TR202013697Y - Havan ateş idare sistemi - Google Patents

Abstract

Buluş, öncelikli olarak 106 mm havan silahlarının ateş idare timlerince kullanılmak maksadıyla hazırlanmıştır. Ateş idare timlerince yapılan atış hesabını yapmaya yarar. Buluş sayesinde ateş idare timlerince atış hesabını bulmak için kullanılan Hedef Şebekesi, Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesi ve Grafik Atış Cetveli gibi gereçleri kullanma ihtiyacı ortadan kalkmıştır. Önceki teknikte bir den çok personelin beraber çalışarak ve melekelerine bağlı olarak 60-100 saniyeleri bulan atış hesabı, tek personel ile 6-10 saniye arasında yapılabilmektedir. Müteakip yapılabilecek düzeltme atışı hesabı 3-5 saniye sürmektedir. Muharebe ortamında bu büyük bir kazanımdır. Buluş tek personel ile kullanılabilir olduğundan, personelden ve bu personeli eğitmek için harcanan zaman, eğitim vb maliyetlerden tasarruf sağlar. Buluş tasarımı gereği pvc, asetat, folyo gibi malzemeler üzerine matbaa cihazları ile basılıp kullanılabilir olduğundan, maliyeti çok azaltmıştır. Buluş üzerinde bulunan ölçek ve göstergeler ile kareler, önceki teknikte kullanılan Hedef Şebekesi ve Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesine göre daha detaylı ölçeklenerek taksimatlandırıldığından daha hassas atış hesabı yapmaya bu sayede de daha yüksek doğruluk ile vuruş sağlamaya yarar. Buluş üst açı grubu ile atış yapan diğer çaptaki havan silahları ile, top silahları ve obüs silahları için de uyarlanabilirdir.

Description

TARIFNAME HAVAN ATES IDARE SISTEMI Teknik Alan Bu bulus, Dünya Silahli Kuvvetlerinde kullanilan 106mm (4.2” inç) çapli M30 Model havan silahlarinin atis hesaplamalarinin, kisa sürede ve yüksek dogrulukla yapilmasi ile ilgilidir. Ülkemizde havan silahlarinin tanitim, egitim ve kullanimina dair her türlü bilgi ” numarali “Ates Destek Timi ve Gözetlemeli Atis Usulleri” Talimnamesinde bulunmaktadir. Önceki teknik, ülkemiz Kara Kuvvetleri Komutanligi bünyesindeki talimnamelerde anlatilmis olup, özet olarak su sekildedir; havanlar mürettebat ile kullanilan silahlardir.

Havan silahinin ateslenebilmesi için, havan silahini, istenen yan açiya çeviren bir “nisanci” personel, mühimmatin üzerine gereken barut miktarini baglayip hazirlayan bir “cephaneei” personel ve mühimmati namluya birakarak atisi gerçeklestiren bir “nisanci yardimcisi” personel bulunur.

Bunlarin disinda havanlar görmeyerek atis yapabilen silah sistemleri olduklari için, havan silahina hedefin yerini tarif edecek olan, havanin bulundugu mevzii den baska bir konumda bulunan ve hedefi gören “ileri gözetleyici” personel bulunur.

Havan silahinin ateslenmesi ve hedefi vurabilmesi için ileri gözetleyiei, tespit ettigi hedefin, kendisine göre olan istikamet açisi ve mesafe bilgilerini “Ates Idare Timi” olarak adlandirilan personellere bildirerek hedefin konumunu tarif etmis olur. Bu konumu çesitli matematiksel hesaplamalar neticesinde havan silahina göre çevirip havan silahinin hedef istikametine dönmesini, hedef mesafeye atis yapmasi için gereken tüm hesaplari yapan hesaplayici personeller bulunmaktadir. Bunlara ates idare personeli denir. En az iki kisidir.

Ates idare personeli, atis hesabini yapmak maksadi ile çesitli araç ve gereçler kullanmaktadir. Bu araç ve gereçler; Plan kagidi (1/ 12500 ölçege göre kareleri bulunan bos beyaz kagit), Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesi, Hedef Sebekesi ve Grafik Atis Cetvelidir.

Normal çalisma sistemine göre, ates idare personeli 1/25000 “lik harita ölçegini, plan üzerinde 1/ 12500 “lük ölçege göre orantilayarak, ileri gözetleyicinin mevzisini ve havan silahinin mevzisini isaretler. Burada arazideki konumlari plan kagidi üzerine isaretlemis olur. Hedef Sebekesinin merkezini ileri gözetleyicinin bulundugu konuma ignelemek sureti ile sabitler ve Kuzey istikametine “0” rakamini düzlestirip kalem ile bir kuzey çizgisi çizer. Bu asamadan sonra hedefin tarifini beklemektedir. Ileri gözetleyici hedefin arazideki yerini kendi bulundugu yere göre ölçerek, istikamet açisi (milyem cinsinden) ve mesafesini (metre) olarak bildirir. (Örnek: istikamet açisi 5400 milyem, Mesafe 2250 metre) Ates idare timi Hedef Sebekesini, çizmis olduklari kuzey çizgisine tarif edilmis olan istikamet açisi gelene kadar çevirir. Örnegimize göre Hedef sebekesinin üzerinde bulunan açi taksimatlari 5400 milyem ile Kuzey çizgisi çakisana kadar çevirir. Artik gerçekte oldugu gibi plan üzerinde de ileri gözetleyici - hedef istikamet açisi belirlenmis olur. Müteakiben Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesi vasitasi ile belirlenen istikamete dogru mesafe ölçülerek bu noktaya igne batirilir. Ömegimize göre 2250 metre mesafeye igneyi batirdik. Burada ileri gözetleyici 7 hedef mesafesi belirlendi. Artik hedefin açi ve mesafe olarak bulundugu yer tespit edildiginden, igneyi batirdigimiz nokta hedefin konumu olmustur.

Sonraki asama ise havan silahinin bulundugu konuma göre hedefin açi ve mesafesini bulmaktir. Bu maksat ile yukaridaki islemlerin aynisi havan mevzii için tekrarlanir. Hedef sebekesi, plan üzerinde ileri gözetleyieinin konumundan çikarilarak havan mevziinin isaretlenmis oldugu konuma ortalanarak igne ile sabitlenir. “0” rakami Kuzey yönüne çevrilerek kuzeylenmis olur. Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesi havan mevziine takili igneden hedef olarak belirlenmis olan igne yönüne çevrilip denklestirilerek havan hedef mesafesi ölçülür, Hedef sebekesi üzerinden de havan - hedef istikamet açisi bulunur. Ayni esnada alüminyum mesafe yan yelpazesinden havan silahlarinin müsterek yan degeri kabul edilen ve ilk atis yan açisi olarak degerlendirilen 2800 milyem (28 Tam) degeri de isaretlenir. Bu deger ilk atimda vurus saglanmadigi takdirde havan silahinin sag ve sola ne kadar açi ile döndürülmesini tespit etmek maksadi ile kullanilmaktadir.

Artik Havan silahindan hedefe olan açi ve mesafe bulunduguna göre, Grafik atis cetveli vasitasi ile bulunan mesafe için gereken “Barut hakki, tabii yan, uçus müddeti ve 100/m düzeltme farki” okunur. Ilk atisin hesabi bu sekilde yapilmaktadir, bir sonraki asama cephaneci personele havan mühimmatina baglayacagi barut miktarini bildirmek ve havan silahina dönecegi açiyi bildirerek atisin yapilmasini beklemektir.

Bu asamaya kadar yalnizca ilk atimin yapilmasi maksadi ile iki ates idare personeli atis hesabini yapmak için Hedef Sebekesi, Alüminyum mesafe yan yelpazesi ve Grafik Atis Cetvelini kullandi. Anlasilacagi üzere bu süreç hem zaman hem yogun bir çabayi gerektirmektedir. (Bu süreç, Ates idare tim personelinin melekesi'ne bagli olarak 60 I [20 saniye arasinda zaman almaktadir) Atim yapilan mühimmat iç ve dis balistik olarak adlandirilan etmenler basta olmak üzere bir çok sebepten kaynakli olarak hedef olarak belirlenen konumun disinda farkli bir yere düsmesi durumunda “düzeltme” uygulanir. Bunun için Hedef Sebekesi hedef olarak isaretli konuma ilistirilip, ileri gözetleyici bakis açisina göre hizalanir, ileri gözetleyiciden gelen düzeltme degeri hedef sebekesinde bulunan kareler sayesinde sayilarak isaretlenir.

Her düzeltme karesi 50 metre mesafeye tekabül eder.

Bir mühimmatin hedefe göre 150 metre saga ve 50 metre uzun düsmesi durumunda ileri gözetleyici düzeltmeyi ters oranti olarak “150 sola, 50 kisalt” seklinde bildirir. Ates idare timi bahsedilen kareler 50 metre ye tekabül ettiginden ilk atimin yapildigi noktadan çikararak 3 kare sola ve 1 kare asagiya olacak sekilde sayarak isaretler, yeniden Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesini alir ve havan mevziinden yeni hedef noktasina olan mesafeyi ölçer, yan ölçegine bakarak da 2800 milyem müsterek yan hizasinda çizdigi çizginin yeni gösterdigi yan degerini okur, havan silahi bu yeni degere dönecektir. Grafik atis cetvelinden yeni mesafe için gereken “Barut hakki, uçus müddeti, tabii yan, 100/m düzeltme farki” degerlerini tespit eder, hesaplar ve mühimmata baglanacak olan degeri de bildirir. Atim yeniden gerçeklesir.

Anlatildigi üzere, ates idare gereçleri birden çok defa, farkli noktalardan ölçüm ve hesaplama yapmak için kullanilmistir. Islem basamaklari da zaman almaktadir. Teknigin bilinen ve uygulanan sistemi bu sekildedir.

Bulusa neden ihtivac duvuldu Havan silahi atisinda 2 önemli husus vardir; Zaman ve Dogruluk 1 Bir havan silahinin dogru noktayi vurmasi kadar önemli olan diger husus da zamanlamadir. Örnek vermek gerekirse “Bir köprü üzerinden 3 dk. sonra geçecek olan düsman konvoyanan vuralrnasi” görevini alan havan silahi, 3 dk. degil de 5 dk. sonra o köprüyü vurup imha etse dahi, konvoy geçmis olacagindan görev basarisiz sayilacaktir. Muharebe ortamina bu örnegi yansitir isek o konvoy, dost bir unsurumuza saldiriya giden düsman birligi olabilir.

Zamanin önemi bu örnek ile gayet rahat anlasilacaktir.

Havanin çalisma mantigi ve ates idarenin hesaplama yöntemine deginmistik. Tabi ki bu süreç zaman almaktadir. Ates idare timi gelen atis istegine cevap vermek ve hedefin konumunu bulmak için Hedef Sebekesi, Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesini kullanir, sonrasinda Grafik Atis Cetveli ile noktayi vurmak için dogru mesafede gereken barut hakki, uçus zamani Vb degerleri bulma gibi islemleri yapar, neticede mühimmati hazirlayanlara mühimmat için ne kadar barut hakki hazirlayip baglayacagini ve havan silahina hangi açiya dönecegini bildirir. Sonrasinda havan atis yapar ve ilk atimda vurus olmaz ise gereken düzeltme miktarini bulmak için tüm bu islem süreci yeniden baslar. Iste bu hesaplama süreci için gereken uzun zamani kisaltmaya, insan kaynakli hatayi en aza indirgemeye, atis hesabinin daha yüksek dogruluk ile yapilmasina, maliyeti düsürmeye ve yeniden üretimi kolaylastirmaya olan ihtiyaçtan dolayi gelistirilmistir.

Bulusun çözümünü amaçladigi teknik problemler Atis hesabi zaman alan bir süreçtir. Ilk atimda vurus saglanmaz ise yeniden hesaplamalar için gereken süreyi de ekleyecek olursak kaybedilen zaman çok fazla iken (Ates idare personeli melekesine bagli olarak 60-120 saniye arasinda zaman almaktadir), bulus ile baska bir gereç kullanmadan ilk atis hesabi 6-10 saniye ve düzeltmeler için müteakip atis hesabi ise 3-5 saniye içinde gerçeklesmis olur. Atis hesabi için gereken süreyi 6-10 saniyelere indirmek, ilk atisin hedefe en kisa sürede düsmesini saglar. Bulus, normal çalisma sistemlerine göre atis hesabi için gereken zamani 1/10 - 1/20 oraninda kisaltmayi amaçlar.

Bulus kendi bünyesinde, önceki teknikte kullanilmakta olan Hedef Sebekesi, Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesi ve Grafik Atis Cetvelini barindirdigmdan, bu gereçlere olan ihtiyaci ortadan kaldirmayi amaçlar.

Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesi metal alasimli, Grafik Atis Cetveli ise ahsap ya da sert plastik malzemeden üretilmistir. Ebat ve agirlik olarak büyük ve asinmasi halinde yeniden üretimi zaman, maliyet ve sanayi gereçlerine ihtiyaç duyulmaktadir. Bulus seffaf film/asetat ya da folyo üzerine matbaalarda plotter (yazici) cihazlar vasitasi ile baski yapilarak üretilip, kullanilabilir oldugundan, tasimayi, yeniden üretimi kolaylastirmayi Hedefe yapilan ilk atimin farkli bir noktaya düsmesi neticesinde, ileri gözetleyici tarafindan gelen düzeltme degeri, Hedef Sebekesi üzerinde bulunan düzeltme kareleri sayesinde, her kare 50 metrekare alana tekabül edecek sekilde düzeltme degeri bulunarak hesaplanir. Bulusun Ileri Gözetleyiei Sablonu (Sekil 2) üzerinde bulunan düzeltme kareleri (18) düz çizgi degil, kesik çizgiler seklinde tasarlandigindan 50 metre ve katlarindan daha düsük düzeltmeleri daha hassas biçimde yapabilmeyi amaçlar. Önceki teknikte Hedef Sebekesi ile 25 metre düzeltme uygulamak için düzeltme karesinin ortasini göz karari bulup isaretlemek gerekirken, Bulus ile 12,5 metre, 25 metre ve 37,5 metre gibi düzeltmelerin daha hassas biçimde isaretlenebilmesi ve bu sayede insan kaynakli hatanin en aza indirilmesi amaçlanmaktadir.

Bulusun Hedef Sablonu (Sekil 1) üzerinde bulunan Yan Açi Göstergesi (10), Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesinin yan ölçegine göre daha detayli taksimatlandirildigindan, havan silahinin müteakip atislarda dönecegi yan degerini daha hassas belirlemeyi ve bu sayede daha yüksek dogruluk ile atis hesabi yapmayi amaçlar.

Ates idare timi en az 2 (iki) personel ile çalismaktayken, bulus tek kisi ile kullanilabilir oldugundan, personel sayisindan ve personele dair egitim, ödeme gibi masraflardan tasarruf etmeyi amaçlar.

Bulus basta sabit yükselis degeri ile atis yapan 106mm Havan Silahi olamak üzere, ates idare kullanan tüm üst açi grubu silahlar için uyarlanabilirdir. Bu sayede havan, top, obüs gibi üst açi grubu ile atis yapan silahlar için uyarlanarak kullanilabilmeyi Bulusun kullanmasi kolay oldugundan, Ates idare personelinin daha hizli egitilmesini amaçlar.

Sekillerin Açiklamasi Sekil 1 : Hedef Sablonunun görünüsü Sekil 2 : Ileri Gözetleyici (Ig) Sablonunun görünüsü Sekil 3 : Ölçüm Skalasi Sekillerdeki Referanslarin Açiklamasi 1 : Mesafe Göstergesi xoooqom-iiwm : Yan Açi Göstergesi ll : Sablon Türü Göstergesi 12 : Kuzey Göstergesi isaretleme Olugu 13 : Istikamet Açisi Göstergesi (Ig Sablonu) 14 : Mevzii Merkezi Sabitleme Noktasi (lg Sablonu) : Kuzey Göstergesi isaretleme Olugu (lg Sablonu) 17 : Mesafe Göstergesi (Ig Sablonu) 18 : Düzeltme Kareleri (lg Sablonu) 19 :Açiklamalar bölümü : SaSe uyari bölümü 21 : Sablon türü göstergesi 22 : Bulus isim bölümü Bulusuii Açiklamasi Bulus öncelikli olarak 106 mm havan silahinin atis hesabi için tasarlanmistir. 106 degerlerini içeren havan ates idare (atis hesabi) sistemidir. 800 yükselis, 900 ilaveli ve 900 ilavesiz yükselis ile 1065 yükselis olarak belirlenen tüm degerler için ayri üretilmis hedef sablonu (sekil 1) ihtiva etmektedir. Hedef sablonu (sekil 1) üzerinde sablon türü göstergesi (11) ve (21) olarak iki farkli yerden görülebilmektedir. Ileri gözetleyici sablonu (sekil 2) ise tek versiyondur ve tüm sabit yükselis degerlerinde ortak olarak kullanilmaktadir. Diger üst açi grubu ile atis yapan farkli çaplardaki havanlar, top silahlari ve obüs silahlari içinde uyarlanarak kullanilabilecek alt yapida ve özelliktedir. Mevcut hali 106 mm havan silahi için üretilmistir.

Bulus Hedef Sablonu (Sekil 1) ve Ileri Gözetleyici (Ig) Sablonu (Sekil 2) ve Hedef Sablonu (Sekil 1) üzerinde sola sagar kayar durumda kullanilan bir Ölçüm Skalasi (sekil 3) olmak üzere 3 (üç) parçadan meydana gelmektedir. Hedef Sablonu (Sekil 1), havan silahinin bulundugu gerçek konumun, ölçülerek plan ya da harita üzerindeki konumuna tespit edilerek kullanilir. Havan ile hedef arasindaki açi, mesafe, barut hakki, tabii yan, uçus süresi, TAÇ barut hakki, IOO/m düzeltme farki gibi atis degerlerinin tespit edilmesine yarar. Üzerinde mesafe göstergesi (1), barut hakki göstergesi (2), tabii yan göstergesi (3), uçus süresi göstergesi (4), IOO/M düzeltme farki göstergesi (5), TAÇ barut hakki göstergesi (6), istikamet açi göstergesi (7), düzeltme kareleri (8), mevzii sabitleme noktasi (9), yan açi göstergesi (10), sablon türü göstergesi (11) ve kuzey göstergesi isaretleme olugu (12) bulunur. Merkezde bulunan mevzii sabitleme noktasina (9) igne batirmak sureti ile sabitlenir. Bu sayede saga ve sola dönüslerde sablon yerinde sabit kalacagi için degerlerin dogru olarak ölçülüp okunabilmesi saglanmis olur.

Ileri gözetleyici (ig) sablonu (sekil 2), havan mevziinden baska bir konumda bulunan ileri gözetleyicinin bulundugu gerçek konumun, ölçülerek plan ya da harita üzerindeki konumuna tespit edilerek kullanilir. Ileri gözetleyici ile hedef arasindaki açi ve mesafe degerini tespit etmek maksadi ile kullanilir. Üzerinde istikamet açi göstergesi (13), mevzii merkezi sabitleme noktasi (14), kuzey göstergesi isaretleme olugu (15), mesafe olugu (16), mesafe göstergesi (17), düzeltme kareleri (18) bulunur. Merkezde bulunan mevzii sabitleme noktasina (14) igne batirmak sureti ile sabitlenir. Bu sayede saga ve sola dönüslerde sablon yerinde sabit kalacagi için degerlerin dogru olarak ölçülüp okunabilmesi saglanmis olur.

Hedef sablonu (sekil 1) havanlarin plan / harita üzerinde bulundugu konum bulunarak mevzii sabitleme noktasina (9) igne batirmak sureti ile sabitlenir. Istikamet açi göstergesi (7) üzerinde 0 (sifir) degeri kuzey istikametine çevrilerek kuzey göstergesi isaretleme oluguna (12) kalem ile çizgi çekilerek, kuzeylenme saglanmis olur. lleri gözetleyici sablonu (sekil 2) ileri gözetleyicinin plan / harita üzerinde bulundugu konum bulunarak mevzii sabitleme noktasina (14) igne batirmak sureti ile sabitlenir. Istikamet açi göstergesi (13) üzerinde 0 (sifir) degeri kuzey istikametine çevrilerek kuzey göstergesi isaretleme oluguna (15) kalem ile çizgi çekilerek, kuzeylenme saglanmis olur.

Ileri gözetleyici pusula ya da diger vasitalar ile hedef olarak tespit ettigi noktanin kendisine göre istikamet açisini, dürbün ya da diger vasitalar ile de mesafesini bularak, bu degerleri ates idare timine bildirir.

Ates idare timi aldigi bu degerleri Ileri gözetleyici sablonuna (sekil 2) asagida ki örnekte oldugu sekilde uygular. Örnek olarak Istikamet açisi (IA) 5400 Milyem ve mesafe 2000 metre degerleri gelmis olsun. Ileri gözetleyici sablonu (sekil 2) üzerinde istikamet açi göstergesi (13) 5400 degerini görene kadar çevirilir. Kuzey göstergesi isaretleme oluguna (15) çekmis oldugu ilk çizgi 5400 rakami karsisina gelince durur. Dogal olarak merkezi igne ile sabitlenmis olan Ileri gözetleyici sablonu (sekil 2) saga ya da sola (ömegimizde sola) dönerek ileri gözetleyici - hedef istikametine tam olarak plan/harita üzerinde dönmüs olur. Müteakiben mesafe olugu (16) üzerinden mesafe göstergesinde (17) 2000 metre bulunup igne batirilarak, hedefin plan / harita üzerinde konumu isaretlenmis olur.

Bu asamadan sonra Hedef sablonunun (sekil 1) mesafe göstergesi (1) hedef olarak isaretlenen igneye dayanana kadar çevrilir. Igneye temas ettigi noktaya Ölçüm Skalasinin (sekil 3) çizgisi denklestirilerek, bu çizgi altinda kalan birimler bize havan ile hedef arasindaki tüm atis degerlerini vermis olur. Söyle ki sablon bu durumda birakildiginda, istikamet açi göstergesi (7) vasitasi ile havan hedef istikamet açisi kuzey göstergesi isaretleme oluguna (12) çizdigimiz çizgiden havan hedef istikamet açisi okunur, mesafe göstergesinden (1) havan-hedef mesafesi okunur, barut hakki göstergesinden (2) o mesafe için gereken barut hakki degeri okunur, tabii yan göstergesinden (3) tabii yan degeri okunur, uçus süresi göstergesinden (4) o mesafe için mühimmatin hedefe ne kadar sürede ulasacagi okunur, IOO/M düzeltme farki göstergesinden (5) arada rakim farki var ise ne kadar barut ilave ya da eksiltme yapilacagi bulunur, yan açi göstergesi (10) üzerinden uygun görülen bir çizgi isaretlenerek 2800 milyem yani 28 Tam olarak belirlenir. 28 tam havan silahinin müsterek yan degeri kabul edilmekte oldugundan bu deger kullanilmaktadir. Bu deger ilk atimda vurus olmaz ise havanin düzeltme atisi için ne kadar yan açiya çevrilecegi tespiti için kullanilmak maksadi ile tespitini saglar. llk atim için yapilan bu islemler neticesinde uygulama da ilk atis hesabi personelin melekesine bagli olarak 6-10 saniye içinde yapilmis olur. Bundan sonra ki süreç yalnizca bulunan barut hakki miktarinin mühimmata baglanarak, havan silahinin atisini icra etmesidir.

Atis icra edilip, mühimmat hedefe düstügünde ileri gözetleyici mühimmatin hedefi vurup vurmadigini gözetler. Eger mühimmat hedefi vurmadi ise düzeltme degerlerini ölçer ve bunu ates idare timine bildirir. Mühimmat bir çok balistik faktör yüzünden hedeften farkli bir noktaya düsebilir. Bunu asagidaki örnek üzerinden açiklayalim. Örnegin ilk atimda vurus saglanmamis olsun, ileri gözetleyici mühimmatin 150 metre saga ve 50 metre de uzagina (ilerisine/ötesine) düstügünü tespit etsin. Bu durumda ates idare timine 150 sola ve 50 kisalt seklinde komut vererek ikinci bir atis (düzeltme atisi) talebinde bulunabilir.

Bulus üzerinde düzeltme islemi su sekilde yapilir. Ileri gözetleyici sablonu (sekil 2) üzerinde bulunan mesafe olugu (16) üzerinde hedef mesafesine batirilan igne, sablon yerinden oynatilmadan gelen düzeltmeye göre (örnekte 150 sola 50 kisalt) düzeltme kareleri (18) üzerinden 3 kare sol ve 1 kare asagi noktaya batirilir. Bu sayede hedefin vurulmasi için gereken hedef konumu plan / harita üzerinde degismis olur.

Yeniden Hedef sablonu (sekil 1) mesafe göstergesi (1) yeri degismis olan hedefteki igneye yaslanir. Ölçüm Skalasinin (sekil 3) çizgisi igne ile ayni hizaya getirildiginde skala çizgisi altinda kalan mesafe göstergesinden (l) havan-hedef mesafesi okunur, barut hakki göstergesinden (2) o mesafe için gereken barut hakki degeri okunur, tabii yan göstergesinden (3) tabii yan degeri okunur, uçus süresi göstergesinden (4) o mesafe için mühimmatin hedefe ne kadar sürede ulasacagi okunur, IOO/M düzeltme farki göstergesinden (5) arada rakim farki var ise ne kadar barut ilave ya da eksiltme yapilacagi bulunur, Yan açi göstergesi (10) üzerinden kuzey göstergesi isaretleme olugunda (12) çizginin denk geldigi Istikamet açisi okunur. Bu deger yeni havan 7 hedef istikamet açisidir. Yan açi göstergesi (10) ilk atimda müsterek yan olan 2800 Milyem yani 28 Tam degerindeyken su an sablon yeni noktaya döndügü için yeni açi degeri okunur. Örnek 2850 Milyem (28 Tam 50) artik havan silahi üzerindeki optik cihazlar ile nisan çubuklarina 2850 milyem degerini görene dek o istikamete dönüs yapar. Mühimmata hazirlanir ve düzeltme atisi yapilip hedef ates altina alinir. Bu anlatilan müteakip atis hesabi ile personelin melekesine bagli olarak 3-5 saniye sürmektedir.

Personelin bulusu kullanirken daha kolay ve hizli kullanmasi maksadi ile renklendirmeler yapilmistir. Bu sayede degerlerin okunmasinda kolaylik saglanmistir.

Bulusun sanavive uygulanma bicimi Bulus, Pvc, asetat, seffaf folyo gibi malzemeler ile üretilebilir oldugundan, matbaalarda bulunan plotter (yazici) cihazlardan, svg ve cdr uzantili vektörel ölçeklenmis tasariminin bilgisayar ortaminda çikti olarak alinmasi vasitasi ile istek dahilinde daha sert seffaf malzeme üzerine yapistirilmak sureti ile kullanilabilecek ve üretilebilecek sekildedir.

Claims (6)

ISTEMLER

1) Bulus, 106 mm havan silahlarinin atis hesabinin hizli bir biçimde yapilmasini saglayan Havan Ates Idare sistemi olup, özelligi; Hedef Sablonu (sekil 1) ve Ileri Gözetleyici (ig) Sablonu (sekil 2) ve Hedef Sablonu (sekil 1) üzerinde saga sola kayar durumda kullanilan Ölçüm Skalasi (sekil 3) olarak üç ayri parçadan meydana gelmesidir.

2) Istem 1”e göre havan ates idare sistemi olup, özelligi; Ileri Gözetleyici Sablonu (sekil 2) üzerindeki mevzii merkezi sabitleme noktasindan (14) igne ile sabitlenerek, üzerinde bulunan istikamet açi göstergesi (13) ile milyem cinsinden yan açi degerlerinin okunabilmesi ve bu degeri sabitlemek, isaretlemek için kuzey göstergesi isaretleme olugunu (15), mesafe göstergesi (17) ve bu mesafeyi isaretlemekte kullanilabilecek olan mesafe olugu (16) ile düzeltme karelerini (18) ihtiva etmesidir.

3) Istem 1 ve 27ye göre havan ates idare sistemi olup, özelligi; Hedef Sablonu (sekil 1) üzerindeki mevzii merkezi sabitleme noktasindan (9) igne ile sabitlenerek, üzerinde bulunan istikamet açi göstergesi (7) ile milyem cinsinden yan açi degerlerinin okunabilmesi ve bu degeri sabitlemek, isaretlemek için kuzey göstergesi isaretleme olugunu (12), mesafe göstergesi (l) barut hakki göstergesi (2). tabii yan göstergesi (3), uçus süresi göstergesi (4), lOO/M düzeltme farki göstergesi (5), TAÇ barut hakki göstergesi (6), düzeltme kareleri (8), yari açi göstergesi (10) sablon türü göstergesi (11) ve (21), Sase uyari bölümü (20), açiklamalar bölümünü (19) ve bulus isim bölümünü (22) ve Hedef sablonu (sekil 1) üzerinde bulunan saga ve sola kayar durumda Ölçüm Skalasi (sekil 3)”ni ihtiva etmesidir.

4) Bulus, 106 mm havan silahlarinin atis hesabinin hizli bir biçimde yapilmasini saglayan Havan Ates Idare sistemi olup, özelligi; 106 mm havan silahinin 800, 900 ilaveli ve ilavesiz ile 1065 sabit yükselislerinde ayri ayri kullanilabilecek olan 4 farkli Hedef Sablonu (sekil 1) ihtiva etmesidir.

5) Istem 4”e göre bulus Havan Ates Idare sistemi olup, özelligi; diger üst açi grubu silahlar olan farkli çaptaki havan silahlari, top silahlari ve obüs silahlarina da uyarlanabilerek kullanilabilir olmasidir.

6) Bulus, 106mm çapindaki Havan silahlarinin Ates Idare sistemi olup, özelligi; istendigi takdirde daha esnek kullanim ve kolay tasima maksadi ile seffaf folyo malzeme üzerine, renkli baski yapilarak üretilebilecegi gibi, istendiginde yapiskan seffaf malzeme üzerine baski yapilarak daha sert bir malzemeye sonradan yapistirilip kenarlarindan kesilmek sureti ile kullanima kolayca ve dilendigi sekilde hazir hale getirilebilmesidir.