TARIFNAME BIR HAVA ARACI Bu bulus, hava ve/veya uzay araçlarinda yer alan kanopiler ve kanopi harketlendirme mekanizmalari ile ilgilidir. Hava ve/veya uzay araçlarinda kokpitler kanopi adi verilen saydam yapilar tarafindan çevrelenerek gürültü ve meteorolojik etkilerin yalitilmasi, görüs imkâninin arttirilmasi ve hava akisindan kaynaklanan sürtünmenin azaltilmasi amaçlanmaktadir Kanopi içerisinde basinçlandirilmis bir alan olusturularak pilotlarin yüksek hizli uçuslarda atmosferik etkilerden korunmasi amaçlanmaktadir. Bununla beraber kanopiler acil durumlarda hava arasindan pilotlarin tahliye edilmesi amaciyla kullanilan pilot kurtarma sistemlerinin bir bileseni olarak degerlendirilmektedir. Kanopiler pilotlara iyi bir görüs açisi saglanmasi amaciyla saydam sekillendirme yapilarak uzmanlik gerektiren akrilik plastik veya polikarbonat malzemelerden üretilmektedir. Kanopinin büyük oranda sizdirmazlik saglamasi ve hafifligi pilot sagligi ve hava araci performansini etkileyen önemli unsurlardandir. Pilotlarin kokpite erisimi esnasinda kanopilerin açilmasi, kapanmasi ve acil durumlarda kanopinin hava aracindan uzaklastirilmasi (jettison) islemleri hava araci üzerinde yer alan hareketlendirici mekanizmalar tarafindan gerçeklestirilmektedir. Kanopi hareketlendirici mekanizmalara ek olarak pilotlarin güvenli bir sekilde hava araci disina firlatilmasini saglayan çesitli sistemler de hava araci üzerinde yer almakta ve hareketlendirici mekanizma ile uyumlu sekilde çalismasi gerekmektedir. Günümüzde kanopiyi açma kapama islemleri bir mekanizma tarafindan gerçeklestirilirken, sizdirmazlik saglanmasi amaciyla kanopinin uçak gövdesi üzerine kilitlenmesi islemi farkli bir mekanizma tarafindan yapilmaktadir. Mekanizmalara gerekli güç çesitli motorlar ve eyleyiciler ile saglanirken kanopinin kapali ve kilitli durumlari sensörler araciligiyla kontrol edilmektedir. Birden fazla mekanizma ve eyleyici kullanimi kanopi içinde isgal edilen alani artiracagindan daha büyük kokpit hacimlerine ihtiyaç duyulmasina ve hava araci agirliginin artmasina sebep olmaktadir. Teknigin bilinen durumuna dâhil olan U82478714A sayili Amerika Birlesik Devletleri patent dokümaninda kanopinin kokpite erisim saglamak amaciyla açilma ve kapanma 4789ITR islemlerini gerçeklestiren bir kanopi mekanizmasi açiklanmaktadir. Bu mekanizmadan farkli ikinci bir mekanizma ile kanopinin gövde üzerine sabitlenme islemlerinin gerçeklestirildiginden bahsedilmektedir. Acil durum firlatmasini saglamak için bahsi geçen ikinci mekanizma tarafindan kanopi kilitlerinin serbest birakildigi anlatilmaktadir. Bu bulusla gelistirilen hava araci, kanopi mekanizmasinin hareketlendirilmesi isleminin daha pratik, verimli ve güvenilir olarak gerçeklestirilmesini saglamaktadir. Bu bulusun bir diger amaci, hava ve/veya uzay araçlarinda kanopilerin hareketlendirilmesi islemini daha hafif bir sistem ile gerçeklestirmektir. Bu bulusun baska bir amaci da acil durumlarda kanopi firlatilmasi ve tahliye islemlerini daha güvenli ve hizli sekilde gerçeklestiren bir hava araci gerçeklestirmektir. Bulusun amacina ulasmak için gerçeklestirilen, ilk istem ve bu isteme bagli istemlerde tanimlanan hava araci, hava araci üzerinde yer alan uçak yapisali olan bir gövde, gövdeye bagli sekilde gövde ile temas halinde bulunan, gövdeye göre göreceli olarak açma-kapama ve kilitleme hareketi gerçeklestirerek kokpit içerisine ulasilmasini ve kokpit içerisinde yer alan ekipmanlarin ve hava araci mürettebatinin hava akisi ve atmosferik kosullarin olumsuz etkilerinden korunmasini saglayan bir kanopi, kanopi ile baglantili veya kanopiye yekpare olacak sekilde kanopi 'üzerinde yer alan birden fazla kanca, gövde engelleyecek ve gövde ile arasinda bosluk kalmayacak sekilde kilitlenerek gövde üzerine sabitlenmesini saglayan, kancalar ile temasi kesildiginde kanopinin hareket ettirilmesine olanak saglayan birden fazla pim, kanopi ile gövde arasinda bir aralik kalacak sekilde kullanicinin kokpite erisim sagladigi bir açik konum (A), gövde ile kanopinin eslenik çalisan yüzeylerinin birbirine hemen hemen tamamen temas ederek kanopinin bosluksuz sekilde gövde üzerine yerlesmesini sagladigi kapali konum (K) ve pim ile kancanin kenetlenmesi ile kanopinin gövdeye sabitlenerek hareketinin hemen hemen tamamen sonlandirildigi ve hava geçirmeyecek sekilde sizdirmazlik sagladigi bir kilitli konum (L) içermektedir. Pimler gövde üstünde esit aralikli sekilde yer almaktadir. Kancalar kanopi üzerinde aralarinda belirli bir aralik kalacak sekilde konumlandirilmaktadir. Kanopi kapali konumdan kilitli konuma geldiginde kancalar pimlerle eslesebilecek sekilde bulunmaktadir. Kanopinin kilitli konumdan kapali konuma getirilmesi islemi de kanopi mekanizmasi tarafindan gerçeklestirilmektedir. 4789ITR Bulus konusu hava araci, kanopinin gövde ile baglantisini saglayan eksen etrafinda dönme hareketi gerçeklestirerek kapali konumdan açik konuma, açik konumdan kapali konuma hareket edebilmesini saglayan ve kapali konumdaki kanopinin gövde 'üzerinde gövdeye paralel bir eksen boyunca yatay bir kayma hareketi yaparak kilitli konuma getirilmesini saglayan en az bir kanopi mekanizmasi içermektedir. Kanopi tek bir mekanizma tarafindan hareketlendirilerek açik konum, kapali konum ve kilitli konum arasinda hareket edebilmektedir, böylece kanopiyi açma kapatma ve kilitleme islemleri tek bir mekanizma tarafindan gerçeklestirilmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, bir ucu kanopiye diger ucu kanopi mekanizmasina bagli sekilde yer alan, kanopi mekanizmasi tarafindan tetiklenen, üzerine etkiyen kuvveti veya momenti kanopiye ileterek kanopinin açik konum, kapali konum ve kilitli konum arasinda hareket ettirilmesini saglayan "J" formunda bir aktarim elemani içermektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, kullanicidan aldigi komutlara göre uygun gücü ileterek aktarim elemani ve/veya kanopi mekanizmasinin hareketlendirilmesini saglayan en az bir eyleyici içermektedir. Kanopi mekanizmasi veya aktarim elemani eyleyici ile baglantili sekilde yer almaktadir. Eyleyici tarafindan iletilen gücün kanopiye aktarilmasi için bir kanopi mekanizmasi kullanilabilir ya da aktarim elemani dogrudan tetiklenebilmektedir. Eyleyici ayni zamanda kanopinin kapali konumdan açik konuma getirilmesi sirasinda sinirlandirici tarafindan mekanizmaya uygulanan kuvveti yenmek ve yuvarlanma elemaninin girinti ile olan temasini kesmek için kullanilmaktadir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, eyleyici ile aktarim elemani arasinda yer alan, eyleyici hareketini aktarim elemanina ileten bir birinci kanopi mekanizmasi, kanopinin dönme ve/veya kayma hareketleri arasinda geçis yapmasina olanak saglayan bir ikinci kanopi mekanizmasi ve bir ucu birinci kanopi mekanizmasi bir diger ucu ikinci kanopi mekanizmasi ile bagli sekilde yer alan aktarim elemani içermektedir. Kanopi mekanizmasi, her biri aktarim elemanin bir ucundan bagli olacak sekilde parçali yapida birinci kanopi mekanizmasi ve ikinci kanopi olmak üzere iki kisimdan olusmaktadir. Birinci kanopi mekanizmasi, eyleyici ve aktarim elemani ile baglantili sekilde yer alarak eyleyici hareketi ile dönme hareketi gerçeklestirilmekte ve bu dönme hareketini bir kol araciligiyla aktarim elemanina ileterek güç aktarimini saglamaktadir. Ikinci kanopi mekanizmasi hareketlendirildiginde, kanopi kilitli konumdan kapali konuma geçerken kanopinin gövdeye hemen hemen paralel bir kayma hareketi gerçeklestirmesi ile pimlerin kancalardan 4789ITR çikarilmasini, kanopi kapali konumdan açik konuma geçerken ise aktarim elemaninin ikinci kanopi mekanizmasina baglandigi nokta etrafinda bir dönme hareketi yapmasini saglamaktadir. Kanopinin dönme hareketi yapabilmesi için kayma hareket serbestliginin sinirlandirilmasi gerekmektedir. Bunu saglamak için ikinci kanopi mekanizmasi hareket edemeyecek sekilde sabit bir konumda tutulmaktadir. Ikinci kanopi mekanizmanin hareketinin sonlandirilmasi durumunda kanopi birinci mekanizma tarafindan tetiklendiginde sadece dönme hareketi gerçeklestirebilmektedir. Kanopi mekanizmasinin hareketleri kanopiye aktarim elemani ile aktarilmaktadir. Kanopi açik konumdan kapali konuma veya kapali konumdan kilitli konuma geçerken yukarida anlatilan hareketleri zit yönde gerçeklestirmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, ikinci kanopi mekanizmasi ve aktarim elemani baglantili sekilde bulunan, kanopi kapali konumdan açik konuma getirilirken iken ikinci kanopi mekanizmasi üzerine kuvvet uygulayarak ikinci kanopi mekanizmasinin sabit kalmasini saglayarak kanopinin kayma hareketini yapmasini engelleyen ve sadece dönme hareketi yapmasina olanak saglayan en az bir sinirlandirici içermektedir. Sinirlandirici Ikinci kanopi mekanizmasi üzerinde aktarim elemani ile baglantili sekilde yer alan bir yaydan olusmaktadir. Kanopi kilitli konumdan kapali konuma getirilirken ikinci kanopi mekanizmasinin hareketi sonucunda yay sikismakta ve ikinci mekanizma önceden belirlenmis bir konuma ulastiginda yay tarafindan mekanizmaya uygulanan kuvvet ile ikinci mekanizmanin hareketi sonlandirilmaktadir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, kanopi mekanizmasi üzerinde aktarim elemanina kanopi ile bagli olmayan bir ucundan temas edecek sekilde yer alan birden fazla yuvarlanma elemani, aktarim elemani üzerinde yer alan, yuvarlanma elemaninin içine yerleserek eslenik olarak hareket edebildigi bir girinti, girinti ile yuvarlanma elemanlarinin temas etmesi ile kanopinin dönme hareketi yaparak kapali konumdan açik konuma geçmesine olanak saglayan bir kanopi mekanizmasi içermektedir. Girinti yuvarlanma elemani ile tamamen temas ettiginde aktarim elemaninin kanopiye bagli olmayan ucu iki yuvarlanma elemani arasinda yer almakta, bu durumda kanopi sadece dönme serbestligine sahip olmaktadir. Yuvarlanma elemani olarak rulman kullanilabilmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, aktarim elemani üzerinde yer alan, aktarim elemaninin yuvarlanma elemani üzerinde kaydirilmasi ile yükselme hareketi yapmasi ile bir yuvarlanma elemaninin girinti içerisine yerlesmesini saglayan bir egimli yüzey ve 4789ITR aktarim elemaninin biri alt biri üst yüzeyinden kuvvet uygulayan iki yuvarlanma elemani arasinda eyleyici tarafindan tetiklenerek dönme hareketi yapmasina olanak saglayan bir kavisli yüzey içermektedir. Kanopi kilitli konumda iken aktarim elemani bir yuvarlanma elemani ile temas etmektedir. Kanopi kilitli konumdan kapali konuma getirilirken yuvarlanma elemani egimli yüzey üzerine kayarak aktarim elemaninin yükselerek iki yuvarlanma elemani arasindaki bosluga yerlesecek yükseklige çikmasini saglamaktadir. Bu durum kanopinin gövdeye hemen hemen paralel bir kayma hareketi gerçeklestirmesine sebep olmaktadir. Yuvarlanma elemani hareket ederek egimli yüzeyin sonuna geldiginde girinti içerisine oturmakta böylelikle kanopinin iki yuvarlanma elemani arasinda sadece dönme hareketi yapabilir bir konuma gelmesi saglanmaktadir. Aktarim elemanina üst kisimdan temas eden yuvarlanma elemani ayni zamanda aktarim elemaninin yukari yönde olan hareketini engelleyen bir durdurucu (stoper) vazifesi üstlenmektedir. Aktarim elemani bu hareketleri gerçeklestirmesi için gereken enerjiyi hemen hemen orta kismindan baglantili oldugu bir eyleyiciden almaktadir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, kanca üzerinde yer alan, kanopi kilitli konumdan kapali konuma getirilirken pimlerin yukari yöndeki hareketini engelleyerek kanopinin dönme hareketini ve yükselmesini sinirlayarak kayma hareketi yapmasina olanak saglayan, bu sayede kanopinin kilitli konumdan kapali konuma getirilmesini saglayan egimli forma sahip bir yuva içermektedir. Yuva araciligi ile pimlerin kanca içerisinde kayarak hareket etmesi saglanmaktadir. Eyleyici ile tetiklendiginde aktarim elemani üzerine etki eden kuvvet etkisi ile kanopinin dönme hareketi gerçeklestirmesi engellenmektedir. Pim yuva içinde yer aldiginda yuvanin egimli formu sayesinde kanopinin sadece kayma hareketi yapmasina izin verilmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, kanopi kilitli konumda iken gövdede yer alan bir pim vasitasi ile gövde ile temas edecek sekilde yer almakta, acil firlatma durumunda kanopinin hava akis kuvveti vasitasi ile bagli bulundugu eksen etrafinda kontrollü bir dönme hareketi yaparak hava aracinin kuyruk kismina dogru gövdeden uzaklastirilmasini saglayan en az bir kuyruk kancasi içermektedir. Kuyruk kancasi kanopinin aktarim elemani ile temas etmeyen ucunda yer almaktadir. Bulusun bir uygulamasinda, kanopinin hava araci yerde iken kokpite erisim için açik konuma getirildigi açilma yönünün ile hemen hemen tamamen zit yönde açilarak acil durumlarda gövdeden uzaklastirilan bir kanopi içermektedir. Normal çalisma esnasinda pilotun hava araci kokpitine erisebilmesi amaciyla kanopi hava aracinin burun kismindaki 4789ITR baglantilari etrafinda dönerek öne dogru açilmaktadir. Acil durum firlatma aninda kanopi hava aracinin kuyruk kismina yakin olan kuyruk kancasi etrafinda dönerek arkaya dogru firlatilmaktadir. Kanopinin normal açilma yönü ile acil durum firlatilma yönü birbirine hemen hemen tamamen zit sekildedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, kanopinin gövde ile temas ettigi yüzey üzerinde boylu boyunca yer alacak sekilde gövde üzerinde yer alan, 'üzerinde kanopinin gövde ile baglantisini saglayan kancalarin yekpare sekilde yer aldigi, acil firlatma durumunda kanopi gövdeden ayrildiginda gövde üzerinde kalan böylelikle kanopi agirliginin azalmasi ile gövdeden uzaklastirilmasini kolaylastiran en az bir kiris içermektedir. Acil durum firlatmasi sirasinda kanopi kiristen ayrilarak gövdeden uzaklastirilmakta bu sayede kanopi mekanizmasi, aktarim elemani gibi mekanik aktarim parçalari uçak yapisali üzerinde kalmaktadir. Böylece acil kurtarma sirasinda bu agir parçalarin pilota çarparak yaralanmaya sebep olmasi önlenmekte ve kanopinin daha hafif olmasi saglanarak gövdeden uzaklastirilmasi hizli ve kolay olarak gerçeklestirilebilmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, kanopi ile kiris arasinda yer alan, acil durumda etkinlestirilerek kanopinin tek parça halinde kiris ve kancalardan ayrilmasini saglayan bu sayede kanopi parçalarindan kaynakli yaralanmalari en azindan kismen önleyen en az bir patlayici içermektedir. Patlayici kiris ile cam arasina yerlestirilmekte bu sayede camin kirilmadan gövdeden ayrilmasi saglanmaktadir. Böylelikle pilotlarin cam parçalarindan etkilenmemesi için gereken özel ekipmanlara olan ihtiyaç azaltilmaktadir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, kanopinin açik konum ile kapali konum arasinda istenen pozisyonda sabit tutulmasini saglayan geometrik yapiya ve boyutsal özelliklere sahip bir kanopi mekanizmasi içermektedir. Hassas merkezleme (overcenter) özellige sahip birinci mekanizma sayesinde eyleyici tarafindan verilen güç kesildiginde kanopi o an bulundugu konumda sabit kalabilmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci, kanopi mekanizmasi kokpit içinde yer almakta, kanopi mekanizmasinin hareketlendirilmesi için mekanizmaya ve/veya aktarim elemanina baglantili sekilde yer alan tek bir eyleyici tarafindan tetiklemesi yeterli olmakta böylece birden fazla mekanizma ve eyleyici kullanilmasi ile hareketlendirme sistemleri için harcanan hacim ve buna bagli olarak kanopi içinde kalan basinçlandirilan hacmi ve 4789ITR eyleyici kontrolü için kullanilan konum sensörü ihtiyacini azaltan bir kanopi mekanizmasi içermektedir. Bu bulusun amacina ulasmak için gerçeklestirilen hava araci ekli sekillerde gösterilmis olup, bu sekillerden; Sekil 1 - Kanopi açik konumda (A) iken bir hava araci yandan kesit görünümüd'ür. Sekil 2 - Kanopi kapali konumda (K) iken bir hava araci yandan kesit görünümüdür. Sekil 3 - Kanopi kilitli konumda (L) iken bir hava araci yandan kesit görünümüdür. Sekil 4 - Kanopi açik konumda (A) iken bir hava araci yandan kesit görünümüdür. Sekil 5 - Kanopi kapali konumda (K) iken bir hava araci yandan kesit görünümüdür. Sekil 6 - Kanopi kilitli konumda (L) iken bir hava araci yandan kesit görünümüdür. Sekil 7 - Kanopi acil firlatma durumunda iken bir hava araci yandan kesit görünümüdür. Sekil 8 - Aktarim elemani perspektif görünümüdür. Sekillerdeki parçalar tek tek numaralandirilmis olup bu numaralarin karsiliklari asagida verilmistir. Hava Araci Kanopi Kanopi Mekanizmasi 601. Birinci Kanopi Mekanizmasi 7. Aktarim Elemani 8. Eyleyici 9. Sinirlandirici . Yuvarlanma Elemani 101. Birinci Yuvarlanma Elemani 4789ITR 11. Girinti 12. Egimli Yüzey 13. Kavisli Yüzey 14. Yuva . Kuyruk Kancasi 16. Kiris 17. Patlayici (A) Açik konum (K) Kapali konum (L) Kilitli konum Hava araci (1), bir gövde (2). gövde (2) üzerinde, gövdeye (2) göre bagil hareket yapabilir sekilde yer alan, kokpite erisimi ve kokpitin korunmasini saglayan bir kanopi (3), kanopi (3) üzerinde yer alan birden fazla kanca (4), gövde (2) üzerinde yer alan kanca (4) içine yerleserek kanopinin (3) gövdeye (2) sabitlenmesini saglayan birden fazla pim (5), kanopi (3) ile gövde (2) arasinda bosluk kalacak sekilde kokpite erisime olanak sagladigi bir açik konum (A), gövde (2) ile kanopi (3) arasinda hemen hemen tamamen bosluk kalmayacak sekilde gövdeye (2) temas ettigi bir kapali konum (K) ve pim (5) ile kancanin (4) kenetlenmesi ile kanopinin (3) gövdeye (2) sabitlendigi bir kilitli konum (L) içermektedir Bulus konusu hava araci (1), kanopinin (3) dönme hareketi ile kapali konumdan (K) açik konuma (A) veya açik konumdan (A) kapali konuma (K) geçmesini ve kapali konumdaki (K) kanopinin (3) gövde (2) üzerinde kayma hareketi yaparak kilitli konuma (L) getirilmesini saglayan en az bir kanopi mekanizmasi (6) içermektedir (Sekil 1). Kanopi (3) üzerinde kanopi (3) ile yekpare veya kanopi ile (3) baglantili sekilde aralarinda esit mesafe olacak sekilde kanopi (3) üzerinde yer alan birden fazla kanca (4) ve gövde (2) üzerinde aralarinda esit mesafe olacak sekilde yer alan, kanopi (3) kilitli konuma (L) getirildiginde kancalar (4) ile temas ederek kanopinin (3) hareketini hemen hemen tamamen engelleyen birden fazla pim (5) bulunmaktadir. Kokpite erisimi saglayacak sekilde gövde (2) ile kanopi (3) arasinda aralik olan bir açik konum (A), açik konumdan (A) hareket ettirilerek getirildigi gövde (2) ile kanopinin (3) birbirine hemen hemen tamamen temas edecek sekilde yer aldigi bir kapali konum (K), kancalarin (4) pimler (5) 4789ITR ile temas ederek kanopinin (3) hareketini hemen hemen tamamen sonlandirdigi ve sizdirmazlik sagladigi bir kilitli konum (L) arasinda hareket edebilmektedir. Kanopinin (3) gövde (2) ile baglantisini saglayan eksen etrafinda dönme hareketi gerçeklestirerek kapali konumdan (K) açik konuma (A), açik konumdan (A) kapali konuma (K) hareket etmesini saglayan ve kapali konumdaki (K) kanopinin (3) gövde (2) üzerinde gövdeye (2) paralel bir eksen boyunca yatay bir kayma hareketi yaparak kilitli konuma (L) getirilmesini saglayan en az bir kanopi mekanizmasi (6) bulunmaktadir. Hava aracinin (1) hareketi esnasinda üzerine etki edecek hava akis kuvvetine karsi bir kuvvet olusturacak sekilde öne dogru açilan kanopinin (3) açik konum (A), kapali konum (K) ve kilitli konum (L) arasinda hareketlendirilmesi tek bir kanopi mekanizmasi (6) tarafindan gerçeklestirilmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), kanopi (3) ile kanopi mekanizmasi (6) arasinda, kanopiden (3) disa dogru uzanacak sekilde yer alan, bu sayede kanopi mekanizmasindan (6) aldigi hareketi kanopiye (3) aktaran, "J" formunda olan bir aktarim elemani (7) içermektedir. (Sekil 2). Aktarim elemani (7) bir ucu kanopiye (3) diger ucu kanopi mekanizmasina (6) bagli olacak sekilde yer almakta bu sayede kanopi mekanizmasi (6) ve/veya eyleyici (8) tarafindan tetiklenerek kanopinin (3) harekete geçirilmesini saglamaktadir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), kullanicidan aldigi komutlara göre aktarim elemani (7) ve/veya kanopi mekanizmasinin (6) harekete geçirilmesi için gerekli gücü saglayan en az bir eyleyici (8) içermektedir. Eyleyici (8) hareketi ile aktarim elemani (7) dogrudan ya da kanopi mekanizmasi (6) vasitasi ile tetiklenebilmektedir (Sekil 2). Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), eyleyici (8) ve aktarim elemani (7) ile baglantili sekilde yer alan, eyleyici (8) hareketini aktarim elemanina (7) ileten bir birinci kanopi mekanizmasi (601), kanopinin (3) dönme ve/veya kayma hareketleri arasinda geçis yapmasina olanak saglayan bir ikinci kanopi mekanizmasi (602) ve bir ucu birinci kanopi mekanizmasi (601) bir diger ucu ikinci kanopi mekanizmasi (602) ile bagli sekilde yer alan aktarim elemani (7) içermektedir. Birinci kanopi mekanizmasi (601), eyleyici (8) ve aktarim elemani (7) ile baglantili sekilde yer alarak dönme hareketi gerçeklestirmekte ve bu dönme hareketini bir kol araciligiyla aktarim elemanina (7) ileterek kanopinin (3) hareketlendirilmesini saglamaktadir. Ikinci kanopi mekanizmasinin (602) hareketli halde 4789ITR iken kanopi (3) kilitli konumdan (L) kapali konuma (A) veya kapali konumdan (K) kilitli konuma (L) geçmek için gövdeye (2) hemen hemen paralel bir kayma hareketi gerçeklestirerek ile pimlerin (5) kancalardan (4) çikarilmasini saglamaktadir. Ikinci kanopi mekanizmasinin (602) hareketi sonlandirildiginda ise kanopi (3) aktarim elemaninin (7) ikinci kanopi mekanizmasina (602) baglandigi nokta etrafinda bir dönme hareketi yaparak açik konumdan (A) kapali konuma (K) veya kapali konumdan (K) açik konuma (A) geçebilmektedir (Sekil 2). Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), ikinci kanopi mekanizmasi (602) ve aktarim elemani (7) arasinda yer alan, kanopi (3) kapali konumda (K) iken ikinci kanopi mekanizmasi (602) üzerine kuvvet uygulayarak hareket etmesini hemen hemen tamamen engelleyen böylelikle kapali konumdaki (K) kanopinin (3) kayma hareketini sinirlayarak dönme hareketi yapmasina olanak saglayan en az bir sinirlandirici (9) içermektedir. Sinirlandirici (9) ikinci kanopi mekanizmasi (602) üzerinde aktarim elemani (7) ile baglantili sekilde yer alan bir yaydan olusmaktadir. Kanopi (3) kilitli konumdan (L) kapali konuma (K) geçerken ikinci kanopi mekanizmasinin (602) hareketi sonucunda yay sikismakta ve Ikinci kanopi mekanizmasi (602) kullanici tarafindan önceden belirlenmis bir konuma ulastiginda yay tarafindan mekanizmaya uygulanan kuvvet ile ikinci kanopi mekanizmasinin (602) hareketi sonlandirilmaktadir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), kanopi mekanizmasi (6) 'üzerinde aktarim elemani (7) ile temas edecek sekilde yer alan birden fazla yuvarlanma elemani (10), aktarim elemani (7) üzerinde yer alan, yuvarlanma elemani (10) ile form uyumlu bir girinti (11), girinti (11) ile yuvarlanma elemaninin (10) temas etmesi ile kanopinin (3) dönme hareketi yaparak kapali konumdan (K) açik konuma (A) geçmesine olanak saglayan kanopi mekanizmasi (6) içermektedir. Girinti (11) yuvarlanma elemani (10) ile tamamen temas ettiginde aktarim elemaninin (7) kanopiye (3) bagli olmayan ucu iki yuvarlanma elemani (10) arasinda yer almakta, bu durumda kanopi (3) sadece dönme hareketi gerçeklestirebilmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), Aktarim elemani (7) 'üzerinde yer alan, aktarim elemaninin (7) yuvarlanma elemani (10) üzerinde hareket ederek girinti (11) ile temas edecek sekilde iki yuvarlanma elemani (101,102) arasina yerlestirilmesini saglayan bir egimli yüzey (12) ve aktarim elemaninin (7) iki yuvarlanma elemani (101,102) arasinda dönme hareketi yapmasina olanak saglayan bir kavisli yüzey (13) içermektedir. Kanopi10 4789ITR (3) kilitli konumdan (L) kapali konuma (K) getirilirken yuvarlanma elemani (10) egimli yüzey (12) üzerinde hareket ederek aktarim elemaninin (7) yükselerek birinci yuvarlanma elemani (101) ve ikinci yuvarlanma elemani (102) arasina yerlesmesini bu esnada kanopinin (3) gövdeye (2) hemen hemen paralel bir kayma hareketi gerçeklestirmesini saglamaktadir. Yuvarlanma elemani (10) girinti (11) içerisine yerlestiginde kanopi (3) birinci yuvarlanma elemani (101) bir ikinci yuvarlanma elemani (102) arasinda dönme hareketi yapabilmektedir. Aktarim elemanina (7) üst kisimdan temas eden yuvarlanma elemani (10) ayni zamanda aktarim elemaninin (7) yukari yönde olan hareketini engellemektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), kanca (4) üzerinde yer alan, kilitli konumdaki (L) kanopinin (3) kapali konuma (K) getirilmesi esnasinda, dönme hareketini sinirlayarak kayma hareketi yapmasina olanak saglayan, bu sayede kanopinin (3) kilitli konumdan (L) kapali konuma (K) getirilmesini saglayan egimli forma sahip bir yuva (14) içermektedir. Yuva (14) egimli formu sayesinde kanopinin (3) dönme hareketi yapmasini hemen hemen tamamen engelleyerek pimin (5) yuva (14) içinde kaymasi ile kanopinin (3) yatay eksende hareket etmesini saglamaktadir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), kanopi (3) kilitli konumda (L) iken gövde (2) ile temas edecek sekilde yer alan, acil firlatma durumunda kanopinin (3), hava akis kuvveti vasitasi ile bagli bulundugu eksen etrafinda kontrollü bir dönme hareketi yaparak hava aracinin (1) kuyruk kismina dogru gövdeden (2) uzaklastirilmasini saglayan en az bir kuyruk kancasi (15) içermektedir. Bu sayede acil durum tahliyesinde kanopinin (3) pilota çarpmasi hemen hemen tamamen engellenmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), acil firlatma durumunda kapali konumdan (K) açik konuma (A) getirilirken hareketlendirildigi yön ile hemen hemen tamamen zit yönde açilarak gövdeden (2) uzaklastirilan kanopi (3) içermektedir. Kanopinin (3) hava araci (1) zeminde iken kapali konumdan (K) açik konuma (A) getirilmesi esnasinda gerçeklestirdigi hareket ile acil durum esnasinda uçak havada iken gövdeden (2) uzaklastirilmasi için yaptigi açilma hareketi birbirine hemen hemen tamamen zit sekildedir. Bu sayede hava akisi ile kanopinin (3) hava aracindan (1) uzaklastirilmasi kolaylastirilmaktadir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), kanopi (3) üzerinde boylu boyunca uzanacak sekilde yar alan, üzerinde kanopinin (3) gövde (2) ile baglantisini saglayan kancalarin (4) 4789ITR yer aldigi, acil firlatma durumunda kanopi (3) gövdeden ayrildiginda gövde (2) üzerinde kalan böylelikle kanopi (3) agirliginin azalmasi ile gövdeden (2) uzaklastirilmasini kolaylastiran en az bir kiris (16) içermektedir. Kanopi mekanizmasi (6), aktarim elemani (7) gibi mekanik aktarim parçalari uçak yapisali üzerinde kalmasi ile acil kurtarma sirasinda bu agir parçalarin pilota çarparak yaralanmaya sebep olmasi önlenmekte ve kanopinin (3) daha hafif olmasi saglanarak gövdeden (2) uzaklastirilmasi hizli ve kolay olarak gerçeklestirilebiImektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), kanopi (3) ile kiris (16) arasinda yer alan, acil durumda etkinlestirilerek kanopinin (3) tek parça halinde kiris (16) ve kancalardan (4) ayrilmasini saglayan bu sayede kanopi (3) parçalarindan kaynakli yaralanmalari en azindan kismen önleyen en az bir patlayici (17) içermektedir. Bu sayede pilotlarin cam kiriklarindan korunmak için özel kiyafet giymeleri gerekliligi azaltilmaktadir.. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), kanopinin (3) açik konum (A) ile kapali konum (K) arasinda istenen pozisyonda sabit tutulmasini saglayan kanopi mekanizmasi (6) içermektedir. Hassas merkezleme (overcenter) özellige sahip bir kanopi mekanizmasi (6) ile eyleyici (8) tarafindan verilen güç kesildiginde kanopi (3) sabit kalabilmektedir. Bulusun bir uygulamasinda, hava araci (1), kokpit içinde yer alan, kanopinin (3) tek bir eyleyici (8) ile tetiklenerek hareketlendirilmesini saglayan bu sayede basinçlandirilan hacmi ve konum sensörü ihtiyacini azaltan bir kanopi mekanizmasi (6) içermektedir. TR TR TR