TARIFNAME ELEKTRONIK AYARLANABILIR OPTIK ZAYIFLATICI IÇEREN BIR FIBER OPTIK DAGITIK AKUSTIK SENSOR AYGITI ILGILI TEKNIK ALAN Bu bulus, faz duyarli optik zaman araligi reflektometresi (CD-OZAR; GJ-OTDR) tabanli fiber optik dagitik akustik sensör (DAS) aygiti ile ilgili olup, özellikle; dogrudan algilama mimarisine sahip dagitik akustik sensör sisteminde yüksek algilama menzili ve performans elde edilmesi için gelistirilen dinamik alanin artmasini saglayan elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici içeren bir fiber optik DAS aygiti ile ilgilidir. TEKNIGIN BILINEN DURUMU Dagitik akustik sensör (DAS) aygitlari; fiber haberlesme hatlarinda uzunluk ve konektör geçisi, kaynak kaybi, fiber hasari, bükülme gibi sorunlarin tespiti için kullanilan optik zaman araligi reflektometresi (OZAR; OTDR) teknolojisine dayanmaktadir. OZAR teknolojisi, optik fiberin çekirdegi içinde gerçeklesen ve ileriyle dogru giden isigi rastgele yönlere dagitan Rayleigh saçilimi olgusuna dayanir. OZAR'in temel çalisma prensibinde; ölçüm yapilacak fiberin tahmini uzunlugu göz önünde bulundurularak belli periyotlarda ve belli genisliklerde olusturulan optik sorgulama darbeleri, test altindaki fibere gönderilir. Tek bir sorgulamada, optik sorgulama darbesinin fiber içinde gidis dönüs süresini tamamlamasi beklenir. Bu bekleme süresi, sorgulama periyodunu olusturur. Sorgulama sirasinda fiber içinde ilerleyen isik, fiber çekirdegi içinde mikroskobik seviyedeki düzensizliklerin ve kirinim indisi varyasyonlarinin olusturdugu saçilim merkezlerinden rasgele yönlere dogru Rayleigh saçilimina ugrar. Rayleigh saçilimi ilerleyen isigin gücünü zayiflatmakla birlikte OZAR sinyalini olusturan geri yansima isigini da saglar. Bu sekilde Rayleigh saçilimiyla geri yansiyarak fiber baslangicina geri dönen isigin, fiber içindeki gidis dönüs zamani kullanilarak mesafeye bagli bir kayip grafigi elde edilir. Bu grafikte, kaynak kaybi, konnektör geçis noktalari, bükülme kayiplari, fiber hat bitis noktasi gibi olaylarin lokasyonlari ve yol açtiklari kayip vei'veya yansima miktarlari tespit edilir. Haberlesme sektöründe yaygin bir sekilde kullanilan OZAR teknolojisinde kullanilan isik kaynagi, genis bant genislikli ve düsük evre uyumludur ve klasik OZAR cihazlari yalnizca genlik degisimine duyarli olup, faz degisimine duyarsizdir. Faz duyarli OZAR (CD-OZAR; (IJ-OTDR) teknolojisinde ise dar bant genislikli ve yüksek evre uyumlu lazer kullanilmakta olup, fiber içindeki faz degisiminden kaynakli çoklu evre uyumlu girisime (multipoint coherent interference), dolayisiyla da fiber optik Kablo etrafindaki titresim ve akustik dalgalara duyarli bir sistem elde edilmektedir. Bu teknoloji DAS aygitinin temelini olusturmaktadir. DAS aygitinda fiber optik kablo etrafindaki mekanik titresim ya da ses dalgalari gibi dis uyarilar fotoelastik etki ve germe etkisiyle, fiber içindeki kirinim indisi karakteristigini ya da fiber boyutlarini degistirmektedir. Bu degisim fazda ve çoklu evre uyumlu girisimde degisime yol açmakta olup; bu faz degisiminin meydana geldigi zaman bilgisi, mesafe bilgisine çevrilerek dis uyarinin gerçeklestigi lokasyon belirlenmektedir. Bu yolla DAS aygiti, fiber optik kabloyu dagitik bir sensör olarak kullanmakta ve fiber etrafindaki bölgede herhangi bir aktivitenin olup olmadigini tespit etmektedir. Bu özellikleri nedeniyle CD-OZAR temelli DAS aygiti uzun mesafeli güvenlik, ihlal tespiti ve kontrol/izleme uygulamalarinda tercih edilen bir teknoloji olup; petrol ve gaz boru hatlari güvenligi, kritik tesis güvenligi, demiryollari izleme, sinir ihlali tespiti, haberlesme aglarinin güvenligi vb. birçok amaçla kullanilmaktadir. Ornekleri verilen uygulama alaninda avantaj saglamak ve maliyeti düsürmek için DAS aygitin algilama performansinin ve menzilinin yüksek olmasi istenmekte ve bu dogrultuda çesitli çalismalar yapilarak ilgili teknikler gelistirilmektedir. Teknigin bilinen durumunda sens'or sisteminin algilama menzilini maksimize etmek için Raman pompalama, Brillouin amplifikasyon ve hibrid amplifikasyon gibi yöntemler kullanilmaktadir. Ilk teknikte yer alan bir uygulamada, module edilmis birlikte-pompalama (co-pumping) Raman amplifikasyonu ile sinyal kalitesinin ve sistem menzilinin yükseltildigi açiklanmaktadir [1]. Bu teknikte yer alan diger bir uygulamada, karsi-pompalama (counter-pumping) Raman amplifikasyon kullanilmakta olup, 131,5 krn menzile çikildigi gösterilmektedir [2]. Ikinci teknikte yer alan bir uygulamada bu sefer Raman yerine karsi- pompalama dagitik Brillouin amplifikasyonu kullanan bir DAS gelistirilerek 124 km algilama menziline erisildigi gösterilmektedir [3]. Son teknikte yer alan diger bir uygulamada ise yüksek algilama menzili ve performansi için DAS sistemine Raman ve Brillouin amplifikasyon mekanizmalarinin bir arada kullanildigi hibrid amplifikasyonun uygulandigi anlatilmaktadir [4]. Birlesik Devletler patent basvuru dokümaninda birlikte-pompalama konfigürasyonlariyla dagitik Raman amplifikasyon yöntemi ve genis etkili alan fiberi (LEAF, large effective area fiber) kullanilarak standart DAS sistemlerine göre daha uzun algilama menzilleri elde edildigi anlatilmaktadir. Benzer sekilde U88,836,927 BZ yayin numarali Amerika Birlesik Devletler patent belgesinde Raman etkisine dayali dagitik amplifikasyon kullanilarak dinamik alan ve menzilin arttirildigi gösterilmekte ve 250 km mesafede algilama yapabilen bir DAS ekipmani elde edildigi anlatilmaktadir. Ancak bu uygulamalar, içerdikleri dagitik amplifikasyon ve pompalama teknikleri ve malzemeleriyle standart DAS mimarisine yüksek maliyet ve kompleksite katmaktadir. Asagida ayrintili açiklamasi verilen bulus ise bu sekilde bir maliyet ve kompleksite artisina yol açmadan; dogrudan algilama yöntemine sahip sistem mimarisinde yapilan daha yalin bir modifikasyon ile yüksek menzil ve dinamik alan elde edilmesini saglamaktadir. Onceki teknikte yer alan bazi çalismalarda sistem performansini iyilestirmek için sorgulama yapisi degistirilerek ve toplanan DAS verisi üzerinde sinyal isleme algoritmalariyla düzeltme prensibine dayali uygulamalar bulunmaktadir. Teknigin bilinen durumunda yer alan U89,945,717 B2 yayin numarali Amerika Birlesik Devletler patent belgesinde farkli faz ve polarizasyona sahip ardisik sorgulama darbeleri gönderilmekte ve dönüs sinyalinde düzeltme ve faz demodülasyon algoritmalari uygulanarak algilama performansi iyilestirilen bir DAS elde edilmektedir. Benzer sekilde; US10,447,388 B2 yayin numarali bir Amerika Birlesik Devletler patent belgesinde farkli frekanslara sahip birden fazla sorgulama darbeleri olusturulmakta ve dönüs sinyalinde iyilestirme baska Amerika Birlesik Devletler patent dokümaninda ise birden fazla fiber ya da ayni fiber içerisinde birden fazla fiber çekirdegi sorgulanarak N sayida farkli kanal elde edilmekte ve N sayida farkli kanaldan genel N sayida sinyalin uzamsal ortalamasi (spatial averaging) alinarak olusturulan DAS verisinde sinyal-gürültü-orani arttirilmaktadir. Bu uygulamalar sorgulama yapisini degistirdiginden ve sinyal isleme kismina dönük oldugundan asagida ayrintili açiklamasi verilen bulus içeriginden oldukça faklidir. Teknigin bilinen durumunda yer alan baska uygulamalarda fiber optik kablo olarak Rayleigh saçilim katsayisi ve akustik duyarliligi arttirilmis özel tasarim fiberler kullanilarak DAS sisteminin akustik algilama performansinin ve toplam menzilinin arttirilmasi hedeflenmektedir. Bu çalismalarin birinde [5], özel tasarim birden fazla fiber tipinin belli uzunluklarda kombinasyonuyla 125 km algilama performansi elde edildigi anlatilmaktadir. Diger bir çalismada [6] özel tasarim baska bir fiber tipi kullanilarak akustik algilama performansinda standart fiber kullanan bir DAS sisteminin 15 dB üzerine çikildigi belirtilmektedir. Teknigin bilinen durumunda yer alan U89,255,836 BZ yayin numarali basvuru dokümaninda benzer sekilde fiber optik dagitik akustik sensörlerde kullanilan akustik duyarliligi arttirilmis özel fiber tipleri anlatilmaktadir. Ancak bu uygulamalar DAS sisteminden çok sorgulanan fiber hatta degisiklik yapmayi önermesi ve maliyeti arttirip standart fiber optik kablo kullanan uygulamalar için kullanissiz olmasi bakimindan; asagida ayrintili açiklamasi verilen ve özel tip fiber optik kablo kullanma gereksinimi olmadan DAS sistemi içerisinde iyilestirme yapan bulus içeriginden tamamen farklidir. Yapilan arastirmalarda görüldügü gibi teknigin bilinen durumunda yer alan çalismalar üzerinden gelistirilen (D-OZAR tabanli fiber optik DAS teknolojisine paralel olarak algilama performansi ve menzilini iyilestirmek için çesitli gelistirmelere gidilmekte, bu nedenle yukaridaki deginilen dezavantajlari ortadan kaldiracak ve mevcut sistemlere çözüm getirecek yeni yapilar içeren fiber optik DAS aygitlarina gereksinim duyulmaktadir. Teknigin Bilinen Durumunda Kullanilan Makale Referanslari 1. J. Nuno, H. F. Martins, S. Martin-Lopez, J. D. Ania-Castanon, and M. Gonzalez- Herraez, "Distributed Sensors Assisted by Modulated First-Order Raman Amplification," Journal of Lightwave Technology, pp. 1-1, 2020. 2. Fei F. Peng, H. Wu, X.-H. Jia, Y.-J. Rao, Z.-N. Wang, and Z.-P.Peng, "Ultra-long high-sensitivity cp-otdr for high spatial resolution intrusion detection of pipelines," 3. J. Li, Z. Wang, L. Zhang, F. Peng, S. Xiao, H. Wui and Y. Rao, "124 km phase- sensitive otdr with brillouin amplification," in 23rd International Conference on Optical Fibre Sensors, vol. 9157. International Society for Optics and Photonics, 2014, p. 91575Z. 4. Z. N. Wang, et al., "Ultra-long phase-sensitive OTDR with hybrid distributed amplification," Optics Letters, Vol. 39, No. 20 (2014). . Cedilnik, G., Lees, G., Schmidt, P., Herstrom, S. and Geisler, T., 2019. Pushing the Reaoh of Fiber Distributed Acoustic Sensing to 125 km Without the Use of Amplification. IEEE Sensors Letters, 3(3), pp.1-4. 6. N. R. Lalam, P. Lu, M. P. Buric, and P. R. Ohodnicki, "Phase-Optical time domain reflectometry (lâ-OTDR) with enhanced performance," Photonic Instrumentation Engineering VII, 2020. BULUSUN AMACI ve BULUSUN KISA AÇIKLAMASI Bu bulus, faz duyarli optik zaman araligi reflektometresi (CD-OZAR; dJ-OTDR) tabanli fiber optik dagitik akustik sensör (DAS) aygiti ile ilgili olup, özellikle; dogrudan algilama mimarisine sahip dagitik akustik sensör sisteminde yüksek algilama menzili ve performansi elde edilmesi için gelistirilen, dinamik alanin artmasini saglayan, elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici içeren bir fiber optik DAS aygiti ile ilgilidir. Bulusun öncelikli amaci; DAS sisteminin disaridan gelen uyarilari algilayabildigi menzili ve algilama performansini yükselten bir fiber optik DAS aygiti saglamaktir. Bulusun bir amaci; algilama menzilinin ve performansin yükseltilmesi için dinamik alanin artmasini saglayan bir fiber optik DAS aygiti gelistirmektir. Bulusun bir amaci; dinamik alanin artmasi için elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici içeren bir fiber optik DAS aygiti saglamaktir. Bulusun bir baska amaci; fiber hattin uzak noktalarindan geri yansiyan optik sinyallerin, elektronik gürültü seviyesinin üzerinden algilanabilmesi için yüksek kazançli optik yükseltecin maksimum kazançta çalistirilmasini saglayan bir fiber optik DAS aygiti gelistirmektir. Bulusun bir baska amaci; yüksek kazançli optik yükseltecin maksimum kazançta çalistirilmasi sayesinde fiber hattin yakin noktalarindan geri yansiyan optik sinyallerin foto algilayici birimde doyuma yol açmasini ve yakin kanallarin körlenmesini engelleyen bir fiber optik DAS aygiti saglamaktir. Bulusun diger bir amaci; yakin ve uzak mesafeden dönen optik sinyallerin foto algilayici birim öncesindeki kazanç ve zayiflatma miktarinin ayarlanmasini saglayan elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici içeren bir fiber optik DAS aygiti gelistirmektir. Bulusun diger bir amaci ise; yüksek algilama menzili ve performansi sayesinde sinir güvenligi, kritik tesis güvenligi, petrol ve boru hatlari güvenligi gibi farkli amaçlarla fiber hatlarin izlenmesi uygulamalarinda sorgulayici birim sayisini azaltarak düsük maliyetli bir fiber optik DAS aygiti saglamaktir. Yukarida sözü edilen ve asagidaki ayrintili anlatimdan anlasilacak tüm avantajlari gerçeklestirmek üzere mevcut bulus; dogrudan algilamali dagitik akustik sensör (DAS) sisteminde yüksek algilama menzili ve performansi elde edilmesi için gelistirilen dinamik alanin artmasini saglayan faz duyarli optik zaman araligi reflektometresi (CD-OZAR) tabanli bir fiber optik DAS aygiti ile ilgili olup, özellikle; - yüksek evre uyumuna sahip dar bant genislikli, tercihen 1.550 nrn dalga boyunda ve etrafinda, sürekli dalga bir isik kaynagi, - isik kaynagindan çikan sürekli dalga isik gücünü 1 watt mertebelerine yükselterek sorgulama darbelerinin fiber hat boyunca daha uzak mesafelere kadar sönümlenmeden gidebilmesini saglayan bir yüksek güçlü optik yükselteç, - yüksek güçlü optik yükselteçte gücü yükseltilen sürekli dalga isigi belli periyot ve darbe genisligine sahip sorgulama darbelerine dönüstüren ve elektronik olarak modülasyon sinyali tarafindan sürülebilen en az bir optik modülatör, - her bir optik modülatör tarafindan olusturulan sorgulama darbelerini, fiber hatta ileten ve fiber hattan saçilarak geri yansiyan optik sinyalleri yüksek kazançli optik yükseltece ileten bir optik dolastirioi, - optik dolastirici üzerinden gelip fiber hattin 'Özellikle uzak mesafelerinden geri yansiyan düsük güçlü optik sinyalleri yükselterek algilama menzilinin artmasini saglayan bir yüksek kazançli optik yükselteç, - yüksek kazançli optik yükselteçten çikan optik sinyalin içerdigi kendiliginden yükseltilmis emisyon gürültüsünü süzen en az bir optik bant geçiren filtre, - en az bir optik bant geçiren filtreden çikan optik sinyalin, foto algilayici birimi doyuma ugratan ilk kismina zayiflatma uygulayip sonraki kismini zayiflatmadan geçiren elektronik ayarlanabilir optik zayiflatioi, - elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticiyi kontrol eden ve her bir optik modülatörü süren modülasyon sinyaliyle senkron bir sekilde üretilen bir kontrol sinyali, - elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticidan geçen optik sinyali elektronik sinyale çevirerek, elektronik sinyal verilerinin toplandigi bir veri toplama kartina aktaran bir foto algilayici birim içermektedir. Bulusun yapisal ve karakteristik özellikleri ve tüm avantajlari asagida verilen sekiller ve bu sekillere atiflar yapilmak suretiyle yazilan detayli açiklama sayesinde daha net olarak anlasilacaktir ve bu nedenle degerlendirmenin de bu sekiller ve detayli açiklama göz önüne alinarak yapilmasi gerekmektedir. SEKILLERIN KISA AÇIKLAMASI Bulus konusu elektronik ayarlanabilir optik zayiflatioi içeren bir fiber optik dagitik akustik sensör (DAS) aygitina iliskin ornek uygulamalar ekli sekillerde gösterilmis olup, bu sekillerden: Sekil-1. Bulus konusu fiber optik DAS aygitina iliskin örnek bir blok diyagramdir. Sekil-2. Bulusta yer alan elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticiya iliskin örnek bir voltaja karsi optik zayiflatma grafigidir. Sekil-3. Elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici içermeyen bir DAS aygitina iliskin Örnek bir mesafeye bagli normalize edilmis voltaj grafigidir. Sekil-4. Bulusta yer alan elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticiya iliskin örnek bir kontrol sinyali formudur. Sekil-5. Sekil-4"teki kontrol sinyaliyle sürülen elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici içeren DAS aygitina iliskin örnek bir mesafeye bagli normalize edilmis voltaj grafigidir. Sekillerdeki parçalar tek tek numaralandirilmis olup, bu numaralarin karsiligi asagida verilmistir. fiber optik DAS aygiti (100) isik kaynagi (1) yüksek güçlü optik yükselteç (2) optik modülatör (3) modülasyon sinyali (4) optik dolastirici (5) fiber hat (6) yüksek kazançli optik yükselteç (7) optik bant geçiren filtre (8) elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9) foto algilayici birim (10) veri toplama karti (11) kontrol sinyali (12) BU LUSUN AYRINTILI AÇIKLAMASI Bu bulusta, dogrudan algilama mimarisine sahip dagitik akustik sensör sisteminde yüksek algilama menzili ve performansi elde edilmesi için gelistirilen dinamik alanin artmasini saglayan elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (electronic variable optical attenuator) (9) içeren faz duyarli optik zaman araligi reflektometresi (CD-OZAR; GD-OTDR) tabanli bir fiber optik DAS aygiti (100) anlatilmakta olup, Sekil-1'de bulus konusu fiber optik DAS aygitina (100) iliskin örnek bir blok diyagram verilmektedir. Bulusta anlatilan fiber optik DAS aygiti (100); sorgulama için gerekli olan optik sinyalin üretilmesinden sorumlu olan bir isik kaynagi (1) içermekte olup, bu isik kaynagi (1) belli bir dalga boyunda, tercihen fiber içinde sönümlenme miktarinin en düsük oldugu telekomünikasyon dalga boyu olan 1.550 nm ve etrafinda, sürekli dalga isik üreten bir lazerdir. lsik kaynagi (1) fiber içinde evre uyumlu girisime; dolayisiyla faz degisimine duyarli dagitik algilamaya olanak saglamak için yüksek evre uyumuna (coherence) sahip dar bant genislikli (Iinewidth) bir lazerdir. Ayni zamanda belli bir aralikta merkez dalga boyunu kaydirip stabil hale getirme mekanizmasina sahiptir. Bulus konusu fiber optik DAS aygitinda (100); fiber hattin (6) yüksek güçte sorgulanmasini saglamak için isik kaynagindan (1) sonra konumlandirilan bir yüksek güçlü optik yükselteç (2) bulunmaktadir. Bulusta yüksek güçlü optik yükselteç (2) olarak nadir toprak elementi katkili yükselteç ya da yariiletken optik yükselteç kullanilmakta olup, tercihen daha yüksek çikti güçlerine erisebildigi için nadir toprak elementi katkili optik yükselteç kullanilmaktadir. Söz konusu yüksek güçlü optik yükselteç (2), sürekli dalga isigin gücünü 1 watt mertebelerine yükselterek sorgulama darbelerinin fiber hat (6) boyunca daha uzak mesafelere kadar sönümlenmeden gidebilmesini saglamaktadir. Bulusta yüksek güçlü optik yükselteçten (2) sonra konumlandirilan en az bir optik modülatör (3) bulunmakta olup; yüksek güçlü optik yükselteçte (2) gücü yükseltilen optik sinyal, en az bir optik modülatöre (3) girmekte ve sürekli dalga isik sorgulama darbelerine dönüstürülmektedir. Optik modülatör (3) olarak tercihen akusto-optik modülatör olmak üzere elektro-optik modülatör, faz modülatör ya da akusto-optik modülatör kullanilmaktadir. Optik modülatbrlerin, aç/kapa orani olarak da bilinen sinirli bir sönümlenme orani vardir. Sorgulama darbeleri kapaliyken fiber hatta (6) en az sizintinin gerçekleserek sistem performansinin optik gürültüden en az etkilenilmesini saglamak için sönümlenme orani yüksek olan optik modülatör (3) tercih edilmektedir. Söz konusu sizintinin ve sizinti kaynakli sinyal dalgalanmalarinin minimize edilmesi için bulusta tercihen iki adet optik modülatör (3) kullanilmakta olup; bu sayede sönümlenme oraninin iki optik modülatörün (3) sönümlenme orani toplamina (dB cinsinde) esitlenmesi saglanmaktadir. Ornek olarak; birinci ve ikinci optik modülatörün sönümlenme oranlari sirasiyla 40 dB ve 50 dB ise, arka arkaya baglanmalari sonucu 90 dB sönümlenme orani elde edilmektedir ve bu sayede, sizinti miktari elektronik gürültü seviyesinin altina kadar çekilerek sistem performansini olumsuz yönde etkilemesi elimine edilmektedir. Bulusta tercihen iki optik modülatörden (3) çikan sorgulama darbelerinin genislik ve periyot parametreleri modülasyon sinyali (4) tarafindan belirlenmektedir. Modülasyon sinyalinin (4) parametreleri ise sorgulanan fiber hattin (6) uzunlugu ve sistem algilama çözünürlügüne göre belirlenmekte ve sistem içindeki ya da disindaki bir sayisal analog çevirici karttan ya da dalga biçimi üretecinden üretilmektedir. Söz konusu modülasyon sinyali (4), tercihen iki optik modülatör (3) kullanilmasi halinde iki optik modülatör (3) için de ayri ayri üretilmekte ve aralarindaki zaman farki ile genislik degerleri istenen sorgulama darbelerinin olusturulmasi için uygun bir sekilde ayarlanmaktadir. Bulusta optik modülatörden (3) sonra konumlandirilan ve belirlenen parametrelerde tercihen iki optik modülatör (3) tarafindan olusturulan sorgulama darbelerinin, sorgulanan fiber hatta (6) yönlendirilmesini saglayan bir optik dolastirici (5) bulunmaktadir. Fiber hattin (6) çekirdegi içinde Rayleigh saçilimi basta olmak üzere çesitli kirilma ve yansimalara ugrayan optik sinyal geri yansiyarak ayni optik dolastirici (5) üzerinden yüksek kazançli optik yükseltece (7) girmektedir. Bu bulusta yüksek kazançli optik yükselteç (7) olarak; benzer sekilde nadir toprak elementi katkili yükselteç ya da yariiletken optik yükselteç; tercihen daha yüksek kazanç miktarlarina erisebildigi için nadir toprak elementi katkili optik yükselteç kullanilmaktadir. Söz konusu yüksek kazançli optik yükselteç (7), fiber hattin (6) özellikle uzak mesafelerinden yansiyan düsük güçlü optik sinyallerin yükseltilmesini saglamaktadir. Yüksek kazançli optik yükseltecin (7) yükseltme miktari, kazanç degerine baglidir ve bu deger yazilimsal olarak ayarlanabilmektedir. Ornek olarak; kullanilan bir erbiyum katkili yüksek kazançli optik yükselteç (7)i içerisindeki pompa diyot akimi 100 mA olarak ayarlandiginda 34 dB kazanç; 400 mA olarak ayarlandiginda ise 40 dB kazanç saglamaktadir. Bu deger; optik modülatör (3) tarafindan üretilen sorgulama darbelerinin gücü ve genisligi, fiber hattin (6) uzunlugu, foto algilayici birim (10) ile veri toplama kartinin (11) dinamik alani gibi parametrelere göre optimize edilmektedir. Yükseltme islemi sirasinda yüksek kazançli optik yükselteç (7), optik sinyalin ~1.550 nm merkez dalga boyu etrafindaki yan bantlarinda gürültü bilesenleri olarak kendini gösteren kendiliginden yükseltilmis emisyon gürültüsü (amplified spontaneous emission, ASE) eklemektedir. Olusan bu gürültünün, sistem performansi açisindan mümkün olan en yüksek miktarda bastirilmasi gerekmekte olup; bunun için bu bulusta yüksek kazançli optik yükselteçten (7) sonra konumlandirilan en az bir optik bant geçiren filtre (8) bulunmaktadir. Her bir optik bant geçiren filtre (8); isik kaynagiyla (1) ayni olarak ~1.550 nm merkez dalga boyuna sahip olup, merkez dalga boyu etrafindaki gürültü bilesenlerini filtrelemekte ve merkez dalga boyu etrafindaki bant genisligi (geçirgenlik bandi) içerisindeki dalga boylarini geçirmektedir. Ornek olarak; bir optik bant geçiren filtrenin (8) içerisindeki optik sinyalleri en fazla 3 dB kayipla geçirirken; bu bandin disinda kalan optik sinyalleri ise belli bir oranda bastirmakta ve bu sayede, filtreleme yapmaktadir. Bu bulusta; optik bant geçiren filtre (8) olarak dalga boyu çogullama filtresi (Add/Drop Multiplexer), Fabry-Perot Etalon filtre, fiber Bragg izgara (Fiber Bragg Grating) ve benzeri yapilarda üretilen filtreler kullanilmaktadir. Bu bulusta önemli olan bir diger nokta, maksimum geçirgenligi saglamak adina isik kaynagi (1) dalga boyunun, her bir optik bant geçiren filtrenin (8) merkez dalga boyuna eslesecek sekilde kaydirilmasini saglamaktir. Bulus konusu dogrudan algilama fiber optik DAS aygitinda (100), sorgulanan fiber hattin (6) özellikle uzak mesafelerinden geri yansiyan optik sinyalin gücünü yükseltmek ve foto algilayici birimin (10) gürültü seviyesinin üzerine çikarip algilanabilir hale getirmek için yüksek kazançli optik yükseltecin (7), maksimum kazanç degerinde çalistirilmasi gerekmektedir. Bu sayede, sistemin algilama menzili ve ayni mesafede algilama performansi (sinyal gürültü orani) iyilestirilmektedir. Ancak yüksek kazançli optik yükseltecin (7) maksimum kazançta çalistirilmasi, fiber hattin (6) yakin mesafelerinden uzak mesafelere görece daha yüksek güçte geri yansiyan optik sinyali de yükseltmekte ve bu durum, foto algilayici birimin (10) doyuma ulasip yakin kanallarin körlesmesine neden olmaktadir. Bundan dolayi; bulus konusu fiber optik dagitik akustik sensör aygitinda (100); en az bir optik bant geçiren filtreden (8) çikan optik sinyal, elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticiya (9) girmektedir. Baska bir deyisle; bulusta, en az bir optik bant geçiren filtreden (8) sonra konumlandirilan bir elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9) bulunmaktadir. Elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9) elektro-mekanik ya da elektro- optik bir yapida olup, içerisindeki kristal yapisi sayesinde elektronik kontrol sinyaline göre giren isigi belli bir miktarda zayiflatarak çikis portuna vermektedir. Elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9) olarak daha hizli ve daha uzun ömürlü olmasindan dolayi tercihen kati hal kristal yapisina sahip elektro-optik aygitlar kullanilmaktadir. Elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9) en az bir optik modülatörü (3) süren modülasyon sinyaliyle (4) senkron bir sekilde üretilen bir kontrol sinyaliyle (12) kontrol edilmektedir. Adi geçen kontrol sinyali (12) yüksek kazançli optik yükseltecin (7) kazanç miktari, foto algilayici birim (10) ile veri toplama kartinin (11) dinamik alani gibi parametrelere g'ore belirlenmekte olup; foto algilayici birimin (10) doyuma ulastigi körlenen kanallara kadar elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticinin (9) zayiflatma uygulayip sonraki kanallarda zayiflatma uygulamayacagi sekilde ayarlanmaktadir. Ayni zamanda bu kontrol sinyali (12) elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticinin (9) voltaja karsi optik zayiflatma karakteristigine de baglidir. Sekil - 2'de örnek bir elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticinin (9) voltaja karsi optik zayiflatma grafigi gösterilmektedir. Ornek olarak; bu karakteristige sahip bir elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticinin (9) 10 dB optik zayiflatma yapmasi istenirse elektronik olarak yaklasik 4,3 V voltaj uygulanmasi gerekmektedir. Bulusta; elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticidan (9) geçen optik sinyali elektronik sinyale çevirerek veri toplama kartina (11) aktaran bir foto algilayici birim (10) bulunmaktadir. Veri toplama kartinda (11) elektronik sinyal toplanarak DAS aygit (100) verileri olusturulmaktadir. Sekil - 3'te elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9) içermeyen ve yüksek kazançli optik yükselteci (7) maksimum kazanç degerinden çalistirilan bir DAS aygitindan elde edilen örnek bir mesafeye bagli normalize edilmis voltaj grafigi verilmektedir. Bu grafikte sorgulama periyodu 500 ps olup; darbe genisligi 100 ns'dir. Test fiberi uzunlugu da hat sonundaki yansimadan da görülebilecegi gibi 41,8 km'dir. Bu örnekte DAS aygiti, foto algilayici birimin (10) dinamik alan sinirina takilmakta ve yaklasik km'ye kadarki sinyal satüre olmaktadir. Bu durum, bu bölgeye kadar olan algilama performansini kötülestirmektedir. Bulusta anlatilan fiber optik DAS aygitinda (100), elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9) kullanmakta olup; Sekil - 4'te adi geçen elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticinin (9), bu 'örnekte 15 km'ye kadar olan satürasyonu giderecek sekilde sürülen bir kontrol sinyaline (12) iliskin örnek bir görünüm verilmektedir. Bu kontrol sinyali (12), en az bir optik modülatbrü (3) süren modülasyon sinyaliyle (4) senkron olup; sorgulama periyodu ayni sekilde 500 ps'dir. Bu 'örnekte, periyodik kontrol sinyali (12) ilk 150 ps'lik zaman diliminde açik pozisyonda 4,3 V vermekte; kalan 350 ps'lik zaman diliminde ise kapali pozisyonda 0 V vermektedir. Bu kontrol sinyali (12) sayesinde elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9), optik sinyalin ilk 150 ps'lik kismini 10 dB zayiflatmakta; kalan 350 ps`lik kismini ise zayiflatmadan aynen geçirmektedir. Bu sekilde olusturulan fiber optik DAS aygitina (100) iliskin örnek bir mesafeye bagli normalize edilmis voltaj grafigi Sekil - Site verilmekte olup; 15 km'ye kadar olan yakin mesafeler için optik sinyal zayiflatilmis, doyumun bittigi 15 km'den itibaren ise zayiflatma uygulanmamis durumdadir. Bu sekilde bir veri yapisinin olusturuldugu bulusa konu olan DAS aygitinda (100), yüksek kazançli optik yükseltecin (7) en yüksek kazanç sagladigi maksimum kazanç degerinde, foto algilayici birim (10) için doyuma girmeyecek sekilde çalisma araliklarinda sinyaller saglanmakta olup; buna bagli olarak da DAS aygitin (100) dinamik araligi ve ölçüm mesafesinin arttirilmasi saglanmaktadir. Bulusta anlatilan CD-OZAR tabanli elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9) içeren fiber optik dagitik akustik sensör (DAS) aygitinin (100) çalisma prensibi su sekildedir; Yüksek evre uyumuna sahip bir isik kaynagindan (1) tercihen haberlesme dalga boyu olan ~1.550 nm etrafinda sürekli dalga optik sinyal üretilir ve optik sinyalin gücünü yükselten yüksek güçlü optik yükseltece (2) gönderilir. Yüksek güçlü optik yükselteçten (2) gücü yükseltilmis olarak çikan optik sinyal, modülasyon sinyaliyle (4) sürülen tercihen iki adet optik modülatöre (3) girer ve sönümlenme orani (aç/kapa orani) maksimize edilmis sorgulama darbeleri olusturulur. Sorgulama darbeleri, optik dolastirici (5) üzerinden fiber hatta (6) gönderilir. Fiber hattan (6) Rayleigh saçilimi basta olmak üzere çesitli kirilma ve yansimalara ugrayarak geri dönen optik sinyal ayni optik dolastirici (5) üzerinden dönüs yolundaki yüksek kazançli optik yükseltece (7) iletilir. Yüksek kazançli optik yükselteç (7), fiber hattan (6) zayif olarak geri dönen optik sinyallerin gücünü yükseltmek için maksimum kazanç degerinde (maksimum pompa diyot akiminda) çalistirilir. Yüksek kazançli optik yükselteçten (7) gücü yükseltilmis ve merkez dalga boyu etrafinda optik gürültü eklenmis olarak çikan optik sinyal, en az bir optik bant geçiren filtreden (8) geçirilerek filtrelenir. En az bir optik bant geçiren filtreden (8) optik gürültüsü filtrelenerek geçen optik sinyal, kontrol sinyaliyle (12) ayarlanan elektronik ayarlanabilir optik zayiflaticiya (9) girer. Elektronik ayarlanabilir optik zayiflatici (9) optik sinyalin foto algilayici birimi (10) doyuma ugratan ilk kismina zayiflatma uygulayip sonraki kismini zayiflatmadan Olusan optik sinyal foto algilayici birimde (10), elektronik sinyale çevrilir. Üretilen elektronik sinyaller foto algilayici birimden (10) veri toplama kartina (11) aktarilir. Veri toplama kartiyla (11) toplanan elektronik sinyaller, DAS aygiti (100) verisini olusturur. TR TR TR TR DESCRIPTION A FIBER OPTIC DISTRIBUTED ACOUSTIC SENSOR DEVICE INCLUDING ELECTRONIC TUNABLE OPTICAL ATTENUATOR RELATED TECHNICAL FIELD This invention relates to a fiber optic distributed acoustic sensor (DAS) device based on phase sensitive optical time interval reflectometer (CD-OZAR; GJ-OTDR), specifically; It is about a fiber optic DAS device containing an electronic tunable optical attenuator that allows increasing the dynamic range to achieve high detection range and performance in a distributed acoustic sensor system with direct detection architecture. STATE OF THE ART Distributed acoustic sensor (DAS) devices; It is based on optical time interval reflectometer (OZAR; OTDR) technology, which is used to detect problems such as length and connector transition, source loss, fiber damage and bending in fiber communication lines. OZAR technology is based on the phenomenon of Rayleigh scattering, which occurs within the core of the optical fiber and scatters the forward-moving light in random directions. OZAR's basic working principle is; Taking into account the estimated length of the fiber to be measured, optical interrogation pulses created at certain periods and with certain widths are sent to the fiber under test. In a single interrogation, the optical interrogation pulse is expected to complete the round trip time in the fiber. This waiting period constitutes the interrogation period. During interrogation, the light traveling through the fiber undergoes Rayleigh scattering in random directions from the scattering centers formed by microscopic irregularities and refractive index variations within the fiber core. While Rayleigh scattering attenuates the power of the traveling light, it also provides the back-reflected light that creates the OZAR signal. In this way, a loss graph depending on distance is obtained by using the round trip time in the fiber of the light that is reflected back to the beginning of the fiber by Rayleigh scattering. In this graph, the locations of events such as source loss, connector transition points, bending losses, fiber line end point and the amount of loss data or reflection they cause are determined. The light source used in OZAR technology, which is widely used in the communication sector, has wide bandwidth and low phase compatibility, and classical OZAR devices are only sensitive to amplitude change and are insensitive to phase change. In phase sensitive OZAR (CD-OZAR; (IJ-OTDR) technology, a narrow bandwidth and high coherent laser is used, causing multipoint coherent interference caused by the phase change in the fiber, thus causing vibration and acoustics around the fiber optic cable. A system sensitive to waves is obtained. This technology forms the basis of the DAS device. In the DAS device, external stimuli such as mechanical vibration or sound waves around the fiber optic cable change the refractive index characteristic or fiber dimensions in the fiber with the photoelastic effect and stretching effect. It causes a change in multiphase coherent interference; the time information where this phase change occurs is converted into distance information and the location where the external stimulus occurs is determined. In this way, the DAS device uses the fiber optic cable as a distributed sensor and detects whether there is any activity in the area around the fiber. Due to these features, CD-OZAR based DAS device is a preferred technology in long-distance security, violation detection and control/monitoring applications; oil and gas pipelines security, critical facility security, railways monitoring, border violation detection, security of communication networks, etc. It is used for many purposes. In order to gain advantage and reduce the cost in the application area whose examples are given, it is desired that the detection performance and range of the DAS device be high, and various studies are carried out in this direction and relevant techniques are developed. In the state of the art, methods such as Raman pumping, Brillouin amplification and hybrid amplification are used to maximize the detection range of the sensor system. In an application of the first technique, it is explained that the signal quality and system range are increased by modulated co-pumping Raman amplification [1]. In another application of this technique, counter-pumping Raman amplification is used and it has been shown that a range of 131.5 kn is achieved [2]. In an application of the second technique, it is shown that a DAS that uses counter-pumping distributed Brillouin amplification instead of Raman has been developed and a detection range of 124 km has been achieved [3]. In another application of the latest technique, it is explained that hybrid amplification, in which Raman and Brillouin amplification mechanisms are used together, is applied to the DAS system for high detection range and performance [4]. The United States patent application document explains that longer detection ranges are achieved compared to standard DAS systems by using distributed Raman amplification method and large effective area fiber (LEAF) with co-pumping configurations. Similarly, in the United States patent document with publication number U88,836,927 BZ, it is shown that the dynamic range and range are increased by using distributed amplification based on the Raman effect, and it is explained that a DAS equipment capable of detecting at a distance of 250 km has been obtained. However, these applications add high cost and complexity to the standard DAS architecture with the distributed amplification and pumping techniques and materials they contain. The invention, whose detailed explanation is given below, does not lead to an increase in cost and complexity; It provides high range and dynamic range with a simpler modification to the system architecture with direct detection method. In some studies in the previous technique, there are applications based on the principle of changing the query structure and correcting the collected DAS data with signal processing algorithms in order to improve the system performance. In the United States patent document with publication number U89,945,717 B2, which is in the state of the art, successive interrogation pulses with different phase and polarization are sent and a DAS with improved detection performance is obtained by applying correction and phase demodulation algorithms to the return signal. Similarly; In a United States patent document with publication number US10,447,388 B2, multiple interrogation pulses with different frequencies are created and the return signal is improved. In another United States patent document, N number of different channels are obtained by interrogating more than one fiber or more than one fiber core within the same fiber. and the signal-to-noise ratio is increased in the DAS data created by taking the spatial average of a general number of N signals from a number of different channels. Since these applications change the query structure and focus on the signal processing part, they are quite different from the content of the invention whose detailed explanation is given below. In other applications within the state of the art, it is aimed to increase the acoustic detection performance and total range of the DAS system by using specially designed fibers with increased Rayleigh scattering coefficient and acoustic sensitivity as fiber optic cables. In one of these studies [5], it is stated that 125 km detection performance was achieved with the combination of more than one specially designed fiber type in certain lengths. In another study [6], it was stated that by using another specially designed fiber type, the acoustic detection performance of a DAS system using standard fiber was increased by 15 dB. In the application document with publication number U89,255,836 BZ, which is in the state of the art, special fiber types with increased acoustic sensitivity used in fiber optic distributed acoustic sensors are described. However, these applications suggest making changes to the fiber line, which is much more questioned than the DAS system, and increases the cost and is unusable for applications using standard fiber optic cables; It is completely different from the content of the invention, which is explained in detail below and which improves the DAS system without the need to use a special type of fiber optic cable. As can be seen in the research, various developments are being made to improve the detection performance and range in parallel with the D-OZAR-based fiber optic DAS technology (which has been developed based on the studies in the known state of the technique, therefore fiber optic devices containing new structures that will eliminate the above-mentioned disadvantages and bring solutions to existing systems). DAS devices are needed. State of the Art Article References 1. J. Nuno, H. F. Martins, S. Martin-Lopez, J. D. Ania-Castanon, and M. Gonzalez-Herraez, "Distributed Sensors Assisted by Modulated First-Order Raman Amplification, “ Journal of Lightwave Technology, pp. 1-1, 2020. 2. Fei F. Peng, H. Wu, X.-H. Jia, Y.-J. Rao, Z.-N. Wang, and Z.- P. Peng, "Ultra-long high-sensitivity cp-otdr for high spatial resolution intrusion detection of pipelines," 3. J. Li, Z. Wang, L. Zhang, F. Peng, S. Xiao, H. Wui and Y. Rao, "124 km phase-sensitive otdr with brillouin amplification," in 23rd International Conference on Optical Fiber Sensors, vol. 9157. International Society for Optics and Photonics, 2014, p. 91575Z. 4. Z. N. Wang, et al., “Ultra-long phase-sensitive OTDR with hybrid distributed amplification,” Optics Letters, Vol. 39, No. 20 (2014). . Cedilnik, G., Lees, G., Schmidt, P., Herstrom, S. and Geisler, T., 2019. Pushing the Reaoh of Fiber Distributed Acoustic Sensing to 125 km Without the Use of Amplification. IEEE Sensors Letters, 3(3), pp.1-4. 6. N. R. Lalam, P. Lu, M. P. Buric, and P. R. Ohodnicki, "Phase-Optical time domain reflectometry (lâ-OTDR) with enhanced performance," Photonic Instrumentation Engineering VII, 2020. PURPOSE OF THE INVENTION and SUMMARY OF THE INVENTION This invention provides phase It relates to a fiber optic distributed acoustic sensor (DAS) device based on sensitive optical time interval reflectometer (CD-OZAR; dJ-OTDR), specifically; It is about a fiber optic DAS device containing an electronically tunable optical attenuator that increases the dynamic range and is developed to achieve high detection range and performance in a distributed acoustic sensor system with direct detection architecture. The primary purpose of the invention is; The aim is to provide a fiber optic DAS device that increases the range and detection performance of the DAS system at which it can detect external stimuli. One purpose of the invention is; The aim is to develop a fiber optic DAS device that allows increasing the dynamic range to increase the detection range and performance. One purpose of the invention is; is to provide a fiber optic DAS device containing an electronic tunable optical attenuator to increase the dynamic range. Another purpose of the invention; The aim is to develop a fiber optic DAS device that enables the high-gain optical amplifier to be operated at maximum gain in order to detect optical signals reflected back from distant points of the fiber line above the electronic noise level. Another purpose of the invention; The aim is to provide a fiber optic DAS device that prevents the optical signals reflected back from close points of the fiber line from causing saturation in the photo sensor unit and blinding of the nearby channels, by operating the high-gain optical amplifier at maximum gain. Another purpose of the invention; The aim is to develop a fiber optic DAS device containing an electronic tunable optical attenuator that allows adjusting the gain and attenuation amount of optical signals returning from near and far distances before the photodetector unit. Another purpose of the invention is; Thanks to its high detection range and performance, it is to provide a low-cost fiber optic DAS device by reducing the number of interrogator units in monitoring fiber lines for different purposes such as border security, critical facility security, oil and pipeline security. The present invention aims to realize all the advantages mentioned above and which can be understood from the detailed explanation below; It is about a fiber optic DAS device based on a phase sensitive optical time gap reflectometer (CD-OZAR) that provides increased dynamic range to achieve high detection range and performance in the direct detection distributed acoustic sensor (DAS) system, especially; - a narrow bandwidth continuous wave light source with high phase coherence, preferably at and around 1,550 nrn wavelength, - a high power one that increases the continuous wave light power coming out of the light source to 1 watt levels, allowing the interrogation pulses to travel to longer distances along the fiber line without being damped. optical amplifier, - at least one optical modulator that converts the continuous wave light whose power is amplified in the high-power optical amplifier into interrogation pulses with a certain period and pulse width and can be driven electronically by the modulation signal, - transmits the interrogation pulses created by each optical modulator to the fiber line and fiber An optical circuit that transmits the optical signals scattered from the line and reflected back to the high-gain optical amplifier, - A high-gain optical amplifier that provides an increase in the detection range by amplifying the low-power optical signals that come over the optical circuit and reflect back, especially from long distances of the fiber line, - The optical output from the high-gain optical amplifier at least one optical bandpass filter that filters out the self-amplified emission noise contained in the signal, - electronic tunable optical attenuator, which applies attenuation to the first part of the optical signal output from at least one optical bandpass filter, which saturates the photodetection unit, and passes the next part without attenuation, - electronic tunable optical attenuator It includes a control signal produced synchronously with the modulation signal that controls and drives each optical modulator, a photo sensor unit that converts the optical signal passing through the electronic tunable optical attenuator into an electronic signal and transfers it to a data acquisition card where the electronic signal data is collected. The structural and characteristic features and all the advantages of the invention will be more clearly understood thanks to the figures given below and the detailed explanation written by making references to these figures, and therefore the evaluation should be made taking these figures and detailed explanation into consideration. BRIEF DESCRIPTION OF THE FIGURES Sample applications of a fiber optic distributed acoustic sensor (DAS) device containing electronically tunable optical attenuators of the invention are shown in the attached figures, of which: Figure-1. It is an example block diagram of the fiber optic DAS device that is the subject of the invention. Figure-2. An example of the electronic tunable optical attenuator included in the invention is a voltage versus optical attenuation graph. Figure-3. An example distance-dependent normalized voltage plot of a DAS device without an electronic tunable optical attenuator. Figure-4. It is an exemplary control signal form for the electronic adjustable optical attenuator included in the invention. Figure-5. Figure-4 is an example distance-dependent normalized voltage graph of the DAS device containing an electronically adjustable optical attenuator driven by the control signal. The parts in the figures are numbered one by one, and the equivalents of these numbers are given below. fiber optic DAS device (100) light source (1) high power optical amplifier (2) optical modulator (3) modulation signal (4) optical mixer (5) fiber line (6) high gain optical amplifier (7) optical bandpass filter (8) electronic adjustable optical attenuator (9) photo sensor unit (10) data acquisition card (11) control signal (12) DETAILED DESCRIPTION OF THE INVENTION In this invention, to obtain high detection range and performance in the distributed acoustic sensor system with direct detection architecture. A fiber optic DAS device (100) based on a phase sensitive optical time interval reflectometer (CD-OZAR; GD-OTDR) containing an electronic variable optical attenuator (9) that allows the developed dynamic field to increase is described, Figure-1. An example block diagram of the fiber optic DAS device (100) of the invention is given. The fiber optic DAS device (100) described in the invention; It contains a light source (1) that is responsible for producing the optical signal required for interrogation, and this light source (1) produces continuous wave light at a certain wavelength, preferably at and around 1,550 nm, which is the telecommunication wavelength where the amount of fading in the fiber is lowest. It is a laser. The light source causes (1) coherent interference within the fiber; Therefore, it is a narrow bandwidth laser with high phase coherence to enable distributed detection sensitive to phase change. It also has a mechanism to shift and stabilize the central wavelength within a certain range. In the fiber optic DAS device (100) that is the subject of the invention; There is a high-power optical amplifier (2) positioned after the light source (1) to ensure high-power interrogation of the fiber line (6). In the invention, a rare earth element doped amplifier or a semiconductor optical amplifier is used as the high power optical amplifier (2), and preferably a rare earth element doped optical amplifier is used because it can reach higher output powers. The high-power optical amplifier (2) in question increases the power of continuous wave light to 1 watt, ensuring that the interrogation pulses can travel to longer distances along the fiber line (6) without being damped. In the invention, there is at least one optical modulator (3) positioned after the high-power optical amplifier (2); The optical signal, whose power is amplified in the high-power optical amplifier (2), enters at least one optical modulator (3) and is converted into continuous wave light interrogation pulses. As the optical modulator (3), an electro-optic modulator, phase modulator or acousto-optic modulator is used, preferably an acousto-optic modulator. Optical modulators have a limited damping ratio, also known as the on/off ratio. An optical modulator (3) with a high damping ratio is preferred in order to ensure that the least leakage occurs in the fiber line (6) when the interrogation pulses are turned off and that the system performance is least affected by optical noise. In order to minimize the leakage and signal fluctuations caused by the leakage, two optical modulators (3) are preferably used in the invention; In this way, the damping ratio is ensured to be equal to the sum of the damping ratios (in dB) of the two optical modulators (3). For example; If the damping ratios of the first and second optical modulators are 40 dB and 50 dB, respectively, a 90 dB damping ratio is obtained as a result of their consecutive connection, and thus, the amount of leakage is reduced below the electronic noise level and its negative impact on the system performance is eliminated. In the invention, the width and period parameters of the interrogation pulses preferably coming out of two optical modulators (3) are determined by the modulation signal (4). The parameters of the modulation signal (4) are determined according to the length of the interrogated fiber line (6) and the system detection resolution and are produced from a digital analog converter card or waveform generator inside or outside the system. The modulation signal (4) in question is preferably produced separately for both optical modulators (3), if two optical modulators (3) are used, and the time difference and width values between them are adjusted appropriately to create the desired interrogation pulses. In the invention, there is an optical navigator (5) positioned after the optical modulator (3) and ensuring that the interrogation pulses created by two optical modulators (3) at the determined parameters are directed to the interrogated fiber line (6). The optical signal, which undergoes various refractions and reflections, especially Rayleigh scattering, in the core of the fiber line (6), is reflected back and enters the high-gain optical amplifier (7) through the same optical mixer (5). In this invention, as a high gain optical amplifier (7); Similarly, rare earth element doped amplifier or semiconductor optical amplifier; Preferably, a rare earth element doped optical amplifier is used because it can reach higher gain amounts. The high-gain optical amplifier (7) in question ensures the amplification of low-power optical signals reflected from long distances of the fiber line (6). The amplification amount of the high-gain optical amplifier (7) depends on the gain value and this value can be adjusted software. For example; 34 dB gain when the pump diode current in an erbium-doped high-gain optical amplifier (7) is set to 100 mA; When set to 400 mA, it provides 40 dB gain. This value; The power and width of the interrogation pulses produced by the optical modulator (3) are optimized according to parameters such as the length of the fiber line (6), the dynamic area of the photo sensor unit (10) and the data acquisition card (11). During the amplification process, the high-gain optical amplifier (7) adds amplified spontaneous emission noise (ASE), which manifests itself as noise components in the sidebands of the optical signal around the ~1,550 nm center wavelength. This noise must be suppressed as much as possible in terms of system performance; For this reason, in this invention there is at least one optical bandpass filter (8) positioned after the high gain optical amplifier (7). Each optical bandpass filter (8); It has a center wavelength of ~1,550 nm, the same as the light source (1), filters the noise components around the center wavelength and transmits the wavelengths within the bandwidth (transmittance band) around the center wavelength. For example; While passing the optical signals inside an optical bandpass filter (8) with a loss of maximum 3 dB; It suppresses the optical signals outside this band to a certain extent and thus filters them. In this invention; Wavelength multiplexing filter (Add/Drop Multiplexer), Fabry-Perot Etalon filter, fiber Bragg grating (Fiber Bragg Grating) and filters produced in similar structures are used as optical bandpass filters (8). Another important point in this invention is to ensure that the wavelength of the light source (1) is shifted to match the center wavelength of each optical bandpass filter (8) in order to ensure maximum transmittance. In the direct detection fiber optic DAS device (100) that is the subject of the invention, a high gain optical amplifier (7) is used to increase the power of the optical signal reflected back, especially from long distances of the interrogated fiber line (6), and to raise it above the noise level of the photo sensor unit (10) and make it detectable. It must be operated at the maximum gain value. In this way, the detection range of the system and the detection performance (signal to noise ratio) at the same distance are improved. However, operating the high-gain optical amplifier (7) at maximum gain also increases the optical signal that is reflected back from close distances of the fiber line (6) to long distances at relatively higher power, and this causes the photo sensor unit (10) to reach saturation and the nearby channels to become blind. Because of this; In the fiber optic distributed acoustic sensor device (100) of the invention; The optical signal coming out of at least one optical bandpass filter (8) enters the electronic adjustable optical attenuator (9). In other words; In the invention, there is an electronic tunable optical attenuator (9) positioned after at least one optical bandpass filter (8). The electronic adjustable optical attenuator (9) has an electro-mechanical or electro-optical structure, and thanks to its crystal structure, it attenuates the incoming light by a certain amount according to the electronic control signal and delivers it to the output port. Electro-optical devices with solid state crystal structure are preferably used as electronic tunable optical attenuators (9) because they are faster and longer lasting. The electronic adjustable optical attenuator (9) is controlled by a control signal (12) generated synchronously with the modulation signal (4) driving at least one optical modulator (3). The said control signal (12) is determined according to parameters such as the gain amount of the high-gain optical amplifier (7), the dynamic area of the photo sensor unit (10) and the data acquisition card (11); It is adjusted so that the electronic adjustable optical attenuator (9) applies attenuation until the blinded channels where the photo sensor unit (10) reaches saturation and does not apply attenuation in the following channels. At the same time, this control signal (12) also depends on the optical attenuation characteristic of the electronic adjustable optical attenuator (9) against voltage. Figure - 2 shows the voltage versus optical attenuation graph of an example electronic tunable optical attenuator (9). For example; If an electronic adjustable optical attenuator (9) with this characteristic is desired to provide 10 dB optical attenuation, approximately 4.3 V voltage must be applied electronically. In invention; There is a photo sensor unit (10) that converts the optical signal passing through the electronic adjustable optical attenuator (9) into an electronic signal and transfers it to the data acquisition card (11). DAS device (100) data is created by collecting the electronic signal on the data collection card (11). Figure 3 shows an example distance-dependent normalized voltage graph obtained from a DAS device that does not contain an electronically adjustable optical attenuator (9) and whose high-gain optical amplifier (7) is operated at its maximum gain value. In this graph, the query period is 500 ps; pulse width is 100 ns. The test fiber length is 41.8 km, as can be seen from the reflection at the end of the line. In this example, the DAS device is attached to the dynamic range limit of the photo sensor unit (10) and the signal up to approximately km is saturated. This worsens the detection performance up to this region. The fiber optic DAS device (100) described in the invention uses an electronic adjustable optical attenuator (9); Figure - 4 shows an example view of a control signal (12) of the electronically adjustable optical attenuator (9), which is driven in a way to eliminate saturation up to 15 km in this example. This control signal (12) is synchronized with the modulation signal (4) driving at least one optical modulator (3); The interrogation period is likewise 500 ps. In this example, the periodic control signal (12) gives 4.3 V in the open position in the first 150 ps period; In the remaining 350 ps period, it gives 0 V in the off position. Thanks to this control signal (12), the electronically adjustable optical attenuator (9) attenuates the first 150 ps of the optical signal by 10 dB; It passes the remaining 350 ps as is without attenuation. An example distance-dependent normalized voltage graph of the fiber optic DAS device (100) created in this way is given in Figure - Site; The optical signal is attenuated for close distances up to 15 km, and no attenuation is applied after 15 km, where saturation ends. In the DAS device (100) that is the subject of the invention, where a data structure is created in this way, signals are provided at the maximum gain value where the high-gain optical amplifier (7) provides the highest gain, in working ranges that do not saturate the photo sensor unit (10); Accordingly, the dynamic range and measurement distance of the DAS device (100) is increased. The working principle of the fiber optic distributed acoustic sensor (DAS) device (100) containing the CD-OZAR-based electronic adjustable optical attenuator (9) described in the invention is as follows; A continuous wave optical signal is generated from a light source (1) with high phase compatibility, preferably around ~1,550 nm, which is the communication wavelength, and sent to a high-power optical amplifier (2) that increases the power of the optical signal. The optical signal, which comes out with increased power from the high-power optical amplifier (2), preferably enters two optical modulators (3) driven by the modulation signal (4) and interrogation pulses with maximized damping ratio (on/off ratio) are created. Polling pulses are sent to the fiber line (6) via the optical router (5). The optical signal returning from the fiber line (6) after undergoing various refractions and reflections, primarily Rayleigh scattering, is transmitted to the high-gain optical amplifier (7) on the return path via the same optical router (5). The high gain optical amplifier (7) is operated at maximum gain value (maximum pump diode current) to increase the power of optical signals returning weakly from the fiber line (6). The optical signal coming out of the high-gain optical amplifier (7) with its power increased and optical noise added around the center wavelength is filtered by passing through at least one optical band-pass filter (8). The optical signal, whose optical noise is filtered out by at least one optical bandpass filter (8), enters the electronic adjustable optical attenuator (9) adjusted by the control signal (12). The electronic adjustable optical attenuator (9) applies attenuation to the first part of the optical signal that saturates the photodetector unit (10) and without attenuating the next part. The resulting optical signal is converted into an electronic signal in the photodetector unit (10). The electronic signals produced are transferred from the photo sensor unit (10) to the data acquisition card (11). Electronic signals collected with the data acquisition card (11) constitute the DAS device (100) data.TR TR TR TR