoofdlaag binnen een zich met de snelheid van de populatie 5 ' verplaatsen defictieve begrenzing constant blijft zodat het organisch aanvangsmateriaal van de hoofdlaag zo goed mogelijk en uniform gecomposteerd wordt. Het gedeelte van de nevenlaag met de daarin achtergebleven aanwas van de wormenpopulatie kan na verloop van tijd als resultaat van 10 de wormenkweek verwijderd en elders verder verwerkt worden.

Omdat zowel de hoofdlaag als elke nevenlaag strook-vormig is en parallel aan de andere verloopt kunnen de lagen relatief eenvoudig verplaatst worden ten opzichte van een stationair punt met een snelheid met gelijke grootte als 15 maar tegengesteld aan die van de verplaatsing van de wormenpopulatie binnen de hoofdlaag. De compostering alsmede de wormenopkweek kan dan continu voortgang vinden, waardoor de produktie gunstiger verloopt en meer voorspelbaar is.

Ook kan dan het beschikbare vloeroppervlak maximaal met een 20 aantal van dergelijke lagen bedekt worden, kan eventuele conditionering van de lagen ter hoogte van de wormenpopulatie stationair ten opzichte van de vloer plaatsvinden en kan het aanvoeren van het organisch aanvangsmateriaal en het afvoeren van gecomposteerd materiaal op eenvoudige en 25 goedkope wijze plaatsvinden door middel van transportmiddelen welke gemeenschappelijk kunnen zijn voor alle combinaties van hoofdlagen en nevenlagen.

Elke nevenlaag kan worden gevormd in een aantal achtereenvolgens in een rij te plaatsen blokvormige houders 30 met elk ten minste één tegen de hoofdlaag te plaatsen geperforeerde wand voor het kunnen doorlaten van wormen vanuit de hoofdlaag. Hierdoor kan de nevenlaag gemakkelijk naar wens verlengd of verkort worden en kan het aan de zijde van het ene uiteinde van de hoofdlaag gelegen gedeelte van 35 de nevenlaag, waarin zich een aangewassen hoeveelheid wormen bevindt, voor verder behandeling op een andere plaats gemakkelijk weggenomen worden, waarbij geen verstoring 8300677 - A - optreedt in de werking van de wormen in de hoofdlaag en in de rest van de nevenlaag.

Op gelijke wijze en met dezelfde voordelen kan de hoofdlaag gevormd worden in een aantal achtereenvolgens 5 in een rij te plaatsen blokvormige houders met elk ten minste drie geperforeerde wanden voor het kunnen doorlaten van wormen vanuit resp. naar een aangrenzende houder alsmede naar een nevenlaag. Door de modulaire uitvoering kan gemakkelijker voldaan worden aan gewijzigde produktie-omstandig-10 heden, bijv. met betrekking tot de gebruikte soort wormen, terwijl de houders tevens als transportmiddel kunnen dienen voor eventuele verwerking van het betreffende materiaal en/of opslag op een andere plaats.

Het is echter ook mogelijk dat ten minste de hoofdlaag 15 wordt gevormd door het bij het andere uiteinde ervan storten van aanvangsmateriaal op een transportbaan, die met een even grote maar tegengestelde snelheid als van de verplaatsing van de wormenpopulatie binnen de hoofdlaag verplaatst wordt, en dat het materiaal bij het ene uiteinde van de 20 hoofdlaag van de transportbaan wordt afgevoerd. De zich in de hoofdlaag verplaatsende wormenpopulatie behoeft nu geen, bijv. door geperforeerde wanden van houders gevormde, barrières te passeren, zodat de produktiesnelheid niet nadelig beïnvloed wordt. Bovendien kan het organisch 25 aanvangsmateriaal en de afvoer van gecomposteerd materiaal gemakkelijker, bijv. door middel van transportbanden, plaatsvinden.

Ter verkrijging van een zo gunstig mogelijk ontwikkeling van de wormenpopulatie en van de omzetting van het 30 organisch aanvangsmateriaal in gecomposteerd materiaal, wordt de hoofdlaag in het gebied van de daarin aanwezige wormenpopulatie bij voorkeur geconditioneerd. Het conditioneren kan bestaan uit het beluchten en/of verwarmen en/of bevochtigen van de laag. Wanneer de werkwijze de 35 verplaatsing van de lagen ten opzichte van een vaste vloer omvat, zal de wormenpopulatie zich ten opzichte van de vloer op een stationaire plaats bevinden en zal de conditio- 8300677 * » - 5 - nering van de laag of van de lagen op eenvoudige wijze slechts ter hoogte van die plaats' toegepast behoeven te worden.

De uitvinding beoogt ook een stelsel te verschaffen welke geschikt is voor toepassing van de werkwijze volgens 5 de uitvinding, waarbij de -lagen in de genoemde houders of op de transportbaan gevormd zijn. De bodems van de houders en de transportbaan zijn daarbij bij voorkeur voorzien van doorgangen voor het kunnen doorlaten van lucht, zodat beluchting van de lagen, eventueel geforceerd vanuit een 10 bron met geconditioneerde lucht onder druk, gemakkelijk kan plaatsvinden.

De houders van de nevenlaag zijn, ten minste voor wat betreft hun verplaatsing t.o.v. de wormenpopulatie, bij voorkeur gekoppeld met de houders van de hoofdlaag resp. met 15 de transportbaan, zodat gemakkelijker een bepaalde relatie tussen de relatieve verplaatsingen gehandhaafd kan worden.

Een eenvoudige kpppeling wordt verkregen wanneer de houders van de nevenlaag worden gedragen door randgedeelten van de bodems van de houders van de hoofdlaag resp. van de 20 transportbaan.

De houders zijn bij voorkeur voorzien van wielen, . zodat zij gemakkelijk verplaatst kunnen worden, terwijl de wielen bij voorkeur worden geleid over in de richting van de lagen verlopende geleidestaven, zodat verplaatsing van 25 een rij houders gemakkelijk kan plaatsvinden en met een vast vloeroppervlak voor het stelsel volstaan kan worden.

De uitvinding wordt toegelicht aan de hand van de tekening, waarin schematisch een aantal uitvoeringsvormen getoond zijn van stelsels welke geschikt zijn voor het 30 uitvoeren van de werkwijze volgens de uitvinding.

In de tekening toont:

Fig. 1 schematisch en in perspectief een eerste uitvoeringsvorm van het stelsel volgens de uitvinding;

Fig. 2 schematisch en in perspectief een tweede 35 uitvoeringsvorm van het stelsel volgens de uitvinding; en

Fig. 3 schematisch en in perspectief een derde uitvoeringsvorm van het stelsel volgens de uitvinding.

8300677 - 6 -

Het in fig. 1 getoonde stelsel omvat een middelste rij houders 1 en een aan weerszijden van de middelste rij aangebrachte nevenrij houders 2. De opstaande wanden van de houders 1 alsmede de opstaande wanden van de houders 2 welke 5 tegen de middelste rij houders 1 geplaatst zijn, zijn geperforeerd.

Hoewel in de figuur niet getoond, is in de houders 1, 2 organisch aanvangsmateriaal, in het bijzonder afval, gebracht en zijn bij het uiteinde 3 van de middelste rij, 10 voorzover niet reeds aanwezig, een aantal wormen in het aanvangsmateriaal gebracht.

De in de houders 1 gevormde laag wordt hierna hoofdlaag genoemd en de in elke rij houders 2 genoemde laag wordt hierna nevenlaag genoemd.

15 De diameters van de openingen van de geperforeerde wanden van de houders 1, 2 zijn groter dan de omvang van de dikst mogelijke worm, doch zijn zo klein dat het binnen elke houder 1, 2 aanwezige materiaal daarin behouden blijft.

De bij het ene uiteinde 3 van de hoofdlaag aanwezige 20 wormenpopulatie zal zich voortplantend en onder omzetting van het organische aanvangsmateriaal in gecomposteerd materiaal verplaatsen in de richting van het tegenover liggende andere uiteinde 4 van de hoofdlaag. Zodra de wormenpopulatie zich tussen de in de houders 2 aanwezige 25 nevenlagen bevindt, kan de door voortplanting veroorzaakte toegenomen hoeveelheid wormen tot in de nevenlagen uitwijken. De in de hoofdlaag achterblijvende wormen zullen dan in hun direkte omgeving steeds voldoende voedsel vinden, zodat de sterfkans gering is en de voortplantingssnelheid gunstig 30 wordt beïnvloed. Tevens wordt een bijna uniforme verdeling van de wormen over de breedte van de hoofdlaag verkregen, zodat het aanvangsmateriaal van de hoofdlaag bijna uniform omgezet wordt inv'.ge compost eer d materiaal.

De verplaatsing van de in een nevenlaag aanwezige 35 wormenpopulatie in de richting van de verplaatsing van de wormenpopulatie in de hoofdlaag wordt tegengegaan, omdat enerzijds de nevenlaag aan de zijde van het uiteinde 4 van 8300677 f * - 7 - de hoofdlaag begrensd is en dus een opeenhoping van wormen in de aan die zijde van de rij gelegen houder 2 zou ontstaan en doordat die verplaatsing van de wormenpopulatie in de nevenlaag wordt belemmerd doordat de wormen slechts via de 5 hoofdlaag vanuit de ene houder 2 tot in de andere houder 2 kunnen komen. Hierbij dient tevens in aanmerking genomen te worden, dat de wormen tijdens hun verplaatsing het aanwezige voedsel consumeren en omzetten en dat zij zich niet verplaatsen in de richting waar geen voedsel meer 10 aanwezig is. Daardoor zullen er wel wormen vanuit de hoofdlaag in de· richting en tot in de nevenlagen gaan, maar niet in omgekeerde richting.

Na verloop van tijd zullen de houders 1 bij het uiteinde 3 gecomposteerd materiaal bevatten en de houders 2, 15 die zich het dichtst bij dit uiteinde bevinden, zullen organisch materiaal met daarin een aangewassen hoeveelheid wormen bevatten. Deze houders 1, 2 kunnen dan, b.v. voor verdere verwerking op een andere plaats, uit de rijen weggenomen worden. Andere met organisch aanvangsmateriaal 20 gevulde houders 1, 2 worden steeds aan de zijde van het uiteinde 4 aan de rijen toegevoegd. In de figuur verplaatsen de uiteinden 3 en 4 zich dus naar links.

Hoewel in fig. 1 niet getoond, zijn de houders echter bij voorkeur voorzien van wielen, die over zich in de 25 richting van de lagen uitstrekkende geleidestaven geleid worden. De rijen houders 1, 2 kunnen dan tijdens de produktie, dus tijdens het voortplanten van de wormen en tijdens het omzetten van het organisch aanvangsmateriaal in gecomposteerd materiaal in de hoofdlaag tussen de in de houders 2 aanwezige 30 nevenlagen, gemakkelijk verplaatst worden. De verplaatsing kan intermitterend plaatsvinden over telkens een afstand welke gelijk is aan de afmeting van een houder 1, 2 in de verplaatsingsrichting ervan. Binnen een bepaald vloeroppervlak kan dan steeds gewerkt worden met een constant aantal 35 houders 1, 2 of anders gezegd, het benodigde vloeroppervlak blijft vrijwel constant, zodat de produktie binnen een relatief kleine overdekte ruimte met een eventueel geregeld klimaat kan plaatsvinden.

8300677 - 8 -

Ter verkrijging van een synchrone verplaatsing van de houders 1, 2 zijn de houders 2 bij voorkeur gekoppeld aan de houders 1. Een zodanige koppeling kan op eenvoudige wijze verkregen worden door b.v. de bodems van de houders 1 tot 5 onder de houders 2 te laten verlopen en de houders 2 op deze, in fig. 1 met streep-stip-lijnen aangegeven, uitstekende bodemgedeelten 5 te plaatsen. Door de gesynchroniseerde verplaatsing van de houders 1 en 2 kunnen de wormen dan zonder kans op beschadiging van de hoofdlaag naar de nevenlagen 10 gaan.

In plaats van de houders 1, waarin de hoofdlaag gevormd is, kan, zoals getoond in fig. 2, een transportbaan 6 gebruikt worden. Deze transportbaan kan afhankelijk van de produktiesnelheid van de wormen en van de afmetingen van 15 de onderdelen van het stelsel uitgevoerd zijn als een rondgaande eindloze band of als een bij elk uiteinde oprolbaar uitgevoerde band.

Het organisch aanvangsmateriaal wordt bij het met het ook hier met het verwijzingscijfer 4 aangegeven andere 20 uiteinde van de hoofdlaag bijv. vanaf een aanvoertransportband op de transportbaan 6 gestort. Tijdens de verplaatsing van de transportbaan 6 in de met de pijl 7 aangegeven richting wordt het organisch aanvangsmateriaal tussen twee langwerpige geperforeerde geleide-elementen 8 verplaatst. De geleide-25 elementen 8 kunnen uit gaas bestaan en de afmetingen van de doorgangen ervan zijn ten minste zo groot dat zij de dikst mogelijke wormen kunnen doorlaten, doch zo klein dat het materiaal in hoofdzaak tussen de geleide-elementen 8 gehouden wordt.

30 Net als bij het in fig. 1 getoonde stelsel worden bij het in fig. 2 getoonde stelsel de houders 2 intermitterend verwijderd en toegevoegd, d.w.z. dat afhankelijk van de produktiesnelheid van de wormen steeds de meest bij het uiteinde 3 gelegen houder 2 met daarin een aangewassen 35 hoeveelheid wormen uit de betreffende rij verwijderd wordt en dat aan de naar het uiteinde 4 gekeerde zijde steeds een organisch aanvangsmateriaal gevulde houder 2 in de rij 8300677 - 9 - geplaatst wordt. Het bij het uiteinde 3 van de hoofdlaag gecomposteerde materiaal kan, hoewel niet getoond, vanaf de transportbaan 6 op een afvoertransportband gestort worden.

De genoemde aanvoer- en afvoertransportbanden kunnen 5 gemeenschappelijk zijn voor een aantal transportbanen 6.

Het in fig. 3 getoonde stelsel is in hoofdzaak gelijk aan dat volgens fig. 2, doch de hoofdlaag wordt bij het in fig. 3 getoonde stelsel aan de zijkanten ondersteund door dichte geleide-elementen 9, die in het gebied van de houders 10 2 over een bepaalde afstand, die afhankelijk is van de produktiesnelheid van de wormen, onderbroken zijn. Het voordeel van deze uitvoeringsvorm is dat de kans op beschadiging van de wormen tijdens hun verplaatsing van de hoofdlaag naar een in de houders 2 gevormde nevenlaag 15 praktisch nul is. Daarentegen moeten bijzondere maatregelen getroffen worden om de houders 2 zonder botsingen langs de randen van de geleide-elementen 9 te kunnen verplaatsen.

Bij elk van de in de figuren getoonde stelsels is de bodem van elke houder 1 resp. de door de transportbaan 6 20 gevormde bodem voor de hoofdlaag geperforeerd met doorgangen met relatief kleine afmetingen voor het beluchten van in het bijzonder de hoofdlaag en voor het afvoeren van eventueel overtollig op de bovenlaag gesproeid water.

De beluchting vindt bij voorkeur plaats in het 25 gedeelte van de hoofdlaag tussen de houders 2 en vanuit een luchtbron met geconditioneerde lucht onder druk. De vanuit de bron door de hoofdlaag te voeren lucht kan tot een bepaalde temperatuur verwarmd en tevens bevochtigd zijn, zodat regelbare, in het bijzonder optimale, leefomstandigheden 30 voor de wormen in het produktiegebied van de hoofdlaag tussen de houders 2 verkregen worden. Daartoe is het ook mogelijk om de hoofdlaag van bovenaf met water te besproeien, waarbij het overtollige water via de geperforeerde bodems resp. via de geperforeerde transportbaan 6 kan wegvloeien.

35 Omdat de lagen bij voorkeur ten opzichte van een stationair punt verplaatst worden met een snelheid met gelijke grootte als maar tegengesteld aan die van de 8300677 - 10 - verplaatsing van de wormenpopulatie binnen 'de hoofdlaag, kan de conditionering beperkt worden tot het gebied ter hoogte van de houders 2. De conditioneringsinstallatie kan daardoor eenvoudig, immers onverplaatsbaar, uitgevoerd zijn en 5 verbruikt in verband met het beperkte bedieningsgebied relatief weinig energie.

Binnen het kader van de uitvinding, in het bijzonder met betrekking tot de genoemde transportmiddelen, zijn vele wijzigingen mogelijk. De transportbaan 6 kan bijv. uit 10 onderling verbonden lamellen bestaan en de afvoer van het gecomposteerde materiaal bij het uiteinde 3 van de hoofdlaag kan bijv. ook door zuigen vanuit een vakuumbron verkregen worden. Ter verhoging van de produktiecapaciteit voor een bepaald beschikbaar vloeroppervlak kan elk van de in de 15 figuren getoonde stelsels in veelvoud in boven elkaar geplaatste lagen op dat vloeroppervlak aangebracht worden, terwijl in het bijzonder voor fig. 1 de mogelijkheid bestaat om alle houders 1, 2 met horizontale tussenschotten of onderling stapelbaar uit te voeren.

-conclusies- 8300677

Claims (17)

1. Werkwijze voor het kweken van wormen in organisch aanvangsmateriaal en voor het verkrijgen van door de wormen gecomposteerd materiaal, gekenmerkt door het vormen van een langwerpige hoofdlaag uit aanvangs-5 materiaal, dat in de richting van het ene uiteinde (3) naar het andere uiteinde (4) van de hoofdlaag wordt omgezet in gecomposteerd materiaal door het in die richting laten verplaatsen van een vooraf in het ene uiteinde van de hoofdlaag te brengen of daarin reeds aanwezige wormen- 10 populatie met een zich in overeenstemming met de verplaatsing ervan toenemende omvang, en door het ongeveer vanaf de plaats waar de wormenpopulatie zich in de hoofdlaag bevindt met ongeveer de snelheid en in de richting van de verplaatsing van de wormenpopulatie binnen de hoofdlaag en 15 in aanraking met het materiaal van de hoofdlaag vormen van ten minste één nevenlaag uit aanvangsmateriaal.

2. Werkwijze volgens conclusie 1, m e t het kenmerk, dat de lagen ten opzichte van een stationair punt verplaatst worden met een snelheid met gelijke grootte 20 als maar tegengesteld aan die van de verplaatsing van de wormenpopulatie binnen de hoofdlaag.

3. Werkwijze volgens conclusie 1 of 2,met het kenmerk, dat elke nevenlaag wordt gevormd in een aantal achtereenvolgens in een rij te plaatsen blokvormige 25 houders (2) met elk tenminste een tegen de hoofdlaag te plaatsen geperforeerde wand voor het kunnen doorlaten van wormen vanuit de hoofdlaag.

4. Werkwijze volgens conclusie 1,2 of 3,met het kenmerk, dat de hoofdlaag wordt gevormd in een aantal 30 achtereenvolgens in een rij te plaatsen blokvormige houders (1) met elk ten minste drie geperforeerde wanden voor het kunnen doorlaten van wormen vanuit resp. naar een aangrenzende houder (1) alsmede naar een nevenlaag. 8300677 - 12 -

5. Werkwijze volgens conclusie 1, 2 of 3, m e t het kenmerk, dat tenminste de hoofdlaag wordt gevormd door het bij het andere uiteinde (4) ervan storten van aanvangsmateriaal op een transportbaan (6), die met een 5 even grote maar tegengestelde snelheid als van de verplaatsing van de wormenpopulatie binnen de hoofdlaag verplaatst wordt, en dat materiaal bij het ene uiteinde (3) van de hoofdlaag van de transportbaan wordt afgevoerd.

6. Werkwijze volgens conclusie 2, 3, 4 of 5, me t 10 het kenmerk, dat elke rij houders (1, 2) met een ongeveer even grote maar tegengestelde snelheid als van de verplaatsing van de wormenpopulatie binnen de hoofdlaag verplaatst wordt en dat in overeenstemming daarmee steeds de laatste houder (1, 2) van de rij aan de zijde van het 15 ene uiteinde (3) van hoofdlaag uit de rij genomen wordt.

7. ' Werkwijze volgens een van de conclusies 1-6, met het kenmerk, dat de hoofdlaag in het gebied van de daarin aanwezige wormenpopulatie geconditioneerd wordt.

8. Werkwijze volgens conclusie 7, m e t het kenmerk, dat het conditioneren bestaat uit een of meer van de maatregelen beluchten, verwarmen, bevochtigen.

9. Wormen verkregen door toepassing van de werkwijze volgens een of meer van de conclusies 1-8.

10. Gecomposteerd materiaal verkregen door toepassing van de werkwijze volgens een of meer van de conclusies 1-8.

11. Stelsel geschikt voor toepassing van de werkwijze volgens een of meer van de conclusies 1-8, me t het kenmerk, dat de bodems van de houders 30 (1,2) waarin de lagen gevormd zijn en/of de transportbaan (6) waarop de lagen gevormd zijn voorzien zijn/is van doorgangen voor het kunnen doorlaten van lucht. 8 3 0 0 6 7 7 - 13 -

12. Stelsel volgens conclusie 11, m e t het kenmerk, dat ten minste in het gebied waar de wormenpopulatie zich in de hoofdlaag bevindt de doorgangen in verbinding staan met een bron voor geconditioneerde lucht 5 onder druk.

13. Stelsel volgens conclusie 11 of 12, m e t het kenmerk, dat de houders (2) van de nevenlaag, ten minste voor wat betreft hun verplaatsing ten opzichte van de wormenpopulatie, gekoppeld zijn met de houders (1) van de 10 hoofdlaag resp. met de transportbaan (6).

14. Stelsel volgens conclusie 13,met het kenmerk, dat de houders (2) van de nevenlaag worden gedragen door randgedeelten van de bodems van de houders (1) van de hoofdlaag resp. van de transportbaan (6).

15 15. -Stelsel volgens een van de conclusies 11 - 14, met het kenmerk, dat de houders (1, 2) voorzien zijn van wielen.

16. Stelsel volgens conclusie 15, gekenmerkt door in de richting van de lagen verlopende geleidestaven 20 geschikt voor het geleiden van de wielen van de houders (1,2).

17· Stelsel volgens een van de conclusies 11-16, met het kenmerk, dat de houders zodanig stapelbaar zijn, dat de bodem van twee op elkaar gestapelde houders zich op een bepaalde afstand van 25 elkaar bevinden. 8300677